Pytania i odpowiedzi prawne

Aleksander Lasocki

Pytania i odpowiedzi prawne

Palestra 19/12(216), 45-47

N r 12 (216) P ytania i odpow iedzi praw ne ₄₅

postu lo w ać w pro w ad zen ie odpow iednich form o d działyw ania społecznego, któ re by zapobiegały przestępczości przez niedopuszczenie do psychiki ludzkiej sta n u p red y sp o n u jąceg o do po p ełn ien ia p rzestęp stw a.

2. D zieciobójstw o w P olsce L udow ej n ie stan o w i pro b lem u społecznego i należy do p rz e stę p stw p o pełnianych dość rzadko, i to tylko w w y jątk o w y c h okolicznościach. J e s t to w ynikiem w p ro w ad zen ia now ego u stro ju , w prow adzenia szeregu in sty tu c ji p ra w n y c h zró w n u jący ch s ta tu s dziecka pozam ałżeńskiego ze sta tu se m dziecka m ałżeńskiego, podniesienia stopy życiow ej i poziom u in te le k tu aln eg o w szystkich o b y w ateli, p ropagow ania ak c ji św iadom ego m acierzy ń stw a, zapobiegania niepo­ ż ą d an e j ciąży oraz je j p rz e rj'w a n ia zgodnie z zaleceniam i le k arsk im i i przepisam i u sta w y z d n ia 27.IV.1956 r. o w a ru n k a c h dopuszczalności p rz e ry w a n ia ciąży (Dz. U. N r 12, poz. 61).

3. P oza p rzep isam i o c h a ra k te rz e rep re sy jn y m p ań stw o pow inno energiczniej aniżeli dotychczas:

— pro p ag o w ać zasady życzliwości w sto su n k ach m iędzyludzkich, — polepszać w a ru n k i życia rodziny,

— prow adzić poszerzone p o rad n ic tw o p sychoterapeutyczne,

— rozszerzać fu n k cjo n o w a n ie p o rad n i św iadom ego m acierzyństw a, stacji opieki n a d m a tk ą i dzieckiem , żłobków , przeszkoli i innych, gdyż są to najlepsze śro d k i w w alce z dzieciobójstw em .

P r r 4 I V I / l I ODPOW IEDZI PRAWl%lE

P Y T A N IE : J a k i j e s t w ł a ś c i w y t r y b p o s t ę p o w a n i a d l a d o c h o d z e n i a r o ­ s z c z e ń p r z e z u p r a w n i o n e o s o b y w r a z i e z ł o ż e n i a w y w ł a s z c z e ­ n i o w e j s u m y o d s z k o d o w a n i a d o d e p o z y t u s ą d o w e g o ( a r t . 27 u s t . 2 u s t a w y z d n i a 12 m a r c a 1 9 5 8 r. o z a s a d a c h i t r y b i e w y ­ w ł a s z c z a n i a n i e r u c h o m o ś c i — Dz. U. z 1 9 7 4 r. N r 10, p o z . 6 4)? O D PO W IED Ź:

A rty k u ł 27 ust. 2 u sta w y w yw łaszczeniow ej p rz e w id u je złożenie do depozytu sądow ego odszkodow ania w yw łaszczeniow ego w w ypadku, gdy osoba w to k u tego p o stęp o w an ia została u stalo n a jako u p raw n io n a do o trzy m an ia powyższego od­ szkodow ania i została w ym ieniona w decyzji o w yw łaszczeniu stosow nie do a rt. 23 ust. 1 p k t 4 u sta w y w yw łaszczeniow ej, je d n ak ż e odm ów iła przyjęcia tego od­ szkodow ania. P rzep is ten je s t w ięc o d pow iednikiem w sferze cyw ilnej art. 486 k o ­ deksu cyw ilnego (daw niej a rt. 232 kodeksu zobow iązań).

A rty k u ł 27 ust. 2 ustaw y w yw łaszczeniow ej p rze w id u je jeszcze inne w ypadki złożenia do depozytu sądow ego odszkodow ania w yw łaszczeniow ego, nie w ym ienia ich je d n a k , lecz tylko ok reśla ogólnie, że m a to m ieć m iejsce wówczas, kiedy „w y p łata odszkodow ania osobie u p raw n io n e j n a tra fia na przeszkody p ra w n e ”. Te przeszkody p ra w n e to stan y i sy tu a cje, k tó re w zasadzie będą się sprow adzały n a j­ częściej do przyczyn u zasad n iający ch w y stąp ien ie o zezw olenie n a złożenie do

