Prace konserwatorskie w woj. pilskim w latach 1983-1989

(1)

Bernadeta Piecuch

Prace konserwatorskie w woj.

pilskim w latach 1983-1989

Ochrona Zabytków 44/4 (175), 302-309

(2)

Szkocji, Szwajcarii, Szwecji, Tajlandii, Węgrzech i ZSRR.

Ogromna większość prac n a u k o w o -b a dawczych Zakładu O chrony Drewna, ob ok w artości poznawczych, ma je d n o cześnie aspekt praktyczny, a ich w yn iki w p ły n ę ły w poważnym stop niu na orga nizację i rozw ój praktyki ochrony drewna w Polsce. Szesnaście norm pa ń s tw o w y c h opracow anych w Zakładzie lub przy w ydatnym udziale pra co w n ikó w Zakładu stw orzyło w naszym kraju p o d staw y do badań i ujednolicenia metod oceny środ ków ochrony drewna. W edług opracow anych metod przeprowadzono badania atestowe 53 środ ków ochrony drewna oraz badania kon tro ln e jakości ok. 50 z nich, przyczyniając się w ten sposób do pow stania i rozw oju przemys łu chem icznego w tym zakresie. O praco w a no pierwsze w kraju instrukcje im pre gnacji drewna i odgrzybiania bu dyn ków dla praktyki budow lanej oraz m etody badań b u d y n k ó w pod w zględem m yko- lo giczn o-e ntom o log iczn ym . W ykonano przeszło 90 00 ekspertyz różnych b u d y n kó w i o b ie k tó w ruchom ych porażonych przez grzyby i ow ady. W śród nich na szczególną uw agę zasługują liczne o b ie kty zabytkow e najwyższej rahgi w W ar szawie i na terenie całego kraju. Dla w ielu z nich opracow ano szczegółowe projekty konserwatorskie. Dla niektórych z nich, jak np. pałac w W ila now ie i pałac w N ie borow ie prow adzono stały nadzór k o n serwatorski przez cały okres od budow y. Przez w iele lat stałą opiekę konserw ator ską spraw ow ano nad M uzeum B u d o w nictw a Lu dow ego w Sanoku i Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie; w sp ó łp ra co w a n o rów nież z innym i skansenami. Stałą współpracę Zakład prow adzi z W y działem Konserwacji ASP, Departam en tem O chrony Z abytków M inisterstw a

K ultury i Sztuki, P.P. Pracownie Konser w a cji Z abytkó w i Fundacją O chrony Za bytków . W ykonano także liczne projekty, dokum entacje i oceny w zakresie och ro ny drewna dla resortów leśnictwa, prze mysłu drzewnego, gospodarki kom u na l nej, b u d o w n ic tw a , chem ii i innych dzie dzin.

O bok aktyw ności naukow o-badaw czej

Zakład O chrony Drewna prowadzi żywą działalność w zakresie dydaktyki i kształ cenia kadr. Pierwsze w ykłady z przed m iotu „p a to lo g ia d re w n a " były p ro w a dzone już w latach 1 9 46 -195 0 przez prof. dr. J.Kochm ana na ówczesnym O d dziale T echnologii Drewna, istniejącym przy W ydziale Leśnym SGGW, jednak na skutek nieprzem yślanych decyzji zostały one później przerwane. Przez cały okres natomiast, problem atyka ochrony d re w na wykładana była w ramach przedm iotu „fito p a to lo g ia leśna" oraz na seminarium „och ron a lasu" na W ydziale Leśnym. W 1978 r. przyw rócono na W ydziale T echnologii Drewna dydaktykę z przed m iotu „och ron a dre w n a " w now oczes nym ujęciu, obejm ującym zarów no p ro b lematykę patologii, ja k i konserwacji dre wna, jednocześnie tw orząc seminarium dyp lo m ow e w tym zakresie.

W okresie całej działalności Zakładu do 1990 r. w yko na no na W ydziale Leśnym i W ydziale T echnologii Drewna około 100 prac m agisterskich pośw ięconych g łó w n ie patologii lub konserwacji d re w na. W tym okresie zrealizowane zostało 10 prac doktorskich i 3 prace ha b ilita cyj ne. Spośród d o ktoran tó w i ha bilitan tó w Zakładu obecnie czterech posiada ty tu ły profesora zwyczajnego lub nadzw yczaj nego.

Działalność dydaktyczna obejm owała rów nież przedm iot „m ik ro b io lo g ia leśna" na W ydziale Leśnym SGGW, „m ik ro b io logia konserw atorska" na W ydziale K on serwacji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie oraz „o c h ro n a d re w n a " na W ydziale Et no lo gii UW. Prowadzone są rów nież za jęcia na studiach po dyp lom o w ych K on serwacji Z abytkó w na W ydziale A rc h ite ktury PW oraz Inżynierii Leśnej na W y dziale Leśnym SGGW.

Jednocześnie Zakład, przy w spółpracy po czątkow o Ośrodka Doskonalenia Kadr M inisterstw a Gospodarki Komunalnej, a ostatnio Stowarzyszenia M y k o lo g ó w B u d o w n ictw a prow adzi od 1951 r. szko lenie typu podyp lom o w e go w zakresie ochrony b u d o w li, na których przeszkolo no dotychczas przeszło 2 tysiące inżynie rów bu d o w n ictw a , konserw atorów za b ytkó w i pokrew nych specjalności. Osobną form ę działalności Zakładu sta

no w i organizow anie od 30 lat w odstę pach dw ule tnich , w spólnie z Komitetem Technologii Drewna PAN, krajowych sym pozjów O chrony Drewna, często z udziałem gości zagranicznych. S ym po zja gromadzą specjalistów z całego kraju i służą prezentowaniu now ych osiągnięć naukow ych i technicznych w k on fro nta cji z potrzebami praktyki. W śród gości zagranicznych udział w Sympozjach brali naukow cy o św iatow ej renomie: prof. G. Becker z Instytutu Badań M ateriałów w Berlinie Zach., prof. W. Liese z Univer- sytetu w Hamburgu, prof. Ryoaćek z Akadem ii Nauk CSR z Brna, dr Necesa- n y z Instytutu Badań Drewna w Bratysła w ie i inni.

