Epidemiologia i wyniki leczenia nowotworw.

(1)

Nowotwory jako problem

medyczny i spo

łeczny. Mierniki

epidemiologiczne. Zarys

epidemiologii nowotworów

z

_{łośliwych. Wyniki leczenia}

nowotworów z

_łośliwych.

Organizacja walki z rakiem

w Polsce.

Katedra Onkologii AM we Wrocławiu

WYKONANO W RAMACH NARODOWEGO GRANTU: „MODYFIKACJA I WDROŻENIE PROGRAMU NAUCZANIA ONKOLOGII W POLSKICH UCZELNIACH MEDYCZNYCH” PRZYGOTOWANO W KATEDRZE ONKOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ, WROCŁAW 2008 r.

(2)

Onkologia

Dział medycyny zajmujący się etiologią,

rozpoznawaniem, patologią i leczeniem

nowotworów

y Kliniczna

(3)

Nowotwór

Zaburzenie wzrostu, które charakteryzuje si

ę

przede wszystkim nadmiern

ą proliferacją

komórkow

ą występującą bez związku

z fizjologicznym zapotrzebowaniem.

(4)

Nowotwór

„NOWOTWORY SĄ UTRWALONĄ, NIENORMALNĄ I

WZGLĘDNIE AUTONOMICZNĄ PROLIFERACJĄ KOMÓREK BEDĄCĄ REZULTATEM TRWAŁEGO

DEFEKTU KOMÓRKOWEGO, PRZENOSZONEGO NA KOMÓRKI POTOMNE.

DEFEKT TEN SPOWODOWANY PRZEZ JEDEN CZYNNIK LUB KOMBINACJE CZYNNIKÓW, RAZ

WYWOŁANY POZOSTAJE ZWYKLE NIEZALEŻNY OD TYCH CZYNNIKÓW”

(5)

(6)

Naciekanie

naczyń i

przerzutowanie

nowotworów

(7)

NOWOTWORY

WYSTĘPUJĄCE

RODZINNIE

Siatkówczak

(8)

NOWOTWORY

INDUKOWANE

WIRUSAMI

Chłoniak Burkitta LYMPHOMA BURKITT

(9)

NOWOTWORY

INDUKOWANE

KARCYNOGENAMI

CHEMICZNYMI

Rak moszny u kominarzy Rak oskrzela u palaczy

(10)

NOWOTWORY INDUKOWANE

PROMIENIOWANIEM JONIZUJĄCYM

Nowotwory skóry w bliznach po radioterapii

(11)

PROCES ROZWOJU

Proces rozwoju nowotworu uznawany jest za długotrwały i dzieli się go na 4 fazy:

1. faza indukcji ok. 15 - 30 lat 2. faza in situ ok. 5 - 10 lat

3. faza inwazyjna ok. 1 - 5 lat 4. faza rozsiewu ok. 1 - 5 lat

(12)

STANY PRZEDRAKOWE

SĄ TO STANY PATOLOGICZNE, NIENOWOTWOROWE SZCZEGÓLNIE

PREDYSPONOWANE DO ROZWOJU W ICH OBSZARZE NOWOTWORÓW

(13)

CHOROBA PAGETA BRODAWKI

PIERSIOWEJ – rak in situ

y OWRZODZENIE

y WYPRYSK

y ŚWIĄD

BRODAWKA PIERSIOWA opis choroby dokonany w 1874 r. - Sir James Paget

(14)

Klasyczny podział nowotworów

1. Niezłośliwe

o ograniczonym potencjale wzrostu, pozostające zlokalizowane, nie dające przerzutów, dobrze

odgraniczone i zwykle nie powodujące groźnych skutków

2. Złośliwe

wzrastające szybko, naciekające, o zdolności rozprzestrzeniania się w całym organizmie i po pewnym czasie prowadzące do śmierci

Komórki nowotworu złośliwego charakteryzują się zmniejszoną zdolnością kontrolowania wzrostu i czynności.

(15)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

NOWOTWORÓW

TYP NOWOTWORU ŁAGODNY ZŁOŚLIWY SZYBKOŚĆ WZROSTU WOLNO SZYBKO

MITOZY NIELICZNE LICZNE CHROMATYNA JĄDROWA NORMALNA ZWIĘKSZONA

ZRÓŻNICOWANIE DOBRE ZŁE WZROST LOKALNY EKSPANSYWNY INWAZYJNY

TOREBKA OBECNA BRAK

DESTRUKCJA TKANKI NIEWIELKA ZNACZNA NACIEKANIE NACZYŃ NIEOBECNE CZĘSTE

PRZERZUTY BRAK CZĘSTE

(16)

NOWOTWORY ŁAGODNE

NEOPLASMA BENIGNUM

• Powolny wzrost

• Nie naciekają innych tkanek

• Brak wznowy przy usunięciu

• Brak zdolności wnikania do naczyń

• Nie przerzutują

• Zbliżone budową do tkanki prawidłowej

(17)

(18)

NOWOTWORY MIEJSCOWO

ZŁOŚLIWE

y Stadium pomiędzy nowotworami łagodnymi a

złośliwymi

y Posiadają cechy /histologiczne/ nowotworu złośliwego, ale nie dają przerzutów

(19)

(20)

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

NEOPLASMA MALIGNUM

y Szybki wzrost z niekontrolowanymi podziałami y Naciekają sąsiednie tkanki

y Duża tendencja do wznów

y Przerzutują: krew, chłonka, płyn mózgowo-rdzeniowy, wszczepy otrzewnowe

y Duża atypia komórkowa/komórki atypowe, nisko

zróżnicowane, liczne figury podziału, jądra

(21)

(22)

ZMIANY Z TKANKI ŁĄCZNEJ

WŁÓKNISTEJ O OGRANICZONEJ

ZŁOŚLIWOŚCI

•To grupa nieotorebkowanych, rozpychających otaczające tkanki i struktury zmian.

•Tendencja do miejscowych nawrotów jest bardzo wysoka.

•Guzy te nie dają przerzutów.

•Mogą prowadzić do zgonu jeśli zajmują ważne dla życia organy.

(23)

ZMIANY Z TKANKI ŁĄCZNEJ

WŁÓKNISTEJ O OGRANICZONEJ

ZŁOŚLIWOŚCI

Contractura Dupuytren (fibromatosis palmaris) Morbus Peyronie (fibromatosis dolorosa penis)

Desmoid: występuje na przedniej powierzchni brzucha

szczególnie u młodych kobiet po przebytej ciąży. Zmiana wywodzi się z głęboko położonych rozścięgien i typowo występuje w ok. ramion, miednicy, karku i przedniej

(24)

Działanie nowotworów

na organizm

Miejscowe działanie nowotworów

• Nowotwory niezłośliwe

powodują groźne następstwa tylko wtedy, gdy

występują w miejscu o szczególnym znaczeniu dla ustroju, zamykając np. drogi oddechowe, moczowe, przewód pokarmowy, wywierając ucisk na tkankę mózgu lub rdzenia kręgowego

• Nowotwory złośliwe

obok zaburzeń drożności "przewodów" są przyczyną krwotoków, owrzodzeń, wtórnego zakażenia, bólów nerwowych, itp.

