Książę ex-podkomorzy i Truskolaska.
G ł o ś n y b y ł z a S t a n i s ł a w a A u g u s t a s t o s u n e k k s i ę c i a K a z i m i e r z a P o n i a t o w s k i e g o , e x - p o d k o m o r z e g o k o r o n n e g o , z a k t o r k ą , A g n i e s z k ą Ma- r y a n n ą z M a r u n o w s k i c h T r u s k o l a s k ą . K s i ą ż ę n i e r o b i ł z t e g o s t o s u n k u t a j e m n i c y n a w e t p r z e d n a j b l i ż s z ą r o d z i n ą . L i s t j e g o , p i s a n y d o s y n a , k s i ę c i a S t a n i s ł a w a , e x - p o d s k a r b i e g o w i e l k i e g o l i t e w s k i e g o , s t w i e r d z a p r z y w i ą z a n i e s t a r c a d o k o b i e t y , m ło d s z e j o d n i e g o o 3 4 l a t a 1). D o w o d z i te ż b e z c e r e m o n i a l n o ś c i , z j a k ą o j c i e c w o b e c s w y c h d z i e c i t r a k t o w a ł e l e m e n t a r n e n a k a z y m o r a l n e . Mój s y n u k o c h a n y ! P o d e s z ł o ś ć w i e k u m e g o s p r a w u j e r e f l e k s y ę , ż e bliski m o ż e b y ć mój k o n i e c . J e ż e l i j e s z c z e la t k il k a p o ż y j ę , to i o te m p o m y ś l ę , a b y m j e n a t o o b r ó c ił , a b y m m o j e d łu g i u s p o k o i ł i los z r o b ił t y m o s o b o m , k t ó r y c h u s ł u g i i s z c z e r e p r z y w i ą z a n i e d o s ie b ie u z n a łe m . W tej lic z b ie s i ę z n a j d u j e p a n i T r u s k o l a s k a 2), m ój s t a r y K r y s t y a n , m ój k a m e r d y n e r I w a n i c k i , p a c h o ł e k M ic hał i s t a r y m ój w o ź n i c a W o j c i e c h , k t ó r y m i 5 0 l a t b a r d z o d o b r z e służyd i d o r z ą d u w s t a j n i i d o u j e ż d ż a n i a k o n i b a r d z o s p o s o b n y , b o z a w s z e t r z e ź w y i p o c z c i w i e s ię s p r a w o w a ł . I c h s t a r o ś ć n ie p o z w a l a im, a b y p r z e z n o w ą słu ż b ę sz u k a li m i e j s c a d la s ie b ie . J a n k r e d e n c a r z j e s t c z ł e k w y ś m i e n i t y i b a r d z o w i e r n y , który? d o w ł a s n y c h tw o i c h u s ł u g m o ż e b y ć u ż y ty . J e ż e l i b y m u m a rł, n im tę m o ją i n t e n c y ę m ó g ł b y m d o p e ł n ić , t o z o s t a n i e p o m n i e w s z y s t e k m ój m a j ą t e k d la W P a n a , d łu g ó w n i e w i ę c e j , j a k 1 8 , 0 0 0 + + . Z a czerń k i e d y P o n i e w i e ż i N u r k a n y 3) o c a la ły , k t ó r e w a r t e 9 0 0 , 0 0 0 f., i d o m z p i ę k n y m o g r o d e m n a Nowynn Ś w i e c i e i w s z y s t k i e po m n i e sprzęty?, n i e b ę d z ie c i ę ż k o ś c i d la W P a n a , a b y ś p a n i T r u s k o l a s k i e j d o j e j ś m i e r c i pła c ił co m ie s ią c p o s t o c z e r w , zł., K r y s t y a n o w i p o 2 0 I w a n i c k i e m u 10 M ic h a ł o w i 3y+> W o j c i e c h o w i 3 i J a n o w i k r e d e n c a r z o w i 3 +J . W m o im p u g i l a r e s i e , k t ó r y W P a n u I w a n i c k i o d d a , z n a jd z ie s z W P a n k o m u j e s t e m w i n i e n i w j a k i m c z a s ie t e r m i n y p ł a c e n i a p r z y p a d a j ą . J e ż e l i b y k t o z b o k u z p r e t e n s y ą j a k ą s i ę o d e z w a ł , to to b ę d z i e s z c z e r e m s z a l w i e r s t w e m i n ie m a sz W P a n r a c y i je j s ł u c h a ć . O p r ó c z t y c h m o i c h d łu g ó w , w ty m1) K siążę u rod ził się w r. 1721, T ru sk o la sk a w 1755.
2) B o g u sła w sk i nazyw a ją T ru sk olaw sk ą. W aktach u rzęd o w y ch m ąż jej, D om inik T om asz, p isa ł s ie T ru sk olaw sk im . (A k ta Sta rej W arszawy, ks. 918 f. 575). .
