Materiał składa się z sekcji: "1. Jak chronić wzrok?", "2. Chronimy uszy", "Podsumowanie", "Słowniczek", "Zadania".

(1)

Dbamy o oczy i uszy

Materiał składa się z sekcji: "1. Jak chronić wzrok?", "2. Chronimy uszy", "Podsumowanie", "Słowniczek",

"Zadania".

Materiał zawiera 8 ilustracji (fotograﬁi, obrazów, rysunków), 4 ćwiczenia( zadania wielokrotnego wyboru oraz na dobieranie), w tym 4 interaktywne z możliwością sprawdzenia poprawności odpowiedzi.

Słownik pojęć zawiera wyjaśnienia terminów: "astygmatyzm", "dalekowzroczność", "krótkowzroczność",

"wady wzroku", "zaćmienie Słońca".

W materiale wyjaśniono dlaczego należy chronić oczy przed nadmiernym światłem oraz wskazano sposoby bronienia się przed nadmiernym hałasem.

(2)

Dbamy o oczy i uszy

11 sierpnia 1999 roku wielu mieszkańców Europy Zachodniej wyszło ze swoich domów i spojrzało w niebo. Światło słoneczne zaczęło w tym dniu słabnąć, a sama tarcza Słońca zniknęła. Pojawiła się ponownie dopiero po upływie 2,5 minuty. Było to zaćmienie Słońca. Wszyscy, który obserwowali to zjawisko, używali okularów przeciwsłonecznych lub klisz fotograﬁcznych. Dlaczego?

Już wiesz

że narządem wzroku jest oko, a słuchu – ucho;

jak są zbudowane oraz jak działają oczy i uszy.

Nauczysz się

dlaczego należy chronić oczy przed nadmiernym światłem;

w jaki sposób bronić się przed hałasem.

1. Jak chronić wzrok?

Opisane we wstępie wydarzenie – zaćmienie Słońca – to bardzo widowiskowe zjawisko, dlatego jest chętnie oglądane przez wielu ludzi. Trzeba jednak podczas takiego pokazu zachować szczególne środki bezpieczeństwa! Oczy są bowiem bardzo wrażliwym narządem zmysłu.

Nawet podczas zaćmienia promienie Słońca wyłaniają się spoza Księżyca. Są na tyle jasne, że mogą uszkodzić oczy

Ważne!

Jeśli zdarzyło ci się przez nieuwagę spojrzeć na krótką chwilę bezpośrednio na słońce, to wiesz, że jego światło jest tak jasne i silne, że powoduje ból oczu i chwilową utratę zdolności widzenia. Dlatego nigdy nie należy patrzeć prosto w słońce.

(3)

Zaćmienie Słońca należy obserwować poprzez specjalne okulary z dobrym ﬁltrem przeciwsłonecznym. Chcąc spojrzeć na słońce, trzeba koniecznie użyć na przykład maski spawalniczej. Jednak nawet wówczas obserwacja nie powinna trwać dłużej niż minutę

Wzrok to bardzo ważny zmysł. Oczy są niezwykle wrażliwe. Skupianie wzroku na przedmiotach leżących blisko jest dla nich wyczerpujące. Podczas korzystania z komputera lub czytania książek pozwól czasami odpocząć oczom: co godzinę zamknij je na chwilę, intensywnie zamrugaj kilka razy i popatrz w dal, nie skupiając wzroku na konkretnym obiekcie.

Pamiętaj również, że słońce może nam zaszkodzić nie tylko, jeśli patrzymy wprost na nie. Bardzo

przydatne są okulary przeciwsłoneczne z wysokim ﬁltrem UV (czyli chroniącym przed promieniowaniem ultraﬁoletowym). Okulary takie należy nosić nie tylko latem, ale również zimą, ponieważ światło

odbijające się od śniegu może uszkodzić oko!

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

 



 



(4)

Współcześnie bardzo częste występują u ludzi wady wzroku: krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm. Może się zdarzyć, że początkowo wada wzroku nie jest poważna, ale zwiększa się z czasem. Oczy męczą się bowiem podczas korzystania z komputera oraz oglądania telewizji, a także podczas czytania przy zbyt słabym świetle. Pamiętaj, że w pomieszczeniu może być ciemno, ale czytany przez ciebie tekst musi być dobrze oświetlony!

Okulary robocze, czyli gogle, mają chronić oczy przed urazami, do których może dojść podczas wykonywania niektórych prac. Używają ich na przykład drwale, by drzazgi nie wbiły im się w oczy

Ciekawostka

Rzęsy oraz brwi są naturalną ochroną naszych oczu. Te krótkie włoski zapobiegają osadzaniu się na gałce ocznej drobnych owadów, kurzu i zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu.

Narciarze oraz osoby spacerujące zimą po górach dobrze wiedzą, że do dobrego widzenia niezbędne są okulary przeciwsłoneczne.

