Wst˛ep do

Wst˛ep do

- na podstawie podr˛ecznika: Not to The Not So Short Introduction to L^ATEX 2ε

Kontakt: mkuich@fuw.edu.pl

Mteriały: www. fuw. edu. pl/ ~mkuich/ tik2020/

Czym jest L ^A TEX

L^ATEXjest darmowym narz˛edziem do składania tekstu

Dokumenty tworzymy za po´srednictwem kodu ´zródłowego, który kompilujemy specjalnym kompilatorem

→ np.: pdflatex

Dokumenty opracowane za pomoc ˛aL^ATEX’a wygl ˛adaj ˛a jednakowo niezale˙znie od platformy, na której pracujemy

L^ATEXnadaje si˛e do tworzenia dowolnego rodzaju dokumentów, poczynaj ˛ac od prostych listów, ko ´ncz ˛ac na grubych ksi ˛a˙zkach, a nawet prezentacjach.

Przede wszystkim ´swietnie sprawdza si˛e w tworzeniu publikacji naukowych (w tym prac dyplomowych) i technicznych (np.

raportów) o wysokiej jako´sci typograficznej.

L ^A TEX - kod ´zródłowy

Kod zródłowy to zwykły plik tekstowy (np. raport.tex) Jest zestawem instrukcji (polece ´n, makrodefinicji, makr) umo˙zliwiaj ˛acych autorom zło˙zenie i formatowanie tekstu Taki plik mo˙zna utworzy´c w dowolnym edytorze tekstowym

→ np.: nano

Istniej ˛a równie˙z wyspecjalizowane ´srodowiska ułatwiaj ˛ace prac˛e, na przykład:

I Kile- darmowe ´srodowisko dla Linuxa

I LaTeX Editor (LEd),TexWorks- darmowe ´srodowisko dla Windows

I Overleaf,Share Latex- darmowe ´srodowiska WWW Po kompilacji pliku z kodem ´zródłowym otrzymujemy plik wynikowy (np. raport.pdf)

Kod ´zródłowy - struktura

Ka˙zdy plik ´zródłowyL^ATEX’a składa si˛e z dwóch cz˛e´sci: preambuły i cz˛e´sci głównej dokumentu:

Preambuła powinna si˛e rozpoczyna´c od instrukcji:

\documentclass{...}

→ okre´sla rodzaj tworzonego dokumentu (report,article,book,beamer, ...)

→ po tej instrukcji mo˙zna umie´sci´c polecenia dotycz ˛ace stylu całego dokumentu oraz doł ˛aczy´c pakiety poszerzaj ˛ace mo˙zliwo´sciL^ATEX’a za pomoc ˛a instrukcji:

\usepackage{...}

Cz˛e´s´c główna dokumentu zaczyna si˛e od instrukcji:

\begin{document}

→ za ni ˛a znajduje si˛e tekst dokumentu oraz polecenia steruj ˛ace wygl ˛adem dokumentu

→ a ko ´ncu dokumentu musi wyst˛epowa´c polecenie:

\end{document}

Klasy dokumentów i opcje

\documentclass[opcja1,opcja2,...]{klasa dokumentu}

Opcje:

→ 10pt,11pt,12pt- rozmiar czcionki

→ a4paper,letterpaper,b5paper, ... - rozmiar papieru

→ twocolumn- skład dwukolumnowy

→ oneside,twoside- skład na jednej, lub dwóch stronach kartki.

Klasy:

→ article- artykuły, krótkie opracowania

→ report- prace magisterskie, rozprawy, długie opracowania

→ book- ksi ˛a˙zki,

→ letter- listy,

→ slides- prze´zrocza

Pakiety

\usepackage[opcje]{pakiet}

Pakietoznacza nazw˛e pakietu, aopcje- list˛e rozdzielonych przecinkami opcji, które s ˛a uzale˙znione od danego pakietu.

Podstawowe pakiety:

→ inputenc- kodowanie wej´sciowe (latin2,cp1250,utf8)

→ fontenc- zestaw czcionek (T1,T2, ... )

→ babel- wybór jezyka (m.in. do dzielenia wyrazów, w opcjach mo˙zemy podac wi˛ecejni˙z jeden j˛ezyk - ostatnia podana opcja jest domy´slna)

→ graphicx- doł ˛aczanie grafiki (JPG, PNG, PDF)

→ xcolor- kolorowanie tekstu i definiowane własnych kolorów

Przykładowy kod ´zródłowy

\documentclass[12pt]{article}

% określamy rodzaj dokumentu

\usepackage{polski}

% określamy język dokumentu;

\usepackage[utf8]{inputenc}

% określamy kodowanie: latin2 lub utf8 (linux);

% cp1250 (windows) lub macce (MAC).