Ostatnie 1 5. Sympozjum odbyło się w ra mach jubileuszu 40-lecia Zakładu w Ro- g o w ie w dniach 2 6 -2 8 września 1990 r. Zgrom adziło ono około 70 osób z w y ższych uczelni, in stytutów , muzeów i służby konserwatorskiej. Uczestniczyło w nim dw óch gości z zagranicy: prof, dr Hubert W illeitner z Uniwersytetu w Hamburgu, prezydent M iędzynarodo wej Organizacji Konserwacji Drewna (International Research Group on W ood Preservation) oraz dr Reiner Hesse z Ebe rswalde w Niemczech. Gościem ho no ro w ym Sympozjum był prof, dr hab. Józef Kochman, członek rzeczywisty PAN, in i cjator idei S ym pozjów O chrony Drewna. W części naukowej w ygłoszono i przedy skutow ano 16 referatów ujętych w 5 grup tematycznych: 1 ) ochrona drewna a ochrona środowiska; 2) izotopy pro m ieniotw órcze a drewno; 3) m etody im pregnacji; 4) patogeniczne zm iany w ła ś c iw ości drewna; 5) m etody i badania w łaściw ości środków ochrony drewna. Zakład Ochrony Drewna SG GW -AR pro wadząc w okresie 40 lat działalność d y daktyczną, organizacyjną i badawczą stw orzył podstaw y naukowe dla ochrony drewna w nowoczesnym ujęciu, obej m ującym zarówno problem y patologii, jak i konserwacji. Przedstawiony do ro

bek wskazuje na istotną rolę, jaką odegrał Zakład na przestrzeni 40 lat również w zakresie ochrony drewna zabytkow e go.

prof, dr Jerzy Ważny Zakład O chrony Drewna S G G W -A R w Warszawie

PRACE KONSERW ATORSKIE W W O J. PILSKIM W LATACH 1983-1989

W latach 1 9 8 3 -1 9 8 9 na terenie w o j.

pilskiego kon tyn u o w a n o prace konser watorskie rozpoczęte w latach poprzed nich. Prace rem ontow o-konserw atorskie prow adzone były w 37 obiektach a rc h i tektury i przy 15 zabytkach ruchom ych. W tym czasie założono karty ew idencyjne dla 187 o b ie k tó w architektury i b u d o w nictw a ludo w eg o, 254 zabytków ruch o mych, 416 kart cmentarzy oraz zew iden

cjo no w an o 40 zespołów patauow o-par- kow ych. Na zlecenie Biura D okum enta cji Zabytków w Pile i w o jew ód zkieg o konserwatora zabytków w Pile w y k o nano dokum entacje n a uko w o-h istorycz- ne dla 26 ob ie któ w i zespołów architek tonicznych oraz 1C inwentaryzacji zabyt kó w b u d o w n ic tw a ludow ego. W y k o n y wały je Pracownie Dokum entacji Nauko w o-H istorycznej w Szczecinie i Poznaniu.

W latach 1 9 83 -198 8 w ykonano w P.P. Pracownie Konserwacji Z abytków w w Szczecinie studia historyczno-urbani- styczne dla miast Rogoźna i Czarnkowa. Prace rem ontow e podejm ow ano na m o cy decyzji inw estoia albo użytkownika obiektu. W kilku wypadkach WKZ w ca łości finansow ał rem ont obiektu zabyt kow ego. Konserwacja ob ie któ w ruch o mych prowadzona była ze środków WKZ.

(3)

Z A B Y T K I N IE R U C H O M E

B a g d a d (gm. Wyrzysk) — neogotycki, m urow any dw ór z 2 poł. XIX w,, przebu dow any w pocz. x X w.

W 1 987 r. rozpoczęto prace remontowe: wym ianę stropów i posadzki, remont konstrukcji dachowej wraz z wym ianą pokrycia na dachów kę ceramiczną kar- piówkę; rozpoczęto prace instalacyjne i tynkarskie. Przewidywany term in za kończenia remontu w 1990 r.

Inwestoi — PGR Dobrzyniewo. Prace, prowadzone systemem gospodar czym, były finansowane ze środków w ła snych użytkownika oraz z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

B r z e ź n i c a (gm. Jastrow ie) — kościół filia ln y Sw.Św. Piotra i Pawła, obecny m urowany, z drewnianą wieżą, z bu do w any na miejscu wcześniejszego w la tach 1847-1348.

W latach 1 9 87 -198 9 ze środków parafii rzym skokatolickiej w Sypniewie przeło żono dachów kę na nawie kościoła, na praw iono konstrukcję w ieży oraz w y m ie niono szalunek i przykryto blachą c y n k o wą.

Prace prowadzono systemem gospodar czym, dofinansow ano z uchw ały 17 9 /7 8 RM.

B z o w o (gm. Lubasz) — pałac m uro w any z ok. 1880 r., rozbudowany w ko ń cu XIX w., neorenesansowv z narożną wieżą.

W latach 1981 -1985 Rolnicza Spółdziel nia Produkcyjna B zow o-S tajkow o prze prowadziła remont pałacu i adaptację na cele adm inistracyjno-m ieszkalne. W yko nano nowe pokrycie dachu z blachy cynkowej, wykonano remont elewacji zewnętrznej. Pałac wyposażono w insta lację elektryczną, wodno-kanalizacyjną,

C .O ., wykonano posadzki, w ym ieniono

stolarkę okienną i drzwiową.

Prace prowadzone systemem gospodar czym ze środków użytkownika d o fina n sow ano z uchw ały 1 7 9/78 RM. C h o d z i e ż — dom tkacza, ul. Kościusz ki 8, X V III/X IX w.

W latach 19 82-1985 budynek został w y rem ontow any przez pryw atnego użytko w nika i zaadaptowany na cele mieszkal- no-usługow e.

Prace przeprowadzone systemem g o

spodarczym na koszt w łasny uż y tk o w n i ka, dofinansow ano z uchw ały 17 9 /7 8 RM.

C h o d z i e ż — dom tkacza, ul. Kościusz ki 26, X V III/X IX w.

W latach 19 82 -1 9 8 5 budynek został w y rem ontow any przez pryw atnego użytko w nika i zaadaptow any na cele mieszkal- no-usługow e.

Prace prowadzone systemem gospodar czym na koszt w łasny użytkow nika d o fi nansowano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM. D ą b k i (gm. W yrzysk) — pałac w z n ie siony ok. 1872 r. przez M. Cybulskiego dla hr. Ignacego Bnińskiego w stylu klasycyzującego neobaroku.