(25)

Zespo

ły paraneoplastyczne

• są to wywołane rozwojem nowotworu dysfunkcje tkanek odległych od miejsca, w którym znajduje się nowotwór lub jego przerzuty.

• często ustępują po wyleczeniu choroby zasadniczej. • wiele z tych zespołów może występować bez

obecności nowotworu, dlatego bardzo trudno ściśle określić, na ile są one rzeczywistymi markerami chorób nowotworowych.

(26)

Zespół zmęczenia związany z chorobą

nowotworową

y Zespołem zmęczenia związanym z chorobą nowotworową określa się

utrzymujące się uczucie zmęczenia lub wyczerpania związane z

chorobą lub leczeniem przeciwnowotworowym, którego nasilenie nie jest proporcjonalne do bieżącej aktywności i wpływa na codzienne funkcjonowanie.

y Zespół obejmuje subiektywne i obiektywne objawy, które wpływają na

stan fizyczny (osłabienie), nastrój (depresja), motywację (brak

inicjatywy), funkcje poznawcze (zaburzenia intelektualne) i wreszcie społeczne (zdolność trzymywania więzi socjalnych).

y Objawy ZPZ mają silny i bezpośredni wpływ na wszystkie aspekty

jakości życia chorych, a zwłaszcza ich stan fizyczny i czynnościowy. Zmniejsza się udział chorych w życiu towarzyskim, niemożliwe staje się wykonywanie pracy zawodowej, maleje aktywność fizyczna.

y Wymienione sytuacje stają się przyczyną uzależnienia od opieki

(27)

Zespół zmęczenia związany z chorobą

nowotworową

ZPZ wpływa także na prowadzone leczenie. Stanowi „działanie uboczne ograniczające dawkę” i może znacząco obniżać motywację chorych do leczenia

Zespół zmęczenia towarzyszący chorobie nowotworowej oraz innym chorobom przewlekłym, w odróżnieniu od fizjologicznego zmęczenia odczuwanego przez zdrowe osoby, nie ustępuje pod wpływem

odpoczynku lub snu.

Zmęczenie jest najczęściej występującym objawem u chorych na nowotwory. Stanowi wczesny objaw nowotworu lub/i przewlekłe, często przetrwałe powikłanie leczenia.

Stwierdzono, że u niektórych chorych pojawia się jeszcze przed rozpoznaniem, u większości nasila się w czasie

przeciwnowotworowego leczenia i utrzymuje wiele lat po jego zakończeniu.

(28)

Przyczyny zgonów z powodu nowotworów

złośliwych

• rozsiew do mózgu, płuc,wątroby, kości, itp. • zaburzenia metaboliczne i toksemia

• zakażenia i posocznice

• wyniszczenie

• powikłania leczenia

• ucisk na moczowody – bezmocz

• gwałtowne krwotoki (płuco, białaczki, nowotwory ginekologiczne).

(29)

Większość nowotworów

występujących u osób dorosłych

rośnie powoli!

W chwili rozpoznania nowotwór istnieje już w ustroju od wielu lat.

Np. rak sutka „rozwija się” średnio 7 lat, co oznacza 30

okresów podwojenia populacji komórek, licząc 80 -100 dni na podwojenie.

(30)

Z tych względów kilka dni lub tygodni

opóźnienia nie powinno wpływać istotnie

na losy chorego (w znaczącej większości

nowotworów litych u dorosłych) i odległy

wynik leczenia.

Jednak dłuższe opóźnienie ma

znaczenie-wcześniejsze rozpoznanie i podjęcie

leczenia zwiększa szansę na trwałe

wyleczenie!

(31)

METODY LECZENIA

ONKOLOGICZNEGO

Chirurgia

Radioterapia

Chemioterapia

Hormonoterapia

Immunoterapia

(32)

Chirurgia onkologiczna jest najstarszą i obecnie jedną z najbardziej

skutecznych metod leczenia nowotworów. Ponad 70% przypadków guzów litych jest leczonych operacyjnie.

(33)

Leczenie chirurgiczne

y 24 grudnia 1809 roku Ephraim McDowell zoperował

pacjentkę Jane Todd Crawford, wycinając olbrzymi guz jajnika ważący około 10 kilogramów.

y Pacjentka przeżyła następne 33 lata, a McDowell udowodnił skuteczność chirurgicznego leczenia nowotworów.

y Kolejne kamienie milowe w rozwoju chirurgii to

odkrycie znieczulenia ogólnego przez Crawforda W. Longa i następnie Williama Mortona oraz zasad

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

(39)

Radioterapia ma zastosowanie u ok. 65 - 75% pacjentów w trakcie całego przebiegu choroby nowotworowej

y Oznacza to, że obecnie energią promienistą leczonych jest ok. 60.000 chorych rocznie.

y Niestety z uwagi na nieliczną liczbę ośrodków dysponujących tą metodą leczenia i znacznym stopniem wyeksploatowania pracujących tam

urządzeń, dostęp chorych do promieniolecznictwa jest utrudniony – w Polsce 1 aparat przypada na 600.000 mieszkańców.

y Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje

wskaźnik 1 aparatu megawoltowego na 300.000 mieszkańców. Dzięki wdrożonemu Narodowemu Programowi Zwalczania Chorób Nowotworowych,

dostęp do promieniolecznictwa ulegnie w najbliższych latach znaczącej poprawie.

(40)

Rozwój chemioterapii nast_{ąpił w latach 40-tych} (nitrogranulogen- jako sk_{ładnik gazów}

bojowych).

Początkowo stosowano leki w monoterapii, w małych dawkach, u pacjentów z bardzo

zaawansowaną chorobą, często w stanie

terminalnym, co było przyczyną niepowodzeń pierwszych do_świadczeń.

Chemioterapia

(41)

Chemioterapia

W odróżnieniu od leczenia chirurgicznego i radioterapii jest ogólnoustrojową metodą leczenia nowotworów Ma zastosowanie głównie w leczeniu:

nowotworów układowych (ziarnica złośliwa, chłoniaki, białaczki)

nowotworów charakteryzujących się tendencja do szybkiego rozsiewu (np. kosmówczak)

nowotworów zaawansowanych z przerzutami odległymi

(42)

Radioterapia to metoda miejscowego

leczenia nowotworów złośliwych

wykorzystująca promieniowanie jonizujące,

które wywołując jonizację w komórkach

żywych powoduje różnorodne zjawiska

fizykochemiczne prowadzące następnie do

efektów biologicznych (upośledzenie

podziałów komórkowych i procesów

metabolicznych, śmierć komórki).