% takie samo kodowanie musi być ustawione w edytorze

% tekstowym i w pliku źródłowym

\begin{document}

Krótki dokument w \LaTeX.\\ % znak ’\\’ łamie linię Kolejna linia.

\end{document}

Mój pierwszy dokument w L ^A TEX ’u

Je´sli nie jeste´smy jeszcze zalogowani na komputery wydziałowe, logujemy si˛e na swoje konta studenckie:

tempac.okwf.fuw.edu.pl a pó´zniej

pracownia.okwf.fuw.edu.pl

→ Instukcja: www. fuw. edu. pl/ ~mkuich/ tik2020/ instrukcja. pdf

Uruchamiamy edytor tekstowynanotworz ˛ac plik ´zródłowy:

nano plik.tex

→ Warto plik ´zródłowy umie´sci´c w katalogupublic_htmlw Waszym katalogu domowym. To umo˙zliwi podgl ˛adanie tego pliku przez WWW

Kopiujemy przykładowy kod ´zródłowy do plikuplik.tex.

Zapisujemy zawarto´s´c i wychodzimy z edytora.

Zadanie 1

nano - przypomnienie

Uruchamianie edytora - wpisujemy jego nazw˛e w terminalu:

nano lub

nano <nazwa pliku z rozszerzeniem>

→ je´sli podamy nazw˛e istniej ˛acego pliku otworzymy dany plik

→ je´sli podamy nazw˛e nieistniej ˛acego pliku utworzymy nowy plik

Wersja edytorananodost˛epna na pracowni podkre´sla składni˛e plików tex’owych

→ zielony- polecenia

→ fioletowy- klamry, w których podajemy argumenty polece ´n

→ biały - zwykły tekst

→ niebieski- komentarz

W programienanoplik zapisujemy przez wci´sni˛ecie kombinacji klawiszy^∧o, czyliCtrl+o

Wychodzimy z edycji przez^∧x, czyliCtrl+x

Kompilacja pliku ´zródłowego i przegl ˛adanie plików

Kompilujemy plik ´zródłowy poleceniempdflatexnp.:

pdflatex plik.tex

Otwieramy dowoln ˛a przegl ˛adark˛e WWW i wpisujemy adres:

http://studenci.fuw.edu.pl/∼ab123456/

→ gdzieab123456symbolizuje Wasz login

→ w ten sposób przegl ˛adacie pliki i katalogi znajduj ˛ace si˛e w katalogu

public_htmlw Waszym katalogu domowym przez prosty web’owy menad˙zer plików

→ klikaj ˛ac na plik ´zródłowy (z rozszerzeniem.tex) lub wynikowy (z rozszerzeniem .pdf) otwieramy go w przegl ˛adarce

Znaki specjalne

W kodzie ´zródłowymL^ATEX’a wyst˛epuj ˛a znaki specjalne (maj ˛ace przypisane funkcje), np.:

→ %- komentarz

→ \- rozpoczecie komendy

→ $- tryb matematyczny

→ &- kolejna kolumna w ´srodowisku tabular

→ #- numerowanie argumentów instrukcji

→ _- indeks dolny

→ {- klamra otwieraj ˛aca zakres działania polecenia

→ }- klamra zamykaj ˛aca zakres działania polecenia

Znaki, za wyj ˛atkiem \ , mo˙zna umie´sci´c w dokumencie je´sli, w pliku zródłowym zostan ˛a poprzedzone znakiem\np.: \%

´Srodowiska / otoczenia

Srodowiska (zwane te˙z otoczeniami) słu˙z ˛´ a do formatowania elementów dokumentu

To instrukcja w postaci:

\begin{nazwa środowiska}

tekst, rysunek, lista, ...

\end{nazwa środowiska}

Najwa˙zniejszym ´srodowskiem jestdocument

\begin{document}

całe ‘‘ciało’’ naszego dokumentu

\end{document}

→ wszystkie inne ´srodowiska powinny znajdowa´c si˛e WEWN ˛ATRZ ´srodowiskadocument

´Srodowiska wyrównuj ˛ace tekst

flushleft- w tym otoczeniu akapity s ˛a składane z wyrównaniem do lewego marginesu

flushright- w tym otoczeniu akapity s ˛a składane z wyrównaniem do prawego marginesu

center- wewn ˛atrz otoczenia center ka˙zdy wiersz akapitu jest wy´srodkowany

Zadanie 2

Odst˛epy w tek´scie

\vspace- wstawia odstep pionowy o zadanej wysoko´sci w jednostachmm,cm,in,pt,em,ex, np.:

\vspace{0.5cm}

\bigskip,\medskip i\smallskip- wstawiaj ˛a odpowiednio pionowe odst˛epy „elastyczne” o 12pt, 6pt oraz 3pt

\hspace- wstawia odstep poziomy o zadanej wysoko´sci w jednostachmm,cm,in,pt,em,ex, np.:

\hspace{0.5cm}

→ przypomnienie: polecenia poprzedzamy znakiem “ \ ”

Zadanie 2

Rozdziały, sekcje, podsekcje ...

