De spasmo ab exinanitione coniecturas

C O N I E C T V R A S

PRO G R A D V D O C T O R I S

AD DIEM IANVAR. C bloC C L X X X I

A V G V S T V S W I L H E L M V S B E R T R A M

36 00

W < ί ί ί

I L L V S T R I S S I M O

D O M I N O

C A S O Ii Ο A 2 1 A 1 A M O

L IB E R O B A R O N I

d e

Z E B L I T Z

DOMIJiO HEREDITARIO IN CANSPORF, MICHELWITZ Cet.

A V G V S T I S S I M O R E G I B O R V S S O R V M A B a d m i n i s t r a t i o n e i n t e r i o r i

R E I P V B L I C A E E T i V S T I T l Λ E

S V P R E M A E C V R I A E C A V S A R V M C R I M I N A L I V, M E T E C C L E S I A S T I C A R V M

P R A E S I D t

A C A P E M I A R V M k e g i a & v m

C V R A T O R I SV PREMO

K E G I A E B I B L I O T H E C A E , Μ V S E I

* ?

N V M O P H Y L A C I I R E G I I

D I R E C T O R I

C Έ T.

S P E C I M E N

HOC

I N A V G V R A L B

J N P V B L I C V M

SVMMAE R E V E R E N T I A E D O C V ME N T V M

s. t. v.

A V G V S T V S WI L H E L M V S B E R T R A M

P R A E F A M E N .

jl^aucis dicam, quem ordinem ie-

cutus fim. Breuiter praemifi, quae de

a£tione mufculari & fpasmorum caufis

praecipiunt; ex quibus commonftraui non

6 f r sg

pofle omnino modum intelligi, quo fpas-

mum producat exinanitio. Tentaui dein

aliquam explicationem eamque variis,

quae huc pertinere credebam, confir-

maui.

§. L

D e mnfculorum

plurimi fequuntur, haec tradit:

Fibra mufcularis vi gaudet infita, quae differt tam

v i, quam mortuam vocat

h a l l e r , quam a neraofa a).

Vis iniita, quae & irritabilitas audit,

habet fingulare, quod ex illa mufculi contra­

hantur ad varios ftimulos, chemicos, mechani­

cos , phyiicos h) ; ad ftimulum neruofum 0,

fublaturn antagoniftarum aequilibrium *0,

efferas euacuationes *),

neruorum

nem fX

Ex

a) Ekm. Phyfiol. Tom. IV. Lib.XI. S e d .» , pag. 44*> feqq.

h) 1. c. §.V. p.448.

t) 1.

c. {.XV.

d) 1. c. §.1V. p.447.

t) 1. c. {.VII. p. 4f J.

f j l c. J.X. p. 458*

8

Ex his fpasmorum caufas definiunt, quae vel ad auftam nimis irritabilitatem vel ad ftimu- los iufto maiores aut infolitos relatae funt fere omnes. Fere, inquam; incertum enim videtur, ad quodnam caufarum genus referenda fit, quam omnes fpasrni caufam profitentur, euacuatio effera, ad auftam irritabilitatem, an ad ftimulos iufto maiores infolitosue? Oportet tamen alter­

utri horum momentorum aut vtrique deberi fpasmum, qui exinanitionem fequitur; cum ni­

hil fit praeterea in adione mufculorum, cui tri­

bui poffit vehemens haec illorum contraftio.

§. n .

Habeo, quod ordiar a ftimulis audis aut infolitis. Referuntur huc acria varia, chemica, mechanica, phyfica; repletio feu turgor; com­

motio neruorum. Atqui in exinanitione, quae effere fit, nihil eft, quod vllo modo acrium fufpicionem poffit mouere, cum & animalia fa- niffima fub quibusuis conditionibus conuellantur exinanita. - De repletione quis eft, qui cogi­

tet ? - Supereft vis neruofa. Quae quid fa­

ciat ad fpasmos hosce producendos, optime po­

terit

2 terit intelligi ex comparatione eorum1, quae exinanitionem comitari obferuantur. Sunt au­

tem : frigus, pallor, infeniilitas, vertigo, deli­

rium , pulfus irregularis, intermittens, animi deliquium. Quorum quidem altera ad vim

labefaccatam concludere, manifefto poftulant, altera non impediunt. Cum enim neminem medicum fugiat, vertiginem, deli­

rium cet. tam poiTe ab auda vi neruea, quam ab eadem frafta prouenire £); pofteriorem cau- fam noftro in cafu fubfumere, fuadet primo:

