Historyczne górnictwo węgla brunatnego w okolicy Górzycy (powiat słubicki) = Historical lignite mining near Górzyca, West Poland

Agnieszka Gontaszewska-Piekarz

W

S t r e s z c z e n i e

1850-

W

(kopalnia Sieniawa Lubuska).

t-

za

a (rys. 1

* Uniwersytet Zielo

jennej literaturze geol

Rys. 1. Mapa

Fig. 1. Map of lignite

1 Lord (Kons. Lord), 2 Finke, 3 Karl Ferdinand, 4 Kons. Humboldt, 5 - Victoria, 6 Hoffnung, 7 Paul, 8 Rudolf, 9

O

Znane

(Hertel, 1883). Pierwsze

wsi Petershagen niedaleko Frankfurtu nad , gdzie

2012). W roku 1801 odkryto lecz do 1820 roku

(Gontaszewska, 2017)

te Ziemi Lubuskiej

w eksploatowane

. metod komo-

rowo - filarow

filary z niewybra-

wstawaniem licznych zapadlisk na powierzchni terenu.

Rys. 2.

Henninger, 1939)

Fig. 2. Si Axes of folds and

area of lignite beds are marked (Henninger, 1939)

oryczne lubuskie kopalnie

(a skomplikowane i zmienne

gla, wraz z innymi osadami mioce , a miejscami , zo- zdeformowany glacitektonicznie, najprawdopodobniej w czasie zlodowace-

nia sanu 1, two , 2005).

rozpoznane i opisane. Prawdop

glacitektonicznych owa)

i , opisywane by y przez Keilhacka i Linstowa

(1905) oraz Henningera (1939) rys. 2. wschodnia

(o kierunku SW NE) ukiem

S ubic rozci gaj c si od Eberswalde po S ubice i Spud a zachodnia strefa przebiega w kierunku NW zana jest z struktur Spud Sieniawa.

nych pracach autorki (np. Gontaszewska, 2016)

K

L

C

S

pudlow) rys.

Rys. 3.

Fig. 3. Map of mine fields of

od

1860 (Cramer, 1872).

Rys. 4.

Fig. 4. Mine 93 (Generalstabkarte, 1:100000)

301 ton w roku 1867 (Keilhack, 1905). Jest zaznaczona tylko na jednej mapie topograficznej - Gene- ralstabkarte z roku 1893 (rys. 4) oraz na mapie geologicznej (rys. 5

(rys. 6).

- -

niac

wano tylko dolny. (Tschernow) eksploato-

)

mapie geologicznej (rys. 6) -

- -

-10 m (rys. 8).

Rys. 5 11 (Karte der nutzbaren

Fig. 5. Mines: on map from 1911 (Karte der nutzbaren

Rys. 6. Kopalnia 05 (Geologische Karte von P

und benachbarten deutschen L ),arkusz Sonnenburg, 1:25000 Fig. 6. Mine: n map from 1905 (Geologische Karte von P

nachbarten deutschen L ), sheet Sonnenburg, 1:25000

Rys. 7. Przekr -b-g-h

hack, 1905), linia przekroju na rys. 6.

Fig. 7. a-b-g-h cross-section of lignite saddle exploited by mine 1905), line of section on Fig. 6.

Rys. -f

(Keilhack, 1905), linia przekroju na rys. 6 Fig. 8. e-f cross-section of lignitesaddle exploited by mine

(Keilhack, 1905), line of section on Fig. 6

Rys. 9. ag

w Czarnowie Fig. 9. Elongated d

ia terenu (rys. 9). Dodat- -

K

F

G

Grunower See, obecnie praktycznie (Grunow) rys. 1, rys. 10.

Rys. 10. Kopalnia arl Ferdinand 27 (Deutsche Karte, arkusz Drossen)

Fig. 10. Mine: map from 1927 (Deutsche Karte, sheet Drossen)

(F 38, XVa C Nr. 20), a koncesja na wydobycie (Verleihung) przyznana 13 marca

1848 (Cramer, 1872). Kon F 38, XVII C

Nr. 20a).

ok. 3

- wschodnim wierdzono jeszcze kilka kolej-

w latach 1848

. 11). Pierwszym

1905).

Rys. 11. Kopalnia arl Ferdinand 05 (Geologische Karte von

P L , arkusz Sonnenburg)

Fig. 11. Mine: arl Ferdinand n map from 1905 (Geologische Karte von P und benachbarten deutschen L , sheet Sonnenburg)

K

H

G L

L

- S

na skutek konsolidacji kilku

(rys.

zyznana

rys. 12, rys. 13.