(43)

PODZIAŁ RADIOTERAPII

Rodzaj promieniowania - elektromagnetyczne lub cząsteczkowe Energia promieniowania - konwencjonalna lub megawoltowa Lokalizacja źródła - teleradioterapia lub brachyterapia

Cele terapeutyczne - radioterapia radykalna, paliatywna, objawowa

(44)

WYLECZALNO

ŚĆ

Nowotwory są chorobami

wyleczalnymi!!!

Rokowanie w dużej mierze zależy od stopnia

zaawansowania klinicznego. Każdy lekarz powinien znać wczesne objawy nowotworów złośliwych. Największa odpowiedzialność spoczywa na lekarzu pierwszego kontaktu.

(45)

Specjalno

ści lekarskie zajmujące się

leczeniem nowotworów:

y onkologia kliniczna (specjalizacja podstawowa na podłożu

interny zajmująca się farmakologicznym leczeniem nowotworów, głównie guzów litych);

y onkologia i hematologia dziecięca (specjalizacja szczegółowa na

podłożu pediatrii zajmująca się farmakologicznym leczeniem nowotworów u dzieci – do 15 r.ż.);

y radioterapia onkologiczna (specjalizacja podstawowa zajmująca

się tele- i brachy- radioterapią nowotworów, a także ich chemioterapią);

(46)

Specjalno

ści lekarskie zajmujące się

leczeniem nowotworów:

y chirurgia onkologiczna (specjalizacja szczegółowa na podłożu

chirurgii zajmująca się leczeniem operacyjnym nowotworów);

y ginekologia onkologiczna (specjalizacja szczegółowa na podłożu

położnictwa i ginekologii zajmująca się leczeniem operacyjnym nowotworów narządów kobiecych);

y hematologia (specjalizacja szczegółowa na podłożu interny i

pediatrii zajmująca się leczeniem nowotworów krwi) oraz

y medycyna paliatywna (specjalizacja szczegółowa po wielu

specjalizacjach podstawowych zajmująca się opieką paliatywną na chorymi na różne nowotwory oporne na dostępne metody lecznicze).

(47)

Nadzór specjalistyczny w onkologii

Każda specjalność jest w Polsce zorganizowana w ten sposób, że ma specjalistyczne towarzystwo naukowe

organizujące zjazdy i posiedzenia naukowe, które są formą wymiany nowej wiedzy dotyczącej tej specjalności oraz opracowywania i uaktualniania zaleceń dotyczących praktyki i wynikających z aktualnej wiedzy.

(48)

Nadzór specjalistyczny w onkologii

y Ponadto, w każdym województwie wojewoda

powołuje konsultanta wojewódzkiego, a minister zdrowia powołuje konsultanta krajowego spośród dostępnych specjalistów (najczęściej profesorów). Konsultanci stosownie do swojego tytułu są

odpowiedzialni za nadzór specjalistyczny na

podległym terenie, a razem tworzą zespół konsultanta krajowego.

y Z kolei są europejskie i amerykańskie specjalistyczne towarzystwa naukowe, które w skali ogólnoświatowej realizują podobne przedsięwzięcia, jak towarzystwa krajowe w Polsce.

(49)

Organizacja walki z rakiem w Polsce

y Istnieją dwa systemy organizacji sieci ośrodków onkologicznych.

y Pierwszy z nich opiera się na placówkach onkologicznych zintegrowanych z placówkami innych specjalności, a więc oddziałach onkologicznych, które są składowymi szpitali wielospecjalistycznych i klinikach onkologicznych, które są częściami ośrodków uniwersyteckich.

y Takie rozwiązanie jest przyjęte w większości krajów europejskich i Stanach Zjednoczonych, (w których

wprawdzie istnieje oddzielny Narodowy Instytut Raka, ale jest to placówka koordynująca i prowadząca wyłącznie

badania naukowe, w tym badania kliniczne, a nie udzielająca świadczeń medycznych).

(50)

Organizacja walki z rakiem w Polsce

y Drugi system opiera się na tworzeniu sieci oddzielnych szpitali onkologicznych odrębnych od placówek innych

specjalności. Takie rozwiązanie jest przyjęte w Polsce, gdzie dopiero od niedawna powstają placówki onkologiczne poza tzw. pionem onkologicznym.

y Istnienie pionu onkologicznego ma zaletę w postaci

koncentracji sił i środków, a wadami tego systemu są brak sprzężenia zwrotnego z placówkami nieonkologicznymi, w których zaczyna się leczenie chorego na nowotwór i

trudności w leczeniu chorych posiadających oprócz nowotworu poważne inne schorzenia (a nowotwory to

choroby ludzi starszych, którzy często mają kilka problemów zdrowotnych). Wadą jest też trudność w przeddyplomowym i podyplomowym kształceniu w zakresie onkologii, gdyż

ośrodki te nie mają kompetencji dydaktycznych, a z kolei uczelnie medyczne, które posiadają takie kompetencje zwykle nie mają pełnoprofilowych katedr onkologii.

(51)

Organizacja walki z rakiem w Polsce

y Centrum Onkologii-Instytut w Warszawie y Oddziały w Krakowie i Gliwicach

y Regionalne ośrodki onkologiczne

y Kliniki onkologiczne uczelni medycznych y Oddziały onkologiczne szpitali

(52)

Organizacja walki z rakiem w Polsce

y Poważnym problemem jest dyskwalifikacja chorego od dalszego

leczenia onkologicznego, która skrótowo może być określona

stwierdzeniem: „w naszym specjalistycznym ośrodku onkologicznym się nie umiera”. Z jednej strony takie podejście jest wymuszone

niedostatkiem miejsc w ośrodkach onkologicznych, a z drugiej strony jest przejawem ogromnego systemowego okrucieństwa wobec tej grupy chorych, która czuje się „wypisywana do stolarza” (specjalista od

trumien).

y W odpowiedzi na tę sytuację, w znacznej mierze wysiłkiem społecznym

powstały hospicja zarówno stacjonarne, jak i domowe. Istotne jest, aby chory trafiał do hospicjum w ramach zaplanowanego i wcześniej mu zakomunikowanego postępowania, a nie niejako „za karę”, że nie dość dobrze zareagował na leczenie.

y Inaczej mówiąc, przejście z ośrodka onkologicznego do ośrodka

(53)

Narodowy Program Zwalczania

Chorób Nowotworowych

y Ustanowiony z powodu fatalnych wyników leczenia chorób nowotworowych w Polsce

(54)

Zachodniopomorskie Sz - II Pomorskie AM – III PCO - II Warmińsko-mazurskie Sz - II Mazowieckie CO U - III CO W - III Podlaskie BCO - II Lubelskie COZL - II Wielkopolskie WCO - III Łódzkie Sz - III Lubuskie LOO - I Kujawsko-pomorskie COwB - III Dolnośląskie Wałbrzych - II DCO - III Opolskie Sz - II _Śląskie CO G – III BCO – II Sz - I Świętokrzyskie ŚCO - III Małopolskie CO K – III AM - II Podkarpackie Sz – II Sz - I Sz – I

(55)

• Centrum Onkologii - Instytut im. M.