46 P yta n ia i odpow iedzi praw ne N r 12 (216)

depozytu sądow ego w m yśl a rt. 467 k.c. (daw niej a rt. 237 § 1 k.z.), p rzy czym p rze w a żn ie będzie to dotyczyć sy tu a cji, gdy w toku p ostępow ania w yw łaszczenio­ w ego u ja w n i się, że w łaściciel w yw łaszczanej nieruchom ości zm arł, a jego sp a d ­ kobiercy są nie znani lub nie w ylegitym ow ali się jeszcze w łaściw ie, albo że istn ie je spór m iędzy nim i lu b m iędzy w spółw łaścicielam i nieruchom ości co do tego, ja k i je st u dział każdego z nich w sum ie odszkodow ania, albo w reszcie że do od­ szkodow ania tego zgłasza p re te n s je jeszcze in n a osoba. W postęp o w an iu dotyczą­ cym zezw olenia na złożenie sum y do depozytu sądowego i w y p łaty z tego depozytu, sam zakres ro z p a try w a n ia sp raw y przez sąd je st n ad e r ograniczony, p rzy czym przyp o m n ien ie w te j m ierze przepisów poprzednio obow iązujących, zbieżnych z obec­ nie obow iązującym i, w y d aje się pożąd an e dlatego, że poglądy i orzecznictw o na tle tych przepisów d aw nych zachow ały sw ą aktualność.

U norm ow ania daw nego d e k re tu z d n ia 20 g ru d n ia 1946 r. o postęp o w an iu do­ tyczącym złożenia przed m io tu św iadczenia do depozytu sądow ego lub n a zacho­ w an ie (Dz. U. z 1947 r. N r 8, poz. 41), nie różniące się w sw ej istocie od obecnie obow iązującego rozporządzenia M in istra S praw iedliw ości z d n ia 24 w rześn ia 1965 r. o zasadach i try b ie p o stęp o w an ia w sp raw ac h o złożenie przed m io tu św iadcze­ nia do depozytu sądow ego (Dz. U. N r 42, poz. 261), p rze w id u ją przy r o z p a try ­ w an iu w niosku o zezw olenie na złożenie do depozytu sądowego, że sąd n ie bad a p raw dziw ości tw ierd zeń za w a rty c h w e w niosku, o graniczając się w yłączn ie do oceny, czy w ed łu g przytoczonych okoliczności złożenie do depozytu je st p ra w n ie u zasadnione (art. 5 § 1 d e k re tu i § 1 rozporządzenia).

D ecydując w ięc o zezw oleniu n a złożenie sum y odszkodow ania do depozytu w tr y ­ bie nieprocesow ym (art. 692—694 k.p.c.), sąd „bada jedynie stro n ę fo rm a ln ą s p r a ­ w y depozytow ej, ograniczając się do spraw dzenia, czy zostały zachow ane przepisy form aln o tech n iczn e dopuszczające złożenie do depozytu sądowego, nie b a d a n a to ­ m ia st, czy złożenie do depozytu je st u zasadnione pod w zględem m a te ria ln o p ra w - nym . M erytoryczne rozstrzygnięcie o m a teria ln o p raw n y ch pod staw ach złożenia do depozytu sądow ego n a stę p u je w razie po trzeb y w procesie” 1.

W ydanie sum y z depozytu sądow ego może n astąp ić pod w aru n k iem , że żądający będzie tą osobą u p raw n io n ą , k tó ra została w skazana w e w niosku o zezw olenie na złożenie do depozytu sądow ego (art. 693 p k t 4 k.p.c.). Będzie to m iało m iejsce m. in. w ted y gdy w e w n iosku w skazano, że odszkodow anie p rzy p ad a sp a d k o b ie r­ com, oni zaś w yleg ity m u ją się p ostanow ieniem o stw ierd zen iu nabycia spadku, przy czym nie będą zachodziły ta k ie czy in n e w zględy p rze m aw ia jąc e przeciw ko w y d a ­ n iu depozytu, ja k np. spór co do w ysokości udziałów spadkow ych. Jeżeliby bo­ w iem już w postęp o w an iu w yw łaszczeniow ym ta k i spór istn iał (podobnie ja k spór pom iędzy w spółw łaścicielam i), to tego ro d za ju „spór m iędzy w łaścicielam i co do zak resu ich u p ra w n ie ń w y n ik ając y ch z łączącego ich sto su n k u w spółw łasności nie został p o ddany w łaściw ości o rg an u a d m in istra c ji pań stw o w ej, orzekającego o w y ­ w łaszczeniu i odszkodow aniu, je st w ięc sporem dotyczącym stosunków z za k resu p ra w a cyw ilnego, podlegającym rozpoznaniu w drodze sąd o w ej” 2 3. Je d n a k ż e ro z ­ strzygnięcie tego sporu nie je st m ożliw e przez sąd, k tó ry m a decydow ać o w y d an iu sum y z depozytu. A lbow iem „w razie złożenia do depozytu sum y pieniężnej n a tej podstaw ie, że p o w stał spór, k to je st w ierzycielem , sąd w postępow aniu n ie p ro c e­ sow ym nie rozstrzyga, kom u z uczestniczących w sporze p rzy słu g u je sp o rn a w ie­ rzy teln o ść” s. W w y p ad k u ta k im „w ierzyciel m usi się w ylegitym ow ać przed sądem ,