& infenfilitas & animi defectio, quae nunquam a vi neruorum inte:ifa producuntur; porro:

indoles remediorum, quae his afte&ibus oppo­

nuntur , volatilium , irritantium, neruinorum;

tandem: notiffima obferuatio, pari femper mo­

do conuelli ex depletione animal, fiue inte­

grum adhuc fit cerebrum fiue caput iam de­

truncatum. Vix igitur admitti poterit conuul- fionum ab depletione explicatio illa, quam exhi­

bet v a n s w i e t e n A) : » Simulae tanta co­

pia fubducuntur humores de corpore, v t refi- duum,

p. 405.

h) Comm. in Boerh. aph, T .I. §.232, p. 577. edit\ Hildb.

10

ditum , cordis vi per vafa pulfum, illa aequa·

biliter replere nequeat, deficit preffio in arte­

rias cerebri, £? fpirituntn motus per ncruos cerebri cejjat: hinc omnium mufculo- rum parnlyfis; Ef a cerebello fimiliter affeSia animi deliquium : vnde omnia liquida neruofd

& arteriofa incipiunt quiefcere. Interim f r i ­ gore maiori corporis, motus imminuti fequelay contraciae partes venofum fanguinem verfus cor deriuant, quod repletum contrahitur & fumma velocitate per vacuas arterias fanguinem mouet, cum nihil refifiat fanguini impulfo. Tunc erga validi(pmo impetu fanguis per cerebri vafa monetur: vnde fpirituum motus in mu/culos veloctffimus f i t , fed mox definens ; rediturus iterum quando cor fenftm impletum fe contra­

het. Vno ergo momento validiffima caufa mo­

tus mufculis applicatur, quae iterum fequente momento definit; vnde alterna violenta in- uita mufculorum contra&io, quae conuulfio dicitur.»

Obeft huic explicationi adhuc id, quod conuulfiua mufculorum contra&io eo magis

tendatur & acceleretur, quo maior

copia

copia euacuafea fuerit. E t tamen a fanguinis impetu haec penderet conuulflo Ί

$. IU.

Patet igitur ex d id is, a ftimulis fibrarum inufcularium ad producendum fpasmum ex de»

pletione, exipe&ari nihil pofle. Videndum hinc de irritabilitate. Ne autem res confundatur, de vario huius vocis fenfu quaedam praemonen­

da funt. Alii enim fub irritabilitate folam vim mnfculis iniitam 0 , alii eius praeter naturam augmentum k) jntelligunt. Sumta nunc irrita­

bilitate in illo fenfu, quod fola fit facultas fibra­

rum fele contrahendi, quae tamen fine ftimulo agere nullo modo poifit, parum illa faciet ad explicandum ipasmum ab exinanitione. Vtcun- que enim auftam vim iniitam concipias per de- pletionem, femper tamen, vt fpasmus oriatur, opus erit ftimulis, quos vero in effera euacua- tione maxime imminutos, immo vero nullos effe, per fupra O expofita patet.

%) AB H A t L E R 1. C.

k ) g a v b i v s infiit. pathoL medie. § . ΐ 8 9 · Ρ ·7 9 >

l) f. II.

§. IV.

12

S- IV.

Longe autem melius rem explicaret vis in- iita, quae fimul facultate gaudeat, ex fe, fine vllo ftimulo, fibras mufculares in motum con­

jiciendi. Tum enim fpasmus concipi pollet prouenire a vi infita, per efferam euacuatio- nem adeo aucta, vt in veras conuulfiones tranfierit

Non vero folum intereft, quid melius rem explicet, fed quid maxime conueniat naturae.

Atque ex his, quae & obferuatio & ra­

tiocinium d ocet,

id maxime mihi refpondere videtur naturae, quod fpasmus ab exinanitione oriatur propter intenfatn adtionem vis propriae mufculorum. Varia funt, quae ita fentire fua- dent, quaeque iic proponam lectori, vt primo ea proferam, quae perpetuam vis iniitae, fine accedente ftimulo, adtionem comprobant; dein­

de oftendam, quomodo illa ex vaforum eua- cuatione in Ipasmum augeatur.

S- V.

