Semichitinoidella n. gen. (Tintinnina) of the Upper Jurassic of the Czorsztyn Succession, Pieniny Klippen Belt (Carpathians, Poland)

R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C I É T É G É O L O G I Q U E D E P O L O G N E

Vol. XLVIII — 1: 3—25 Kraków 1978

W iesław A leksander N o w a k 1

SEMICHITINOIDELLA N. GEN. (TINTINNINA) OF THE UPPER JURASSIC OF THE CZORSZTYN SUCCESSION,

PIENINY KLIPPEN BELT (CARPATHIANS, POLAND)

i(PI. I—VXII, 4 Figs. and 4 Tab.)

Semichitinoidella n. gen. (Tintinnina) z górnej 'qwry sukcesji czorsztyńskiej pienińskiego pasa skałkowego

(Pl. I—VIII, 4 fig. i 4 tab.)

A b s t r a c t : MiorofossLls of a tw o-la ye red -wall of lorica comlbining the features of two superfamilies: Tintinnidea Bonet 1956 and Calpionöllidea Bonet 1956 have been described from the boundary of the CH (= Chitinoidella) and A (= Crassieol- laria) zones. A new generic name Sem ichitinoidella n. gen. is proposed for them, and two species: S. sujkow skii n. sp. and S. durariddelgai n. sp. are distinguished.

A new fam ily Semichitinoidellidae, including besides the earlier described genus Praetintinnopsella Borza 1969, the Semichitinoidella n. gen., is also proposed. There is also proposed a new superfamily Semiehitinoidellidea.

A possibility of distinguishing a new ,,Semichitiruoidella-iPraeti nt i n nopsela Zone”

(”S-P ”) is also discussed. Its position is tentatively determined as the lowermost part of the Microcanthwn Zone — ?uppenmost part of the Ponti Zone.

INTRODUCTION

The Tinitimnina-like microfossils, tmreporteid from th e C arpathians before, w ere found by the author in thin sections from the Czorsztyn Castle klippe section of the Czorsztyn Lim estone Fm. belonging to th e Czorsztyn Succession. The nam e Sem ichitinoidella m. gen. is pro­

posed for them. They are characterized by a tw o-layered w all of lorica:

organiic and calcitic, like Praetintinnopsella Borza 1969 but their diffe­

ren t feature is the dark, organic lay er on the inner side of th e w all (Fig. 3 and 4, P late I—II).

The Sem ichitinoidelld and Praetintinnopsella combine some stru ctu ­ ral featu res of the lorica wall, characteristic of the superfam ilies Tin-

1 Instytut Geologiczny Oddział Karpacki w Krakowie 31-560 Kraków, ul. Skrza­

tów 1 1»

tinnidea Bonet 1956 w ith the ones of Callpionelllidea Bonet 1956. They present a new stage in th e Tithonian evolution of the microfossils here concerned.

In the investigated section Sem ichitinoidella appear at the boundary of th e zones CH (=Chitinoidella) and A ( = Crassicoliarra).

Pig. 1. Locality map of the Czorsztyn Castle section (Cz. Z. Profile on the map)

in Czorsztyn

Fig. 1. Szlki'C sytuacyjny profilu Zamisu Czor­

sztyńskiego (Cz. Z. Profile) w Czorsztynie

Czorsztyn Zamek

Fig. 2. Fragment of Mthostratigraiphic column of Czorsztyn Castle klippe. 1—2:

Czorsztyn Limestone Fm.; 1 — red nodular limestones with intercalations of cri- noidal limestone; 2 — Korowa Limestone Mb. (= „red Calpionella lim estones”);

3 — Sobótka Limestone Mb. (= „white Calpionella limestones”). For Tintinmna zones symbols: CH, A, ... see explanations in text

Fig. 2. Fragment profilu litastratygraficznego skałki Zamku Czorsztyńskiego (ścia­

na zachodnia). 1,2 — formacja wapienia czorsztyńskiego; 1 — czerwone wapienie bulaste z „wkładkami wapienia krynoidowego” ; 2 — ogniwo wapienia z Korowej ( = „czerwone wapienie kalpionellowe”); 3 — ogniwo wapienia z Sobótki ( = „bia­

łe wapienie kalpionellowe”). Symbole poziomów tintinmowych: CH, A, ... objaśnio­

ne w 'tekście

The finding of a new ‘zone of platnetonic microfossils allows to im ­ prove T intinnina biostratigraphic scheme of the T ithonian b y relatively precise determ ination of th e M iddle/U pper Tithonian (boundary -which was ra th e r difficult to establish till now.