Skłodowskiej–Curie w Warszawie

• Centrum Onkologii – Instytut im. M. S-Curie w Warszawie, Wawelska

• Centrum Onkologii – Instytut im. M.

Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie

• Centrum Onkologii – Instytut im. M.

Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach

• Klinika Onkologii i Radioterapii Akademii

(56)

• Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu

• Świętokrzyskie Centrum Onkologii SPZOZ, Kielce • Centrum Onkologii w Bydgoszczy

• Dolnośląskie Centrum Onkologii

• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Mikołaja Kopernika-Łódź

(57)

• Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej

• Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie -radioterapia dzieci

• Białostockie Centrum Onkologii

• Pomorskie Centrum Onkologii przy Szpitalu Morskim im.

(58)

• Beskidzkie Centrum Onkologii w Bielsku Białej

• Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i

Administracji z Warmińsko – Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie

• Regionalny Szpital Onkologiczny w Szczecinie,

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Opolskie Centrum

Onkologii

• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina, Rzeszów

(59)

• Szpital Specjalistyczny w Brzozowie - Podkarpacki

Ośrodek Onkologiczny im. Ks. Bronisława Markiewicza, • Lubuski Ośrodek Onkologii – Szpital Wojewódzki w

Zielonej Górze

• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Najświętszej Maryi Panny, Częstochowa,

(60)

Mierniki epidemiologiczne

Wspó

ł

czynnik zapadalno

ś

ci

(zachorowalno

ś

ci) – liczba

zg

ł

aszanych po raz pierwszy w

danym roku kalendarzowym

nowych zachorowa

ń

(chorzy

“pierwszorazowi”) na 100 000

badanej populacji.

(61)

Mierniki epidemiologiczne

Wspó

ł

czynnik chorobowo

ś

ci

– liczba

wszystkich chorych obserwowanych w

danym roku kalendarzowym (chorzy

“pierwszorazowi” w danym roku oraz

ż

yj

ą

cy chorzy zarejestrowani w

ubieg

ł

ych latach) na 100 000 badanej

populacji.

(62)

Mierniki epidemiologiczne

Wspó

ł

czynnik umieralno

ś

ci

– liczba

zgonów spowodowanych

obserwowan

ą

chorob

ą

w danym roku

(63)

Mierniki epidemiologiczne

Wspó

ł

czynnik

ś

miertelno

ś

ci

–

wyra

ż

a

stosunek umieralno

ś

ci do

zapadalno

ś

ci i obrazuje szanse na

wyleczenie. Nie zale

ż

y od

rozpowszechnienia schorzenia w

obserwowanej populacji. Uzale

ż

niony

jest od stopnia zaawansowania

(64)

Mierniki epidemiologiczne

Wska

ź

nik struktury

– odzwierciedla

udzia

ł

zachorowa

ń

lub zgonów na

dany nowotwór w

ś

ród liczby

zachorowa

ń

czy zgonów

spowodowanych wszystkimi

nowotworami.

(65)

Mierniki epidemiologiczne

Potencjalnie utracone lata

ż

ycia –

suma liczby lat, jakich doczeka

ł

yby

osoby umieraj

ą

ce z powodu tej

choroby, gdyby cechowa

ł

y si

ę

(66)

Mierniki epidemiologiczne

Ze wzgl

ę

du na zró

ż

nicowan

ą

struktur

ę

wieku

w populacjach na

ś

wiecie porównywanie

zachorowalno

ś

ci na raka wymaga uwolnienia

wspó

ł

czynników od wp

ł

ywu struktury wieku –

wspó

ł

czynniki cz

ą

stkowe, obci

ę

te,

skumulowane,

standaryzowane

.

Najcz

ęś

ciej stosuje si

ę

wspó

ł

czynniki

standaryzowane wg wieku , które okre

ś

laj

ą

ile zachorowa

ń

lub zgonów wyst

ą

pi

ł

oby w

badanej populacji, gdyby struktura jej wieku

by

ł

a taka sama jak struktura wieku populacji

przyj

ę

tej za standard.

(67)

ŚWIAT

Parkin DM et al.,

(68)

ZAPADALNO

ŚĆ I UMIERALNOŚĆ

Według prognoz Światowej Organizacji Zdrowia

(WHO), w 2009 r. liczba zachorowań na

nowotwory złośliwe wyniesie na całym świecie

12,5 mln, a 7,6 mln osób umrze z ich powodu.

CHOROBOWOŚĆ

W 2002 roku na świecie żyło

24.6 miliona osób z chorobami

(69)

Parkin, D. M. et al.

CA Cancer J Clin 2005;55:74-108.

Estimated Numbers of New Cancer Cases (Incidence) and Prevalent Cases (Five-year Survival) in 2002

(70)

ZACHOROWANIA i ZGONY na NOWOTWORY

Z

ŁOŚLIWE, ŚWIAT, 2005 r.

(71)

ZACHOROWANIA i ZGONY na NOWOTWORY

Z

ŁOŚLIWE, ŚWIAT, 2005 r.

(72)

CA Cancer J Clin 2005;55:74-108.

Zachorowalność, umieralność i

chorobowość

(73)

Najczęstsze nowotwory złośliwe na

świecie w 2002 roku

Kobiety

y Pierś 1 milion 151 tysięcy

y Szyjka macicy 493 tysiące

y Okrężnica i odbytnica 472 tysięcy

y Płuco 386 tysięcy

(74)

Najczęstsze nowotwory złośliwe na

świecie w 2002 roku

Mężczyźni y Płuco 963 tysięcy y Prostata 678 tysięcy y Żołądek 601 tysięcy

y Okrężnica i odbytnica 549 tysięcy

(75)

Kraje rozwijaj

ące się

y Nowotwory wątroby, żołądka i przełyku są relatywnie

częstsze niż w krajach wysoko rozwiniętych; guzy te

charaktryzują się gorszym rokowaniem

y W Afryce sub-saharyjskiej epidemia AIDS wywołała

epidemię mięsaka Kaposiego. Ten rzadki i mało agresywny

dawniej nowotwór z powodu złego rokowania gdy występuje

łącznie z AIDS powoduje rocznie w samej Afryce 52 000 zgonów przy 57 000 zachorowaniach

From Parkin, D. M. et al.