W klasiearticlemamy do dyspozycji nast˛epuj ˛ace instrukcje podziału hierarchicznego:

\section{...} \paragraph{...}

\subsection{...} \subparagraph{...}

\subsubsection{...} \appendix W klasachreportibookmog ˛a wyst˛epowa´c rozdziały:

\chapter{...}

→ rozdziały i sekcje s ˛a numerowane, paragrafy - nie

→ instrukcja\appendixnie ma argumentów, jest za to deklaracj ˛a zmieniaj ˛aca sposób numerowania z cyfr na litery

→ argumentu instrukcji podziału dokumentuL^ATEXu˙zywa do przygotowania spisu tre´sci

→ mi˛edzy klamry wpisujemy tytuł danej cz˛e´sci tekstu (np.: Wst˛ep)

Zadanie 3

Autor dokumentu i strona tytułowa

L^ATEXmo˙ze składa´c stron˛e tytułow ˛a naszego dokumentu Matadane dokumentu, które pojawi ˛a si˛e na stronie tytułowej definiujemy przed pocz ˛atkiem głównej cz˛e´sci dokumentu (przed poleceniem\begin{document}).

→ \title{...}- miedzy klamry wpisujemy tytuł

→ \author{...}- miedzy klamry wpisujemy autora

dokumentu, je´sli dokument ma kilku autorów, to ich nazwy rozdzielamy instrukcj ˛a\and

→ \date{...}- data utworzenia dokumentu, opcjonalnie Aby utworzy´c stron˛e tytułow ˛a, w ciele domumentu, czyli w otoczeniudocumentwstawiamy instrukcj˛e:

\maketitle

Zadanie 3

Pismo i rozmiary czcionek

Rozmiary czcionek wL^ATEX’u zmieniamy korzystaj ˛ac z predefiniowanych opcji:

Implementacja przez opcje tekstu b ˛ad´z otoczenie:

{ \small mały tekst }

\begin{huge}

Ogromny tekst

\end{huge}

Pismo i formatowanie

• \textrm{...} lub {\rm ...} - tekst normalny

• \textbf{...} lub {\bf ...} -tekst pogrubiony

• \textit{...} lub {\it ...} - kursywa kursywa

• \texttt{...} lub {\tt ...} - tekst maszynowy

• \textsc{...} lub {\sc ...}- kapitaliki

• \textsf{...} lub {\sf ...} - tekst bezszeryfowy

• \textcolor{<kolor>}{...} - tekst kolorowy

• \colorbox{<kolor>}{...} - kolorowe tło

1

Magdalena Kuich (Uniwersystet Warszawski) LATEX Warszawa, 5 listopada 2020 18 / 31

Pakiet color

Mamy 2 pakiety obsługuj ˛ace kolory wL^ATEX’u:

colorlubxcolor

Dodajemy pakiet w preambule, np.:

\usepackage{color}

W tek´scie korzystamy z polece ´n:

\textcolor{<kolor w języku angielskim>}{ tekst } lub

{\color{<kolor w jezyku angielskim>} tekst } Predefiniowane kolory to:

→ white(biały)

→ black(czarny)

→ red(czerwony)

→ green(zielony)

→ blue(niebieski)

→ cyan(cyjan)

→ magenta(magenta)

→ yellow(˙zółty)

Mo˙zna zdefiniowa´c własny kolor, podaj ˛ac palet˛e i stopie ´n nasycenia kolorów, np.:

\definecolor{nazwa koloru}{rgb}{0.2,0.2,0.2}

Listy

Otoczeniaitemizeorazdescriptionsłu˙z ˛a do tworzenia wyszczególnie ´n, za´senumeratedo tworzenia wylicze ´n.

W ka˙zdym z tych ´srodowisk element wyliczenia zaczyna si˛e od instrukcji\item

Zadanie 4-5

Wyra ˙zenia matematyczne

Wyra˙zenia matematyczne w tek´scie wypisujemy mi˛edzy dwoma znakami$, albo u˙zywaj ˛ac otoczeniadisplaymathnp.:

Do uzyskania wzorów numerowanych u˙zywamy otoczenia equationnp.:

Zadania 6-7

Wyra ˙zenia matematyczne-przykłady

Operatory

Operatory

Greckie litery i daszki

Odsyłacze

Niektórym ´srodowiskom, jak np. equation,figure,table, a tak˙ze rozdziałom i sekcjom (itp.) mo˙zna przypisa´c etykiet˛e za pomoc ˛a instrukcji\label{...}, np.:

\begin{equation}

a^2+b^2=c^2

\label{eq:Pitagoras}

\end{equation}

\section{Sekcja 1}

\label{sec:s1}

...

