Helmintofauna dzikich kaczek (podrodzina Anatinae) woj. lubelskiego i białostockiego

(1)

BERNARD BEZUBIK (Lublin) [113]

Katedra Parazytologn i Chorób Inwazyjnych WSR

HELMINTOFAUNA DZIKICH KACZEK (PODRODZINA ANATINAE)

WOJ. LUBELSKIEGO I

BIAŁOSTOCKIEGO

W latach 1949-1954 autor

przebadał

278 kaczek (podrodz. Anatinae),

należących

do 10 gatunków;

przeszło połowę

,zbadanych egzemplarzy sta-

nowiła krzyżówka

(Anas platyrhynchos).

Odstrzał

kaczek przeprowadzano

w

ciągu

prawie

całego

roku.

Na

początku

pracy autor podaje

hi,storję badań

helmintologicznych pta-

ków w Polsce oraz

biologię

badanych przez siebie kaczek. W

części

syste-

matycznej podano

,szczegółowy

opis (oparty

najczęściej

na bardzo

dużym

materiale) 36 gatunków robaków, znalezionych w badanych kaczkach (12

gat. przywr., 17 gat. tasiemców, 3 gat.

kolcogłowów1

4 gat. nicieni),

uwzglę

dniając

szereg nowych danych

odnośnie

morfologii. Przy danych morfo-

logicznych podano

również

rozwój

pasożyta, listę

gatunków

żywicielskich

u których dotychczas dany

pasożyt został

znaleziony, wykaz badanych

przez siebie

żywicieli zarażonych

tym

pasożytem (uwzględniając

eksten-

sywność

i

intensywność

inwa. zji) oraz rozprzestrzenienie geograficzne pa-

sożyta.

W

części

ogólnej zawarte

są następujące

dane:

Ogólna

ekstensywność

inwazji kaczek w skali ,rocznej wynosi 730/o.

Procent zarobaczenia tasiemcami wynosi 58,

kolcogłowami·

33, przywrami

33 i nic}eniami 9. Najbardziej jest

za.rażona podgmzałka

(1000/o), dalej

krzyżówka

{84°/o),

głowienka

(75'0/o),

gągoł

(670/o), krakwa (600/o),

płasko

nos (50°/o),

świstun

(38¼), cyranka (37'0/o) i cyraneczka (180/o).

Największq ekstensywność

zarobaczenia dla wszystkich kacz,ek przypada na

miesiąc

li-

piec ,i wynosi 89-0/o, natomiast dla

krzyżówki

przypada na

miesiąc

maj (1000/o).

Intensywność

zarobaczenia wynosi od kilku do kilkuset egzemplarzy.

U jednej kaczki

występowa1o równocześnie

0-6 gatunków

pasożytów

(w jednym przypadku u

krzyżówki

nawet 10 ,gatunków).

Autor nie

stwierdził .specyficzności

'gatunkowej poszczególnych paso-

żytów,

lecz co

najwyżej specyficzność rodzinową

a nawet

rzędo,wą.

W jed-

nym przypadku

pasożyt

,(Acanthocephalus ranae)

został

znaleziony nawet

u 3 gromad

zwierząt (płazv,

gady i ptaki).

Autor, na podstawie analizy swego

materiału,

dochodzi. do wntosku,

że

zagadnienie

składu za1eż.ności

founy

pasożytniczej

od pohie:ranego pokar-

mu nie mo:he

być

(w

przeciwteństwie

do dotychc;zasowych supozy,cji ba-

daczy) rozpatrywane bez

wzięcia

pod

uwagę

pory mku, w której badania

są

przep,:r:ow;adzane.

Przyczyną

tergo jest fakt, :he

skŁad

pokarmu (przewaga

pokarmu

·zwierzęcego

czy

roślinnego)

jest

różny

w

,różnych

porach roku.

I

Wiadomości Parazytologiczne nr 5 - Supplementum

(2)

268 B. BEZUBIK

Autor

obserwował

kilkrakrotnie w zimie zjawisko de.strobilacji tasiem-

ców.

Ekstensywność

i

intensywność

inwazji jest

około

dwukrotnie

niższa wczesną wiosną aniżeli jesienią.

Jedynie w przypadku

Hymenolepis mega-

lops

i

Porrocaecum crassum zarażenie

wiosenne jest

wyższe

od jesiennego,

co jest

związane

z rodzajem pokarmu

(żywiciele pośredni).