(76)

CA Cancer J Clin 2005;55:74-108.

Zachorowalność na mięsaka

Kaposiego

(77)

CA Cancer J Clin 2005;55:74-108.

Standaryzowane współczynniki

zachorowalności na raka żołądka

(78)

USA

(79)

ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY

ZŁOŚLIWE, USA, prognoza na 2008 r.

CA Cancer J Clin 2008;58;71-96;

(80)

CA Cancer J Clin 2008;58;71-96;

ZGONY na NOWOTWORY ZŁOŚLIWE,

USA, prognoza na 2008 r.

(81)

ZGONY i ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY

ZŁOŚLIWE, USA, prognoza na 2008 r.

(82)

0 50 100 150 200 250 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002 prostata

płuca & oskrzela

jelito grube pęcherz moczowy non-Hodgkin chłoniaki czerniak skóry na 100,000

ZACHOROWANIA na NOWOTWORY

Z

Ł

O

Ś

LIWE, m

ęż

czy

ź

ni, USA, 1975

-

2003 r.

(83)

0 20 40 60 80 100 1930 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 płuca & oskrzela jelito grube żołądek prostata trzustka wątroba białaczki

ZGONY na NOWOTWORY ZŁOŚLIWE,

mężczyźni, USA, 1930 - 2003 r.

Surveillance, Epidemiology, and End Results (SEER) Program (www.seer.cancer.gov).

(84)

0 50 100 150 200 250 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002 jelito grube pierś

płuca & oskrzela trzon macicy

jajnik

non-Hodgkin chłoniaki

na 100,000

Surveillance, Epidemiology, and End Results (SEER) Program (www.seer.cancer.gov).

ZACHOROWANIA na NOWOTWORY

Z

(85)

Surveillance, Epidemiology, and End Results (SEER) Program (www.seer.cancer.gov). 0 20 40 60 80 100 1930 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

płuca & oskrzela

jelito grube trzon macicy żołądek pierś jajnik trzustka

ZGONY na NOWOTWORY ZŁOŚLIWE,

kobiety, USA, 1930 - 2003 r.

(86)

Zachorowalno ś ć i umieralno ś ć w USA w latach 1975 – 2004 wg. SEER

(87)

From Jemal, A. et al.

CA Cancer J Clin 2008;58:71-96.

Przeżycia

5-letnie w

zależności

do stopnia

zaawansowa

nia choroby i

rasy

pacjenta,

USA, 1996

-2003

(88)

CA Cancer J Clin 2008;58:71-96.

Zaawansowanie

nowotworów w

momencie

rozpoznania w

zależności od

rasy

USA, 1996 - 2003

(89)

CA Cancer J Clin 2008;58:71-96.

Zachorowalność i

umieralność w

USA w latach

1975 – 2004 wg.

SEER

(90)

CA Cancer J Clin 2008;58:71-96.

Zmniejszenie się liczby zgonów

spowodowanych chorobami npl w USA w latach 1991 do 2004 u mężczyzn i 1992 do 2004 u kobiet

(91)

(92)

struktura struktura nowotwor nowotworóów w z złłoośśliwych liwych wed wedłług ug umiejscowienia, umiejscowienia, Dolny Dolny ŚŚlląąsk, sk, 2006 2006 zachorowania

10 416

zgony

7 356

(93)

Zmiany liczb zachorowań na najczęstsze na

Dolnym Śląsku na nowotwory złośliwe na

podstawie danych z lat 1985 - 2006

(94)

TRENDY,

Dolny

Ś

l

ą

sk

2004 r.

(95)

Zarejestrowane zachorowania na

nowotwory złośliwe ogółem na Dolnym

Śląsku w latach 1985-2006

(96)

Zarejestrowane zachorowania na

nowotwory złośliwe płuc na Dolnym

(97)

Zarejestrowane zachorowania na nowotwory

złośliwe układu pokarmowego na Dolnym

(98)

Zarejestrowane zachorowania na nowotwory

złośliwe układu pokarmowego na Dolnym

(99)

Zarejestrowane zachorowania na nowotwory

złośliwe układu moczowo - płciowego na Dolnym

(100)

Zarejestrowane zachorowania na nowotwory

złośliwe piersi i narządów rodnych na Dolnym

(101)

Błaszczyk i wsp.

Zmiany liczb zarejestrowanych zachorowań

na

nowotwory złośliwe krtani

na Dolnym

(102)

Liczby zachorowań na nowotwory

złośliwe w woj. dolnośląskim

w latach 2003 – 2006 w grupach wieku,

mężczyźni

(103)

Liczby zachorowań na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim w latach 2003 – 2006 w

grupach wieku, kobiety

(104)

przeżycia

5-letnie

M 8,9 10,0 12,6 15,3 K 14,0 16,2 20,6 22,1 PŁUCO C33-34 Błaszczyk i wsp.

(105)

przeżycia

5-letnie

M 26,8 36,0 41,2 44,4 OKRĘŻNICA C18 K 31,2 39,2 39,8 47,4 M 25,0 28,2 37,3 48,8 K 25,6 25,7 36,9 43,6 ODBYTNICA C19-20 Błaszczyk i wsp.

(106)

(107)

POLSKA. Od wielu lat obserwuje się wzrost liczby zachorowań z

powodu nowotworów złośliwych

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 Kobiety Mężczyźni

(108)

POLSKA. Od wielu lat obserwuje się wzrost liczby zgonów z

powodu nowotworów złośliwych

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 Kobiety Mężczyżni

(109)

POLSKA. Nowotwory s

ą drugą przyczyną

zgonów

Choroby układu krążenia 48% Nowotwory złośliwe 23% Zewnętrzne przyczyny zgonu 7% Pozostałe przyczyny 22%

(110)

Struktura zachorowań na nowotwory złośliwe u

kobiet w Polsce w 2002 r.

pierś 21% jelito grube 10% płuco 8% szyjka macicy 6% trzon macicy 7% jajnik 6% inne 42%

(111)

Struktura zgonów z powodu nowotworów

złośliwych u kobiet w Polsce w 2002 r.

pierś 13% jelito grube 10% płuca 12% żołądek 6% jajnik 6% szyjka macicy 5% trzustka 5% inne 43%

(112)

9

9 9 9

STRUKTURA ZACHOROWA STRUKTURA ZACHOROWAŃŃ U KOBIET, 2004 r. U KOBIET, 2004 r. STRUKTURA ZGON STRUKTURA ZGONÓÓW W U KOBIET, 2004 r. U KOBIET, 2004 r.

NOWOTWORY Z

(113)

Struktura zachorowa

_{ń na nowotwory}

z

łośliwe u mężczyzn w Polsce w 2002 r.