In 'the calse of th e C zorsztyn Casltle section th e appearance of these microfOSSils together w ith th e earlier recognized Tilntinnina zones and am m onite findings present a base fo r a p a rtia l [correction of th e age determ ination of the Czorsztyn Limestone Fra. and Korowa Limestone

Mb.

STRATIGRAPHIC POSITION

L i t o s t r a t i ' g r a p h y

The Czorsztyn Lim estone Fm. Is understood here as it w as firs t in­

troduced by Mojsisovics 1867 and uised in early p ap er of B irkenm ajer 1954, p. 91. It is underlain (Talble I) by a .„red crinoida'l lim estone”

= K rupianka Lim estone Fm. 'senisiu B irkenm ajer 1977, and overlain by w hite GaTpionella lim estones = Sobótka Lim estone Mb. sensu B irken­

m ajer 1977 ( = low er p art of „Schichten v. Rogoźnik” sensu Mojsisovics 1867 — low er p a rt of „Tithon” sensu Uhlig 1890 — ,,w hite compact lirne-

T a b l e - T a b e l a 1 W . A . N o w a k (1977)

E.M o j s i s o v i c s ( 1 8 6 7 )

K . B i r k e n m a j e r

(1963 , 1977) L i th o s t r a t ig r a p h y

x F in d in g s of Ammonites

C a lp io n e l.

Zones

Z

<

ZO X

©

SCHICHTEN v on ROGOŹNIK

Li_

I—

- BERRIASIAN

. ©

SOBÓTKA Lst. Mb.

(White C d p io n e lla z<

co<

©

SOBOTKA L s t M b.

Z o n e C

K ^_I Lst.) cr

LU

©

co

©

ł—

NI Z

< ©

KOROWA

Bcf.CALLISTO Z o n e B U)

cc 3

Z

o KOROWA Lst.Mb.

UPPER THONIAN Z o n e A

PLATTIGE ROTHE KALKE v.CSORSZTYN-

O X

ł - ł—

(Red C a lp ion ell a Lst.)

Lst. Mb

Z one S - p "

Z

= CSORSZTYNER M A R M 0 R =

= CSORSZTYNER SCHICHTEN

©

1

z ^{ł -}

Z O X ł—

\—

MORSZTYNLST. FM. -L0VIAN- KIMMERIDGIA

CZORSZTYN L s t

© ^-M

IDDLETITHONIAN CZORSZTYNLS

CZORSZTYN Lst.

©

Bcf.RICHTERI

L.cf. GERON S VOLANENSE S.CONTIGUUS N.WAAGENI

Z one CH

* ^o <

C_)

* Approximate supposed position related to Tintdnnina dating

* Orientacyjna domniemana pozycja amonitów w nawiązaniu do datowań .tin- tininowyoh

stone” sensu N eum ayer 1871 = Calpionella lim estone sensu B irkepm a- jer 1 9 5 4 = w h ite Calpionella lim estone sensu B irkenm ajer 1963, Nowak 1971, 1978a, 1978(b). In ithe investigated section only the u p p er (boundary of the form ation is clearly m arked.