Maxime noftris temporibus in eruenda motus mufcularis natura verJatus

multa

multa refert, quae vis infitae perpetuam aftio- nem probabilem reddunt, ita, vt & ipfe huic fententiae faueat & plurima eiusdem argumenta commemoret. Sic

Plera que·,

inquit,

„

neruofo motui cum infito communia fu n t

nifi quod plerumque aliquando fin t & velociora &

fortiora : plerumque

inquam

cum nihil defit potentiae commifiomim

quae a fanguinis tattu- r a

in moribundis animalibus fuperuemunt,

& quas non facile pojfis

nifi ad vim infitam referre

cum

v ita

artubus auuU fis fimillimae fuperfint m\

P orro:

Eam adnotationem frequenter iterauiy qui in animalibus incifis

fe d Jpiran­

tibus

multo rarius videam carnes palpitare

iisdem excifis

fufpenfis & nullo nunc de fenfu fufpeftis n).

Deinde:

Ligato & refecto nemo motum eum augeri

mufculo fpontanens datus efi^

& in moribundo animale conuulfiones fuperue·

nire} vulgo notum efi

Tun-

aB haller 1. C. T .IV . L. XI. S. II. §.XVII.

nj

Tandem: „ / « animalis nempe viu i, fiu t nuper omnino exfiinSli, carne mufculofa faepifi- fime fponte adparet motus contra Bilis, velox, viuidus, quo lacerti mufculofi alterne ad me­

dium ventrem adducuntur, alterne ab eo medio recedunt. Eum motum Cl. V iri & olim,

£ir nuper, fibra mufculari perpetuo exerceri docuerunt, vt ea fibra numquam penitus quiefcat, txque ipfo (iifurro aurium, manus apprimimus, demonflrari poffit. „

»Nunc quidem oculorum te/limonio non- dum conflat, detcSlos c f nudatos animalis viui mufculos perpetuo alternis laxari vicibus, «/ier­

im contrahi. Ipfa inteftina faepe omnino quieta videntur, quando primo abdomen aperitur,

potuijfent Cl. F iri inteftinorum motum ad res praeter naturam contingentes referre, f i eum in omnibus viuentibus befliis perpetuum vidif- f i n t , quas inciderunt. „

n Satis tamen frequenter eum motum abs- que externa vi exerceri vid i, in variis mu ficti­

lis - adeo quidem in fternocoflalibus carnibus valentem , v t alternis tenipufculis cofiarum cartilagines curuant & vicijfim pateretur refi-

lire. -

Ure.

Porro caufae fa tis efi

omnino perpe­

tim operari credas, etfi non vides

etiam plurimorum Phyfiologorum

fent entia.

Antagonifiarum inprimis phaenomena eo du­

cunt. - Certum autem e fi

antagonifiarum altero refecto

etiam debilitato

continuo alte­

rius aduerfarii confpicuatn emergere actionem

artumque

extenfore laxato

continuo

etiam inuito homine, fleEli.

Nunc id phaenomenon non poteft ita explicari, v t ex deftruBione

nouam in mufculo actionem nafci credas. Manifefium efi} dum vterque an

ago- nifta integer fupererat

quemque in fuas partes artum traxijje ; fed eas a&iones a na­

tura contemperatas fe deflruxij[e} v t fieret aequi­

librium. Nunc fublata altera a&ione

eam operari manifefium efi> quae fola fuperefi P).

Atque ex his, quae retuli, manifefto apparet perpetua fibrarum mufcularium a&io, quam ipfe

& ftatuit & argumen­

tis

confirmat. Addo adhuc fequentia eius

ua i ) :

Mihi quidem hattenus res liquida vi- detur,

s)

i J l. c. L.XI. S. UI. §. XXVIII. p. S$S,

16 «3» = !" 1 rffr.

detur, w/w contra&ilem naturalem & infitam mu/culi a voluntatis imperio a u g e ri. E x c i­

t a r i dicere, aut fimili voce vti debuiflet, nifl fibrae mufculari tribuiiTet facultatem, ex fola vi iniita, line alio itimulo, fefe contrahendi.

$. VI.

Sequitur nunc, vt modum exponam, quo pofiit ab effera humorum profuiione adeo augeri vis mufculis infita, vt in veras conuulfiones erumpat. Ad quod mihi quidem duo maxime momenta confpirare videntur, alterum imme­

diate ab ipfo humorum defe&u, alterum a vi neruorum exinde labefa&ata profectum.

s. VII.

