Niektóre problemy z zakresu orzekania przez sąd rewizyjny

Alfred Kaftal

Niektóre problemy z zakresu

orzekania przez sąd rewizyjny

Palestra 7/7-8(67-68), 48-57

48 A l f r e d K a f t a l Nr 7—8 (67—68) n a , a w ię c a k t o s k a r ż e n ia m u s i b y ć m i a r o d a j n y d la s ą d u i d la s tr o n . Co g o rs z a , o ile w p o s tę p o w a n iu p rz y g o to w a w c z y m n a w s z e lk ie d e c y z je i c z y n n o śc i p r o w a d z ą ­ cego ś le d z tw o (d o c h o d z e n ie ) o r g a n u p r z y s łu g u je p o d e jr z a n e m u z a ż a le n ie , o t y l e w ty m n ie n a z w a n y m p rz e z u s ta w ę s t a d iu m p o s tę p o w a n ia , ja k i m je s t s p o r z ą d z e ­ n ie a k tu o s k a r ż e n ia i w n ie s ie n ie go d o s ą d u , z a ż a le n ie w tr y b ie p r z e w id z ia n y m p r z e p is a m i k .p .k . n ie p rz y s łu g u je . R e a s u m u ją c , z p rz e p is ó w w y n ik a ty lk o ty le , że p re z e s o w i i s ą d o w i p r z y s łu g u je je d y n ie k o n tr o la , czy a k t o s k a r ż e n ia o d p o w ia d a p rz e w id z ia n y m d la n ie g o w a r u n ­ k o m fo r m a ln y m , a p o n a d to że s ą d o w i p r z y s łu g u je p ra w o ż ą d a n ia o d o s k a r ż y c ie la , a b y w p o s t ę p o w a n i u p r z y g o t o w a w c z y m z o s ta ły p rz e p r o w a d z o n e te w s z y s tk ie c z y n n o śc i, k tó r y c h n a r o z p r a w ie u z u p e łn ić n ie m o żn a.

R o z u m ie się sa m o p r z e z się, że z a g a d n ie n ie to w y g lą d a ło b y in a c z e j, g d y b y w p r z y ­ s z ły m k o d e k s ie p o s tę p o w a n ia k a r n e g o w p r o w a d z o n a z o s ta ła in s ty t u c ja są d o w e g o o d d a n ia p o d sąd , k tó r e j is to t ą je s t m .in . b a d a n ie d o s ta te c z n o ś c i p o s z la k , a w ię c m e r y to r y c z n a (a n ie ty lk o f o r m a ln a ) k o n tr o la aiktu o s k a r ż e n ia .

ALFRED KAFTAL

Niektóre problemy z zakresu orzekania

przez sqd rewizyjny

I. Uw agi wstępne 1. P r o b l e m a t y k a z w ią z a n a z o k r e ś le n ie m z a k r e s u o r z e k a n ia p rz e z s ą d r e w iz y j­ n y n a le ż y do z a s a d n ic z y c h z a g a d n ie ń p o s tę p o w a n ia re w iz y jn e g o , d e c y d u ją c y c h p o ­ n a d to o ty m , j a k i j e s t c h a r a k t e r d a n e g o p o s tę p o w a n ia o d w o ła w c z e g o .1 D la te g o te ż n a sz c z e g ó ln ą u w a g ę z a s łu g u ją w ty m w z g lę d z ie z m ia n y u s ta w o d a w c z e , j a k ró w n ie ż k s z t a łu j ą c a się n a ty m tle w y k ła d n ia S .N . d o ty c z ą c a ziakresu u p r a w n ie ń s ą d u re w iz y jn e g o do o r z e k a n ia m e r y to ry c z n e g o . W szczeg ó ln o ści c h o d z i t u o k w e ­ s tię s k a z a n ia w in s ta n c ji r e w iz y j n e j o s k a rż o n e g o u n ie w in n io n e g o lu b z a o s trz e n ia w y m ie r z o n e j m u k a r y ( z a k ła d a ją c o c z y w iśc ie , że w n ie s io n a b y ła r e w iz j a p r o k u ­ r a t o r a n a n ie k o r z y ś ć te g o o s k a r ż o n e g o ) .2 J e s t to ty m b a r d z ie j is to tn e , że p r z e p is y k .p .k . w o m a w ia n e j m a te r i i p r z e c h o d z iły d o ść sz c zeg ó ln ą e w o lu c ję . P o c z ą tk o w a n o w e liz a c ja k .p .k . z 1949 r . n ie w p r o w a d z iła d ó a r t . 408 § 2 ż a d n y c h o g ra n ic z e ń , z e z w a la ją c s ą d o w i r e w iz y jn e m u z a ró w n o n a s k a z a n ie o s k a r ż o n e g o u n ie ­ w in n io n e g o , j a k i n a z a o s trz e n ie w y m ie r z o n e j m u k a r y . J u ż j e d n a k w r . 1955 n a ­ s t ą p ił z d e c y d o w a n y z w r o t p rz e z w p r o w a d z e n ie w § 3 a r t. 388 k .p .k . w y ra ź n e g o z a k a z u z a ró w n o co d o s k a z a n ia o s k a rż o n e g o u n ie w in n io n e g o , j a k i z a o s tr z e n ia w y ­ l P o r . A . B a c h r a c h : S y s t e m o d w o ł a w c z y — P r o c e s o w e i u s t r o j o w e p o w i ą z a n i a , P i P n r 7/59, s . 28; A . B a c h r a c h : N i e k t ó r e z a g a d n i e n i a p r o c e s u k a r n e g o w ś w i e t l e k o n ­ s t y t u c j i , w y d . 1953 r . , s. 90 i n a s t . : P o r . n p . w l i t e r a t u r z e r a d z i e c k i e j M . S t r o g o w i c z : P r o c e s k a r n y ; A . C z e l e o w : R a d z i e c k i p r o c e s k a r n y , w y d . 1955 r . , s . 365 i n a s t . o r a z P r z e m i a n y w d z i e d z i n i e p r a w a w Z w i ą z k u R a d z i e c k i m , w y d . 1958 r . , s. 28.

m ie rz o n e j m u k a r y (z m ia n ę tę s łu s z n ie u z a s a d n ia n o d ą ż e n ie m d o z a p e w n ie n ia o s k a r ż o n e m u p r a w do o b ro n y ). T e n s t a n p r a w n y u le g ł n a s tę p n is d a ls z y m z m ia n o m w 1958 r. p r z e z d o p u s z c z e n ie m o ż liw o śc i z a o s trz e n ia k a r y w in s ta n c j i re w iz y jn e j, choć p o z o s ta ł n a d a l w m o cy z a k a z s k a z a n ia p rz e z S.N . o s k a rż o n e g o u n ie w in n io ­ n e g o . N o rm y t e o b o w ią z u ją d o d z iś. W p rz e c iw ie ń s tw ie d o k .p .k . — K o d e k s w o jsk o w e g o p o s tę p o w a n ia k a r n e g o z a j­ m o w a ł o d sa m e g o p o c z ą tk u ja s n e i n ie w ą tp liw ie słu sz n e sta n o w is k o , w m y ś l k tó ­ re g o są d re w iz y jn y , s a m o r z e k a ją c , m o że p o p r a w ić b łę d n ą k w a lif ik a c j ę czy n u , z ła g o d z ić k a r ę lu b u m o rz y ć p o s tę p o w a n ie . W e w s z y s tk ic h in n y c h w y p a d k a c h sąd r e w iz y jn y p o w in ie n u c h y lić w y r o k i p rz e k a z a ć s p r a w ę do p o n o w n e g o ro z p o z n a n ia .

N a le ż y d o d a ć , że r o z w a ż a n ia n in ie js z e d o ty c z y ć b ę d ą w y łą c z n ie p o s tę p o w a n ia p r z e d S.N.