In the upperm ost p art of the Czorsztyn Lim estone Fm. th e re is distinguished a K orow a Lim estone Mb. sensu Birkentmaijer 1977 ( = Czorsztyn Lim estone w ith Calpionella sensu B irkenm ajer 1954 = nodular-C alpionella lim estone sensu B irkenm ajer 1958 = lower D ursztyn limestones: facies of re d C alpionella 'limestone sensu B irkenm ajer and Gąsiorowski 196,1, B irkenm ajer 1963 = red Calpionella lim estones sensu Nowak 1971, 1978a, 1978fo = D ursztyn Lim estone Pm.: K orow a L im e­

stone Mb. sensu B irkenm ajer 1977). The low er 'boundary of the m em ­ ber is not sh arp in this section and it is arb itrarily placed 3 m etres be­

neath the 'bottom of the Sdbótka Limestone Mb.

B i o s t r a t i g r a p h y

A bundance of m icro- and macrofossils is know n from th e Czorsztyn Limestone Fm. including am m onites and Tintinnina.

A m m o n i t e s : B irkenm ajer 1963, basing on the data of Mojsisovics 1867, K reutz 1869, Z ittel 1870, N eum ayer 1871, 1873, A lth 1885, reports from the Czorsztyn Castle klippe O xfordiag form s (P. vicarius, A. oegir), K im m eridgian ones (T. trachynotum , T. compsum, T. holbeini, P. p ty - chodus, N. teres, P. liparum, A. longispinum , A. acanthicum , A. rüpellen­

se), form's rep o rted from Tithonian (C. kochi, H. silesiacum, P. ptycho- stoma, P. saxonicum , H. cf. m ontanum , L. cf. geron, S. contiguus, S.

pseudocolubrinus, A. acanthofalum , T. waageni, H. polyplocum , P. iso- typum ), from Tithonian and B erriasian (P. quadrisulcatum , H. ptycho-

icum , B. cf. richteri) or from B erriasian only >(B. cf. callisto).

A lthough this assemblage includes some form s w hich could indicate the presence of the am m onite zones: Bim am m atum , Beckeri, Hybono- tuim, D arw ini, Semifonme, Fallaiuxi, ’T ransitorius, ?Jaco-bi — Grandis, in the Czorsztyn Lim estone Pm., nevertheless, it lacks index species. M ore­

over, there is no m odern palaeontological w ork on this fauna. Also it is mot know n w hich of th e m entioned 'zones a re really present in the section.

According to B irkenm ajer 1963 the fauna of the B im am m atum Zone is represented in the m iddle m em ber of the Czorsztyn Limestone, the one of Beckeri in the upper mem'ber, and the T ithonian fauna, most probably, comes from the red Callipionella limestones. R eferring to „Am.

cf. callisto” collected (according to Mojsisovics 1867, p. 213) together w ith „Am.. ptychoides” from the upper b u t not the upperm ost p art of the Czorsztyn Lim estone Fm. B irkenm ajer (op. cit. p. 63, note 138)

doubts w h eth er it may correspond to Berriasella callisto (d’Orb).

However, the T intinnina datings (see below) bring into question the provenance of th e Tithonian am m onite fauna, m entioned above, from the „red CalpioneiMa lim estones” as a whole 2.

T i n t i n n i n a : In th e investigated section T intinnina are found m ainly in 'the u p p e r p a r t 'of th e C zorsztyn Lim estone Fm. They are especially num erous in th e Korowia Lim estone Mb. w here (they noted by B irkanm ajer 1954, 1958, 1963 and Nowak 1971, 1978a, 1978b. Re­

cently the zones older th a n A and B have been recognized in the low er p a rt of th e KoroKva Lim estone Mb. and below its loWer boundary. The T intinnina belong to 5 zones: CH (Chitinoidella), ,,S-P” (Semichitinoi- delila — Rra et intinnOps el la ), A (CraissiooHaria), B (C. alpina) a n d C (C.

elliptica — lower part).

Chitinoidella Z o n e : Chitinoidella Doben -r-f 3: Ch. boneti Dob., Ch.

dobeni Borza, Ch. sp. indeit.; Colomisphaera Now. -r-f: C. cieszynica Now., C. carpathica (Borza), C. fibrata (Nagy); Globochaete alpina Lomb. -r-f;

Gldbigerinidiae -r; Saccocoma Aigas. -a.