Ab humorum defectu, quatenus immediate is fpasmum infert, ita hoc fieri videtur, vt re- moueatur impedimentum, fibrarum mufcula- rium vehementiori contra&ioni obieftum. Ex phyfiologorum enim obferuatls conftat, motum fanguinis, eum praecipue, qui invenis con-

- tingit,

« φ · ϊγ tingit, iuuari aftione mufculorum in vafa iisdem interiefta, ita, vt, dum contrahantur fibrae mufcu- lofae, comprimant vafa interpofita & fanguinem intus contentum propellant. A itio haec renifum ponit, non femper nullius monenti, fi quidem ad mouendi difficultatem refpicias, quam fentiunt i;, quibus fanguis vel per totum corpus vel in fin- gulis partibus abundat. Atque hoc refpe&u motus mufcularis dici poteft a fanguinis abun­

dantia impediri,. ab eadem immunuta facilitari.

Quae vero hucusque difpntaui, quamuis non, nili ad motum voluntarium pertineant, a quo ad inuoluntarium non omnino liceat concludere;

tamen in hoc vterque conueniat oportet, quod aftio mufculorum inuoluntaria, pariter ac vo­

luntaria, fanguinis motum intendat; maior con­

tra fanguinis copia fpafticas conftriftiones, vt in voluntario motu facit, impediat, haec vero imminuta easdem exacerbet. Et intenforum quidem a fanguine detrafto fpasmorum non rara funt exempla. Saepe enim obferuantur in iis, qui fpafticis affeftibus laborantes fan­

guinem e vena mittunt eoque malum augent,

vnde falutem Iperauerant.

Ex perpetua nunc, quam fupra dixi, pal­

pitatione , fibrae mufculares pari modo agunt in vafa interpofita. Quae quidem a itio licet Jonge cedat vi, quam exierit in circuitum hu­

morum voluntarius motus, tamen fub fomno omne id abfoluere fola videtur, quod interdiu motum voluntarium efficere ftatuerunt. Cum autem humores & huic actioni refiftant, eorum imminuta, per largam profufionem, quantitate, tolletur etiam refiftentia, fibrarum in contraftio- nem nifui, obiecta fequiturque vehementior earum contraftio, adeo tandem increfcens, vt in veras conuulfiones tranfeat.

Atque haec generatim fic fe habent. Vi­

deor mihi autem vlterius progredi poffe. Ex eo enim, quod Phyfiologi perhibent, mnfculis extenforibus praeualere flexores O, hi quidem, data conftridionis occafione, prius ac fertius, quam extenfores, contrahentur vsque dum illud permittit extenforum renifus, ipfaque forfan moles partium mouendarum. Simul enim ac nimis tenduntur extenfores, hi, per ipfam ex- tenfionem irritati, fefe contrahent, <k>membrum

ra-

* r) ^{AB 1, C.} S.JTCv §· IV, p. 447.

rapient vetfus fuam partem donec inde fimilem.

contractionis caufam in flexoribus produxerint.

Quo quidem in cafu haud fcio, tribuendumne, fit aliquid aftioni neruorum per vehementem diftenfionem irritatorum; non enim tota fimul, ied fenfim deletur per depletionem vis neraea 5 quid? quod ex collapfu vaforum telaeque neruo­

rum cellulofae, iidem diftrahi, tendi atque irritari creduntur*

Magnam autem intra breue tempus a mo­

dica euacuatione humorum , in corpore muta­

tionem contingere polle, tam animi docet de­

liquium , faepe in h is, qui fanguinem mittunt, obferuabile,

qnam

Incredibile eft, quanta rapiditate fanguis venofus fe incifae ve- nae vulnus, a u t, β cor refecueris,

praecifos venae cattae fines coniiciat. Huius deriuatio·

vis tanta vis eft, v t contra ponderis refiften·

tia m , contra legitimum ite r, fanguis vndique ah omnibus venis, in locum laxatum quocun­

que fub

apertis, aut per alios ramos cum eo confentientihus, fe in vulnus coniiciat, maximoque cum impetu de rima venae effluat. -

B z Huc

ao

Huc pertinet omnis humorum confiuxus ad eas partes de quibus refiftentiam fubtraximus, pe- diluuiorum

emollientium

cataplasmatum.