15173 6360 5236 3850 ₃₄₄₇ 2193 2188 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000

Płuco Jelito grube Gruczoł krokowy

Pęcherz moczowy

(114)

Struktura zgonów na nowotwory

z

_{łośliwe u mężczyzn w Polsce w 2002 r.}

16689 4286 ₃₈₀₀ 3488 2070 ₁₉₃₉ ₁₅₄₀ 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000

Płuco Jelito grube i odbytnica Żołądek Gruczoł krokowy Pęcherz moczowy Trzustka Krtań

(115)

STRUKTURA ZACHOROWA

STRUKTURA ZACHOROWAŃ_Ń

U M

U MĘŻ_ĘŻCZYZN, 2004 r.CZYZN, 2004 r. STRUKTURA ZGON

STRUKTURA ZGONÓÓW W U M

U MĘŻ_ĘŻCZYZN, 2004 r.CZYZN, 2004 r.

NOWOTWORY Z

Ł

O

Ś

LIWE OG

Ó

Ł

EM

9

9 9 9

(116)

Najpe

_{łniejsze dane dotyczące}

zagro

_{żenia nowotworami}

z

_{łośliwymi w Polsce pochodzą z}

y Z 16 Wojewódzkich Rejestrów Nowotworów i

Krajowego Rejestru Nowotworów, które dysponuj_ą

danymi o zachorowaniach i zgonach z powodu

nowotworów z_łośliwych.

y Obowiązek zgłaszania wszystkich nowych zachorowań

na nowotwory z_{łośliwe oraz zgonów przez nie}

spowodowanych wprowadzono w Polsce w 1952 r.

Dokonuj_{ą tego wszystkie publiczne, niepubliczne i}

prywatne jednostki lecznicze na kartach zg_łoszenia

nowotworu.

(117)

Regionalne rejestry nowotworów

1. Wroc_ław 2. Gorzów Wielkopolski 3. Bydgoszcz 4. Lublin 5. _Łódź 6. Kraków 7. Warszawa 8. Opole 9. Rzeszów 10. Bia_łystok 11. Gda_ńsk 12. Gliwice 13. Kielce 14. Olsztyn 15. Pozna_ń 16. Szczecin

(118)

KOMPLETNO

ŚĆ REJESTRACJI

NOWOTWORÓW Z

ŁOŚLIWYCH wg

WOJEWÓDZTW, POLSKA, 2004 r.

• warunkiem prawidłowej oceny stanu zagrożenia

nowotworami złośliwymi

• jest wysoka kompletność rejestracji nowotworów w

badanej populacji;

• w 2004 r. kompletność rejestracji w Polsce wynosiła 90%;

• problem = kodowanie umiejscowień mnogich (rejestracja

pacjentów, nie osób);

• wskaźnik Z/Z dla Polski w 2004 r. = 1.51; dla kobiet 1.7,

(119)

Dane dotycz

_{ące zgonów na}

nowotwory

y Pochodzą z Urzędów Stanu Cywilnego i Głównego

Urz_{ędu Statystycznego, które dysponują danymi z}

kart zgonów. Równie_{ż to źródło informacji jest}

niepe_{łne. W 1997 i 1998 roku w czasie strajku lekarzy}

oko_{ło 21% kart zgonu nie posiadało wpisanej}

przyczyny zgonu. W 1999 roku braki te dotyczyły

nadal 2,3% kart.

y Część zachorowań jest rejestrowana wyłącznie na

podstawie kart zgonów. Dodatkowo niektóre zgony (w

ró_{żnych rejestrach od 3,3 do 12,7%) są zgłaszane}

przez lekarzy jako spowodowane nowotworami bez

okre_{ślenia ich lokalizacji narządowej. Duży odsetek}

nowotworów nie jest te_{ż weryfikowany histologicznie,}

nie ma więc pewności co do rzeczywistej przyczyny

tych schorzeń. Z drugiej jednak strony, pewna część

zgonów zarejestrowana jako wynik chorób innych niż

onkologiczne mog_{ła być spowodowana}

(120)

KOMPLETNO

ŚĆ REJESTRACJI

NOWOTWORÓW Z

ŁOŚLIWYCH wg

WOJEWÓDZTW, POLSKA, 2004 r.

•we wszystkich rejestrach w Polsce znaczna różnica wskaźnika między płciami; wartość wyższa dla kobiet; • w kilku województwach istotne niedorejestrowanie: lubuskie (1.05), kujawsko-pomorskie (1.14), mazowieckie (1.17) – od lat w tych samych rejestrach;

• województwa: świętokrzyskie (1.71), podkarpackie (1.62), małopolskie (1.60) o najwyższej kompletności rejestracji; • niepokojąco wysoki odsetek zgonów z powodu nowotworu złośliwego bez określenia jego umiejscowienia (jakość danych dotyczących zgonów = ?)

(121)

KOMPLETNO

KOMPLETNOŚĆ_ŚĆREJESTRACJI NOWOTWORREJESTRACJI NOWOTWORÓÓW ZW ZŁ_ŁOOŚ_ŚLIWYCH wg WOJEWLIWYCH wg WOJEWÓÓDZTW, Polska, 2004 r.DZTW, Polska, 2004 r.

9

(122)

ZACHOROWANIA i ZGONY NA NOWOTWORY Z

ZACHOROWANIA i ZGONY NA NOWOTWORY ZŁŁOOŚŚLIWE OGLIWE OGÓÓŁŁEM w EM w POLSCE w 2004 r.

(123)

ZACHOROWALNO

ZACHOROWALNOŚĆŚĆ na NOWOTWORY Zna NOWOTWORY ZŁŁOOŚŚLIWE OGLIWE OGÓÓŁŁEM EM wg WOJEW

(124)

UMIERALNO

UMIERALNOŚĆŚĆ na NOWOTWORY Zna NOWOTWORY ZŁŁOOŚŚLIWE OGLIWE OGÓÓŁŁEM EM wg WOJEW

(125)

ROZK

_{ŁAD GEOGRAFICZNY UMIERALNOŚCI na}

NOWOTWORY Z

ŁOŚLIWE OGÓŁEM w POLSCE w

2004 r.