P o m ija ją c w te j c h w ili s p o r n ą s p r a w ę u tr z y m a n i a (de leg e fe r e n d a ) m o ż liw o śc i z a o s tr z e n ia k a r y w in s ta n c ji re w iz y jn e j, je s t rz e c z ą b e z s p o rn ą , ż e z a ró w n o de lege la ta , j a k i de le g e fe r e n d a w y łą c z o n a je s t m o ż liw o ść s k a z a n ia p rz e z S.N . w i n ­ s t a n c ji r e w iz y jn e j o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o . W y n ik a to z w ie lu w zg lęd ó w , m . in. w s k u te k z a p e w n ie n ia o s k a r ż o n e m u p r a w a d o o b r o n y (w szczeg ó ln o ści w I I in s ta n c ji) b ez ż a d n y c h o g ra n ic z e ń , n p . w p r z e p r o w a d z a n iu d o w o d ó w lu b w o s o b is ty m u s to s u n k o w a n iu się d o s ta w ia n y c h m u z a rz u tó w . P o n a d to o b o w ią z u ­ ją c e p rz e p is y z a p o b ie g a ją o b a w ie s k a z a n ia u n ie w in n io n e g o p r z e d te m p rz e z są d I in s ta n c j i o s k a rż o n e g o — n a p o d s ta w ie w ła s n y c h u s ta le ń f a k ty c z n y c h s ą d u r e w i­ z y jn e g o , d o k o n y w a n y c h n a jc z ę ś c ie j n a p o d s ta w ie z e b ra n y c h w s p r a w ie m a te r ia łó w z p o g w a łc e n ie m z a s a d y b e z p o śre d n io śc i.

W y d a w a ło b y s ię w ię c , że w ś w ie tle o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w ja s n a je s t w y ­ k ła d n i a , k tó r a z a b r a n ia s k a z y w a ć o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o . T a k je d n a k niie je s t. J a k to z o s ta n ie n iż e j w y k a z a n e , w y k ła d n ia p o w o ła n y c h n a w s tę p ie p rz e p isó w n a s u w a p o w a ż n e , n ie u z a s a d n io n e p r z y ty m m. zd. tr u d n o ś c i in t e r p r e ta c y jn e .

2. N in ie js z e r o z w a ż a n ia b ę d ą m ie ć n a u w a d z e n a s tę p u ją c e ' s y tu a c je :

1) g d y w y r o k s ą d u I in s ta n c j i z o s ta ł u c h y lo n y w w y n ik u ro z p o z n a n ia re w iz ji p r z e z S.N., a o s k a r ż o n y s k a z a n y p r z e d te m z o s ta je n a s t ę p n ie u n ie w in n io n y . N a ty m b o w ie m tle z ro d z iło się ro z b ie ż n e o rz e c z n ic tw o Iz b y K a r n e j S.N . i Iz b y W o j­ s k o w e j S.N.,

2) g d y o s k a r ż o n e g o w są d z ie I in s ta n c j i u w o ln io n o o d k a r y , a S.N . u w a ż a za s łu sz n e , b y g o sk a z a ć ;

3) g d y o sk a rż o n e g o u n ie w in n io n o w są d z ie I in s ta n c ji, a S.N. u w a ż a za słu sz n e , b y n a s tą p iło u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia w tr y b ie a rt. 49 k .p .k .

II. Skazan ie w instancji rewizyjnej przez S.N . oskarżonego uniewinnionego przez sąd I instancji

1. P o w y ż sz y p ro b le m z n a la z ł o s ta tn :o o d b ic ie w u c h w a le C a łe j Iz b y K a r n e j S.N. z d n ia 16.XI.1962 r . (V I K O 13/62), k tó r y u d z ie lił o d p o w ie d z i p rz e c z ą c e j n a p y ta ­ n ie , czy S ą d N a jw y ż s z y w s k ła d z ie s ie d m iu sę d z ió w — r o z p o z n a ją c r e w iz ję n a d ­ z w y c z a jn ą z a ło ż o n ą n a n ie k o r z y ś ć o sk a rż o n e g o o d w y r o k u S ą d u N a jw y ż sz e g o w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w u n ie w in n ia ją c e g o o s k a rż o n e g o , s k a z a n e g o p rz e z sąd w o je w ó d z k i — m o ż e s a m s k a z a ć ta k ie g o o sk a rż o n e g o , czy te ż o b o w ią z a n y j e s t u c h y lić w y ro k z a s k a r ż o n y r e w iz ją n a d z w y c z a jn ą i p rz e k a z a ć s p r a w ę S.N. w s k ła d z ie tr z e c h sęd zió w , czy w re s z c ie p o w in ie n w ta k im w y p a d k u p rz e k a z a ć

50 A l f r e d K a f t a l N r 7—8 (67— 68) s p r a w ą s ą d o w i w o je w ó d z k ie m u . J e d n o c z e ś n ie S.N . w p o w o ła n e j u c h w a le w sp o s ó b n ie z b y t ja s n o u z a s a d n io n y w y łą c z y ł m o ż liw o ś ć p r z e k a z a n ia ta k i e j s p r a w y S.W . ( k tó r ą to d e c y z ję u z a s a d n ia ło b y b r z m ie n ie a r t . 388 § 4 k .p.k.), n a to m ia s t d o p u s z ­ cza m o ż liw o ść s k a z a n ia p rz e z s ą d r e w iz y jn y w d ro d z e u tr z y m a n i a w y r o k u s ą d u I in s ta n c ji w m o c y u p rz e d n io ju ż u n ie w in n io n e g o o s k a rż o n e g o .

N a ty m t l e r o d z i się p y ta n ie , czy te g o r o d z a j u w y k ła d n ia m ie śc i s ię w d y s p o z y c ji a r t . 388 § 4 k .p .k .

Je s z c z e d a le j p o s z e d ł w k w e s tii w y k ła d n i te g o z a g a d n ie n ia S ą d N a jw y z s z y w 1962 r . (zob. u c h w a łę C a łe j Iz b y W o js k o w e j S.N . z d n ia 3.IX.1962 r . Zg. O g . 11/62) p r z y jm u ją c , że w a n a lo g ic z n e j s y t u a c ji S.N . w ła d n y j e s t u c h y lić te g o r o ­ d z a ju p o s ta n o w ie n ie i u tr z y m a ć w m o c y s k a z u ją c e j w y ro k s ą d u I in s ta n c ji.

W ś w ie tle w ię c p o w y ższeg o o rz e c z e n ia C a łe j Iz b y W o js k o w e j S.N ., S ą d t e n d o ­ p u s z c z a m o ż liw o ść s k a z a n ia o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o p rz e z są d r e w iz y jn y . C z y je d n a k p o w y ż sz e ro z s trz y g n ię c ie is to tn ie z n a jd u j e o d b ic ie w o b o w ią z u ją c y c h p r z e ­ p is a c h k .w .p .k .? 2. Z p r z e d s ta w io n y c h w y ż e j w p k t 1 u c h w a ł o b u Iz b S.N .: K a r n e j i W o js k o w e ji w y n ik a , ż e S.N . d o p u s z c z a m o ż liw o ść s k a z a n ia o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o w in ­ s t a n c ji r e w iz y j n e j. W p ra w d z ie S.N . s t a r a się z a c h o w a ć p e w n e p o z o ry w z a k r e s ie z a b e z p ie c z e n ia p r a w o s k a rż o n e g o d o o b r o n y , b o u z n a je , ż e S.N . w s k ł a d z ie s ie d ­ m iu sę d z ió w n ie m o że w y r o k u u n ie w in n ia ją c e g o u c h y lić i u tr z y m a ć z a ra z e m w m o ­ cy w y r o k s ą d u I in s ta n c ji, a le d o d a je , ż e s k ła d tr z e c h sę d z ió w S.N . m o ż e to u c z y ­ n ić . C zy je d n a k ta z m ia n a s k ł a d u sę d z ió w z s ie d m iu n a tr z e c h z w ię k s z a w c z y m ­ k o lw ie k p r a w a o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o , d to p ra w o m o c n y m w y r o k ie m S .N .? W y d a je się, ż e nie>. Bo te ż n ie w ty m t k w i i s t o t a rz e c z y .