1 K o m e n ta rz d o k o d e k s u c y w iln e g o , W a rs z a w a 1972, t. 2, s. 1151.

2 W y ro k SN z d n ia 14 lip c a 1972 r. I II C R N 607/71, O SN C P 4/1973, poz. 64.

N r 12 (216) N o ta tk i ₄₇

k tó ry d ecy d u je o w y d an iu depozytu, tj. w ykazać sw oje praw o do o trzy m an ia d e­ po zy tu , ale w ykazać to p raw o m oże tylk o w y ro k iem p raw om ocnym sąd u zapadłym w p o stę p o w an iu spornym ro zstrz y g ają cy m spór tego w ierzyciela z pozostałym i oso­ b a m i zgłaszającym i p re te n sję do d epozytu i p rzy z n ają cy m tem u w ierzycielow i p r a ­ w o do o trzy m an ia depozytu, b ąd ź ugodą z a w a rtą pom iędzy ty m i osobam i”, gdyż „rzeczą w ierzyciela, k tó ry chce o trzym ać p rze d m io t św iadczenia, je st w ystąp ić do w łaściw ego są d u o rozstrzygnięcie sp o ru z pozostałym i p re te n d e n ta m i i o p rz y ­ zn a n ie p ra w a o trzy m an ia depozytu. S pory ta k ie m ogą być ro zstrzy g an e tylko w po ­ stę p o w a n iu sp o rn y m ” 4.

Je że li n ato m ia st w łasność w yw łaszczonej nieruchom ości p rzy słu g u je in n e j osobie niż te j, k tó ra je s t u ja w n io n a w k siędze w ieczystej, zbiorze doku m en tó w lu b w in ­ n e j d o k u m e n tac ji zebranej w p o stęp o w an iu w yw łaszczeniow ym (art. 16 ust. 3 p k t 3 i 4 u sta w y w yw łaszczeniow ej), a ty tu ł w łasności tej in n ej osoby w y n ik a z za­ siedzenia, to leg ity m acja do żą d an ia w yd an ia sum y odszkodow ania z depozytu m usi być w y k az an a p raw om ocnym postanow ieniem , uzy sk an y m w try b ie art. 609—610 k.p.c., a jeśli chodzi o gospodarstw o rolne, to e w e n tu a ln ie ak tem w łasności ziem i n a zasadzie u sta w y z dnia 26 p aźd ziern ik a 1971 r. o u reg u lo w an iu w łasności go­ sp o d a rstw roln y ch (Dz. U. N r 27, poz. 250). S koro je d n a k w ylegitym ow anie się tego ro d z a ju m a nastąp ić, to m a to być orzeczenie w y d a n e na sk u te k żą d an ia s tw ie r­ dzenia zasiedzenia i pow inno ono być za w a rte w se n ten c ji orzeczenia, a nie w y ­ stępow ać jako p rze słan k a ro zstrzygnięcia w in n e j sp ra w ie i w innym try b ie, w k tó ­ ry ch m ożliw e je st ro zp atrzen ie żą d an ia u w zględnienia zasiedzenia, zgłoszone w fo r­ m ie z a rz u tu 5.

P e w n a w ątpliw ość może się tu nasuw ać, czy sąd depozytow y uzna za całk o ­ w icie w y sta rc za jąc e p rze d staw ie n ie praw om ocnego orzeczenia stw ierdzającego za­ siedzenie nieruchom ości w yw łaszczonej. Skoro bow iem do depozytu sądow ego zło­ żone zostało odszkodow anie za w yw łaszczenie dla w łaściciela, a ty tu ł w łasności w y ­ nika z orzeczenia o zasiedzeniu, to w y d a je się, że pow inno to być w łaściw ym dow odem le g ity m u jąc y m i n a tej p o d sta w ie p o w in n a n astąp ić decyzja o w y ­ płacie jeszcze bez żądania w y ro k u ustalającego, że złożone do depozytu odszkodo­ w an ie p rzy p a d a osobie, k tó ra n a p odstaw ie zasiedzenia w łasność uzyskała.

adw . A le ksa n d e r L asocki

4 Z u z a s a d n ie n ia u c h w a ły s k ła d u s ie d m iu sę d z ió w S ą d u N a jw y ż sz e g o z d n ia 19 m a ja 1951 r. C 21/51, O SN III/1951, p oz. 62.

5 U c h w a ła s k ła d u sie d m iu sę d zió w S ą d u N a jw y ż sz e g o z d n ia 10 lu te g o 1950 r. ŁC P re z . 741/50, O SN 1/1951, poz. 2.

M O T A T H

1 .

Sprawozdanie z IV Międzynarodowego Kongresu Kryminologów

Europejskich Państw Socjalistycznych

W dniach od 29 w rz eśn ia do 2 p a ź d ziern ik a 1975 r. odbył się w W arnie IV M iędzynarodow y K ongres K rym inologów E u ro p e jsk ich P a ń stw S ocjalistycznych pośw ięcony przestępczości m łodzieży. T em atem o m aw ianym n a K ongresie była: „Przestępczość n ieletn ich i w alk a z n ią w w a ru n k a c h dużego m ia sta w p ań stw ie