W latach 19 78 -1 9 8 4 przeprowadzono remont i adaptację na Ośrodek Łow iecki, podczas którego w yko na no następujące prace: wym ianę w ięźby dachowej i p o krycia dachu, częściową wym ianę stro pó w i ty n k ó w w ew nętrznych, rem ont elewacji zewnętrznych.

Prace prowadzone systemem g o spo darczym na koszt w łasny uż y tk o w n i ka dofinansow ano z uchw ały 17 9 /7 8 RM.

1. Bagdad — gm. Wyrzysk. D w ór przed rozpoczęciem prac 3. Dłusko — gm. Człopa. Pałac przed remontem konserw atorskich (fot. W. Beszterda) (fQt- W.Beszterda)

2. Debrzno Wieś — gm. Lipka. Pałac przed przystąpieniem 4. G rabówno — gm. B iałośliw ie. Dw ór po konserwacji do rem ontu (fot. W.Beszterda) (fot. W KZ Piła)

(4)

D e b r z n o W i e ś (gm. Lipka) — eklek tyczny m urow any pałac z końca XIX w. W latach 1 9 8 1 -1 9 8 6 Stacja H o d o w li Roślin S cho lastykow o-G ospodarstw o Debrzno przeprow adziło rem ont k a p ita l ny obiektu z adaptacją na hotel ro b o tn i czy. W ykonano następujące prace: re m ont pokrycia dachu, pokryto wieżę b la chą miedzianą, rem ont elewacji, w y k o nano tynki zewnętrzne.

Prace prow adzone systemem gospodar czym ze środ ków w łasnych d o fin a n so w ano z uch w a ły 1 7 9 /7 8 RM.

D ł u s к o (gm. Człopa) — pałac z pocz. XX w. zbu do w an y dla rodziny Grams. W latach 1 9 8 3 -1 9 8 9 — PGR Człopa, Zakład Rolny Dłusko przeprow adził re m ont obiektu z adaptacją na budynek m ieszkalno-biurow y: pokrycie dachu blachą ocynkow aną, tynki zewnętrzne i w ew nętrzne, wym iana stolarki d rz w io w ej i okiennej.

Prace prow adzono systemem gospodar czym.

G ę b i с e (gm. Czarnków) — d w ó r z 2 poł. XVIII w., przebudowany w 1908 r. W latach 1 9 8 3 -1 9 8 5 przeprowadzono rem ont i adaptację dla potrzeb Zakładu dla Dzieci Upośledzonych: w ym iana konstrukcji w ięźby dachow ej, zmiana pokrycia da chow ego na blachę, tynki zewnętrzne i wewnętrzne.

Kaplica dw orska p.w. Sw. Z ofii z 1785 r. późnobarokow a z nowszą kryptą rodziny Paliszewskich.

W latach 1 9 8 3 -1 9 8 6 przeprowadzono rem ont pokrycia dachu, stropu, rem ont elewacji, położono tynki wewnętrzne. Inwestor — Zakład W ychow aw czy „C a - ritas"-G ębice. Rem ont prow adzony sys temem gospodarczym dofina nso w an o z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

G r a b ó w n o (gm. B iało śliw ie) — tzw. Stary D w ór, zbu do w an y w 1 poł. XIX w. W roku 1983 Jolanta i Leszek Koperowie przeprowadzili prace re m o n to w o -k o n serwatorskie z adaptacją na zajazd z czę ścią hotelow ą. Remont ob ejm ow ał m.in. dach, tynki zewnętrzne i wewnętrzne, a także położono podłogi, w yko na no instalacje.

Prace prowadzone systemem gospodar czym na koszt użytkow nika d o fin a n so

w ano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM. Obiekt nagrodzony 2. nagrodą w 1984 r. w k o n kursie M KiS na najlepszego użytkow nika obiektu zabytkow ego

J a b ł o n o w o (gm . Ujście) — d w ó r m urow any z 1 poł. XIX w. Ok. 1880 r. przebudowano część pałacową. W 1987 r. rozpoczęto prace rem ontow e i adaptacy jne na cele socjalno-m ieszkalne.

PP.Pracownie Konserwacji Z abytków w Szczecinie zabezpieczyły elementy sztukatorskie w pałacu.

Do roku 1989 w zm o cnio no fundam enty, przem urowano ściany oranżerii i piw nic, przygotow ano dach do pokrycia. J a k t o r ó w k o (gm. Szamocin) — dw ore k m yśliwski, m urowany, z b u do w a ny ok. 1900 r.

W latach 1 9 8 4 -1 9 8 8 przeprowadzono rem ont Kapitalny obiektu obejm ujący zmianę pokrycia dachow ego, rem ont elewacji i stolarki okiennej i drzw iow ej, tynki w ew nętrzne, założono po dłogi i in stalacje.

In w e s to r — N a d le ś n ic tw o Podanin, O kręgow y Zarząd Lasów P aństw ow ych — Piła-Kalina.

Prace prowadzone systemem gospodar czym dofina nso w an o z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

K r a j e n k a — kościół parafialny p.w. Św. A nny, przebudow any ok. 1774 r. ze średniow iecznego X V -w iecznego zamku Donaborskich.

W roku 1988 przeprowadzono remont konstrukcji dachu oraz pokryto go blachą cynkow ą i w y m ie n io n o instalacje elekt ryczne.

Prace prowadzone przez parafię rzyms kokatolicką w Krajence systemem g o s podarczym dofinansow ano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

K u ź n i c a C z a r n k o w s k a (gm. C zarnków) — pałac z końca XVIII w., ok. 1840 r. przebudow any g ru ntow nie i pow iększony przez dostosow anie ciągu oficyn m ieszkalno-gospodarczych w linii głó w n e g o korpusu.

Prace rozpoczęto w 1983 r. — w ykonano roboty rozbiórkow e zabezpieczające, o d budo w an o nowe ściany działowe, w y k o nano stropy, w ym u row a no ściany parte ru. W 1988 r. użytko w nik zlecił PKZ

— Oddział w Poznaniu w ykonanie d o k u m entacji na stalową więźbę dachową oraz w yko n a w stw o tych prac.

Przew idyw any term in zakończenia prac — 1992 r.