N ie w ą tp liw ie b a r d z ie j j a s n e i p o z b a w io n e n ie d o m ó w ie ń j e s t s ta n o w is k o I z b y W o js k o w e j S.N ., k tó r a w p r o s t u w a ż a , że S.N . w s k ła d z ie s iln ie js z y m , b o s ie d m iu sę d z ió w , m o ż e n ie ty lk o u c h y lić p o s ta n o w ie n ie s k ła d u tr z e c h sę d z ió w Iz b y W o j­ s k o w e j S.N . u n ie w in n ia ją c e o s k a rż o n e g o , a le je d n o c z e ś n ie m oże go s k a z a ć p rz e z u tr z y m a n ie w m o cy w y r o k u s ą d u I in s ta n c ji. J e s t rz e c z ą in te r e s u ją c ą , ż e Iz b a t a p o d z ie la p o g lą d , iż a r t . 276 k .w .p .k . z a b r a n i a s k a z a ć o s k a rż o n e g o u n ie w in n io n e g o , a n a w e t że p r z e p is t e n s to s u je się o d p o w ie d n io w p o s tę p o w a n iu w tr y b ie n a d z o r u , n ie m n ie j je d n a k u w a ż a , ż e o g r a n ic z e n ia w y n ik a ją c e z a r t . 276 k .w .p .k . n ie p o w in ­ n y b y ć p rz e n ie s io n e w d ro d z e a n a lo g ii n a u p r a w n ie n i a in s ta n c j i r e w iz y j n e j, k t ó r a o r z e k a w tr y b ie n a d z o ru . W ty c h w a r u n k a c h o rz e c z e n ia t e o r a z p o s tu lo w a n e w n ic h k i e r u n k i w y k ła d n i n a le ż y m . zd. p o d d a ć k o n f r o n ta c j i z p r z e p is a m i k .p .k . d k .w .p .k . o r a z z postanow ie< - n ia m i K o n s ty t u c ji z a p e w n ia ją c y m i p r a w a o s k a r ż o n e g o d o o b ro n y . 3. J e ś li c h o d z i o o b o w ią z u ją c e p rz e p is y , to w ła ś c iw y w ty m w z g lę d z ie a r t . 388 § 4 k .p .k . p r z e w id u j e g łu c h o , że S.N. n ie m o ż e s k a z a ć o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o . N a tle w y k ła d n i te g o p r z e p is u r o d z ą się w z w ią z k u z ty m n a s t ę p u ją c e p y ta n i a :

a) czy S.N . n ie m o ż e sk a z a ć o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o w y łą c z n ie p r z e z S .W ., czy te ż u n ie w in n io n e g o p r z e z S.N .? b) czy p rz e z s k a z a n ie w in s ta n c j i r e w iz y j n e j n a le ż y r o z u m ie ć k a ż d e o rz e c z e n ie S.N ., k t ó r e u c h y la w y r o k u n ie w in n i a ją c y i u m o ż liw ia w te n siposób w y d a n ie w y ­ r o k u s k a z u ją c e g o ró w n ie ż p rz e z u tr z y m a n i e w m o cy w y r o k u s ą d u I in s ta n c j i? a d a). W ś w ie tle a r t . 388 § 4 k .p .k . b r a k p o d s ta w d o c z y n ie n ia ja k i c h k o lw ie k ro z r ó ż n ie ń p o m ię d z y w y r o k a m i u n ie w in n ia ją c y m i z a ró w n o S.W ., j a k i S.N . J e ś li

w ię c o s k a r ż o n y z o s ta n ie u n ie w in n io n y w y r o k ie m S.N ., to n ie d o p u s z c z a ln e j e s t je g o s k a z a n ie p rz e z te n ż e S.N . n a w e t w p o w ię k s z o n y m sk ła d z ie .

a d b). Z n a c z n ie b ard ziiej s k o m p lik o w a n a j e s t s p r a w a u d z ie le n ia o d p o w ie d z i n a p y ta n ie , n a k t ó r e S.N . w p o w o ła n e j n a w s tę p ie u c h w a le n ie d a ł ja s n e j o d p o w ie d z i, a m ia n o w ic ie , czy w r a z ie u n ie w in n ie n ia p rz e z S.N . o s k a rż o n e g o , s k a z a n e g o p rz e z S.W . ja k o I in s ta n c ję , S ą d N a jw y ż s z y w s k ła d z ie s ie d m iu s ę d z ió w p o w in ie n u c h y lić w y r o k S.N . z a s k a r ż o n y r e w iz j ą n a d z w y c z a jn ą i b ą d ź 1) p r z e k a z a ć s p r a w ę S.N . w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w do p o n o w n e g o r o z p o z n a n ia , b ą d ź 2) u tr z y m a ć s k a z u ją c y w y r o k I in s ta n c j i w m o c y lu b o d d a lić r e w iz j ę n a d z w y c z a jn ą , u tr z y m u ją c ty m s a ­ m y m w m o c y u n ie w in n ia ją c y w y r o k S.N ., b ą d ź w re s z c ie 3) p r z e k a z a ć z a s k a r ż o n y w y r o k S.W . w I in s ta n c j i d o p o n o w n e g o r o z p o z n a n ia . S ą d N a jw y ż s z y w p o w o ła n e j w y ż e j u c h w a le C a łe j Iz b y K a r n e j r o z w a ż y ł d w ie p ie r w s z e s y tu a c je , o p o w ia d a ją c się z a w y k ła d n ią n a k a z u j ą c ą — p o u c h y le n iu w y r o k u — p rz e k a z a n ie s p r a w y S.N . w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w . N ie z a le ż n ie o d te g o S.N . w s p o m n ia ł ta k ż e , a le b a r d z o la k o n ic z n ie , że m o że s ię z d a rz y ć w p r a k ty c e , iż S.N ., r o z p o z n a ją c y s p r a w ę w s k u te k r e w iz j i n a d z w y c z a jn e j o d p ra w o m o c n e g o w y r o k u S.N ., d o jd z ie do w n io s k u , że z a c h o d z i p o tr z e b a u c h y le n ia z a ró w n o w y r o k u S.N ., j a k i w y r o k u S.W . J a k o z a s a d ę je d n a k w y s u w a n a czoło u c h y le n ie je d y n ie w y r o k u S.N . p rz e z p r z e k a z a n ie s p r a w y w ty m z a k re s ie S.N . w in n y m s k ła d z ie .

W y p a d a w z w ią z k u z ty m — n a t l e p r o p o n o w a n y c h r o z w ią z a ń — z a s ta n o w ić się, k tó r e z ty c h ro z w ią z a ń b liż s z e są o b o w ią z u ją c y m p rz e p is o m o r a z z a s a d z ie z a p e w ­ n ie n i a o s k a r ż o n e m u p r a w do o b ro n y .

Z a n a liz u jm y n a jp i e r w ro z w ią z a n ie , w m y ś l k tó r e g o S.N . n ie m o że w s k ła d z ie s ie d m iu sę d z ió w sa m u c h y lić w y r o k u S.N . o r a z u tr z y m a ć e w e n tu a l n ie w m o c y — p o r o z p o z n a n iu p o n o w n ie r e w iz ji o s k a r ż o n e g o — w y r o k u s ą d u I in s ta n c ji, g d y ż p r z e k a z a n i e te g o ż u c h y lo n e g o w y r o k u s ą d o w i I in s ta n c j i d o p o n o w n e g o ro z p o z n a ­ n ia S ą d N a jw y ż s z y z b liż e j n ie u z a s a d n io n y c h p o w o d ó w w y łą c z a . S ta n o w is k o to n a s u w a w ie le z a s trz e ż e ń i z a w ie r a s z e re g n ie k o n s e k w e n c ji. P o w s ta j e b o w ie m p y ­ t a n i e , d la c z e g o S.N . w s k ła d z ie s ie d m iu sę d z ió w (je ż e li — o c z y w iśc ie — u p r a w n ie ­ n i a t e p r z y z n a m y s k ła d o w i tr z e c h sę d z ió w S.N .) n ie m o ż e o r z e k a ć m e r y to ry c z n ie s a m p r z y ro z p o z n a n iu r e w iz j i n a d z w y c z a jn e j. W rę c z p rz e c iw n ie , p r z e c iw k o p r o ­ p o n o w a n e m u p rz e z S.N. s ta n o w is k u p r z e m a w ia c a ły s z e r e g a r g u m e n tó w , a m i a ­ n o w ic ie :