„

Huc fubitae J'anguinis conuerfiones ad ab~

domen

de quo< incumbens aquarnm pondus chirurgica acus remouit. Huc animi deliquia

ex quacunque maiori euacuatione nata> ad cuius fedem fanguis de ipfo corde refugit

§· VIII.

Huc pertinet, ni fallor, quae in multis, bene" fe habentibus, obferuatur horripilatio ipfaque conuulfiua interdum concuilio totius corporis, poft largam excreticnem vrinae, alui cet. profuiidam infpirationem, ofcitationem.

Quae enim antea ab excernendis compreifa fue­

rant vaia, ab hac mole liberata, facilius ex­

tenduntur , dilatantur; hinc maior humorum ad minorem refiftentiam impetus, hinc a reli­

quis partibtis deru atio , praecipue ab iis , ad quas eornm propulfio plurimam habet difficul­

tatem , id eft, ad partes exteriores & cutem.

Hinc

f) 1. c. S. II. L. VI. S.1V. {.VII. p .j i g .

Hinc denique, ob minutam humorum, ad fibras harum partium, refiftentiam, au&a earum, ex continua palpitatione, conftri&io; hinc horror, concuifio.

Similisne caufa horroris critici, dum ad fingularem partem feruntur excretura?

Inter horripilationis caufas mentionem feci profundae infpirationis & ofcitationis, idque non fine ratione, vt credo. Quamquam enim nulla per eam fiat humoris euacuatio, tamen ad certam partem magis congeruntur humores ideoque ab aliis auocantur. Ex quacunque enim caufa dum quis leuiter tantum & rarius infpirat, ita vt iufta humorum quantitas non poffit, intra quamuis refpirationem pulmones permeare; inde tandem ingrata

induci­

tu r, quae cogit hominem profundius infpirare aut ofcitare. Hinc magis dilatatis pulmonibus ac thorace, humores fubito ruunt verfus par­

tem dilatatam, cedentem & per aliquot mo­

menta reliquis praecipue remotioribus partibus fefe fubtrahunt, ex quo ob caufas fupra diftas, horripilatio.

§. IX.

22

§. κ .

Reftat, vt dicam, quid nerui faciant ad fpasmum ab exinanitione. Quod mihi quidem videtur conllftere non in aucta eorum in mufculos actione, verum in eadem imminuta aut piane forfan fublata,

fere m odo, vt

ner·.!orum in mufculos imperium definit dum 0 y)nerui „ inquit, n fu n t moderatores motus fi- brillaris , vitalis, at que quamdiu, in flatu fa n o , ad mufculares fibras illaefi perueniuntt moderantur hunc motum, £? tunc nou fenfibilts efi ad

; fed ad aurem ope artificii:

cum vero laeduntur nerui moderatores, tum e iufiis ad fanitatemque requifitis limitibus exit Zf fit vifibilior: in cuius confirmationem v u deatur III. de h a l l e r , qui in differtatione de litigaturis neruorum,

, quoties li­

garet aut refecaret neruos, toties tremores magnos, conuulfiones fubfecutas fuijfe> quae amijjo moderatori funt tribuenda. 3, Et v) :

„ Motus igitur fibrillaris potefl duplici modo excitari i. vel irritando ipfas fibras mufculares ; vti

{ t ) r o g e r de p e v p e t. fib r a r · m u fe . p u l p i t a t . §. $ 6. p . M .

vj 1. c. $.J9. p .24.

23 vti etiam in corpore fano fieri poteft

degluti- tis irritantibus, in efca & potu, ab aere am­

bient e, introeunte $fc.

. Poteft etiam exci­

tari debilitando imperium neruorum in mufcu·

los : in fenibus c f in animalibus, quibus refe- cantur nerui, obferuabilis efi hic tremor nec non aliquando in inflanti m ortis, vbi refo- lutis omnibus neruis, vltimum fuum ex ferunt motum & vltimas fuas vires vitales impen­

dunt fibrillae. „

Atque hoc modo noftro in cafu agere neruos fuadere videntur phaenomena, quae Jpasmum ex depletione comitari fupra *) didta funt, quippe quae omnia vim nemorum ar­

guunt labefa&atam. E t fl quid ex contrariis concludere licet, ii cafus, vbi maior humorum' ad neruos confluxus, eorum fenfilitatem auget, ex imminuta humorum quantitate vim nerueam, fractam fubfumere iubet.