(126)

STRUKTURA ZACHOROWAŃŃ i ZGONi ZGONÓÓW na NOWOTWORY W na NOWOTWORY Z

ZŁŁOOŚŚLIWE wg WIEKU i PLIWE wg WIEKU i PŁŁCI, 2004 r.CI, 2004 r.

zachorowania

(127)

zachorowania

zgony

STRUKTURA ZACHOROWAŃŃ i ZGONi ZGONÓÓW na NOWOTWORY W na NOWOTWORY Z

(128)

Karta Zg

łoszenia Nowotworu

Z

_{łośliwego MZ/N/1b}

s_{łuży do zgłaszania wykrytych przypadków}

nowotworów złośliwych oraz raka in situ przez

placówki publicznej i niepublicznej s_{łużby zdrowia na}

(129)

Karta Zg

_{łoszenia Nowotworu}

Z

_{łośliwego MZ/N/1b}

Kart_{ę należy wypełniać:}

y przy pierwszym rozpoznaniu lub podejrzeniu nowotworu, y przy wizytach kontrolnych, w czasie których zostanie

stwierdzona zmiana maj_{ąca związek z rozpoznaną chorobą,}

y na podstawie aktu zgonu, jeśli przyczyną zgonu był nowotwór złośliwy.

y Zgłoszeniu podlegają choroby nowotworowe oznaczone w X

rewizji Mi_{ędzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i}

Problemów Zdrowotnych numerami C00-C97 oraz D00-D09.

y Zgłoszenia dokonują raz w miesiącu zakłady opieki zdrowotnej,

indywidualne praktyki lekarskie, indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie, grupowe praktyki lekarskie do

(130)

(131)

(132)

(133)

(134)

290/254 290/254 Zachodniopomorskie 379/334 379/334 Pomorskie 175/167 175/167 Warmińsko-mazurskie Podlaskie 99/113 99/113 Lubuskie 88/114 88/114 Kujawsko-pomorskie 233/321 233/321 Mazowieckie 553/786 553/786 Lubelskie 220/190 220/190 Dolnośląskie 502/460 502/460 379/360 379/360 Wielkopolskie Łódzkie 275/339 275/339 Świętokrzyskie 136/104 136/104 Podkarpackie 155/139 155/139 104/110 104/110 Opolskie Małopolskie 405/274 405/274 Śląskie 617/562 617/562

RAK P

Ł

UCA

LICZBA ZAREJESTROWANYCH ZACHOROWA

LICZBA ZAREJESTROWANYCH ZACHOROWAŃŃ / ZGON/ ZGONÓÓWW

liczby bezwzgl

(135)

904/819 904/819 Zachodniopomorskie 1038/974 1038/974 Pomorskie 572/595 572/595 Warmińsko-mazurskie Podlaskie 523/525 523/525 Lubuskie 399/413 399/413 1250/1386 1250/1386 Wielkopolskie Kujawsko-pomorskie 807/996 807/996 Mazowieckie 1795/2371 1795/2371 Lubelskie 943/960 943/960 Dolnośląskie 1373/1279 1373/1279 Łódzkie 943/1218 943/1218 Świętokrzyskie 615/540 615/540 Podkarpackie 809/760 809/760 411/436 411/436 Opolskie Małopolskie 1497/1270 1497/1270 Śląskie 1826/1981 1826/1981

RAK P

Ł

UCA

liczby bezwzgl

(136)

RAK TRZONU MACICY

liczby bezwzgl

(137)

215/137 215/137 Pomorskie 126/75 126/75 Warmińsko-mazurskie Podlaskie 115/60 115/60 Lubuskie 86/64 86/64 242/153 242/153 Wielkopolskie Kujawsko-pomorskie 161/102 161/102 Mazowieckie 427/228 427/228 Lubelskie 158/88 158/88 207/119 207/119 Zachodniopomorskie Dolnośląskie 281/148 281/148 Łódzkie 258/139 258/139 Świętokrzyskie 102/50 102/50 Podkarpackie 171/69 171/69 83/48 83/48 Opolskie Małopolskie 283/140 283/140 Śląskie 430/199 430/199

RAK SZYJKI MACICY

liczby bezwzgl

(138)

505/211 505/211 Zachodniopomorskie 593/286 593/286 Pomorskie 1199/466 1199/466 Wielkopolskie 454/153 454/153 Warmińsko-mazurskie Podlaskie 302/140 302/140 Lubuskie 229/116 229/116 Kujawsko-pomorskie 679/325 679/325 Mazowieckie 1731/722 1731/722 Lubelskie 585/233 585/233 Dolnośląskie 1116/384 1116/384 Łódzkie 926/360 926/360 Świętokrzyskie 370/148 370/148 Podkarpackie 470/198 470/198 330/119 330/119 Opolskie Małopolskie 1087/406 1087/406 Śląskie 1473/620 1473/620

RAK PIERSI

liczby bezwzgl

(139)

RAK PROSTATY

liczby bezwzgl

(140)

265/165 265/165 Zachodniopomorskie 379/232 379/232 Pomorskie 190/130 190/130 Warmińsko-mazurskie Podlaskie 178/120 178/120 578/367 578/367 Wielkopolskie Lubuskie 135/95 135/95 Kujawsko-pomorskie 265/220 265/220 Mazowieckie 731/559 731/559 Lubelskie 309/217 309/217 Dolnośląskie 538/311 538/311 Łódzkie 417/320 417/320 Świętokrzyskie 232/120 232/120 Podkarpackie 302/170 302/170 168/122 168/122 Opolskie Małopolskie 555/330 555/330 Śląskie 771/564 771/564

RAK JELITA GRUBEGO

rak okrężnicy + zagięcia esiczo-odbytniczego + odbytnicy

liczby bezwzgl

(141)

317/205 317/205 Zachodniopomorskie 353/234 353/234 Pomorskie 232/168 232/168 Warmińsko-mazurskie Podlaskie 261/152 261/152 673/440 673/440 Wielkopolskie Lubuskie 178/127 178/127 Kujawsko-pomorskie 314/255 314/255 Mazowieckie 809/529 809/529 Lubelskie 380/231 380/231 Dolnośląskie 526/360 526/360 Łódzkie 453/310 453/310 Świętokrzyskie 281/140 281/140 Podkarpackie 384/184 384/184 226/125 226/125 Opolskie Małopolskie 645/347 645/347 Śląskie 1043/619 1043/619

RAK JELITA GRUBEGO

rak okrężnicy + zagięcia esiczo-odbytniczego + odbytnicy

liczby bezwzgl

(142)

RAK P

Ę

CHERZA MOCZOWEGO

liczby bezwzgl

(143)

RAK

Ż

O

ŁĄ

DKA

liczby bezwzgl

(144)

Analizując, w jakim stopniu poszczególne przyczyny zgonów wywołują straty potencjalnych lat życia (tj. liczby

potencjalnych lat życia, jakiej brakuje do 70 lat) okazuje się, że u kobiet największe straty powodują:

1. nowotwory złośliwe (35% utraconych potencjalnych lat życia), 2. choroby układu krążenia (20%)

3. przyczyny zewnętrzne (13%).

(145)

Nowotwory są też najczęstszą przyczyną zgonów u kobiet w

wieku 35 – 64 lat i drugą w kolejności w grupie wiekowej 0 – 34 lat.

Wśród mężczyzn

• nowotwory złośliwe są na trzeciej pozycji (3) • po przyczynach zewnętrznych (1)

• i chorobach układu krążenia (2)

- wywołują utratę 19% potencjalnych lat życia.