Inw estor — PGR Trzcianka, dofina nso wanie z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

L u b a s z — pałac w zniesiony ok. poł. XVIII w. (17 56 ) staraniem M iaskow s- kich, na miejscu wcześniejszego dw oru drewnianego, przebudow any g ru n to w nie zapewne w końcu XVIII w. i w 1 poł. XIX w. oraz w 1911 r. przez Szułdrzyńs- kich, w łaścicieli wsi do 1935 roku. W latach 1 9 79 -198 5 prowadzono re m ont kapitalny, w tym: rem ont stropów piw nic i częściową wym ianę stropów parteru i poddasza, m odernizację b u d y n ku głów nego, remont więźby dachowej, przełożenie pokrycia dachu, w ykonanie instalacji, w ystrój sztukatorski wnętrz i elewacji.

in w e s to r— PGR Brzeźno, do fina nso w a nie z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

Prace rem ontow e w ykonała brygada rem ontow a PGR, a sztukatorskie PKZ — Oddział w Szczecinie.

O biekt przeznaczony na dom pracy tw ó r czej Kom binatu PGR — Brzeźno. Ł a z i s k a (gm. W ągrow iec) — ne og oty cki pałac w yb u d o w a n y w latach 18 62 -1 8 7 4 z in icja tyw y Emila Arnousa, ówczesnego dzierżawcy majątku. Prace rozpoczęto w 1988 r. Remont prowadzi Rolnicza Spółdzielnia P roduk cyjna w Łaziskach z przeznaczeniem na budynek adm inistracyjno-socjalny. Do 1989 r. wykonano- prace rozbiórko w e i zabezpieczające, ławę fundam e nto w ą i fundam enty ścian zewnętrznych i wewnętrznych, nadproża, gzymsy i stropy.

Ł o b ż e n i c a — dom mieszkalny, pl. W olności 5, m urowany, szachulcowy, koniec XVIII r.

W latach 1 9 87 -198 8 w łaściciel Krzysztof Urbański przeprowadził rem ont b u d y n ku: przem urowano kom iny i część muru zewnętrznego, w ykonano rem ont elew a cji zewnętrznych.

M a r g o n i n — późnobarokow y kościół parafialny Sw. W ojciecha, m urowany, z pocz. XVII w., odbu do w an y w latach

5. J a b ło n o w o — gm. Ujście. Pałac i d w ó r przed rem ontem 6 .Lubasz — gm. Pałac. W idok od strony ogrodu po

(5)

7. Margońska Wieś — gm. M argonin. Pałac w trakcie remontu (fot. W.Beszterda, 1984)

8. M argonin gm. Dzw onnica kościoła parafialnego po remoncie (fot. W.Beszterda, 1984)

1 7 5 3 -1 7 5 5 wraz z dzw onnicą murowaną z przełomu XVIII i XIX w.

W latach 1 9 84 -198 6 przeprowadzono rem ont elewacji kościoła i dzw onnicy, napraw iono dachy i w ym ienion o rynny. Z dem ontow ano rzeźby z fasady kościoła, zniszczone przez w p ły w y atmosferyczne. Inw estor — parafia rzymskokatolicka w M argoninie.

Prace w ykonanene systemem gospodar czym dofinansow ano z uchw ały 17 9 /7 8 RM.

M a r g o ń s k a W i e ś (gm. M argonin) — wieś od 2 poł. XVIII do 1837 r. należy do Skórawskich i Ciecierskich, od 1842 r. do rodziny von S chw ich ów . Stary dw ó r z 2 poł. XVIII w. ob udow any ok. 1 8 4 2 -1 852 z trzech stron skrzydłami ne og oty ckimi.

W latach 19 83-1986 przeprowadzono remont kapitalny dw oru z przeznacze niem na O gólnopolski Ośrodek Szkolenia Leśników. Basztę przeznaczono na salę pamięci Józefa W ybickiego. W ykonano następujące prace: remont elewacji i wnętrz, adaptację na ośrodek szkolenio wy.

Remont przeprowadzony ze środków własnych przez własną gruoę rem onto wą dofinansow ano z uchw ały 1 7 9/78 RM.

M a r y n i e c (gm. Krajenka) — pałac z pocz. XX w.

W latach 1 9 83 -198 4 przeprowadzono rem ont i adaptację wraz z budynkami towarzyszącymi na Ośrodek Szkolenio w o -W yp oczyn kow y Kombinatu B u d o w lanego w Pile. Spichlerz folw arczny zaa

daptow ano na hotel.

Prace prowadzone ze środków własnych przez własną brygadę rem ontow ą d o fi nansowano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM. P i e c e w o (gm. Tarnówka) — kościół filia ln y Najwiętszego Serca Jezusa, sza- chu lco w y z ok. 1800 r.

Prace rem ontow e prowadzono w 1988 i 1989 r. Obejmują one: rem ont wieży kościelnej, dachu wraz z wym ianą pokry cia w ieży z łupku na blachę.

Inwestor — parafia rzymskokatolicka w Tarnówce.

Prace prowadzone systemem gospodar czym dofinansow ano z uchw ały 17 9 /7 8 RM.

P i e t r o n k i (gm. Chodzież) — pałac z pocz. XX w. zbudow any na miejscu

9. Pietronki — gm. Chodzież. Pałac po remoncie 10. Pietronki — Pałac — hall po pracach konserwatorskich (fot. J.P olachow ski, 1981) (fot. J.Polachow ski, 1981)

(6)

11. Sierniki — gm. Rogoźno. Pałac przed przystąpieniem do rem ontu (fot. W .Beszterda)

12. Biała — gm. Trzcianka. Obraz Z m artw ychw stanie z końca XVI w. Stan po konserw acji (fot. J.P olachow ski, 1990)

starszego d w oru przez hr. Ignacego Bni- ńskiego w stylu neoklasycystycznvm. W czasie rem ontu w yko na no drenaż w o kół budynku, w y k o p y części piw nic, w y mianę fu n d a m e n tó w i ław , częściową w ym ianę stro p ó w i belek stropow ych, w ym ianę konstrukcji dachow ej, rem ont elew acji zewnętrznej, prace instalacyjne i adaptacyjne na Ośrodek Szkoleniow y PGR-Strzelce.

Inwestor — PGR-Strzelce.

Remont w yko n a n y przez w łasną brygadę rem ontow ą do finansow ano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

P o t u I i с e (gm. W ągrow iec) — kościół parafialny Zw iastow ania N M P , d re w n ia ny o konstrukcji zrębowej z 1728 r. z przebudow aną kaplicą z 1856 r. i kruch- tą z poł. XIX w.