3 2 8 KSIĄŻE EX-PO D KOMORZY I TRUS KO LA SK A. p u g i l a r e s i e w y r a ż o n y c h , n i k t n i e m a o d e m n i e ż a d n e g o w e k s l u , a n i k a r t y . P o d b ł o g o s ł a w i e ń s t w e m m o j e m o j c o w s k i e m z a k l i n a m W P a n a , a b y ś b e z ż a d n e g o z a w o d u d la o s ó b , w z w y ż w y r a ż o n y c h , t ę m o j ą d y s p o z y c y ę d o p e ł nił, i s p o d z i e w a m się p o d o b r e m W P a n a s e r c u d la m n i e , ż e t o u c z y n i s z b e z p r z y k r o ś c i . D l a p a n i T r u s k o l a s k i e j b a r d z o s ą s p r a w i e d l i w e m o j e w z g l ę d y i l e p s z e g o lo s u d l a s i e b i e j e s t w a r t a , bo lu b o m i a ł a a s e k u r o w a n ą d l a s ie b ie p e n s y ę n a c a łe ż y c i e i d o n a c y ę n a mój d o m n a N o w y m Ś w i e c i e ze w s z y s t k i e m i d o n i e g o n a l e ż y t o ś c i a m i , t o się t e g o w s z y s t k i e g o g r o d o w n i e z r z e k ł a , b e z ż a d n e j p r e t e n s y i , k i e d y s ię d o m n i e w r ó ciła, b e z ż a d n e g o d la s i e b i e u p e w n i e n i a d a l s z e g o s w e g o lo s u . R z a d k i to j e s t p r z y k ł a d , w i e l k i e g o s z a c u n k u w a r t i p o o s o b a c h n a j m a j ę t n i e j s z y c h s p o d z i e w a ć się t a k i e g o p r z y t r u d n o . M o g ła b y b y ł a o s o b ie p o m y ś l e ć , b o m a d z i e c i k i l k o r o . S ł o d z i ł a m i m o j ą s t a r o ś ć i z je j p r z y w i ą z a n i a d o m n i e m ia łe m je d y n ą k o n s o l a c y ę , k i e d y i n t e r e s a k r a j o w e a i n t e r e s a d o m o w e c i e b i e i c ó r k ą m o j ą 1) o d e m n i e o d d a l iły . N i e c h c ia łe m p a n i T r u s k o l a skiej w i ę k s z e g o l o s u n a z n a c z y ć , a b y ci w t e m c i ę ż k o ś c i n i e u c z y n ić . A l e j e ż e l i s a m z e c h c e s z m ie ć w z g l ę d y d la n ie j p o m o je j ś m i e r c i, to u c z y n i s z r z e c z b a r d z o s p r a w i e d l i w ą , k t ó r a ci h o n o r u c z y n i. T e s t a m e n t u ż a d n e g o n i e u c z y n i ę , bo p o m o j e j ś m i e r c i w s z y s t k o j e s t t w o j e , o p r ó c z j e d n e j s k r z y n i , w k t ó r e j s ą s r e b r a s t o ł o w e p a n i T r u s k o l a s k i e j , i o p r ó c z o b r a z ó w , k t ó r e c z ę ś c i ą s ą k r ó l e w s k i e , a c z ę ś c i ą je j d a r o w a n e ; m a o n a i k o n i e i k a r e t y d w i e , u m n i e s t o j ą c e , b o w j e j s t a n c y i w m ie ś c i e m ie j s c a b e z p i e c z n e g o n a to n i e b yło. J e ż e l i b y m u m a r ł b e z ż a d n e j d a l s z e j d y - s p o z y c y i, to c h c ę b y ć p o c h o w a n y m b e z w s z e l k i e j p a r a d y , b o t o t y l k o j e s t p r ó ż n o ś ć ś w i a t o w a i B o g u n ie m iła . R a t u n e k u b o g i c h i s z p i t a l ó w j e s t w e d ł u g m n i e j e d n a o fia ra , z a k t ó r ą m o ż e b y ć z a s ł u g a . T e n m ój s k r y p t , w ł a s n ą m o j ą r ę k ą p is a n y , o d d a j ę w r ę c e p a n i T r u s k o l a s k i e j , k t ó r ą o b lig o w a łe m , a b y g o W P a n u o d d a ł a , g d y b y m p r z y p a d k i e m j a k im u m a r ł b e z ż a d n e j d y s p o z y c y i . W W a r s z a w i e d n i a 2 6 a u g u s t a r o k u 1793. K. X . P o n i a t o w s k i b y w s z y p o d . k . 2), W Ł . S M O L E Ń S K I. ') Za L u d w ik iem T y sz k ie w ic z e m . 2) A k ta Starej W a r sz a w y , ks. 758 f. 1799.