p o p ie r w s z e — ro d z i się p y ta n ie , d la c z e g o S.N . w s k ła d z ie s ie d m iu s ę d z ió w m a m ie ć m n ie js z y z a k r e s u p r a w n ie ń n iż s k ła d tr z e c h s ę d z ió w te g o ż S.N ., o r z e k a ją c y p rz e c ie ż n a p o d s ta w ie ty c h s a m y c h m a t e r i a łó w z e b ra n y c h p rz e z s ą d I i n s ta n c j i; p o d r u g i e — n a le ż y p o d n ie ś ć , że k .p .k . n ie p r z e w id u je z ró ż n ic o w a n ia w z a k r e s ie u p r a w n ie ń s ą d u r e w iz y jn e g o o rz e k a ją c e g o w r a m a c h z w y k łe g o p o s tę p o w a n ia r e ­ w iz y jn e g o , j a k i w t r y b ie r e w iz j i n a d z w y c z a jn e j (a r t. 395 k .p .k .). W sz c z e g ó ln o śc i o c e n a w y r o k u s ą d u I I in s ta n c ji d o k o n y w a n a w t r y b ie r e w iz j i n a d z w y c z a jn e j je s t n ic z y m in n y m , j a k k o n f r o n ta c j ą z a rz u tó w , p o s ta w io n y c h w te j ż e r e w iz ji n a d z w y ­ c z a jn e j, z z a s k a r ż o n y m w y ro k ie m S ą d u I I in s ta n c ji, p r z y cz y m słu s z n o ś ć te g o o s ta tn ie g o w y r o k u je s t r o z p a t r y w a n a z k o le i n a tle w y r o k u s ą d u I in s ta n c j i (a w ię c z a r z u tó w re w iz y jn y c h , j a k i e b y ły p rz e c iw k o te m u w y r o k o w i p o d n o sz o n e ) o r a z n a tle m a t e r i a łu d o w o d o w e g o s p r a w y , n a k tó r y m o p a r t o o w e z a r z u ty ; p o tr z e c ie — n ie w y d a je się, a b y p r a w a o s k a rż o n e g o u le g ły t u t a j o g ra n ic z e n io m , s k o r o w o b u w y p a d k a c h S.N . b ę d z ie o r z e k a ł — n a p o d s ta w ie te g o s a m e g o m a t e r i a łu d o w o d o w e g o — w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w lu b w s k ła d z ie s ie d m iu sęd zió w . P r z e ­

52 A l f r e d K a f t a l N r 7— 8 (67— 68) cież i w je d n y m , i d r u g im w y p a d k u o s k a r ż o n y m a taki© s a m e m o ż liw o śc i o b ro n y , a w o b u w y p a d k a c h t a k sa m o n ie b ę d z ie m u ju ż p rz y s łu g iw a ć ś r o d e k o d w o ła w c z y . M o ż n a ty l k o m ie ć w ą tp liw o ś c i co d o te g o , czy w o g ó le o r z e k a n ie p r z e z S.N . w ja k im k o lw ie k s k ła d z ie w s to s u n k u d o o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o n ie b ę d z ie o g ra n ic z a ło p o w a ż n ie p r a w o s k a r ż o n e g o do o b r o n y , o cz y m b ę d z ie je s z c z e m o w a n iż e j; p o c z w a r te — S .N . w p o w o ła n e j u c h w a le o d w o łu je sdę d o tr e ś c i a r t . 388 § 4 k .p .k ., t r a f n i e p o d n o s z ą c , ż e p r z e p is t e n o b o w ią z u je ró w n ie ż S.N ., k tó r y o r z e k a w t r y b ie r e w iz j i n a d z w y c z a jn e j z a ło ż o n e j n a n ie k o r z y ś ć o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io ­ neg o . N ie z ro z u m ia łe j e s t je d n a k d a ls z e tw ie r d z e n ie , d la c z e g o w y m ie n io n y p r z e p is m a n ie o b o w ią z y w a ć S ą d u N a jw y ż s z e g o o r z e k a ją c e g o w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w . D la te g o te ż ró w n ie ż i t e n a r g u m e n t n ie p r z e k o n y w a n a s o p r o p o n o w a n e j w y k ła d n i. T u ró w n ie ż S.N . p o n o w n ie o r z e k a ją c y w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w b ę d z ie o r z e k a ł w s to s u n k u d o o s k a rż o n e g o , k tó r e g o p o p r z e d n io p r a w o m o c n y m w y r o k ie m u n i e ­ w i n n i o n o . T r u d n o te ż z ro z u m ie ć , d la c z e g o S.N . m ó g łb y o rz e k a ć co d o is to ty s p r a w y i s k a z a ć w s k ła d z ie tr z e c h s ę d z ió w o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o , a n ie m ó g łb y te g o d o k o n a ć w s k ła d z ie s ie d m iu s ę d z ió w , s k o r o i w je d n y m , i w d r u g im w y p a d k u p o z b a w io n y o n b ę d z ie m o ż liw o ś c i z a s k a r ż e n ia w y r o k u S.N . Z p o w y ż s z y c h w z g lę d ó w w y d a je się, ż e b r a k j e s t p rz e s z k ó d p r a w n y c h do teg o , a b y S ą d N a jw y ż s z y , o r z e k a j ą c w s k ła d z ie s ie d m iu sę d z ió w , m ó g ł z a ró w n o u c h y lić w y r o k S.N . z a s k a r ż o n y r e w iz j ą n a d z w y c z a jn ą i u tr z y m a ć w m o cy w y r o k s ą d u I in s ta n c ji, j a k i p r z e k a z a ć g o d o p o n o w n e g o r o z p o z n a n ia , a l e w y łą c z n ie s ą d o w i p ie r w s z e j in s ta n c ji, je ż e li — n a t u r a l n i e — d o p u ś c im y w ogóle m o ż liw o ść s k a z a n ia u n ie w in n io n e g o o s k a r ż o n e g o w i n s t a n c j i r e w iz y jn e j. J e d n a k ż e S.N . p o m in ą ł n ie m a lż e z u p e łn ie r o z w a ż e n ie p r z y ję c ia in n e j w y k ła d n i, k t ó r a b a r d z ie j o d p o w ia d a ła b y z a ło ż e n io m a r t . 388 § 4 k .p .k . o ra z p o tr z e b ie z a b e z ­ p ie c z e n ia p r a w o s k a rż o n e g o do o b ro n y . R o d z i się b o w ie m p y ta n ie , czy w o g ó le j e s t m o ż liw e s k a z a n ie o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o p rz e z S.W . w in s ta n c j i r e w iz y j­ n e j. R o z w a ż m y n a j p i e r w a r g u m e n ty p r z e m a w ia ją c e za t ą te z ą . M o g ą o n e b y ć d w o ja k ie g o r o d z a j u : p r a w n e i fa k ty c z n e . J e ś li c h o d z i o a r g u m e n ty fa k ty c z n e , t o j e s t c h y b a b e z s p o rn e , że w n ic z y m n ie ró ż n i s ię s y t u a c ja , g d y o s k a r ż o n e g o m a s k a z a ć S.N . w s k ła d z ie s ie d m iu s ę d z ió w , od s y tu a c ji, g d y — p o u c h y le n iu w y r o k u — S.N . m a go s k a z a ć w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w . B oć p rz e c ie ż t a k w je d n y m , j a k i w d r u g im w y p a d k u S.N. ty lk o u tr z y m a w m o c y s k a z u ją c y w y r o k s ą d u I in s ta n c j i, n ie b ę d z ie w ię c tu w y r o k u s k a z u j ą ­ ceg o S.N .

W y d a je się, ż e te g o r o d z a ju w y k ła d n ia b y ła b y sz c z y te m f o r m a lis ty c z n e j i n t e r ­ p r e t a c j i p rz e p is ó w . J a k a je s t b o w ie m r a tio le g is a r t . 388 § 4 k .p .k .? P r z e p is te n m a n a c e lu w y łą c z e n ie ta k i c h o rz e c z e ń , w k tó r y c h o s k a r ż o n y z o s ta łb y z a sk o c z o n y (i to w in s ta n c j i r e w iz y jn e j) s k a z a n ie m go w s y tu a c ji, g d y z o s ta ł u n ie w in n io n y , ’ o r a z w y łą c z e n ie te g o , ż e b y o s k a r ż o n y b y ł p o z b a w io n y i n s ta n c j i re w iz y jn e j, k tó r a m o g ła b y s k o n tr o lo w a ć s łu sz n o ść w y d a n e g o w y r o k u s k a z u ją c e g o . C zy z p u n k t u w i ­ d z e n ia p r a w d o o b r o n y o s k a r ż o n e g o r ó ż n i się w c z y m k o lw ie k s y t u a c ja , g d y o s k a r ­ ż o n y z o s ta je u n ie w in n io n y w I in s ta n c ji, o d s y tu a c ji, g d y z o s ta je o n u n ie w in n io n y w I I in s ta n c j i? W y d a je się, że n ie . W o b u ty c h b o w ie m w y p a d k a c h są d w w y n ik u 3 P o r . S . K a l i n o w s k i i M. S i e w i e r s k i : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o — K o m e n t a r z , w y d . 1960 r ., s. 462 i n a s t . ; L . H o c h b e r g , A. M u r z y n o w s k i , L. S c h a f f - K o m e n t a r z d o k o d e k s u p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o , w y d . 1959 r ., s. 420—421; S . Ś l i w i ń s k i : P r o c e s k a r n y , c z ę ś ć I I I , w y d . 1949 r ., s. 77 i n a s t .

m e r y to r y c z n e j o c e n y z e b ra n y c h w s p r a w ie d o w o d ó w ro z s tr z y g a o p rz e d m io c ie p ro c e s u , w y d a ją c w y r o k u n ie w in n ia ją c y . Z a ró w n o są d I in s ta n c ji, j a k i S .N . o r z e k ł eo do is to ty s p r a w y , w y d a ją c w y r o k u n ie w in n ia ją c y . W o b u w y p a d k a c h w y r o k t e n t r z e b a z lik w id o w a ć . W cz y m w ię c ró ż n ią s ię o b ie t e s y tu a c je ? W p ie r w s z y m w y ­ p a d k u u n ie w in n ia ją c y w y r o k s ą d u I in s ta n c j i tr z e b a u c h y lić i w y d a ć e w e n tu a l n ie n o w y w y r o k s k a z u ją c y , w d r u g i m w y p a d k u , t j . w r a z i e u c h y le n ia w y r o k u u n ie ­ w in n ia ją c e g o S.N ., tr z e b a u tr z y m a ć w m o cy w y r o k s ą d u I in s ta n c ji s k a z u ją c y . C zy w ty m d r u g i m w y p a d k u n ie n a s tą p iło s k a z a n ie o s k a rż o n e g o ? W y d a je się, ż e ta k . i to p o u c h y le n iu w y r o k u p ra w o m o c n e g o . B o d la o s k a r ż o n e g o n ie b ę d z ie s ta n o w iło to ró ż n ic y , w j a k i sp o só b z o s ta n ie o n p o n o w n ie sk a z a n y .

A j a k się p r z e d s ta w ia p r o p o n o w a n a w y k ła d n ia w ś w ie tle a r t . 388 § 4 k .p .k . P r z e p is te n s ta w ia d w a w a r u n k i: p o p ie r w s z e — S .N . m a o r z e k a ć co d o is to ty s p r a w y , p o d r u g i e — n ie m oże s k a z a ć o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o . J e ś li c h o d z i o p ie r w s z y w a r u n e k , t o n a p e w n o z o s ta je o n s p e łn io n y , g d y ż S.N ., p o u c h y le n iu w y r o k u S.N . u n ie w in n ia ją c e g o o s k a rż o n e g o , m u s i d o k o n a ć o c e n y m e ­ r y t o r y c z n e j i p r a w n e j te g o w y r o k u , a b y u tr z y m a ć w y r o k s k a z u ją c y s ą d u I i n ­ s t a n c ji . 4 P r z y z n a j e to z re s z tą S.N . w e w s p o m n ia n e j n a w s tę p ie u c h w a le tw ie r d z ą c , ż e „ r o z s trz y g n ię c ie b o w ie m p rz e z S ą d N a jw y ż s z y w t r y b i e r e w iz ji n a d z w y c z a jn e j co d o is to t y s p r a w y i s k a z a n ie u n ie w in n io n e g o p o z b a w ia ło b y o s k a r ż o n e g o p r z y s łu ­ g u ją c e g o m u z m o c y p r a w a w ła ś c iw e g o s ą d u r e w iz y jn e g o ” . A p rz e c ie ż w o b u sy ­ tu a c j a c h s k a z a n ie p rz e z S.N . p o le g a ło b y n a u tr z y m a n iu w m o c y w y r o k u s ą d u I in s ta n c j i. C zy p o u c h y le n iu w y r o k u u n ie w in n ia ją c e g o u tr z y m a n ie w y r o k u s k a z u ją c e g o m o ż n a u z n a ć z a sk a z a n ie ? C h y b a ta k , m o ż n a b o w ie m w n io s k o w a ć z tr e ś c i a r t . 388 § 4 k .p .k ., że c h o d z i ta m o w s z e lk ie s y tu a c je , g d y n a s t ę p u j e s k a z a n i e o s k a r ­ żo n eg o . A c z y m ż e b ę d z ie w y d a n ie z a m ia s t w y r o k u u n ie w in n ia ją c e g o k a ż d e g o in n e g o w y r o k u s k a z u ją c e g o o s k a r ż o n e g o j a k n ie s k a z a n i e m go w r o z u m ie n iu a r t . 388 § 4 k .p .k .? P rz e c ie ż o s k a r ż o n y b y ł u n i e w i n n i o n y .

A w ię c r ó w n ie ż o b o w ią z u ją c e p r z e p is y k .p .k . u z a s a d n ia ją te z ę , że S ą d N a jw y ż ­ sz y n ie p o w in ie n w ż a d n e j f o r m ie s k a z y w a ć o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o . P o d k r e ś la to z re s z tą S.N. w u c h w a le C a łe j Iz b y u z n a ją c , ż e g d y b y S.N . w y d a ł to s a m o o rz e c z e n ie u c h y la ją c e w y r o k S.N . w w y n ik u u w z g lę d n ie n ia r e w iz j i n a d z w y ­ c z a jn e j i u tr z y m a ł w m o c y w y r o k s ą d u I in s ta n c ji s k a z u ją c y o s k a r ż a n e g o , to n a ­ s t ą p iła b y oibraza a r t. 388 § 4 k .p .k . o r a z o g ra n ic z a ło b y to w p o w a ż n y m s to p n iu p r a w a o s k a r ż o n e g o do o b ro n y , n a to m ia s t g d y b y to s a m o u c z y n ił S .N . w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w , to te g o r o d z a j u u c h y b ie ń , j a k m o ż n a m n ie m a ć z tr e ś c i p o w o ła n e j u c h w a ły , S.N . b y się ju ż n ie d o p u śc ił.

T r u d n o d o p r a w d y z ro z u m ie ć i u s ta lić ró ż n ic e , k tó r e b y t a k i e z m ia n y w y k ła d n i u z a s a d n ia ły , s k o r o w o b u w y p a d k a c h S.N . .m usi o rz e k a ć co d o is to ty s p r a w y o r a z w o b u w y p a d k a c h te n ż e S ą d w te j s a m e j f o r m ie m u s i s k a z a ć o s k a r ż o n e g o u n ie ­ w in n io n e g o . D l a t e g o t e ż n a l e ż y s i ę o p o w i e d z i e ć z a p r z y j ę c i e m w y ­ k ł a d n i , w m y ś l k t ó r e j n i e d o p u s z c z a l n e j e s t w ś w i e t l e d y s ­ p o z y c j i a r t . 388 § 4 k. p. k. s k a z a n i e o s k a r ż o n e g o u n i e w i n n i b - n e g o — b e z w z g l ę d u n a t o , c z y w y r o k u n i e w i n n i a j ą c y z a ­ p a d ł w s ą d z i e I i n s t a n c j i c z y t e ż w S ą d z i e N a j w y ż s z y m . * S. K a l i n o w s k i i M. S i e w i e r s k i : j w ., s. 461.

54 A l f r e d K a f t a l N r 7—8 (67—68) 4. Z u p e łn ie o d m ie n n ą — m im o b a r d z ie j s ta n o w c z y c h p rz e p is ó w k .w .p .k . — w y k ła d n ię z a ję ła C a ła I z b a W o js k o w a S.N . w c y to w a n e j ju ż w y ż e j u c h w a le z d n ia 3.IX .1962 r . Z g. O g. 11/62 5 o d p o w ia d a ją c n a id e n ty c z n e p y ta n i e p r a w n e . I z b a ta w y ja ś n i ł a b o w ie m , że „ S ą d N a jw y ż s z y , r o z p o z n a ją c s p r a w ę w s k ła d z ie s ie d m iu sę d z ió w n a s k u t e k w n io s k u re w iz y jn e g o , zło żo n e g o n a n ie k o r z y ś ć o s k a rż o n e g o w p o s tę p o w a n iu z a k o ń c z o n y m p o s ta n o w ie n ie m S ą d u N a jw y ż s z e g o a z m ie n ia ją c y m n a k o rz y ś ć o s k a rż o n e g o w y r o k s ą d u I i n s ta n c j i lu b u c h y la ją c y m t e n w y r o k i u m a ­ r z a ją c y m p o s tę p o w a n ie , w ła d n y je s t u c h y lić to p o s ta n o w ie n ie 1 u tr z y m a ć w m o c y w y r o k s ą d u I in s ta n c j i a lb o z m ie n ić w y r o k s ą d u I in s ta n c j i i o rz e c z e n ie in s ta n c ji r e w iz y jn e j w te n sp o só b , że d l a o s k a rż o n e g o p o w s ta je s y tu a c ja m n ie j k o r z y s tn a o d te j, k t ó r ą s tw o r z y ło o rz e c z e n ie in s ta n c j i r e w iz y j n e j” .

W y d a w a ło b y się w ś w ie tle p o w y ż sz e g o r o z s tr z y g n ię c ia , że I z b a W o js k o w a w s p o ­ só b b a r d z ie j k o n s e k w e n tn y , n iż t o u c z y n iła Iz b a K a r n a w u c h w a le z d n . 16.XI. 1962 r., u z n a ła , że o rz e c z e n ie , k tó r e m o ż e w y d a ć S.N . w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w , ty m b a r d z ie j m o że w y d a ć te n ż e S ą d w s k ła d z ie s ie d m iu sęd zió w . T a k j e d n a k n ie je s t. O ile b o w ie m S.N . (Iz b a K a r n a ) m ó g łb y e w e n tu a ln ie p o k u s ić się o t a k ą w y ­ k ła d n ię , w m y ś l k tó r e j S.N . w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w , czy n a w e t s ie d m iu sę d z ió w m o że u c h y lić w y r o k S .N . i u tr z y m a ć w m o c y w y r o k s k a z u ją c y s ą d u I in s ta n c ji, a to w o b e c n ie z b y t p r e c y z y jn e j tr e ś c i a r t . 388 § 4 k .p .k ., o ty le o b o w ią z u ją c y k .w . p .k . ta k i c h m o ż liw o ś c i n ie d a je . Z a k r e s o r z e k a n i a s ą d u r e w iz y jn e g o r e g u l u j e a r t . 276 § 1 k .w .p .k ., k tó r y w s p o ­ só b n ie b u d z ą c y ż a d n y c h w ą tp liw o ś c i z a k a z u je , w w y n ik u r o z p o z n a n ia r e w iz ji (je ś li p o w s ta n ą p o d s ta w y p rz e w id z ia n e w a r t . 275 k .w .p .k .), n ie ty lk o s k a z a n ia o s k a rż o n e g o , a le ró w n ie ż z a o s tr z e n ia w y m ie r z o n e j m u k a r y . s J e s t rz e c z ą c h a r a k ­ te r y s ty c z n ą , że p r z e p is te n p r z e t r w a ł w t e j f o r m ie w s z e lk ie n o w e liz a c y jn e e w o lu ­ c je , ja k ie p rz e c h o d z ił k .w .p .k ., i o b o w ią z u je do d z i ś . 7 C zy o b o w ią z u je o n w p o ­ s tę p o w a n iu , p ro w a d z o n y m w t r y b ie n a d z o r u ? N ie w ą tp liw e t a k , co z r e s z tą p r z y ­ z n a je I z b a W o js k o w a S.N . w p o w o ła n e j u c h w a le , s łu s z n ie p o d n o sz ą c , że z g o d n ie z a r t . 287 k .w .p .k . p rz e p is y a r t . 273—280 k .w .p k ., a w ię c i a r t . 276 k .w .p .k ., s to ­ s u je się o d p o w ie d n io w p o s tę p o w a n iu w tr y b ie n a d z o r u sąd o w e g o . D la c z e g o z a te m Iz b a W o js k o w a p o stu lu j© t a k w ą tp li w ą w y k ła d n ię ? U w a ż a o n a , ż e o g ra n ic z e n ia u p r a w n ie ń in s ta n c j i r e w iz y jn e j w z a k re s ie k o ry g o w a n ia w y r o k u I i n s t a n c j ', o g r a ­ n ic z e n ia w y n ik a ją c e z a r t . 276 k .w .p .k ., n ie m o g ą b y ć p rz e n ie s io n e w d ro d z e a n a ­ lo g ii n a u p r a w n ie n i a in s ta n c j i o r z e k a ją c e j w tr y b ie n a d z o r u są d o w e g o w z a k r e s ie d o k o n y w a n ia z m ia n o rz e c z e ń in s ta n c j i r e w iz y j n e j, co je d n a k n ie p rz e s z k a d z a I z b :e W o js k o w e j p r z y ją ć te z ę , że w t e j m a t e r i i k .w .p .k . z a w ie r a lu k ę . Czy is to tn ie z a ­ ch o d z i p o tr z e b a s ię g a n ia d o a r t . 276 k .w .p .k . w d ro d z e a n a lo g ii i czy k .w .p .k . z a ­ w i e r a w ty m w z g lę d z ie lu k ę ? O d p o w ie d ź w ś w ie tle o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w je s t je d n a : n a p e w n o n ie , a tó z n a s tę p u ją c y c h w z g lę d ó w : P o p ie r w s z e — n ie m o ż n a m ó w ić o s t o s o w a n iu w d r o d z e a n a lo g ii a r t . 276 k .w .p .k . s k o r o k .w .p .k . w a r t . 287 p r z e w id u je s to s o w a n ie teg o p r z e p is u w p o s tę p o w a n iu w tr y b ie n a d z o r u są d o w e g o . A n a lo g ia b o w ie m m o że w c h o d z ić w g rę ty lk o w ó w ­ czas, g d y b r a k je s t u s ta w o w e g o u r e g u lo w a n ia w k o n k r e t n e j k w e s tii i w z w ią z k u

5 O S P i K A n r 3/63, s . 187 1 n a s t .

« Z b i ó r O r z e c z e ń N a j w y ż s z e g o S ą d u W o j s k o w e g o , w y d . 1954 r . , s . 224

z tyim tr z e b a się g a ć d o p r z e p is ó w r e g u lu ją c y c h p o d o b n ą p r o b le m a ty k ę . W o m a w ia ­ n y m w y p a d k u a r t . 287 k .w .p .k . n a k a z u j e s to s o w a n ie m . in . a r t . 276 k .w .p .k . N ie m o ż n a te ż m ó w ić tu t a j o lu c e w u s ta w ie , k tó r a p o w o łu je p rz e c ie ż w te j m a t e r i i o d p o w ie d n ie p r z e p is y k .w .p .k . (a r t. 273—280). P o d r u g ie — I z b a W o js k o w a S .N . n ie w s k a z u je , n a p o d s ta w ie ja k i c h p rz e p is ó w k .w .p .k . m a o r z e k a ć S.N ., u c h y la ją c p o s ta n o w ie n ie te g o ż S ą d u w w y n ik u r o z p a ­ t r z e n i a r e w iz j i n a d z w y c z a jn e j i u tr z y m u j ą c w y r o k s ą d u I in s ta n c j i w m ocy. A p rz e c ie ż n ie m a c h y b a n a jm n ie js z y c h w ą tp liw o ś c i co do te g o , ż e fe.N. (Iz b a W o j­ s k o w a ), r o z p o z n a ją c r e w iz ję n a d z w y c z a jn ą , m u s i s ię o p ie r a ć n a z a r z u t a c h p r z y ­ j ę t y c h w a r t . 275 k .p .k . Z k o le i u w z g lę d n ie n ie z a r z u tó w w y m ie n io n y c h w a r t . 275

k .w .p .k . m u s i ^bezw zględnie p o c ią g a ć za s o b ą k o r z y s ta n ie z a r t . 276 k .w .p .k . P o tr z e c ie — g d y b y n a w e t p rz y ją ć , że w o m a w ia n y m w y p a d k u m o ż n a k o rz y s ta ć z a r t . 276 § 1 k .w .p .k ., a le ty lk o w d ro d z e a n a lo g ii, to d la c z e g o n a le ż a ło b y j ą o d ­ r z u c ić d l a z u p e łn ie n ie o k re ś lo n e g o i d o w o ln e g o tr y b u p o s tę p o w a n ia ? N ie d o p r z y ­ j ę c i a j e s t te ż s ta n o w is k o n a k a z u ją c e w y d a w a n ie o rz e c z e ń s ą d o w y c h ro d z ą c y c h t a k d a le k o id ą c e n ie k o r z y s tn e d la o s k a r ż o n e g o s k u t k i b ez o p a r c ia się n a ja k ic h k o lw ie k p r z e p is a c h k .w .p .k .