Prace przeprowadzone w latach 19 8 4 -19 86 obejm ow ały: częściową w ym ianę konstrukcji w ięźby i ścian, pokrycie d a chu i w ieży kościoła gontem , oszalow a nie ścian zew nętrznych deskarn-, im preg nację drewna.

Inw estor — parafia rzym skokato^cka w Potulicach. Pracę do finansow ano z uch w a ły 1 7 9 /7 8 RM.

P o t u I i с e (gm. W ągrow iec) — „ś w ią tynia grecka" w parku przy dworze, neo- klasycystyczna z 4 kolum n ow ym p o rty kiem, m urow ana z poł. XIX w . W 1989 r. Kom binat PGR w Gołańczy ZR Potulice przeprowadził systemem gospodarczym rem ont obiektu : w yko na no rem ont d a chu, tynki w ew nętrzne i zewnętrzne, założono instalacje

Prace przeprowadzone systemem g o spodarczym ze środków w łasnych don - nansowano z uch w a ły 1 7 9 /7 8 RM. S i e r n i k i (gm. Rogoźno) — pałac z b u d o w a ny w latach 1 7 8 6 -1 7 8 8 na miejscu

drew nianego dw oru dla Katarzyny Rado- lińskiej w e dłu g projektu Jana Chrystiana Kamsetzera pod k ie row n ictw e m archite kta A nto nie go Höhne. Schody, kapitele, bazy kolum n i pilastrów z piaskowca w latach 1 7 8 7 -1 7 8 8 w yko na ł rzeźbiarz poznański Jan Szepsa.

Remont kapitalny prow adzony jest od 1982 r. przez PKZ — oddział w Szczeci nie w e dłu g dokum entacji w ykonanej przez to przedsiębiorstwo.

W ykonano następujące prace: remont dachu, tynki w ew nętrzne 1 sztukaterie w części pomieszczeń na parterze i na piętrze, stolarkę okienną, po dłogi na 1 piętrze, tynki w piw nicach i na po ło w ie elew acji zewnętrznej, instalację elektry czną i co.

Inw estor — W KZ w Pile.

S t a r a W i ś n i e w k a (gm. Zakrzewo) — kościół parafialny p.w. Św. Marcina z 1647 r. fundacji Działyńskich, d re w n ia ny.

W latach 1 9 8 8 -1 9 8 9 w ym ienion o gonty na dachu kościoła i zabezpieczono je preparatemn grzybobójczym .

Inw estor — parafia rzym skokatolicka w Starej W iśniewce.

Prace dofina nso w an o z uch w a ły 17 9 /7 8 RM.

S t u d z i e n i e c (gm. Rogoźno) — d w ó r zoudow any zapewne dla Świnars- kich w 1 poł. X VIII w., barokow y, sza- chulcow y.

Rem ont kapitalny prow adzono w latach 1 982-1 987 z adaptacją na cele biurow e i mieszkalne w e dłu g dokum entacji w y konanej przez PKZ — O ddział w Pozna niu. U sunięto w ypełnienia z konstrukcji szachulcowej, w zm o cnio no fundam en ty, w yko na no prace ciesielskie oraz częś c io w o w ym ie n io n o elem enty konstrukcji szkieletowej. Ponadto w yko na no prace

instalacyjne i adaptacyjne, pokrvcie da chu gontem, montaż stolarki b u d o w la nej, elewację.

Inwestor — PGR-Gorzewo

Prace wykonane przez PKZ Oddział Szczecin dofinansow ano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM. P^ace nie są zakończone. T a r n o w o P a ł u c k i e (gm. W ągro w iec), kościół parafialny Św. Mikołaja, zbudow any w 1639 r., restaurowany w latach: 1 911 -1 91 5, 1922, drewniany, konstrukcji zrebowej, z zewnątrz oszalo wany.W latach 1 9 87 -198 8 parafia rzym skokatolicka w T arnow ie przeprowadziła rem ont dachu, rynien i rur spustowych. Prace w ykonano na koszt parafii d o fin a nsowano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM. W a ł c z — kaplica ewangelicka z 2 poł. XIX w. na cmentarzu, po 1945 r. zaadap tow ana na cerkiew.

W latach 1 9 87 -198 8 parafia p ra w o sław na w Wałczu przeprowadziła następujące prace: izolację poziomą fundam entów , rem ont okien wraz z oszkleniem, przeło żenie dachu, spoinow anie ścian. Inwestor — Polski Autokefaliczny Koś c ió ł Praw osławny w Wałczu.

Prace dofinansow ano z uchw ały 17 9 /7 8 RM.

W ą g r o w i e c — tzw. „O p a tó w k a ", ul. Opacka 15. Budynek w zniesiony w końcu XVIII w., ok. 1884 r. poddany renowacji.

W latach 1982 -198 8 przeprowadzono rem ont kapitalny z przeznaczeniem na Muzeum Ziemi Pałuckiej. Zakres rem on tu: prace rozbiórkowe, wym-ana stro pów , nowa konstrukcja dachu z pokry ciem dachówką, wym iana stolarki, re m ont m urów, tynki zewnętrzne i w ew ęt- rzne, założenie instalacji, adaptacja na ceie muzealne.

(7)

Inw estor — WKZ w Pile.

W ykonaw ca — Spółdzielnia R em onto w o -B u d o w la n a w W ągrowcu.

W e ł n a (gm. Rogoźno) — kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Sw., wzniesiony w 1727 r. z fundacji W ojciecha Rydzyńs- kiego, kasztelana lądzkiego, konsekro w any w 1731 r., barokowy, drewniany, konstrukcji zrębowej z wieżą i sobotami. Restaurowany ok. 1930 r. i w latach 1952-1953.

W 1989 r. przeprowadzono wym ianę g o n tó w na dachu kościoła, częściowo szalunków, w ykonano nowe opierzenie z blachy miedzianej, impregnację prepa ratem grzybobójczym .

Prace prowadzone systemem gospodar czym ze środków parafii i Kurii M e tro p o litalnej w Gnieźnie dofinansow ano z uch w a ły 1 7 9 /7 8 RM.

W i e l e ń — d w ó r „L ip ó w k a ", ul. Ś w ie r czewskiego 5, położony w zespole d w o r skim na O strowiu, zbudowany ok. poł. XVIII w ., przebudow any w końcu XVIII i 2 poł. XIX na szkolę średnią oo. Franci szkanów, gdzie utw orzono Zakład Opieki nad Starcami i Kalekami, który fu n k c jo nuje do czasów obecnych. Przeprowa dzono rem ont kapitalny oraz m oderniza cję. Remont obejm ow ał: roboty murowe, w ykonanie instalacji c.o., w o d n o -k a n a li zacyjne, elektryczne, remont dachu i ele wacji.