(146)

Nowotwory są w Polsce od 2001 roku częstszą

przyczyną zgonów osób w wieku produkcyjnym (25-64

lat) niż choroby układu krążenia.

W krajach Unii Europejskiej sytuacja taka ma miejsce już

od lat 80-tych XX w.

(147)

POLSKA: Nowotwory są najistotniejszą

przyczyną zgonów kobiet w wieku 34 – 64 lat

0 100 200 300 400 0–14 15-19 20-34 35-44 45-54 55-64

zewnętrzne przyczyny zgonu choroby układu krążenia nowotwory złośliwe

(148)

Liczba zgonów według wybranych

przyczyn w województwie

Dolnośląskim w latach 1991-2000

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000

Ukł. Krążenia Nowotwory złośliwe Urazy i zatrucia 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

(149)

CA Cancer J Clin 2008;58:71-96.

Liczba zgonów z powodu nowotworów i chorób

serca w USA w latach 1975 – 2004 w grupach

(150)

Niekorzystna sytuacja

epidemiologiczna w Polsce

y Pod koniec lat dziewięćdziesiątych polską populację, inaczej niż populacje krajów rozwiniętych, charakteryzowała jedna z najwyższych na świecie częstość nowotworów złośliwych u osób w średnim wieku: 37% zgonów u mężczyzn, 41% u

kobiet z powodu nowotworów złośliwych ma miejsce przed 65. rokiem życia.

y Dla porównania: w Szwecji 85% zgonów nowotworowych u

kobiet i 80% u mężczyzn ma miejsce po 65. roku życia; w Wielkiej Brytanii 75% zgonów z powodu nowotworów

(151)

Niekorzystna sytuacja

epidemiologiczna w Polsce

y Nowotwory złośliwe przed 65. rokiem życia są w Polsce na 1-2 miejscu wśród przyczyn

przedwczesnej umieralności.

y W Polsce (i także na Węgrzech)

zachorowalność i umieralność z powodu nowotworów złośliwych na początku lat 90.

osiągnęły u mężczyzn w średnim wieku (45-64 lat) najwyższy, nigdy w Europie nie

(152)

Nowotwory tytoniozależne

y Wzrost poziomu umieralności na nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce spowodowany jest przede wszystkim wzrostem zagrożenia tak zwanymi nowotworami

tytoniozależnymi (są to nowotwory złośliwe jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, płuca, pęcherza moczowego, trzustki oraz nerki).

y Wielkość ekspozycji na dym papierosowy zadecydowała

o różnicy w liczbie zachorowań między mężczyznami i kobietami (w połowie lat siedemdziesiątych prawie 80% mężczyzn w niektórych grupach wiekowych należało do kategorii kiedykolwiek palących, a prawie 70% kobiet nigdy nie paliło).

(153)

Nowotwory tytoniozale

żne

Lokalizacje tytoniozale_{żne stanowiły w 1963 roku}

y około 24% wszystkich zgonów nowotworowych mężczyzn

y oraz 6% zgonów kobiet

W połowie lat 90. nowotwory te spowodowały

y 48% zgonów nowotworowych u mężczyzn

y i około 8% u kobiet

co oznacza, _{że prawie 25000 zgonów nowotworowych było}

(154)

Nowotwory tytoniozależne

y Należy podkreślić, że w Polsce tempo wzrostu

zagrożenia nowotworami złośliwymi płuca i krtani u mężczyzn (występującymi prawie wyłącznie u

palaczy tytoniu) należało do końca lat

osiemdziesiątych do najwyższych na świecie

y W pierwszej dziesiątce najczęstszych nowotworów

aż 8 jest przyczynowo związanych z paleniem

tytoniu (płuco, krtań, jama ustna i gardło, trzustka, nerka, pęcherz moczowy, przełyk, szyjka macicy)

y stanowiły w 2001 roku przyczynę około 50% zgonów

(155)

STARZENIE

A

(156)

0 500 1000 1500 2000 0-4 10-14 20-24 30-34 40-44 50-54 60-64 70-74 80-84 Kobiety 9 8 4 12 15 34 47 96 239 469 588 455 521 638 704 617 320 178 Mężczyźni 1 6 15 15 29 45 41 54 126 307 550 508 612 939 929 636 307 131 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+

Zachorowania na nowotwory złośliwe w województwie dolnośląskim w 2002 roku w pięcioletnich grupach wieku

Na podstawie: Błaszczyk J, Pudełko M, Cisarż K. Nowotwory złośliwe w woj. Dolnośląskim w roku

(157)

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 0-64 >64 0-64 2309 2497 >64 2942 2457 Mężczyźni Kobiety

Zachorowania na nowotwory złośliwe w województwie dolnośląskim w 2002 r. w wieku do i powyżej 65. roku życia

Na podstawie: Błaszczyk J, Pudełko M, Cisarż K. Nowotwory złośliwe w woj.

(158)

Przeciętna długość życia w krajach europejskich

wg Eurocare-3 w latach 1975-1999

(159)

55 60 65 70 75 80 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Rok Lata życ ia Mężczyźni Kobiety

Przeci

ętne trwanie życia w Polsce w

(160)

Populacja Polski w 2002 r. – 38 230 000 Kobiety 19713677 52% Mężczyźni 18516403 48%

(161)

Liczba ludności Polski na podstawie spisów 0 5000000 10000000 15000000 20000000 25000000 30000000 35000000 40000000 1960 1970 1978 1988 2002 Kobiety Mężczyźni

(162)

Odsetek ludno

ści danej płci według

grup wieku, POLSKA 2004 r.

(163)

Ludno

ść według wieku w %

37,7 52,6 9,7 32,9 54,1 13,0 28,7 58,0 13,3 29,9 55,5 14,6 23,2 59,9 17,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1960 1970 1978 1988 2002 60 lat i więcej 18-59 0-17 lat

(164)

Dane statystyczne

biuletyn statystyczny WHO

(165)

Oczekiwana długość życia (LE) i długość życia

w pełni zdrowia (HALE) (wg WHO)

(166)

2002 2030 400 300 200 100 0 100 200 300 400 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100+ Tysiące Mężczyźni Kobiety 400 300 200 100 0 100 200 300 400 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100+ Tysiące Mężczyźni Kobiety

Ludność według płci i wieku w 2002 i 2030 r.

(167)

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% Do 39 1,36% 1,92% 40-59 8,03% 9,01% 60-79 33,92% 22,61% Całe życie 44,77% 38,03% Mężczyźni Kobiety

Prawdopodobieństwo zachorowania na inwazyjny nowotwór złośliwy w poszczególnych grupach wiekowych w USA w

latach 1998-2000

Na podstawie: Jemal A, Tiwari RC, Murray T et al. Cancer statistics, 2004. CA Cancer