Autor podaje zmiany anatoma-patologiczne

wywołane

u kaczek przez

robaki

pasożytnicze

(zacz· opowanie

światła

przewodów, uszkadzanie

błon śluzowych

przy pomocy haków i kolców, objadanie

żywiciela prowadzące

do wychudzenia, stan za:palny

błony śluwwej,

jelita, wybroczyny).

29

spośród

36 zbadany, ch robaków jest kosmopolitami, 3 gatunki

zostały

dotychczas stwierdzone

wyłącz.nie

w Europie Zachodniej, a 4 gatunki

wy- łącznie

w ZSRR.

Nowych

żywicieli

os, tatecznych stwierdzono dla 7 gatunków

pasożytów;

14 gatunków

pasożytów

po raz pierwszy stwierdzono na terenie Polski.

Praca

powyższa

znajduje

się

obecnie w druku w Acta Parasitologica

Polanka.

rEJibMJ1HTOcf>AYHA ~J1KJ1X YTOK (ITO~CEME:L-ICTBO ANATINAE) B JIIOBJIJ1HCKOM J1 BEJIOCTOKCKOM BOEBO~CTBAX

Pe3IOMe

B 1949 - 1954 r.r. aBTOP 1'1CCJie,LIOBaJI 278 np111Ha,L1Jie:l!rn1J..11'1X K 10 B1'1,LlaM YTOK.

~aeT OH rro.z:1po6Hoe 0IIJ'1CaHJ'1e 36 B1'1,LIOB napa31'1TOB (12 B1'1,LIOB cocaJihll.11'1KOB, 17 B1'1- ,LIOB JieHToqHb!X qepBet:!, 3 B1'1,Lla CKpe6HeM "' 4 B1'1,Lla KpyrJib!X qepBeM). O6ll.la.lI 3KCTeHCHBHOCTb 1'1HBa31'11'1 COCTaBJI.lieT 73~/o, 3KCTeHCl'1BHOCTb JKe 1'1HBa31'11'1 OT,LleJibHb!X Bl'1.z:IOB KOJie6JieTC.lI OT 18°/o ,LI0 1000/o. 11HTeHĆl'1BHOCTb 1'1HBa31'1J:1 OT HeCKOJlbKJ:1X .z:10 C13b!We .z:1ec.1ITH 3K3eMIIJIRPOB. ABTOP 3aHJ:1MaeTCR CJie,Lly!Oll.lHMJ:1 BOrrpocaMH: COCYll.le- CTB0BaH11eM rrapa311TOB 11 11X cnel..{11qmqHOCTbIO, 3aBHCl1MOCTblO COCTaBa rrapa311TOcpay- Hbl OT KOpMa 11 BpeMeHl1 ro.z:1a, Bbl3BaHHb!M11 qepB.lIMl1 aHaTOMOIIaTOJIOn1qecKl1Ml1 3MeHeHRMl1. HOBble .z:1ecp11Hl1TbIBHb!e X03ReBa Bb!RBJieHb[ ,LIJl.lI 7 B1'1,LIOB napa311TOB.

BrrepBb!e 06HapyJKem,1 Ha Tepp11Top11H IlOJibWl1 14 B1'1.z:10B rrapa31'1TOB.

THE HELMINTH FAUNA OF WILD DUCK {SUBFAM. ANATINAEJ OF THE LUBLIN AND BIAŁYSTOK DISTRICTS

Sum:mary

Between 1949 and 1954 the author exami.ned 278 ducks belongi.ng to 10 species.

The author presents a defailed description of 36 pairas,itic species (twelve species of flukes, seventeen species of tapeworms, three species of thorny-head worms and four species of nematodes). The to tal extensiity of i.nvasion amounts

to

730/o, and for particu-

lar species of ducks to anything from 18 to 100"/o, the :intensity of invasion - to a few to over a dozen of s,pecimens. The author poses the follow.i.ng quesUons: the -cooc-cur-

•rence of p·arasites, the specificity of paxasites the relation of the composition of pa- rasitofa.una to food and season of the year, anatomopathologkal changes caused by worms. New finał hosts were ascertained for seven parasitic species; fourteen species of parasites were found for the first time in the territory of Poland.