Rys. 12. Mapa z roku 1931 (Einheitsblatt, arkusz 66) zaznaczono kopalnie Victoria Paul (nie

Fig. 12. Map from 1931 (Einheitsblatt, sheet 66). Abandoned mine ( Victoria Paul

la- tach 50. XIX kilka tys. ton rocznie, a w roku 1869 (po konsolidacji) 56 226 ton

ys. 14

- (rys. 13

lejka ta jest widoczna na mapie z roku 1934 (rys. 13), podobnie jak oba szyby

9282 ton (Borchardt & Bonikowsky, 1926). W latach 1924 1937 wydobycie Deutsche

Bergbau 938 (Jaros, 1984).

Rys. 13. Mapa z roku 1934 (Messtischblatt, arkusz Gr. Rade). Zaznaczono kopalni Fig. 13. Map from 1934 (Messtischblatt, sheet Gr. Rade).

are marked

15

wydobywczego I.

Rys. 14

Fig. 14. Cross-sections of lignite bed exploited by mines (Zincken, 1867)

Rys. 15. Deformacje powierzchni terenu widoczne w lotniczym skaningu laserowym

obszar kopalni )

Fig. 15. Surface deformation in numerical terrain model by airborne laser scanning - ov.pl)

na mapie geologicznej (rys. s. 5 uzy- koncesj na wydobycie 7 listopada 1867 roku, a jej

Bayer z Wriezen (F 38, XVa F Nr. 108).

Rys. 16

benachbarten deutschen L enburg), 1:25000

Fig. 16. Mine: Finke n map from 1905 (Geologische Karte von P und benach- barten deutschen L , sheet Sonnenburg), 1:25000

16) o 11,2 m oraz szybem Versuch o

-

P

one wielu cennych informacji. Na podstawie

wykonywano b w

przy zagospodar

Sa walnych.

L

1. BORCHARDT K., BONIKOWSKY K.: 1926. Handbuch der Kohlenwirt- schaft, Berlin.

2. CRAMER H.; 1872. Bei

Brandenburg, Heft 1, Kreis Sternberg, Halle.

3. Deutsche Bergbau Jahrbuch, 1930-1939, Verlag von Wilhelm Knapp in Halle (Saale), Halle.

4.

rach (Ziemia Lubuska). Biuletyn P Instytutu Geologicznego, 466: 65-76.

5. GONTASZEWSKA PIEKARZ A.; 2017 W poszukiwaniu najstarszej ko-

-Rade-

7. HERTEL G.; 1883. er Magdeburgischen Erzbi-

.

8. Jahrbuch der deutschen Braunkohlen-, Steinkohlen-, Kali- und Erz-Industrie 1925-1929, Verlag von Wilhelm Knapp in Halle (Saale), Halle.

9. JAROS Katowice.

10. KEILHACK, K.; 1905.

en, Berlin, 11.

12.

Ziemi Lubuskiej. [W:] VI Sympozjum Glacitektoniki, Wyd. Uczelniane 13. PLETTNER F.; 1852. Die Braunkohle In der Mark Brandenburg Ihre Ver-

breitung und Lagerung. Berlin.

14.

15. WEDDE R-G.; 2012. Braunkohlentiefbau in Ostbrandenb

torischen Braunkohlenbergbau zwischen Hohenfinow (Landkreis Barnim) und Henzendorf (Landkreis Oder-Spree). Brandenburg. geowiss. Beitr. 19 16. ZINCKEN C.F.; 1867. Die Physiographie der Braunkohle, Verlagsbuchhand-

Anhalt:

Berechtsame der Braunkohlenmutung "Carl Ferdinand" bei Grunow F 38, XVa C Nr. 20

Betrieb der gewerkschaftlichen Braunkohlengrube "Carl Ferdinand"

bei Grunow F 38, XVII C Nr. 20a

Berechtsame der Braunkohlenmutung "Finke" bei Gartow F 38, XVa F Nr. 108

Betrieb der gewerkschaftlichen Braunkohlengrube "Lord" bei Tschernow F 38, XVII L Nr. 5a

Konsolidation der Braunkohlengruben "Lord" und "Gustav" bei Tschernow sowie "Her

"Lord" bei Tschernow F 38, XVa L Nr. 43

Konsolidation der Gruben "Victoria", "Humbold", "Paul", "Hoffnung", "Lo-

ter dem Namen "Humboldt" F 38, XVa H Nr. 132

WEST POLAND

S u m m a r y

The paper presents available information about history of lignite mining in -west part of Ziemia Lubuska -West Poland). Lig- nite mines operated here in years 1850-1938. The paper describes briefly and Also underground mining in complicated geological condi- tion (glaciotectonic deformations) was presented. The paper is based on remained German archival materials and also historical map: geological and topographic.

Key words: