"Priorytety prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej", red. Zbigniew Czachór, Tomasz R. Szymczyński, Warszawa 2011 : [recenzja]

Anna Wesołowska-Maciejewska

"Priorytety prezydencji Polski w

Radzie Unii Europejskiej", red.

Zbigniew Czachór, Tomasz R.

Szymczyński, Warszawa 2011 :

[recenzja]

Rocznik Integracji Europejskiej nr 5, 506-508

506

RIE5

’11

Niemcyszukają (szukały) odkupienia winprzez Europę. Wielka Brytaniaszuka „krzesła przy

stole”, gdy tylko ono tam stoi (s. 169).

Dylematem jestczyEuropa to projekt pokojowy, czy siłowy. W pierwszym przypadkudecy­

dująwartości uniwersalnei cele moralne. Metaforami projektu pokojowego są Haga iBruksela, apatronem Jean Monnet. W wariancie siłowym liczy sięinteres ibudowanietożsamości euro­

pejskiej. Middelaaruważa,że zwolennikamitej opcji są Paryż i Bonn.

Autor podkreśla znaczenie form prawnychi dyplomatycznych, widzi w nich siłę.Dominuje metafora stołu jako miejscanegocjacji. Liczba spraw o których można rozmawiaćprzy stole

rosła. Przy stole najważniejszy jestgospodarz,jeston głową stołu, w1974 roku został nią Valery

Giscard d’Estaing.Przy stole możnateż doświadczyć znaczenia większości. Inne metafory to przejście, skok, most i mostek. Przejście wiąże sięz wymagającą zaufania decyzjąozmianie for­ my głosowania zjednomyślności nagłosowaniewiększościowe. Skok toprzekroczenie Rubiko­

nu, państwa członkowskie obawiają się takich gwałtownych decyzji, stąd zabezpieczają się stawiając mosty i mostki. Zbudowaniemostku miało miejsce wformie budowy passarelli. Tam gdzie państwa członkowskie mogły postawić veto, terazmająprawojednomyślnie zdecydować

o głosowaniu większościowym. Passarellazostała np. postawiona w artykule dotyczącymrewi­

zji traktatu. Mostekma znaczenie wspólnotowości,bogdyby architekci UniiEuropejskiej „spo­ kojnie kładli most,nigdy nie trafiliby na Kapitol” (s. 157).

Przejścieodjednomyślności do wielomyślnościjest żmudnym procesem. W 1787

rokuwFi-ladelfii miała miejsce ratyfikacja większościowa (tzw.Moment filadelfijski), przeciwko które­ mu protestowałstan Maryland. Jak podkreślił Middellar „podczas gdy w Filadelfii w1787 roku

jeden stanbronił jednomyślności(Maryland), wEuropie w 2004 roku tylko jedno państwo orę­ dowało zaEuropą (Luksemburg) - (s. 126).

Autor wyróżnił trzy strategie publiczne. Niemiecka dotyczy wspólnej„kulturalnejlub histo­ rycznej tożsamości” (s. 266) rządzących irządzonych. Rzymska dowodzi istnienia pożytku

czerpanego z działania struktur publicznych, natomiast grecka - „opiera się na okresowej ocenie przedstawicieli przeznaród” iuwzględnieniu roli demokracji bezpośredniej. Grecy podkreślali

znaczenie publiczności, Parlamentu Europejskiego, wyborów, instytucji obywatelskich.

J.Habermas twierdzi,że nie będzie demokracjieuropejskiej, jeśli nie wyłoni się europejska

sfera publiczna.Jednak Middelaar wopozycjidoHabermasa uważa: „publicznej przestrzeni nie

dźwigawyłącznie sama debata. Wraz zH.Arendt, a wbrewHaberamasowi. Middelaar sądzi, że dla publicznej przestrzeni ważne są „opowiadania, wydarzenia, czyny” (s. 348).

Książka Middelaara towartościowa pozycjaspośród lektur traktującycho integracji euro­ pejskiej, inspirująca do szukania odpowiedzinapytanie: „Co to znaczy my Europa?”. Ojej wy­ sokiej ocenie zdecydował warsztat badawczy Autora, którego największą zaletę upatruję w bogactwie przytoczonych źródeł.

ALEKSANDRA

KRUK

Priorytety prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej,

pod red.

Zbigniewa Czachóra

i

Tomasza

R.

Szymczyńskiego,

Wydawnictwo

Naukowe

PWN,

Warszawa

2011,

ss.

292.

Prezydencja państwa w Radzie Unii Europejskiej to zjawiskobardzozłożone. Jest ona jed­

nocześnie częścią polityki państwa członkowskiego, jak i polityki UniiEuropejskiejw wymia­ rzewewnętrznymoraz zewnętrznym. Możnają analizować dwojako- jako stani jako proces.

RIE5’11

507

Obecnie prezydencja znajdujesię na etapieprzejściowym,a jejkształt po wejściuw życie

Traktatu lizbońskiego dopiero się formułuje.Podczas prezydencjipaństwo ją pełniące czasowo

nabiera szczególnego znaczenia w Radzie UE. Od stopniazrealizowania priorytetówzależy czy prezydencja będzie oceniana pozytywnie,czy jako porażka państwa ją sprawującego. Wpływa

także na znaczenie państwa w Unii.

Przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej pociągaza sobą konieczność sprecyzowania najistotniejszych płaszczyznaktywnościw okresie pełnieniaprezydencji.Do kompetencjipre­

zydencji należy decydowanie o włączeniuposzczególnych spraw do kalendarza planowanych

spotkań. Odpowiada takżeza przebieg obrad. Przedstawicielprezydencj i przewodniczy spotkaniom

Rady do Spraw Ogólnych orazKomitetowiStałych Przedstawicieli. Jednocześnie należy podkre­

ślić, żepaństwa członkowskie muszą dostosowaćsię do wymogów prowadzenia prezydencji. Wypracowaniem priorytetówprezydencjizajmujesię rząd państwa, które mająobjąć. Pro­

gramprezydencji jestkonstruowany wporozumieniu z pozostałymi państwami członkowskimi

i instytucjami Unii Europejskiej. Przy powstawaniu programu i agendy prezydencji konieczne jest także uwzględnienie znaczenia istanowiska pozostałych państw prezydencji grupowej. Po­

nadto priorytety powinnycharakteryzować się dużymprawdopodobieństwem zrealizowania ich z sukcesem ijednocześnie łączyć w sobie interesnarodowy iunijny.

Prezydencja grupowa jest sprawowanaprzez triopaństwczłonkowskich w okresie osiemna­

stu miesięcy. Każde z państw kolejno przewodzi obradom Rady UE przez pół roku. Programy

państw wgrupie powinny zapewniać jednocześniekontynuację działań, jak i ichnastępstwo.

Polska pełni prezydencję w grupie z Danią i Cypremjako pierwsza.

Tematykętą przybliża publikacjaPriorytety prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Autorzy wyszli naprzeciw rysującej się,

w związku zrozpoczętą 1lipca2011 roku prezydencjąPolski w Radzie Unii Europejskiej, po­

trzebiegłębszego przeanalizowania obszarównajistotniej szych względem tejmaterii dlaPolski. Należy ponadto zauważyć, że polska prezydencja odbywa sięw cieniu wielkich wydarzeń: reali­

zacji zapisów Traktatu lizbońskiego, kryzysu finansowego i ekonomicznego w Europie oraz

perspektywie następnego rozszerzenia Unii Europejskiej. Publikacja, powstałapod redakcją

Zbigniewa Czachóra oraz Tomasza R. Szymczyńskiego,stanowikompleksoweujęcie prioryte­

tówpolskiej prezydencji.

Praca zawiera osiemartykułów poruszających istotne kwestie badanego zjawiska, pogrupo­ wanychw dwabloki tematyczne.Publikacja poprzedzona jest wprowadzeniem, w którym wyja­

śniono dokładnie poruszane w niej zagadnienia.

W pierwszej części {Zagadnienia teoretycznedotyczącepriorytetów prezydencji) Autorzy prze­

prowadzili analizę politologiczną prezydencji i jej priorytetów. Omówiono aspektyteoretyczne i praktyczne prezydencji w Radzie Unii Europejskiejzperspektywypodejścia francuskiego badacza

Pierre’a Bourdieu. Nie pominięto także samychinstrumentów, mechanizmów i aktorówuczest­ niczących w procesie formułowania orazrealizacji przyjętych priorytetów prezydencji. Wspomnia­

no o motywach,jakimi kierują się państwa przy wyborze priorytetów swoich prezydencji. Część drugą {Priorytetypolskiejprezydencji), obszerniejszą, poświęcono badaniuprzypad­ ku Polski jako państwa przewodniczącego w RadzieUE. Autorzy wyodrębnili poszczególne ob­

szary działalnościUnii Europejskiej, które zostałyuznane za priorytetowe: rynekwewnętrzny,

Partnerstwo Wschodnie, 'rozszerzenieUnii Europejskiej, Wspólna PolitykaBezpieczeństwa iObrony oraz negocjacje perspektywy finansowej Unii Europejskiej na kolejny okresprogra­ mowania 2014-2020.

Rozwój rynku wewnętrznego istotny jest waspekcie rozwiązaniaproblemukryzysu gospo­

darczego. Stanowi jednocześnie ważny element integracji europejskiej.Istniejeponadto duże prawdopodobieństwo, że priorytetzostanie zrealizowany. Łączy on w sobie zarazeminteres na­ rodowy oraz interes UE. Istotny jest także wysoki poziom zaufania społeczeństw europejskich

508

RIE5

’11

Partnerstwo W schodnie z kolei pozwala na formułowanie polityki Polski oraz Unii Europej

-skiejw stosunkudopaństw sąsiadujących na Wschodzie.Stanowi również istotny element zew­ nętrznychstosunkówUniiEuropejskiej, którym zainteresowane sązwłaszcza nowi członkowie

UE.Priorytet ten pozwala także na zwrócenie uwagi na wschodnią granicę UE.

Polska, wybierając jakojeden z priorytetów rozszerzenie UniiEuropej skiej, podkreśliła zna­ czenietego aspektu zarówno dla UE,ale i dlasiebie. Prezydencja uczestniczy w negocjacjach

akcesyjnychprzeprowadzanychw ramach Rady do Spraw Ogólnych. Autorzy przedstawili reguły związane z przystąpieniem nowychpaństw do Unii Europejskiej. Wspomnianomiędzy innymi o kryteriach kopenhaskich oraz strategii rozszerzenia dla każdego państwa kandy­

dującego. Rozszerzenie wpisanowpriorytet„Europakorzystająca na otwartości”.

WspólnaPolitykaBezpieczeństwa i Obronyto jedna z najważniejszych płaszczyzn współpra­ cy pomiędzypaństwami członkowskimi Unii Europejskiej. Polska ustanawiając WPBiO jako

jeden ze swoich najważniejszych priorytetów podczaspółrocznej prezydencji wzięła pod uwagę zewnętrzne i wewnętrznebezpieczeństwona kontynencie.Istotne jest, że znaczenie prezydencji w zakresie Wspólnej PolitykiBezpieczeństwaiObronyzostało osłabionena mocy Traktatu liz­ bońskiego. Przedstawiciel prezydencji pozostaje we współpracyz Wysokim Przedstawicielem oraz PrzewodniczącymRady Europejskiej.

Ostatni artykuł poświęcono kolejnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata

2014-2020. Na podkreślenie zasługujefakt,że jest to priorytet ważny dla Unii Europejskiej, zwłaszcza biorąc pod uwagę kondycjęgospodarczą państw członkowskich wynikającąz kryzy­

su finansowegoigospodarczego.

Priorytety polskiej prezydencjizostały wybrane w zgodzie z agendą legislacyjną UniiEuro­ pejskieji kalendarzem UE oraz po przeanalizowaniu zgłaszanych uprzedniopotencjalnych prio­ rytetów Polski w Radzie Unii Europejskiej.

Autorzy propozycj i ograniczyli się do naj istotniej szych, ichzdaniem, zagadnień związanych z badaną kwestią. Przyjęty przez autorów układksiążki pozwala czytelnikowinajpierwna zo­

rientowanie się na czym polega prezydencja w Radzie Unii Europejskiej oraz zapoznaniusię zteoretycznymi zasadami powstawaniajejpriorytetów. Pozycja w klarownysposóbprezentuje priorytetyprzyjęte przez Polskę podczasjej półrocznej prezydencji w Radzie UniiEuropej skiej. Niewątpliwym atutemksiążki jest to, żeautorzy omawiającposzczególne priorytetyodwołują się do doświadczeń poprzednich prezydencji oraz przedstawiają kolejne etapy dochodzenia do ostatecznego kształtupriorytetów polskiej prezydencji.Pozycja jest napisana przejrzyście inie sprawia czytelnikowi większychtrudności w jej zrozumieniu.

Zjawisku prezydencji państw w Radzie Unii Europejskiej poświęcono wiele miejsca wdo­

stępnej literaturze. Brak jednak pozycji skupiającej się zasadniczo najej priorytetach. Należy

zatem stwierdzić, że publikacja tajest ważna z punktu widzenia aktualnościbadanego zagadnie­

nia. Blisko trzystustronicowapublikacja wnosi wiele do podejmowanej problematyki, uzu­

pełniając znakomicie istniejącądotychczas lukę w tym zakresie. Prace prowadzone przez

autorów pozwoliły na efektywne zdefiniowanie znaczenia analizowanych w pozycji prio­

rytetów.

Przypowstawaniu monografiiwykorzystanobogatą literaturępolskąoraz zagraniczną. Do­ tyczy to licznych tekstówźródłowych,książek, artykułów naukowychi materiałów dostępnych na stronach internetowych.