„Sem ichitinoidella — P raetintinnopsella Z o n e ” : Sem ichitinoidella n.gen. -f-c; S. sujko w skii n.sp., S. duranddelgai n.sp., S. sp. indeit.; Chi­

tinoidella -r-f; Ch. boneti; Praetintinnopsella Borza -r-f; P. andrusovi Borza, P.sp.indet.; Tintinnopsella Colom -r-f; T.carpathica (Murg. et F i­

lip). ^small form , T. rem anei Borza, T. sp. indet.; C alpionellidae Bonet gen, et sp. indet. -r; Colomisphaera: C. carpathica -r, C. m inutissim a (Col.), C. lapidosa (Vogler) -r-f; Globochaete alpina -a, G. hronica Borza e t . Misik -r; G em eridella m inuta BoTza e t Misik -r; Helicoryne sp. -r;

Saccocoma -c and o th ers (cf. P la te s III—VIII).

Crassicoliaria Z o n e :

A01 S u b z o n e : Crassicollariia aff. interm edia — Gaflpionella alpina:

Crassicollaria aff. interm edia (Dur.-Delga) -f, Cr. sp. iinridt. -f; Calpio- nella alpina Lor. -(large form s: Tintinnopsella carpathica -sm all form s -r, T. remanei -r; Praetintinnopsella andrusovi -r; Sem ichitinoidella du­

randdelgai n.sp. -r; Colomisphaera NOw. -r; C. carpathica, C. m in u tissi­

ma, „Cadosina W an. -r; C. semiradiata W an., C. semiradiata olzae Now.;

Globochaete alpina -a; Saccocoma -a.

A2 S u b I o n e : Crassicollaria brevis -Crassicollaria m assutiniana: Cr.

interm edia -r-f, Cr. brevis Rem. ^{- t ,} Cr. massutiniana (Col.) ^{- t ;} C. alpina -large form s -r; Tintinnopsella carpathica -smalil form s -r, T. remanei -r; Globochaete alpina -a; Saccocoma -f.

A3 S u ' b z o n e : Crassicollaria parvula: Cr. parvula Rem. -r-f, Cr.

brevis -r, Cr. interm edia -f, Cr. m assutiniana -r: C. alpina -r; T intinno-

2 A great pant of this fauna is older than the fauna which could correspond to the Tintinnina zones: „S-P” ( = Microcanthum Zone —- lower part), A (= Mic- rocanthum Zone—upper part „Durangiites” Zone) recognized in the Korowa Lime­

stone Mb. (= „red Calpionella limestones”).

3 r — rare, f — frequent, c — common, a — abundant.

psella carpathica -sm all form s -r; Colomisphaera m inutissim a -r; G lo- bochaete alpina -a: Saccocoma -a.

Calpionella alpiina Z o n e : Calpionella alpina -iglofbul'ar form s -c; C.

alpina -large fonmis -r; Crassicollaria parvula -f, Cr. interm edia -f; T in- tinnopsella carpathica - r : Globochaete alpina -a: Saccocoma -f.

GalpioneiDla e'lHijp'tica Z o n e (lower part): Calpionella elliptica Gad. -r, C. alpina -globular form s -a; Crassicollaria parvula -very sm all fonmis -r, Cr. interm edia -r; Tintinnopsella carpathica -sm all and middle^size form s -r; Colomisphaera m inutissim a -r; Globochaete alpina -a; Saccocoma -r.

In th e K orow a Limestone Mb. „S-P” Zone -up p er p a rt, A Zone w ith A01,.., A2, A3 Sulbzones, B Zone, C Zone -»lower p a rt are present.

Bedbw the lo w er b oundary of the KoroWa Mb. th e re is the CH Zocne — w ith the low er boundary undetenm inated and the „S-P” Zone -low er p a rt (of. Fiig. 2).