W i e l e ń — pałac zbudow any w latach 1 7 4 9 -1 7 5 0 staraniem Piotra Sapiehy, w o je w o d y smoleńskiego, być może w e dług projektu arch. Ignacego Marcina

Frantza. Z projektowanego, czw orobo- iznego założenia z dziedzińcem po środ ku zrealizowano całkow icie tylko 2 skrzy dła: zachodnie i południow e. W 1920 r. częściow o zm ieniono układ wnętrz, za bezpieczono fundam ent, zamknięto dziedziniec od w schodu i północy ka mienną rampą z altaną. W 1945 r. b u d y nek został spalony.

Od 1981 r. prowadzone są prace zabez pieczające, które w 1983 r. przekształciły się w prace konserwatorskie, w trakcie których pokryto dach blachą miedzianą wraz z rurami spustow ym i i rynnami, przem urowano pęknięte ściany, o d tw o rzono tym panon i g łow ice pilastrów, w y m ieniono stropy drewniane na ceram icz ne, osadzono stolarkę okienną, w y k o n a no tynki na poddaszu oraz roboty instala cyjne wraz z zewnętrzną instalacją sani tarną.

Prace w ykonuje PKZ — Oddział w Szcze cinie.

Z ł o t ó w — parterowe, szachulcowe dom y szczytowe z pocz. XIX w., przy ul. Kościelnej 3 i 5 — przykład dawnej zabudow y miasta.

W latach 19 84 -1 9 8 6 budynki te o d b u do w ali użytkow nicy.

Prace prowadzone systemem gospodar czym ze środków własnych do fina nso w ano z uchw ały 1 7 9 /7 8 RM.

Z ł o t ó w — dom, ul. O brońców Warsza w y 31, parterowy, szachulcowy, kaleni c o w y — przykład daw nej zabudow y m ia sta.

Przeprowadzono rem ont kapitalny domu.

Inw estor — Zakład Gospodarki K om u nalnej i M ieszkaniow ej w Złotow ie. Prace do finansow ano z uchw ały 17 9 /7 8 RM.

Ż e I i с e (gm. W ągrowiec) — dw ó r zbu dow any w 2 poł. XIX w. dla rodziny Nieżychowskich.

Rem ontowany od 1984 r. na cele socjalno-mieszkalne i przedszkole.

Z A B Y T K I R U C H O M E

B i a ł a (gm. Trzcianka) — obraz Zm art

w ychw stanie nieokreślonego malarza

(W ielkopolska?) z końca XVI w., m alo wany temperą na desce lipow bi. z koś cioła parafialnego Wszystkich Świętych w Białej. Program prac konserw ator skich: zabezpieczenie ruchom ych cząs tek polichrom ii, oczyszczenie lica z za brudzeń, częściowe usunięcie starych przemalowań i kitów , podklejenie spę- cherzeń w arstw y malarskiej, impregnacja powierzchni w arstw y malarskiej, skleje nie wzdłużnych pęknięć desek, oczysz czenie i impregnacja odwrocia, uzupeł nienie ub ytków drewna, w ypełnienie ubytków zaprawy, werniksowanie, punktow anie i rekonstrukcja warstw y malarskiej, w erniksowanie końcow e. Prace w ykonała w 1985 r. mgr Anna Siuchnińska.

Inwestor — WKZ w Pile.

B u c z e k W i e l k i (gm. Lipka) — w ieko skrzyni zakrystyjnej, 2 poł. XVIII w., artys ta prow incjonalny (Krajna?), tempera na desce sosnowej.

Zakres prac w ykonanych w latach 19 85-1989 przez PKDS PKZ — Oddział w Szczecinie obejm ował: oczyszczenie wstępne, impregnację wzmacniającą i owadobójczą, w ykonanie odkrywek i usunięcie przemalowań strony w e w n ę t rznej wieka, usunięcie zbrunatniałego werniksu, sklejenie desek, flekowanie ich, kitow anie ubytków gruntu, p u n k to wanie obu stron, werniksowanie, opra wienie do obustronnego eksponowania. Inwestor — WKZ w Pile.

B u c z e k W i e l k i (gm. Lipka) — ołtarz g łó w n y z ok. 1734 r., konstrukcja w y konana z drewna iglastego, snycerka i rzeźba, drew no lipow e po lich rom o w a ne, pochodzący z kościoła parafialnego Św. Trójcy.

Program prac konserwatorskich pro w a dzonych w latach 19 87-1989 obejm o wał: wstępne oczyszczenie obiektu, na sycenie trw ałym i środkami odkażający mi, usunięcie przemalowań chemicznie, impregnację wzmacniającą (Paraloid В 72 w toluenie), rekonstrukcję brakują cych elem entów konstrukcyjnych i sny cerskich, zlikw idow anie pęcherzy zapra w y, założenie gruntów , szlifowam ie, pul- m entowanie pod złocenia, polerowanie złoceń i srebrzeń, punktow anie po lich ro mii, werniksowanie, montaż obrazu. W ykonawca — PKDS — PKZ — Oddział w Szczecinie — zespół pod kierunkiem mgr Katarzyny Szymankiewicz i mgr M a ł gorzaty Zyzik.

B u c z e k W i e l k i (gm. Lipka) — ołtarz Św. Piotra i Pawła z ok. 1741 r., konstru kcja z drewna iglastego, snycerka i rzeź ba, drewno lipow e polichrom owane, po chodzi z kościoła parafialnego Św. T rój cy.

Program prac konserwatorskich pro w a dzonych w latach 19 82-1985 obejm o wał: oczyszczenie wstępne, podklejenie polichrom ii— zastrzyki POW, im pregna

cję środkami ow ad o- i grzybobójczym i, flekow anie i rekonstrukcję brakujących elem entów stolarskich i snycerskich (do ln y uszak), rekonstrukcję gruntu i p o lichrom ii, zabezpieczenie werniksem ak rylow ym firm y Rovney.

