Wstęp do prawoznawstwa ćwiczenia 1
Martyna Stępień
Katedra Teorii i Filozofii Prawa
Funkcje wypowiedzi
1. Opisowa;
2. Ekspresywna;
3. Sugestywna;
4. Performatywna.
1. Funkcja opisowa
(deskryptywna, poznawcza)
Pełnią ją zdania w sensie
gramatycznym (wartość logiczna:
prawda/fałsz);
Opis rzeczywistości;
Przekaz informacji.
2. Funkcja ekspresywna (ekspresyjna, emotywna)
Wyrażanie przeżyć, emocji, uczuć, przypuszczeń;
Wypowiedzi ekspresyjne wyrażają postawę autora komunikatu, nie mają wartości logicznej;
Funkcja najbardziej widoczna w
przypadku ocen.
Ocena
wypowiedź zawierająca sąd o charakterze aksjologicznym.
Rodzaje ocen:
a) Zasadnicza;
b) Zrelatywizowana systemowo;
c) Zrelatywizowana kontekstowo;
d) Zrelatywizowana
instrumentalnie.
Ocena zasadnicza (absolutna, bezwzględna)
Brak uzasadnienia;
Schemat:
X ma wartość W
Ocena zrelatywizowana systemowo
Uzasadnienie w oparciu o określony system wartości;
Schemat:
X ma wartość W w systemie
wartości S
Ocena zrelatywizowana kontekstowo
Wartość wyrażana przez ocenę
jest zależna od sytuacji;
Ocena zrelatywizowana instrumentalnie
Wartość rzeczy lub zachowania
uzależniona od ich przydatności jako narzędzia realizacji określonego celu
Schemat:
X ma wartość W jako środek do celu C
*Optatywa = ocena + życzenie
3. Funkcja sugestywna (wpływająca)
Język jako narzędzie
kształtowania (modyfikowania lub podtrzymywania) zachowań
człowieka (czynności konwencjonalnych i psychofizycznych);
Zachowanie logicznie pierwotne względem wypowiedzi;
Normy postępowania jako najdogodniejsza i
najskuteczniejsza forma realizacji
tej funkcji.
Norma – wypowiedź
dyrektywalna, bezwarunkowa.
Dyrektywa techniczna
(celowościowa) – zależna od
naszej woli.
Dyrektywa techniczna (celowościowa)
zwrot wyrażający w sposób
warunkowy powinność zachowania się określonego adresata.
Schemat:
Jeżeli chcesz osiągnąć stan rzeczy S, to powinieneś zachować się w sposób Z.
Odwrócenie proste dyrektywy
technicznej – ZDANIE ANANKASTYCZNE.
4. Funkcja performatywna (dokonawcza)
Kształtująca, kreatywna postać języka;
Wypowiedzi w określonych okolicznościach poprzez reguły sensu tworzą nową
rzeczywistość, zmieniają ją.
* Czynność konwencjonalna – świadome i celowe zachowanie się człowieka wymagające wcześniejszego istnienia stosownych reguł-
konwencji (stanowionych, zwyczajowych, kulturowych), posiadające na gruncie
pewnego porządku normatywnego (języka, obyczajów, prawa) określoną doniosłość.
Norma prawna a funkcje wypowiedzi
1. Normy nie pełnią funkcji opisowej (normy
traktowane jako zdania w sensie logicznym byłyby fałszywe – wszystkie).
2. Pośrednio – poprzez normę prawną prawodawca prezentuje swój afirmatywny bądź krytyczny
stosunek do określonych zachowań (funkcja ekspresyjna).
3. Podstawową funkcją norm prawnych jest
funkcja sugestywna. Celem norm jest skłonienie określonych osób do określonego zachowania się.
4. Normy prawne określają reguły przeprowadzania czynności performatywnych i reguły ich
interpretacji, ale same nie są performatywami.