Facta igitur humorum fatis larga profufio- n e , fibrae mufculares, quarum palpitationi minus nunc obfunt euacuati humores, poten­

tius agere incipiunt, eo magis, cum infirmata per

* ; Mi·

24 'KSir?*

per effufos humores vis neruea ita fit, vt 'ne­

queat continere obortam mufculorum palpita­

tionem. Quae igitur deficientem ex fangtrinis miflione animum refocillant remedia initantia, volatilia, aurta vi neruorum pari modo conuul- fiones ab exinauitione fublatura efie, certe con­

fido, licet id experiundi mihi nondum conti­

gerit occafio.

§. X.

Neque vero folum hanc, quam exinanitio inducit, neruorum debilitatem fpasmis fauere, verum etiam ab aliis saufis ortam fimiles pro­

ducere effe&us, fequentia, quae adducam, fpe- ro , confirmabunt.

Sub

confummata eft, conuulfiones oriuntur y \

Nec minus alias etiam breui ante mortem tremores *), tendinumque fubfultus patiuntur exfpirantes.

Affla-

*J 1. c. T. II. p. I 8 f .

25

Afflatus putridus conuulfiones producere obferuatur.

Quibus quidem in cafibus quisque conue- niet, maxime deletam effe vim neruorum ab eorumque in mufculos aitione nil pofie exfpe- ctari, fed eius potius defe&ui hos, quos dixi, fpasmos tribuendos efle.

Porro ex frigore, metu &c. qui tremunt, tremere ex palpitatione fibrarum mufcularium ob vim nerueam quaii retrad am , videntur.

Poifunt enim maiori neruorum intentione com- pefci ad tempus eiusmodi tremores. Contra­

huntur tunc mufculi conftantius atque eo modo vt fieri in fanis fub motu voluntario folet. Et cum omnis a&io tam neruorum quam mufculo­

rum per motum fiat, hic motus autem non poflit nifi tremulus efle, videntur nerui, dum tremo­

rem ex palpitatione fibrarum compefcere dicun­

tu r , id agere, vt motum earum tremulum maiore fua aftione augeant adhuc atque accele.

rent, &1 fic, elementis fibrarum propius ac fre­

quentius ad fe inuicem addu&is, eorum aftio- nem magis figant & apparentem illam fibrilla-

rum

rum quietem producant, quae in naturali mufcu- lorum actione obferuatur.

Differt igitur tremor ex palpitatione fibra­

rum ab e o , qui illarum torpotrdebetur aut fub eleuatione ponderum viribus maiorum obferua- biiis eft. Hic enim pendere videtur ab impo­

tentia fibrarum mufcularium recipiendi motum tremulum tantum, quantus requiritur ad firmam

& fixam muicuii contra&ionem. Quam ob rem ex torpere trementes tremunt fub nemorum in mufculos a&ione voluntaria Ό ; ex palpita­

tione autem qui tremunt, tremunt quiefcente ea faltim, quae a voluntate pendet, actione neruorum, quippe qua intenfa, nifi nimii iint, tremores a palpitatione fiftuntur. In illis muicuii laborant, cum nerui fatis bene fe pof- fint habere ; in his nerui affecti funt, vbi vis mufculofa quam maxime faepe viget. Eft enim, vt in ipfas conuulfiones abripiantur magno metu perculfi b), licet neruofum fyftema adeo debili­

tatum fit, vt perterriti linquatur & animo &

omni

1. c. T. II. $. 627. p. x83.

b) V A N S WI J XEN 1. c, IQIQ. p. 27U

■*»..!-ί-ίί··^> 27 omni

motus voluntarios exercendi, quid ? quod interdum apopleitici corruant 0.

S- XI·

Non’ fupprimere poflum coniecluram, quae huius efle loci videtur. Multi variique, maxi­

me in fubie&is debilioribus, hypochondricis, hyftericis obferuantur fpasmi particulares, qui fanguinis circuitum turbant, varia partium mu­

nera laedunt, doloribus prefloriis, anxietati­

bus cet. anfam praebent. Quod quidem fpas- morum genus, neminem credo fore, quin longe differre videat ab iis fpasmis, qui in inflamma­

tionibus praeito funt, quosque dolor plerumque acutus, febris fat vehemens cet. comitantur.