Obrazy ołtarzow e na płótnie: Św. Ignacy

Loyola, Św. P io tr i P aw eł — oczyszcze

nie, usunięcie zm atow iałego werniksu oraz przemalowań, dublaż na masę w o s kową, kitow anie, punktow anie, założe nie werniksu końcow ego — Talens. W ykonaw ca — PKDS — PKZ — Oddział w Szczecinie — zespół pod k ie ro w n ic t wem mgr. T. Makulca.

B u c z e k W i e l k i (gm. Lipka) — d a w ny ołtarz mariacki z ok. 1615 r., elementy konstrukcyjne — drew o sosnowe, rzeźba i elementy snycerskie — drew no lipow e. Program prac konserwatorskich pro w a dzonych w latach 1 9 8 2 -1 9 8 5 obejm o wał: wstępne oczyszczenie, podklejenie odspojonych części polichrom ii, usuw a nie przemalowań, utrwalenie w arstw y malarskiej, impregnację strukturalną śro dkami ow a d o - i grzybobójczym i oraz wzmacniającą, rekonstrukcję brakują cych elem entów stolarskich (fragm enty uszaków, dłon i Św. Jana Nepomucena, fragm ent lis tw y z predelli, fragm ent gzy msu), 2 kolum n w zwieńczeniu ołtarza, w ykonanie nowej ramy obrazu Z w ia s to 

wanie, flekowanie, patynow anie now ych

warstewek z drzewa, uzupełnienie bra kujących g ru ntów , pełną rekonstrukcję brakujących polichrom ii, złoceń i sreb rzeń, zabezpieczenie złoceń i srebrzeń, zabezpieczenie całości werniksu. Konse rwacja obrazu Z w ia sto w a nie: oczyszcze nie, zdjęcie wernisku, podklejenie spę- cherzonej polichrom ii, kitow anie, p u n k towanie, pokrycie werniksem.

W ykonawca — PKDS — PKZ — Oddział w Szczecinie — zespół pod k ie ro w n ic tw em mgr. T .Makulca.

C z a r n k ó w — nagrobek Katarzyny i Mateusza Czarnkowskich z ok. 1 5 7 0 -80, w ykonany przez Hermana Hutten (Czapka) przy współpracy Jana Zaręby. Nagrobek alabastrowy.

W 1986 r. w ykonano następujące prace: oczyszczenie powierzchni w o dą z deter gentem, rozpuszczalniki organiczne to lu en, metanol, chlorek etylenu, aceton, usunięcie mechaniczne starych uzupeł nień gipsow ych i cem entow ych, w y m ia nę tyn kó w w tyłach i spoin m iędzy bloka mi kamienia, usunięcie korodujących trzpieni stalow ych z wnętrz kamienia z partii górnej kroksztyn 1 piętra i płycin dolnego cokołu, uzupełnienie ubytków kitam i opartym i na Paraloidzie B-72, za bezpieczenie ub ytków powierzchni p o w ło ką w osku mikrokrystalicznego. W ykonaw ca — PKDS PKZ — Oddział w Szczecinie — zespół pod k ie ro w n ic tw em mgr E.Grabarczyk.

C z a r n k ó w — sarkofag cy n o w y A d a ma Sędziwoja Czarnkowskiego w y k o n a ny przez poznańskiego konwisarza J a k u ba Kandeja (?) z portretem pędzla mala rza Czarnkowskich — M athiasa (?) w la tach 1 6 27 -162 8 z kościoła Św. M arii M agdaleny w Czarnkowie.

Konserwację sarkofagu w latach 1 9 8 5 -19 87 w ykonała PKDS PKZ — Oddział w Szczecinie pod kie row nictw em mgr E. Grabarczyk i mgr D.Horodyńskiej;

(8)

konserwacja portretu — M. Zyzik. Przy sarkofagu w yko na no następujące prace: oczyszczenie pow ierzchni obrazu, w yp ro sto w a n ie odkształconych fra g m entów , założenie no w ych lu tó w i n i tó w , w prow adzenie do wnętrza d o d a t kow ej konstrukcji usztywniającej, rekon strukcję g łó w k i aniołka, zabezpieczenie pow ierzchni sarkofagu. Na portrecie tr u m iennym usunięto zm atow iały werniks i przem alowania, uzupełniono ubytki gruntu i w y p u n k to w a n o ubytki w arstw y malarskiej i po no w nie zaw erniksow ano. Inw estor — W KZ w Pile.

G o r a j (gm. Lubasz) — dw a stoliki: em pirow y, z pocz. XIX w ., neorokokow y z pałacu w Goraju (obecnie depozyt

Muzeum O kręgow ego w W ałczu). Prace konserw atorskie w 1986 r. w y k o nane przez PDNH PP PKZ — O ddział w Szczecinie obejm ow ały: demontaż, zdjęcie przem alowań i w tó rn y c h g ru n tó w , sklejenie elem entów drew nianych i m arm urow ych płyt uzupełnienie u b y t k ó w płyt m arm urow ych, uzupełnienie p o lich rom ii i złoceń, przyw rócenie oier- w o tn eg o poleru płyt m arm urowych. Inw estor — W KZ w Pile (M uzeum O krę g o w e w W ałczu).

L u b a s z — sztukaterie z przełomu XIX i XX w. w pałacu.

Prace prow adzone w latach 1 9 8 2 -1 9 8 4

obejm ow a ły oczyszczenie pow ierzchni z p o w ło k i farb kredow ych i em ulsyjnych, scalenie osłabionych elem entów, uzu pełnienie u b ytkó w kitam i na bazie żyw icy gipsu i POW, rekonstrukcję brakujących elem entów sztukaterii, izolację po w ie rz chni przed przebarwieniam i w yn ikłym i z zaw ilgocenia, retusz końcow y. Prace w y k o n y w a ł PKZ — Oddział w Szczecinie, zespół pod kierow nictw em M. K outny-G iedrys z PKDS.

In w e s to r— Kom binat PGR-Brzeźno. L u b a s z — latarnie żeliw ne X IX /X X w., znajdujące się przed pałacem.

Prace prow adzone w latach 1 9 8 2 -1 9 8 4 obejm ow a ły usunięcie naw arstw ień k o rozyjnych m etodą chemiczną, an tykoro zyjne zabezpieczenie powierzchni, w y konanie brakujących elem entów. W ykonaw ca — PKZ — Oddział w Szcze cinie — zespół pod kierow nictw em M. Koutny-G iedrys.

In w e s to r— Kom binat PGR-Brzeźno. L u b a s z — kom inek m arm urow y XIX w., w pałacu.