P o c z w a r te — n ie m o ż n a p o m in ą ć , że n a w e t Iz b a W o js k >wa p r z y z n a je , iż w p r a w d z i e z a c h o d z i t u t a j c z y sto f o r m a ln a a n a lo g ia , n i t m n i e j je d n a k z a c h o d z ą te ż p o w a ż n e ró ż n ic e m ię d z y p o s tę p o w a n ie m w są d z ie I in s ta n c j i a p o s tę p o w a n ie m r e ­ w iz y jn y m , k tó r y c h n ie m a m ię d z y p o s tę p o w a n ie m w tr y b ie n a d z o r u są d o w e g o a p o s tę p o w a n ie m re w iz y jn y m . Z n a c z y to , że — z d a n ie m Iz b y W o js k o w e j — je ś li o s k a r ż o n y z o s ta n ie u n ie w in n io n y w p o s tę p o w a n iu re w iz y jn y m p ro w a d z o n y m w „ sp o s ó b n ie ja w n y , b e z p r z e p r o w a d z e n ia d o w o d ó w , p r z e w a ż n ie be-z u d z ia łu o s k a r ­ ż o n e g o i k o ń c z y s ię to n ie w y r o k ie m , le c z p o s ta n o w ie n ie m ” , to m o ż n a w t e n s a m s p o s ó b s k a z a ć o s k a r ż o n e g o u n ie w in n io n e g o . A b s tr a h u ją c o d w y r a ź n y c h p rz e p is ó w p r a w a , t r u d n o — r ó w n ie ż z p u n k t u w id z e n ia z a p e w n ie n ia g w a r a n c ji p i a w o s k a r ­ ż o n e g o d o o b ro n y o r a z d o b r a w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i — zg o d zić s ię z ta k im r o ­ z u m o w a n ie m . Ż a d n y c h in n y c h b o w ie m a r g u m e n tó w a n i n a t u r y p r a w n e j, a n i m e ­ r y to r y c z n e j I z b a W o js k o w a n ie p rz y ta c z a . R zecz je d n a k w ty m c h a r a k t e r y s t y c z ­ n a , ż e Iziba W o js k o w a — w p r z e c iw ie ń s tw ie d o Iz b y K a r n e j — p o s tu lu je z u p o r e m p r z y ję c ie w y k ła d n i, w m y ś l k tó r e j S.N. (Iz b a W o js k o w a ), o r z e k a j ą c w s k ła d z ie s ie d m iu sę d z ió w i u c h y la ją c w w y n ik u ro z p o z n a n ia r e w iz ji n a d z w y c z a j­ n e j p o s ta n o w ie n ia te g o S ą d u (Iz b y W o js k o w e j) w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w , sa m m o ż e u tr z y m a ć w m o cy w y r o k s k a z u ją c y s ą d u I in s ta n c ji. N ie d z ie je się to b ez p rz y c z y n y . P r z y ję c ie b o w ie m , że w o m a w ia n y m w y p a d k u S .N . (I z b a W o js k o w a ), po r o z p o z n a n iu r e w iz ji n a d z w y c z a jn e j, p o w in ie n p o s ta n o w ie n ie s k ła d u tr z e c h s ę d z ió w u c h y lić i p rz e k a z a ć s p r a w ę te m u ż S.N . w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w do p o ­ n o w n e g o r o z p o z n a n ia , u c z y n iło b y b e z p rz e d m io to w y m tw ie r d z e n ie , ż e a r t . 276 § 1 k .w .p .k . n ie m a t u t a j z a s to s o w a n ia . A t a k — s ta ło się m o ż liw e p o w o ły w a n ie się n a n ie z n a jd u j ą c ą o d b ic ia w k .w .p .k . „ lu k ę u s t a w y ” o r a z n ie m o ż n o ś ć k o r z y s ta n ia z „ c z y sto f o r m a ln e j a n a lo g ii” a r t . 276 § 1' k .w .p .k . D l a t e g o t e ż n a l e ż y u z n a ć , ż e w ś w i e t l e o b o w i ą z u j ą c y c h p r z e p i s ó w k. w. p. k. I z b a W o j s k o w a S.N., r o z p o z n a j ą c w o m a ­ w i a n y m w y p a d k u r e w i z j ę n a d z w y c z a j n ą , n i e m i a ł a u p r a w ­ n i e ń d o s k a z a n i a o s k a r ż o n e g o , p o p r z e d n i o u n i e w i n n i o n e ­ g o , w d r o d z e u t r z y m a n i a w m o c y w y r o k u s ą d u I i n s t a n c j i , l e c z p o w i n n a b y ł a t o p o s t a n o w i e n i e u n i e w i n n i a j ą c e ( I i z b y W o j s k o w e j ) u c h y l i ć i s p r a w ę p r z e k a z a ć d o p o n o w n e g o r o z p o z n a n i a s ą d o w i I i n s t a n c j i .

56 A l f r e d K a f t a l N r 7— 8 (67— 68')

III. Z ao strzen ie kary przez sqd w stosunku do oskarżonego uwolnionego przez sqd I instancji od kary

D a ls z y m z a g a d n ie n ie m w y ła n ia ją c y m się n a tle i n t e r p r e t a c j i a r t . 388 § 4 k .p .k . je s t p r o b le m w y m ie r z e n ia k a r y p rz e z S.N . w i n s t a n c j i r e w iz y jn e j w s t o s u n k u do o s k a r ż o n e g o k tó r e g o są d I in s ta n c j i u w o ln ił o d k a r y . Z a s ta n ó w m y się n a d ty m , co o z n a c z a u w o ln ie n ie o d k a r y . P r z y j m u j e się p o w s z e c h n ie , że u w o ln ie n ie od k a r y je s t w y r o k ie m s k a z u ją c y m *, i) p o n o w n y m w ię c s k a z a n iu o s k a rż o n e g o u n ie w in n io n e g o w in s ta n c j i r e w iz y jn e j n ie m o ż n a m ó w ić. U w o ln ie n ie o d k a r y p o le g a w ię c n a u z n a n iu o s k a r ż o n e g o za w in n e g o p o p e łn ie n ia p r z e s tę p s tw a , k tó r e m u je d n a k (tj. o s k a r ż o n e m u ) z p e w n y c h w s k a z a n y c h w u s ta w ie w z g lę d ó w n ie w y m ie r z a się k a r y . Z g o d n ie z aś z a r t . 388 § 4 S ą d N a jw y ż s z y m o ż e z a o s trz y ć w y m ie r z o n ą ju ż p o p r z e d n i o k a r ę , k tó r a j e d n a k w o m a w ia n y m w y p a d k u w o g ó le n ie z o s ta ła w y m ie r z o n a . N ie w y d a je się w ię c m o ż liw e — b e z p o g w a łc e n ia p r a w a d o o b ro n y o s k a r ż o n e g o — z a o s trz e n ie k a r y , k tó r a n ie b y ła p o p rz e d n io w y m ie r z o n a . T ego r o d z a j u o rz e c z e n ie b y ło b y b o ­ w ie m n ie z a o s trz e n ie m k a r y , lecz je j w y m ie r z e n ie m p o r a z p ie rw s z y , i to w in ­ s t a n c ji r e w iz y jn e j p rz e z S.N . Cóż z a te m n a le ż y w ty m w y p a d k u z ro b ić?

O d p o w ie d z i n a to p y ta n i e t r a f n i e u d z ie lił S.N. w w y r o k u z d n ia 8.1.1963 r. I K 80/61, k tó r y u c h y lił z a s k a r ż o n y w y r o k i p r z e k a z a ł s p r a w ę d o p o n o w n e g o r o z ­ p o z n a n ia , g d y ż b y ł z d a n ia , że s a m n ie m o że o rz e c k a r y w te d y , g d y k a r a n ie z o s ta ła o rz e c z o n a p rz e z s ą d p ie r w s z e j in s ta n c ji, z g o d n ie b o w ie m z tr e ś c ią a r t . 388 § 4 k .p .k . S ą d N a jw y ż s z y (w m y ś l p o w o ła n e g o w y r o k u ) n a s k u te k r e w iz j i p r o k u r a t o r a m o że je d y n ie z a o s trz y ć k a r ę ju ż w y m ie r z o n ą , n a to m ia s t n ie m o że w y m ie r z y ć k a r y po r a z p ie r w s z y w in s ta n c ji r e w iz y jn e j (p o d o b n ie j a k n ie m o ż e s k a z a ć o s k a rż o n e g o u n ie w in n io n e g o w p ie r w s z e j in s ta n c ji). S t a n o w i s k o t o n a l e ż y w p e ł n i p o d z i e l i ć .

