5
SPIS TReśCI
WPRoWADzeNIe . . . 9
Rozdział pierwszy PRzySłoWIA W ANAlIzIe KUlTURoWo‑lINGWISTyCzNej, RozWAżANIA TeoReTyCzNe . . . 12
1. zakres, metody i organizacja badań . . . 12
2. Przysłowia w paremiologii i frazeologii . . . 17
3. Ustalenie definicji przysłowia. . . 19
3.1. Prezentacja postaw badawczych . . . 19
3.2. Formacje pokrewne . . . 25
3.3. Cechy istotne przysłów . . . 28
4. Typologie przysłów . . . 31
5. Pochodzenie i źródła przysłów . . . 33
6. Schematy strukturalno‑semantyczne odzwierciedlające kompozycję przysłów . . 35
7. Definicje charakteru i osobowości oraz ich językowy obraz we frazeologii . . . 37
Rozdział drugi leKSyKAlNA oRGANIzACjA PRzySłóW . . . 40
1. Specyfika doboru leksykalnego . . . 40
2. Semantyczna antytetyczność przysłów . . . 40
3. Synonimia przysłów. . . 45
3.1. Synonimy semantyczne . . . 46
3.2. Synonimy strukturalne . . . 59
4. Potoczny styl przysłów . . . 64
Rozdział trzeci ChARAKTeR, oSoBoWość I ICh języKoWy oBRAz W PRzySłoWIACh . . . 66
1. Charakter narodowy jako problem naukowy . . . 66
2. Stereotypizacja – definicje i funkcje stereotypów . . . 71
3. W pułapce stereotypów etnicznych . . . 79
3.1. Stereotyp Cygana w przysłowiach polskich, serbskich i chorwackich. . . . 81
3.2. Stereotyp Polaka . . . 85
Wyzkiewicz_Maksimow_ver6.indd 5 2012-09-03 08:21:33
6
SPIS TReśCI
3.3. Stereotyp Niemca w przysłowiach polskich . . . 90
3.4. Stereotyp żyda w przysłowiach polskich. . . 92
3.5. Stereotyp Serba. . . 94
3.6. Stereotyp Turka w przysłowiach serbskich . . . 97
3.7. Stereotyp Chorwata w przysłowiach chorwackich . . . 99
3.8. Konkluzje . . . 102
4. obraz człowieka w przysłowiach polskich, serbskich i chorwackich . . . 107
4.1. Wpływ epoki na wzorce charakterologiczne i osobowościowe . . . 107
4.2. Stosunek do Boga . . . 109
4.3. Stosunek do ludzi . . . 112
4.4. Postawa wobec wolności i ojczyzny . . . 122
4.5. Stosunek do pracy . . . 123
4.6. Stosunek do dóbr materialnych . . . 126
4.7. Postawa wobec wartości etycznych . . . 127
4.8. orzekanie o cechach intelektualnych . . . 137
Rozdział czwarty języKoWy oBRAz śWIATA . . . 141
1. obraz świata w przysłowiach . . . 141
2. Rola konotacji w opisie charakteru i osobowości. . . 143
3. Rodzaje i funkcje metafory w paremiologii . . . 146
4. Modele kognitywne w kulturowo‑językowej organizacji przysłów . . . 149
4.1. Kulturowe modele semantyczne w przysłowiach . . . 150
4.1.1. elementy rustykalne jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 152
4.1.2. elementy „cywilizacyjne” jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 156
4.1.3. Pożywienie jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . 157
4.1.4. odzież jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 161
4.1.5. środki pieniężne jako podstawa metaforycznej interpretacji. . . 164
4.1.6. obiekty architektoniczne jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 166
4.1.7. Militaria jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości rzeczywistości . . . 168
4.1.8. Wyznaczniki kultu jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 170
4.1.9. Naczynia, narzędzia i urządzenia jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 172
4.2. zjawiska kosmiczne i świat przyrody jako podstawa modeli semantycznych . 173
4.2.1. Metale, perły i bursztyn jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 173
Wyzkiewicz_Maksimow_ver6.indd 6 2012-09-03 08:21:33
SPIS TReśCI
7 4.2.2. elementy krajobrazu jako podstawa metaforycznej interpretacji
rzeczywistości . . . 176
4.2.3. Właściwości ciał niebieskich jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 179
4.2.4. Kolory jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 180
4.2.5. świat roślin jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . 181
4.2.6. Właściwości żywiołów jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 182
4.3. Modele paremiologiczne związane z człowiekiem. . . 184
4.3.1. Status społeczny jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 184
4.3.2. Rodzina jako podstawa interpretacji rzeczywistości . . . 189
4.3.3. Somatyzmy jako podstawa metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 190
4.4. Animalistyczne modele przysłów . . . 198
4.4.1. Właściwości ptaków dzikich wykorzystane w metaforyzacji rzeczywistości . . . 202
4.4.2. Właściwości ptaków domowych wykorzystane w metaforyzacji rzeczywistości . . . 205
4.4.3. Właściwości zwierząt dzikich wykorzystane w metaforyzacji rzeczywistości . . . 207
4.4.4. Właściwości zwierząt oswojonych i hodowlanych wykorzystane w metaforyzacji rzeczywistości. . . 210
4.4.5. Ryby, gady, płazy i insekty wykorzystywane w metaforycznej interpretacji rzeczywistości . . . 216
4.4.6. Konkluzje . . . 217
Rozdział piąty PRAGMATyCzNA FUNKCjA PRzySłóW . . . 223
1. Przysłowia polskie, serbskie i chorwackie w analizie konfrontatywnej . . . 223
2. Miejsce i rola przysłów w języku i kulturze . . . 231
3. Przysłowia prototypowe jako inspiracja i podstawa dla quasi‑, neo‑ i antyprzysłów . . . 236
3.1. (Neo)logika (neo)proverbiów w kulturze masowej. . . 242
3.2. Typy quasi‑przysłów . . . 243
4. Funkcjonowanie przysłów w językach współczesnych . . . 248
WNIoSKI KońCoWe, PoDSUMoWANIe . . . 251
BIBlIoGRAFIA . . . 261
Źródła . . . 261
literatura . . . 262
Wyzkiewicz_Maksimow_ver6.indd 7 2012-09-03 08:21:33
SPIS TReśCI
PRzySłoWIA . . . 280
Polskie . . . 280
Serbskie . . . 301
Chorwackie . . . 315
ANTyPRzySłoWIA . . . 332
Polskie . . . 332
Serbskie . . . 333
Chorwackie . . . 333
Wyzkiewicz_Maksimow_ver6.indd 8 2012-09-03 08:21:33