Videtur duplex^ hoc fpasmorum genus ita difcrepare:

Prioris generis fpasmi prouenire videntur a fibrarum mufcularium, ex debilitate neruo- ru m , orta palpitatione, qua humores in parti­

bus retardati, accumulati, preflione fua in neruos, ingratum illum, obtufum ac tenden­

tem

c j \ a n s w i e t e n ib id .

tem dolorem producunt, qui huiusmodi fubie- ftis adeo familiaris eft. Ex particularibus au- tem hisce ftagnationibus fieri non poteft, quin totus humorum circuitus turbetnr & pluribus in locis varia illa fymptomata determinentur, quae fatis norunt experti. Debilitati vero ner­

vorum deberi hos fpasmos, ratio docet, qua jnederi folent iisdem. Applicatis enim remediis volatibus, irritantibus, ftimulantibus, vis neruo­

rum in fibras mufculares augetur, earumque contractio intenditur, figitur, vnde humores in­

ter easdem ftagnantes fortius propelluntur, difcutiuntur. Atqui tali modo ipias conuulfio- nes illico fublatas fuifle, obferuatio eft d\

§. ΧΠ.

Aliter fe habet fpasmus in inflammatione.

Notum eft, oborto dolore, maxime acuto, hu­

mores congeri ad partem , quae doleat, ibidem accumulari, fibras diftendere & non raro in­

flammationem efficere. Sunt, qui, cum multa alia facili, vt putant, negotio explicent, hanc rem adeo inexplicabilem cenfeant, vt ne ten-

tare

i J V A N SWI ETEN T, II. §. 7l V P· 3^*·

tare quidem explicationem conentur. Tn quo quamuis plane fim a partibus eorum, qui ma­

lint omnino non, quam male explicare; tamen non video, li explicari oportet, quid haec res prae multis aliis habeat explicatu difficilius.

Ego quidem ita fe rem habere exiftimo. A qua­

cunque caufa irritatus neruus, irritabit, quas adit, fibras mufculares, quae inde conftridae, tranfitum humoribus prohibent fortius quidem

& conftantius, quam li a fola aucta palpi­

tatione natus eflet fpasmus. Hinc fiet , vt velocius ac vehementius in iisdem partibus congerantur humores & propter eorum ia neruorum vaginis & tela cellulari colledio- nem , fenfilitas adeo augeatur, vt & fueti vis ftimuli fit folito potentior. Quid mi­

rum , quod in tanto caufarum concurfu, intra breue tem pus, tantam capiat incre­

mentum oborta inflammatio? Quid mirum*

quod intendatur eadem ab remediis, quae neruorum aut robur aut actionem augent?

§. XIII.

Differunt igitur hi fpasmi in eo, quod alter a neruorum in mufculos adione auda,

alter

go 1

alter ab eadem debilitata oriatur; quod hie neruofis, roborantibus tollatur, ille reme­

diis, quae neruorum actionem diminuunt,

i

Videtur autem operae pretium, ad hane diftinctionem in aegrorum medela magis atten­

dere, vt fciatur fmgulis in caiibus, ad fpafti- cos praefentes affectus tollendos vtrum exci­

tanda iit vis vitalis, an fupprimenda.

Nonne etiam hinc explicandum, quod iam diu medicos docuit experientia, varios fpafticos motus tolli remediis irritantibus ? Hi fpaftici motus iuntne ta le s, qui neruo- rum debilitati originem debent & propter ex­

citatam per irritantia vim nerueam curantur?

Nonne tandem huc pertinet febrium, quam ftatuunt, diuifio, dum eas vel mali­

gnas dicant, vel ta le s, quas auctus ftimu- lus neruofus producat ? Intelligunt nempe fub malignis e a s , in quibus, ob debilita­

tem neruorum, vita aegrotantium periclitatur.

Atque his in febribus quod fpasmorum eft, nonne id pendet ab aucta, ex neruorum

atonia,

3*

atoma, fibrarum mufcularium palpitatione ? Reipondet certe , quae hic adhiberi folet medela.

§. XIV.

Sed haec funto. Facile apparebit lecto­

ri, varias fpasmi ab exinanitione caufas me omififfe, frigoris exemplo; at nolui ego omnes caufas enumerare, fed ad has, quas expofui, magis attentos reddere eos, qui quid in hac re fit v eri, quid falfi, poliunt diiudicare.

F I N I S.

, -