IV- Um orzenie postępowania w trybie art. 4 9 k.p.k. przez S .N . w stosunku do oskarżonego uniewinnionego w I instancji

B a rd z ie j s p o r n a i ro z b ie ż n ie in t e r p r e to w a n a w o rz e c z n ic tw ie S.N . je s t s p r a w a , czy m o że o n w w y n ik u ro z p o z n a n ia r e w iz ji p r o k u r a t o r a u c h y lić z a s k a r ż o n y w y r o k u n ie w in n ia ją c y i u m o rz y ć p o s tę p o w a n ie w tr y b ie a r t . 49 k .p .k . W m a t e r i i te j w y ­ p o w ie d z ia ł S.N. m . in . w w y r o k u z 23.X.1962 r . I K 770/60, g d z ie w y r a z ił p o g lą d , że a r t . 388 § 4 k .p .k . n ie s to i te m u n a p rz e s z k o d z ie . S ą d N a jw y ż s z y n ie m o że je d y ­ n ie s k a z a ć o sk a rż o n e g o u n ie w in n io n e g o ; u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia w tr y b ie a r t. 49 k .p .k . n ie je s t ró w n o z n a c z n e , z d a n ie m S.N ., ze sk a z a n ie m . S ta n o w is k a te g o n ie sp o só b p o d z ie lić z w ie lu w z g lę d ó w . N a w s tę p ie tr z e b a z a u w a ż y ć , że p r o b le m u z n a n ia z n ik o m e g o sp o łe c z n e g o n ie ­ b e z p ie c z e ń s tw a c z y n u je s t z a g a d n ie n ie m w y so ce s p o r n y m co do teg o , czy w y łą -» P o r . S . Ś l i w i ń s k i : P r a w o k a r n e , w y d . 1946 r . , s . 513—514.

cza o n o p r z e s tę p n c ś ć c z y n u , czy ty lk o je g o k a r a l n o ś ć . 9 A b s tr a h u ją c w te j c h w ili o d r o z s tr z y g a n ia te g o s p o r u o c h a r a k t e r z e k a r n o m a te r ia ln y m (tru d n e g o z re s z tą w n in ie js z y m a r t y k u le d o u z a s a d n ie n ia , a sy g n a liz o w a n e g o c h o c ia ż b y w ś w ie tle ro z w ią z a ń p r o j e k tu k o d e k s u k a rn e g o ), tr z e b a s tw ie rd z ić , że n ie z a le ż n ie od tego,, j a k ą b y ś m y p r z y ję li w y k ła d n ię , i t a k n ie m o ż n a p o d z ie lić s ta n o w is k a w y ż e j p o ­

w o ła n e g o . D a ł te m u z re s z tą w y ra z S.N . m . in. w w y r o k u z d n ia 21.XII.1961 V K 60/61, g d z ie z a u w a ż y ł, ż e w o m a w ia n y m w y p a d k u naletży s to so w a ć a n a lo g ię z a r t. 388 § 4 k .p .k ., a lb o w ie m w y r o k u m a r z a ją c y p o s tę p o w a n ie k a r n e je s t z b liż o ­ n y w .sw ej is to c ie d o w y r o k u sk a z u ją c e g o , o k tó r y m m o w a w a r t . 388 § 4 k .p .k .

W y d a je się, że c h y b a n ie te g o r o d z a ju a r g u m e n ty , ła t w e z re s z tą d o o b a le n ia ,, p r z e m a w ia ją z a w y łą c z e n ie m m o ż liw o śc i u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia w t r y b ie a r t . 49 k .p .k . w in s ta n c j i r e w iz y jn e j p rz e z S.N. w s to s u n k u d o o s k a rż o n e g o p o p rz e d n io u n ie w in n io n e g o . R o z w a ż m y t u d w ie p r z e d s ta w io n e w y ż e j s y tu a c je :

P r z y jm u ją c , że u m o r z e n ie w tr y b ie a r t . 49 k .p .k . w y łą c z a p r z e s tę p n o ś ć czy n u , n a le ż y w z w ią z k u z ty m u n ie w in n ić o s k a r ż o n e g o w in s ta n c j i r e w iz y jn e j w razie- s tw ie r d z e n ia z n ik o m e g o sp o łe c z n e g o n ie b e z p ie c z e ń s tw a c z y n u . W y n ik a to z fa k tu ,, że w p r a w d z ie a r t . 49 k .p .k . n a k a z u je s ą d o w i p o w n ie s ie n iu a k t u o s k a r ż e n ia u m o ­ rz y ć p o s tę p o w a n ie , je d n a k ż e p r z e p is u te g o n ie p o w o łu je w sw e j tr e ś c i a r t . 382 k .p .k . s ta n o w ią c y o ty m , j a k i e p rz e p is y k .p .k . s to s u je się o d p o w ie d n io w p o s tę p o w a n iu , r e w iz y jn y m . T y m s a m y m w ię c s tw ie rd z e n ie z n ik o m e g o s p o łe c z n e g o n ie b e z p ie c z e ń ­ s tw a c z y n u t r z e b a r o z w a ż a ć w r a m a c h z a r z u t u z a r t . 3 lit. a) k.p .k ., p o w o ła n e ­ go z re s z tą w tr e ś c i a r t . 378 § 1 lit. a) k .p .k ., co z k o !e i u z a s a d n ia w y d a n ie w y r o k u u n ie w in n ia ją c e g o , a n ie u m a r z a ją c e g o . P r z y j m u ją c n a to m ia s t, ż e z n ik c m e sp o łe c z n e n ie b e z p ie c z e ń s tw o c z y n u w y łą c z a je d y n ie je g o k a r a ln o ś ć , m a m y z u p e łn ie ja s n ą s y tu a c ję . U c h y le n ie k a r a ln o ś c i czynui p rz e s tę p n e g o o z n a c z a u z n a n ie o s k a r ż o n e g o z a w in n e g o c z y n u , za k tó r y n ie w y ­ m ie rz a się k a r y . Z p o w y ż sz y c h w z g lę d ó w w o m a w ia n y m p r z y p a d k u m a w p e łn i z a s to s o w a n ie a r t . 388 § 4 k .p .k . D l a t e g o t e ż n a l e ż y p r z y j ą ć , ż e n i e d o p u s z c z a l n e j e s t u m o ­ r z e n i e p o s t ę p o w a n i a w t r y b i e a r t . 49 k .p .k . p r z e z S.N. w s t o ­ s u n k u d o o s k a r ż o n e g o u n i e w i n n i o n e g o . 9 P o r . w . W i n a w e r : N i e k t ó r e z a g a d n i e n i a p r o j e k t u k o d e k s u k a r n e g o ,. N P 2/63 ( W k ł a d ­ k a , s. 6). A u t o r t e n w y j a ś n i a , ż e : ,,z a r t y k u ł e m 1 p r o j e k t u w i ą ż e s ię ś c iś le a r t . 66, k t ó r y p r z e w i d u j e , ż e w r a z i e n i k ł e g o s p o ł e c z n e g o n i e b e z p i e c z e ń s t w a c z y n u s ą d s t o s u j e k a r ą n a ­ g a n y , a w y m i e r z e n i a t e j k a r y m o ż e n a w e t z a n i e c h a ć ,, p o p r z e s t a j ą c n a z a s t o s o w a n i u ś r o d k ó w d y s c y p l i n a r n y c h s ł u ż b o w y c h l u b p o t ę p i e n i a s p o łe c z n e g o ., p r z e p i s t e n r o z s t r z y g a i s t n i e j ą c ą d z iś n a g r u n c i e w y k ł a d n i a r t . 49 k . p .k . r ó ż n i c ę p o g l ą d ó w c o d o i s t n i e n i a c e c h p r z e s t ę p s t w a l u b i c h b r a k u w c z y n i e o z n i k o m y m n i e b e z p i e c z e ń s t w i e s p o ł e c z n y m . C z y n t a k i zg o d n ie* z p r o j e k t e m j e s t p r z e s t ę p s t w e m , z a k t ó r e z e w z g l ę d u n a j e g o s z c z e g ó l n i e m a ł ą w a g ę m ożna-, w y m i e r z y ć n a jn iż s z ą » s y m b o l i c z n ą t y l k o k a r ę s ą d o w ą a l b o n a w e t z a n i e c h a ć w y m i e r z e n i a t e j k a r y , z a s t ę p u j ą c j ą i n n y m i p o z a s ą d o w y m i ś r o d k a m i . R o z w i ą z a n i e t o z b l i ż o n e j e s t d a o s t a t n i o w y r a ż o n e g o p r z e z S ą d N a j w y ż s z y p o g lą d u ,, ż e I n s t y t u c j a p r z e w i d z i a n a w a r t . 4£. k . p . k . s t a n o w i s w o i s t e u w o l n i e n i e o d k a r y ” .