\subsection{Podsekcja 1}

\label{ssec:ss1}

...

Pozwala to w łatwy i uporz ˛adkowany sposób odwoływa´c si˛e do danych elementów (np. sekcji, rysunków, table, itp.) w tek´scie za pomoc ˛a instrukcji\ref{...}, np.:

W sekcji \ref{sec:s1} można umieścić podsekcję

\ref{ssec:ss1} oraz wzrór matematyczny

\ref{eq:Pitagoras}.

Zadanie 7

Tabele - ´srodowisko tabular

Srodowisko´ tabularsłu˙zy do konstruowania tabel, np.:

Kolumny w wierszu odzielamy znakiem&, a wiersze -\\

Kresk˛e poziom ˛a w tabeli rysujemy poleceniem\hline, a linie pionowe definiujemy przy specyfikacji liczby i justowania kolumn znakiem|

Zadanie 8

Rysunki

Aby umo˙zliwi´c wstawianie rysunków do dokumetu, do preambuly dodajemy pakietgraphicx:

\usepackage{graphicx}

W ciele dokumentu wstawiamy obrazek instrukcj ˛a:

\includegraphics[klucz=wartosc , ... ]{plik}

Wa˙zniejsze klucze instrukcji\includegraphicsto np.:

→ width=wskalowanie rysunku do podanej szeroko´sci w

→ height=hskalowanie rysunku do podanej wysoko´sci h

→ angle=aobracanie rysunku o k ˛at a

→ scale=sskalowanie rysunku o współczynnik s wzgl˛edem oryginalnego rozmiaru

Zadanie 9

Wstawki

Do tworzenia wstawek mamy wL^ATEX’u dwa otoczenia:

figure:

\begin{figure}[parametr]

\includegraphics[...]{...}

\caption{fig_title}

\label{fig_key}

\end{figure}

table:

\begin{table}[parametr]

\begin{tabular}{ c | c } Col1 & Col2 \\

\end{tabular}

\caption{tab_title}

\label{tab_key}

\end{table}

Oba maj ˛a jedenparametropcjonalny, który okre´sla rozmieszczenie wstawki na stronie dokumentu:

→ h- w tym miejscu

→ t- na górze strony

→ b- na dole strony

→ p- na stronie zawieraj ˛acej wyłacznie wstawki

→ !- ignoruj ˛ac wi˛ekszo´s´c parametrów kontroluj ˛acych umieszczanie wstawek

Opcjonalnie mo˙zemy nada´c wstawce opis (\caption{...}) i etykiet˛e (\label{...}) , wpisuj ˛ac powy˙zsze instrukcje wewn ˛atrz otoczenia wstawki

Zadanie 10

Bibliografia

W ´srodowiskudocumentmo˙zemy umie´sci´c bibliografi˛e za pomoc ˛a otoczeniathebibliography, np.:

\begin{thebibliography}{99}

\bibitem{klucz} R.~M.~Sternheimer, R.~F.~Peierls,

\textit{General Expression for the Density Effect for the Ionization Loss of Charged Particles}, Phys. Rev.

\textbf{B3}, 3681, (1971).

\end{thebibliography}

Liczby podane na pocz ˛atku otoczeniathebibliography: 9, 99,..., oznaczaj ˛a, ˙ze bibliograwia mo˙ze odpowiednio posiada´c jedno-, dwu-, itp. - cyfrow ˛a liczb˛e pozycji

W tek´scie odnosimy si˛e do bibliografii u˙zywaj ˛ac polecenia:

\cite{klucz}

Nazwa elementu umieszczona podana jako klucz polecenia

\bibitem jest dowolna, ale musi by´c unikatowa

Zadanie 11

Spisy

WL^ATEX’u zostały zdefiniowane trzy spisy, które wywołujemu poleceniami:

→ \tableofcontents- składa spis tre´sci polegaj ˛ac na podziale hierarchicznym (rozdziały, sekcje, ...)

→ \listoffigures- składa list˛e rysunków umieszczonych w dokumencie, o ile zostały umieszczone w ´srodowisku figure

→ \listoftables- składa list˛e tabel umieszczonych w dokumencie, o ile zostały umieszczone w ´srodowiskutable Wywołanie okre´slonego polecenia w ´srodowisku document spowoduje umieszczenie w tym miejscu odpowiedniego spisu

Zadanie 12