In the stratigraphical scheme recen tly presented fby B irkenm ajer 1975, 1977, th e Czorsztyn Lim estone Fm. and ’th e low er p a rt of th e Dumsztyn Lim estone Fm. (= K orow a Limestonte Mib. sensu B irkenm a­

je r 1977 = Czorsztyn Lim estone Fm., sensu Mojsisovics 1867) w ere a t­

tributed to Cällovian — Tithonian in th e Czorsztyn C astle section. The Berriasian stage is p resen t aibove iin th e Solbótka Lim estone Mib. .(= u p p er p a rt of the D ursztyn Limestone Fm. sensu B irkenm ajer 1977). According to th e Scheme, th e low er ibounldary of th e K orow a Limestone Mb.

(= „red Calpionella lim estones”) has been a rb itrarily placed w ithin the undivided Lower and Middle Tithonian (B irkenm ajer 1975, p. 297; 1977, p. 146).

As the am m onite datings are dubious, at the present state of investi­

gation, it is difficu lt to have a justified opinion about the assumed age of the low er boundary of the Czorsztyn Lim estone Fm. as w ell as about th e presence of stages older than the Tithonian, in this form ation.

N evertheless, Mojsisovics 1867, p. 212, adm itted th a t som ewhere in th e low erm ost p a rt of the Czor'sztyn Limestone Fm. the „A canthicum Zone” (Kimmeridigian) m ay be present.

L ater am m onite findings supplied form s w hich m ay indicate O xfor­

dian (Bim am m atum Zone), K im m eridgian (Beckeri Zone) as w ell as Lower T ithonian (Hylbonotu'm and D arw ini Zones), Middle Tithonian (Semiforme and Fallauxi Zones), U pper Tithonian (Transitorius? Zone) and B erriasian (Jacobi — Grandis? Zone).

The m icrofacial investigation new ly done in this section (icf. p. 7— 8) evidence th e Tithonian and Berriafeian age only. These datings refer to the 7 m etres of the Czorsztyn Lim estone Fm., beginning from the low er boundary of the Sobótka Limestone Mb. The m ierofacies characteristic for B erriasian (C. alpina and C. elliptica Zone -low er part), U pper Ti­

thonian (Crassicollaria Zone and „Sem ichitinoidella — P raetintinnopsella

Zone” ) and the upper p a rt of the Middle Tithonian (Chitinoidella Zone) w ere recognized there.

Therefore the rem aining p a rt of T ithonian (Middle Tithonian -low er part, Lower Tithonian) and o th er U pper Jurassic stages (K im m eridgian, O xfordian, Callovian) could be found only in the lowest 4 m etres of th e Czorsztyn Limestone Fm. section.

A g e p r o b l e m o f t h e „ S e m i c h i t i n o i d e ' l l a —

" P r a e t i n t i n n o p s e l l a Z o n e ”

The „Semichitinoide'lla — P raetintinnopsella Zone” occupies in the Czorsztyn Castle section an interm ediate position betw een th e C hitinoi­

della Zone and Crassicollaria Zone (Fig. 2, Table I). U nfortunately, this zone as w ell as th e neighbouring CH and A zones can not be precisely related to the am m onite findings in this section. The supposed Middle T ithonian am m onite species a re probably derived froim th e vicinity of the CH Zone (cf. Table I).

Thus the age of the „S-P Zone” can be determ ined only indirectly, in reference to o th e r regions.

T intinnina w ith two layered (organic and calcitic) w all of lorica recognized by Do'ben (/1963) in Bavaria (Kalkalpen: Hasslberg, R e c h e n -

berg) are placed by him in an interm ediate position, posterior to the first occurrences of Chitinoidelila and prior to th e -appearance otf Crassi­

collaria. The Zone I (Crassicollaria interm edia) is arb itrarily attrib u ted to the lower p a rt of U pper Tithonian w hile th e assemblages w ith Chi­

tinoidella to Middle Tithonian.

D urand Delga and Foucault (1968, p. 69) attrib u te th e „Praecalpio- nella” w ith sim ilar features encountered in Spain (Dorsale Bétique: Ja - balcon), France (Basses-Alpes, Berrias: Clue) and Italy (Préâlpes Véro- naiises: Monte Baldo) in analogous biostratigraphie position as in Ba­

varia, to Tithonian in general.

