MARIA ZIĘTECKA
FR A K C JE AZOTU W RO ŚLINIE A FORMY NAW OŻENIA AZOTOWEGO
K atedra C hem ii R olnej W SR W rocław . K ierow n ik — prof. dr K. B oratyń sk i
B adano przem iany azotow e we wczesnej fazie rozw ojow ej roślin. Do dośw iadczeń użyto jęczm ienia brow arnego PZH R, k tó ry hodow ano w k u ltu ra c h piaskow ych w szalkach N eubauera. Do każdej szalki w y siew ano po 50 nasion.
Schem at przeprow adzonych 3 dośw iadczeń był n astęp ujący: — PK, — P K + CO(NH2)o, — P K + ( N H4)2S 0 4 , — P K + N H 4N O3, — P K + Ca(NOs)2, — PK + N H 4O H .
Zastosow ano następu jące naw ożenie: 25 mg KoO w postaci K2SO4
i KC1 w stosun ku 1 : 1 , 25 m g P2O5 w postaci Ca(H2P0 4)2, 15 m g MgO oraz 0,15 m g B, 0,15 mg Cu, 0,15 m g Zn, 1,0 mg Mn, 2,5 mg Fe, 10 mg N a2Û, 0,5 m g Mo na szalkę. Poszczególne form y nawozów azo tow ych zastosow ano w ilości 25 m g N na szalkę. W szystkie naw ozy w postaci roztw orów soli chem icznie czystych w prow adzono przedsiew - nie w czasie nab ijan ia szalek. W ilgotność podłoża w czasie w egetacji utrzy m y w an a była na poziom ie 40% m aksym alnej pojem ności w odnej.
W arunki hodow ania roślin w poszczególnych dośw iadczeniach były nieco różne. W dośw iadczeniu 1 rośliny hodow ano w szklarni. T em pe ra tu ra pom ieszczenia w ahała się w ty m czasie w granicach 12— 25° C. Dośw iadczenia 2 i 3 były prow adzone p rzy sztucznym ośw ietleniu zw ykłym i żarów kam i (1200 W na 1 m 2). T e m p era tu ra w ahała się w g ra nicach 17— 22° C, w ilgotność pow ietrza w ynosiła 45— 50%.
P rzebieg w egetacji był podobny w e w szystkich dośw iadczeniach. Różnice m iędzy kom binacjam i zaznaczyły się już w sam ych wschodach. A m oniak w ykazał w ty ch w aru n k ach u jem ne działanie obniżając w y raźnie energię i siłę kiełkow ania nasion. W dalszej w egetacji rośliny
Frakcje N w roślinie a form y nawożenia azotowego 665
na am oniaku by ły niższe od roślin na pozostałych kom binacjach, n ie m niej w yróżniały się inten sy w n iejszym zabarw ieniem blaszek liściow ych. N ajlepiej rozw ijały się roślin y n a С а(Ж )з)2, N H4NO3 i CO(NH2)2- Rośli ny na siarczanie am onu b y ły niższe i słabiej rozw inięte niż na kom bi nacji bezazotow ej.
Celem uchw ycenia dynam iki przem ian zw iązków azotow ych w ro ślinie dokonyw ano w każdym dośw iadczeniu kilku sprzętów , zachow u jąc jednakow e term in y w e w szystkich dośw iadczeniach. R ośliny ścinano w p iąty m d niu w egetacji (licząc od wschodów); był to pierw szy sprzęt. D rugi sprzęt przypadł na ósmy, trzeci na jeden asty, a czw arty na cztern asty dzień. W częściach nadziem nych zebranych roślin oznaczono n astęp u jące frak cje azotu:
w m ateriale suchym
— N ogólny (łącznie z NO3) m etodą potencjom etryczną, — N białkow y m etodą potencjom etryczną,
w hom ogenizacie świeżego m a te ria łu m etodą podbrom inow ą — N am idow y asparaginy,
— N am idow y glutam iny, — N w olnego am oniaku.
Poziom azotu ogólnego oraz poszczególnych frak cji w roślinach w d u żym sto p n iu zależał od form y azotu w prow adzonego do podłoża.
N ajw yższą procentow ą zaw artością N ogólnego odznaczały się rośliny na kom binacjach z m ocznikiem . Z aw artość N białkow ego była n ajw y ż sza w roślinach w yhodow anych na m oczniku, saletrze w apniow ej i am onow ej. P rocentow a zaw artość zarów no N ogólnego, jak rów nież białkow ego spadała w yraźn ie w m iarę u p ły w u czasu.
N ajw yższą ilość am idów zaw ierały ro ślin y na kom binacjach z mocz nikiem (0,34— 0,95% N am idowego w sprzęcie IV), p rzy czym w yraźnie przew aga w ystępow ała w N am idow ym glutam iny. N ajm niej am idów zaw ierały roślin y na kom binacji bezazotowej i na saletrze w apniow ej. Szczególnie uboga w g lutam inę była kom binacja z siarczanem am onu.
Z aw artość N— N H3 w roślinach na w szystkich naw ozach azotow ych, z w y jątk iem (N K ^ S C ^ , była niska (0,01— 0,13%) i u trzy m y w ała się na jednakow ym poziom ie w k o lejnych sprzętach. R ośliny hodow ane na siarczanie am onu grom adziły duże ilości am oniaku. W m iarę u pły w u czasu (5— 14 dni od wschodów) poziom N H3 stale w zrastał i w sprzęcie IV rośliny zaw ierały 0,26— 0,49% N— N H3, tj. 5,70— 9,93% w stosunku do N ogólnego.
W yniki dalszych badań dotyczących w p ły w u wysokości daw ek oraz sposobów stosow ania nawozów azotow ych na poziom poszczególnych frak cji azotu w roślinie zn ajd u ją się w toku opracow ania.