Prace prowadzone w latach 19 82 -1 9 8 4 obejm ow ały: oczyszczenie pow ierzchni kamienia z naw arstw ień po w ie rzch n io w ych , scalenie luźnych elem entów i uzu pełnienie ubytków , przyw rócenie poleru, naniesienie p o w ło k zabezpieczających, w yko na nie now ych cokołów .

W ykonawca — PKDS PKZ — Oddział w Szczecinie — zespół pod k ie ro w n ic t wem M. Koutny-G iedrys.

In w e s to r— Kom binat PGR-Brzeźno. M a r g o n i n — obraz e p itafijny ze sceną

Ukrzyżowanie z 2 poł. XVII w., olej na

desce z drewna iglastego z kościoła para fialnego Św. W ojciecha w M argoninie. W ykonano następujące prace: oczysz czenie lica i odw rocia, dezynfekcję i de zynsekcję, podklejenie rozluźnionej w a r stw y malarskiej i pęcherzy gruntu, im pre gnację podłoża, usuwanie przemalowań z lica i odw rocia oraz w tórn ych uzupeł nień gruntu, punktow anie i w e rnikso w a nie, montaż ramy samonośnej.

Prace w ykonyw ała mgr Małgorzata Zyzik w okresie od 1.07.-15.08.1986 r. Inw estor — W KZ w Pile.

S k r z a t u s z (gm. Szydłow o) — rzeźba

Pietà, gotycka z 1 poł. XV w., drewno

lipow e, polichrom ow ane z Kościoła W niebow zięcia NMP.

Prace w ykonane w 1986 r. obejm owały: usunięcie przemalowań i w tórn ych uzu pełnień snycerskich, usunięcie wtórnej zaprawy z tw arzy M B i ciała Jezusa, uzupełnienie snycerki, uzupełnienie k i tó w i zaprawy, punktow anie złoceń i re konstrukcję karnacji, dezynsekcję o d w rocia i utwardzanie drewna.

W ykonaw ca — PKDS PKZ — Oddział

13. Czarnków — gm. Nagrobek Katarzyny i Mateusza Czarnkowskich z ok. 1 5 7 0 -1 5 8 0 r. Stan po konserwacji (fot. J.P ola cho w ski, 1990) — A. B. C.

(9)

14. Czarnków — Sarkofag cynow y Adama Sędziwoja Czarn- kow skiego z 16 27-1628 r. Stan po konserwacji

(fot. J.P olachow ski, 1990)

15. Skrzatusz — gm. Szydłowo. Rzeźba Pietà z 1 poł. XV w. Stan po konserw acji (fot. J.P olachow ski, 1990)

w Szczecinę — zespół pod k ie ro w n ic t wem mgr Elżbiety Grabarczyk.

S k r z a t u s z (gm. S zydłow o) — 5 rzeźb z fasady kościęła parafialnego W n ie b o w zięcia NM P; Sw. Jakuba Starszego, Św.

Grzegorza, 2 biskupów , N M P N iepokala nie Poczętej

W latach 19 85 -198 6 w ykonano kopie rzeźb z lekkiego materiału — zdjęto form y

z oryginału po uzupełnieniu brakujących elementów. Rzeźby umieszczono w fasa dzie kościoła. Oryginały, ze względu na znaczne zniszczenie atmosferyczne, p o d dano konserwacji zachowawczej. W ykonawca — PKDS PKZ — Oddział w Szczecinie — zespół pod k ie ro w n ic t wem mgr Elżbiety Grabarczyk.

W a ł c z — kufer intarsjowany, XIX w..

ze zbiorów Muzeum O kręgowego w Wałczu.

Prace konserwatorskie wykonane w 1986 r. obejm ow ały następujące zabiegi: demontaż okuć, dezynfekcję i dezynsek cję, uzupełnienie ubytków intarsji, p o lichrom owanie.

W ykonawca — PKDS PKZ — Oddział w Szczecinie — zespół pod k ie ro w n ic t wem dr. A. Zyzika.

mgr Bernadeta Piecuch

UŻYTKOW NIKA OBIEKTU ZABYTKOWEGO 1989-1990 R.

KONKURS NA NAJLEPSZEGO

Zadaniem konkursu jest popularyzacja o b ie któ w zabytkow ych oraz rozwijanie mecenatu instytucji oraz osób fizycznych nad dobram i kultury. Zasadniczym celem konkursu jest uhonorow anie i w yró żnie nie w zo row ych gospodarzy i u ż y tk o w n i ków. Ma to jednocześnie stanow ić za chętę do podejm ow ania opieki nad zaby tkami przez inne jednostki państwowe, społeczne oraz osoby fizyczne.

Zasady typow ania kandydatów : Uczestników konkursu — gospodarzy o b ie k tó w zabytkow ych — zgłaszają W o je w ódzcy Konserwatorzy Zabytków na następująych zasadach:

— użytko w nik spoza resortu kultury i sztuki,

— obiekt, który nie brał udziału w po

przednich konkursach,

— prace przy obiekcie wykonane lub zakończone w okresie ostatnich pięciu lat,

— prace przynajmniej częściowo w y k o nane ze środków użytkownika,

— wysoka jakość prac,

— funkcja obiektu zgodna z wytycznym i konserwatorskimi,

— właściw e zagospodarowanie i utrzy manie obiektu,

— właściw e utrzymanie i estetyczne w y posażenie obiektu.

Zasady oceny:

Zgłoszone obiekty są poddawane kom i syjnym lustracjom. Przy ocenie ju ry bie rze pod uwagę grupy zagadnień obejm u jących szereg elementów:

1 ) stopień trudności przeprowadzonych prac ze w zględu na stan obiektu przed przejęciem, zaangażowanie własnych środków finansow ych i sił w y k o n a w czych użytkownika,

2) estetyka i utrzymanie obiektu, jakość prac rem ontow ych, wyposażenie wnętrz, stan wyposażenia, utrzymanie otoczenia, 3) zaangażowanie społeczne w dziedzi nie ochrony zabytków, inicjatyw a i udział użtkownika w pracach rem ontow ych i utrzymanie własnego obiektu, opieka nad innym i zabytkami w okolicy, oddzia ływ anie na środow isko przez właściw e wykorzystanie i w zorow e utrzymanie obiektu.

Do konkursu zgłoszono 29 ob ie któ w z 12 w o jew ód ztw . Do nagród w ytypo w a no