Nieosłonięte nimi oczy szybko zaczynają boleć

(5)

Na górnej powiece znajduje się do 250 rzęs, a na dolnej – do 150

2. Chronimy uszy

Nie tylko wzrok należy chronić! Innym naszym zmysłem równie ważnym i podatnym na uszkodzenia jest słuch. Jeśli mieszkasz w mieście, codziennie słyszysz hałas powodowany przez ruch drogowy. Jeszcze głośniejsze są na przykład roboty drogowe czy startujący lub lądujący samolot. Przyczyną uszkodzeń słuchu mogą być nawet niektóre zabawki!

Wiemy już, że głośność mierzy się w decybelach (dB). Im więcej decybeli, tym dźwięk głośniejszy, a tym samym bardziej niebezpieczny dla zdrowia.

Jak głośne są dźwięki?

Rodzaj dźwięku Głośność dzwięku

szelest liści na wietrze 10 dB

szept 20 dB

szmery w domu 40 dB

głośno grający telewizor 65 dB

ruchliwa ulica, gwarna kawiarnia 70 dB

uwaga! Dźwięki powyżej 110 dB mogą trwale uszkodzić słuch!

piła łańcuchowa z bliska 110 dB

startujący odrzutowiec 130 dB

eksplozja petardy z bliska 160 dB

Ciekawostka

Skala głośności w decybelach jest dość skomplikowana. Na przykład dźwięk o głośności 70 dB jest dziesięć razy głośniejszy od tego, który ma 60 dB, i aż sto razy głośniejszy od tego, który ma 50 dB!

Różnica głośności nawet kilku decybeli może być więc wbrew pozorom znaczna i wyraźnie odczuwalna.

Na szczęście uszy również można chronić. W warunkach dużego hałasu (np. gdy w domu jest remont i wiertarka jest bardzo głośna) najlepiej używaj specjalnych nauszników ochronnych. Możesz także użyć stoperów. Staraj się nie słuchać muzyki zbyt głośno. Najbardziej szkodliwe jest słuchanie jej przez słuchawki douszne (inaczej nazywane kanałowymi).

(6)

Ciekawostka

Krzyk małego dziecka jest jednym z głośniejszych dźwięków – osiąga on od 82 dB nawet do 110 dB! Ma to swoje uzasadnienie: rodzice w ten sposób dostają sygnał, że dziecku potrzebna jest pomoc,

a takiego sygnału nie powinni zignorować lub go nie usłyszeć.

Podsumowanie

Nasze oczy i uszy narażone są na uszkodzenia nawet podczas codziennych czynności.

Aby uchronić się przed uszkodzeniami oczu, stosujemy okulary ochronne i pozwalamy oczom na odpoczynek w ciągu dnia. Nie czytamy też przy zbyt słabym świetle.

Aby uchronić się przed uszkodzeniami uszu, stosujemy nauszniki ochronne i unikamy hałasu.

Praca domowa

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Osoby, które słyszą słabo, powinny używać aparatów słuchowych. Urządzenia te wzmacniają dźwięki docierające do uszu

 



 



(7)

Polecenie 1.1

Jeśli znasz osoby używające szkieł lub soczewek korekcyjnych, zapytaj, jakie utrudnienia i niedogodności powstają na skutek chorób oczu. Jeśli ty również masz wadę wzroku, możesz napisać własne

spostrzeżenia.

Zobacz także

Dźwięki wokół nas Wspomagamy oczy Dlaczego widzimy?

Słowniczek

astygmatyzm

widzenie obrazów rozmazanych (niezależnie od odległości) dalekowzroczność

niezdolność do wyraźnego widzenia przedmiotów położonych blisko oka krótkowzroczność

niezdolność do wyraźnego widzenia przedmiotów położonych daleko od oka

wady wzroku

schorzenia oczu objawiające się niezdolnością do wyraźnego widzenia

zaćmienie Słońca

zjawisko astronomiczne, podczas którego Księżyc znajduje się między Ziemią a Słońcem, przesłaniając tym samym jego światło

Zadania

(8)

Ćwiczenie 1

Połącz nazwę dźwięku z liczbą decybeli wyrażającą głośność tego dźwięku.

160 dB, 10 dB, 40 dB, 70 dB

szelest liści

darcie papieru

ruch

samochodowy huk petardy

Źródło: Barbara Szydzik <Barbara.szydzik@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2

Niewyraźne widzenie daleko umieszczonych przedmiotów to

krótkowzroczność.

dalekowzroczność.

astygmatyzm.

decybel.

Ćwiczenie 3

Które z tych hałasów są szkodliwe dla słuchu?

huk petardy

startujący odrzutowiec piła łańcuchowa szum liści śmiech dziecka kapiący kran cicha muzyka miauczenie kota śpiew ptaków

Ćwiczenie 4

Osoby pracujące ze żrącymi substancjami mogącymi opryskać oczy powinny używać okularów:

roboczych.

przeciwsłonecznych.

korekcyjnych.

powiększających.

(9)