Borza (1969, p. 37) in the sections from the Slowak p art of th e Pieniny K lippen Belt, places the ,,Praetintinnopseilla andnusovi Zo­

ne” below th e microfaciets w ith Crassicollaria :(= U pper Tithonian) and above the microfacies w ith Chitinoidella („Ch. dobeni and Ch. boneti Zones” ) a rb itrarily attrib u ted to Middle Tithonian. This author deter­

mines the stratigraphie range of P. andrusovi n. sp. as the ,,lowermost p a rt of Upper T ithonian or the upperm ost p art of Middle T ithonian”

(Borza op. cit. p. 81).

D urand Ddliga (in: BoiIlot e t ail. 1971, p. 672) considers the assemblage consisting of P raetintinnopsella and Crassicollaria, recognized in the sam ple No 2 „Banc le Danois” (Gascon Bay), as indicative of lowermost U pper Tithonian.. „l'extrêm e base du Tithonique supérieur”.

In Cuba, K reisel and Furrazola (1971, in: F urrazola Berm udez and K reisel 1973) recognized P. andrusovi Borza in the upperm ost p a rt of the Chitinoidella Zone (Middle Tithonian) and in th e lower p a rt of the A Zone (Upper Tithonian). The M iddle Tithoniian age of th e CH Zone is referre d in Culba to [the am m onite findings (Judoley and Furrazola Bermudez, 1968).

In the am m onite-calpionellid correlation recen tly proposed (Collo­

que Jurassique, P aris 1975, p. 380) the boundary of th e Chi/tinoidella and Crassicollaria Zones was placed w ithin the M rcrocanthum Zone i.e. in the low er p art of the U pper Tithonian. This proposal is based on th e correlatijolns done, among others, in S pain (cf.: iBtanthel, Cesdiel, Geyer, Rettnane 1966; Rem ane 1969a; Enay and G eyssant 1975). U nfortunately, in the m entioned papers the „tw o-layered Tintinnina zone was not dis­

tinguished, and only from th e paper by D urand Delga and Foucault (1968) we know th a t this zone is p rese n t there in th e sam e position, betw een th e CH a n d A izoneis. Therefore, on th e sam e indirect w ay w e can deduce th e age of the discussed zone ’both in Spain an d in C ar­

pathians.

Enay and G eyssant {1975, p. 50) have determ ined the stratigraphie position of th e lower boundary of the Cralssilcollaria Zone th a t in tu rn determ ines th e u p p er boundary of the „S-P” as., „som m et de la zone à M icrocanthum ”... noting th a t it is not equivalent of any specific boundary in th e am m onite biostratigraphic division.

Some inform ations about the position of this boundary is provided by data from the Cehegin region (section B: S ierra de Quipara) given by Barthe/l et al. 1966. These data indicate th at the low er boundary of the C rassicollaria Zone occurs there 1,5—2,0 m (his Fig. 3) above th e M iddle/Upper Tithonian boundary determ ined in this section by ammonites.

However, E nay and G eyssant (1975, p. 50) consider, in th e same sec­

tion, the M iddle/U pper Tithonian (= M icrocanthum Zone) 'boundary to be in a low er position, and Chitinoidella recognized there (Remane 1969a, p. 568), in th e ir opinion, should ‘be entireily referred to the M icrocanthum Zone. Thus the m entioned distance betw een the lower boundary of th e A Zone and low er boundary of the M icrocanthum Zone would be m agnified at least twice.

T herefore the data from Spain presented above suggest th a t the M icrocanthum Zone inclused not only the lower p art of the Crassicol- laria Zone 'but also „SemichitinoideQ'la-Praetinti'nnopsella Zone”, and it is possible th a t the lower boundaries of the „S-P Zone” and M icro­

canthum Zone either coincide or are very near one to another. The CH Zone/„S-P Zone” boundary may be still in the low erm ost p art of the M icrocanthum Zone or still lower in the Middle Tithonian in the Ponti Zone. The la tte r alternative could be suggested by th e Cuba

- 1 0 -

data (Kreisel and Furrazola, op. cit.) if the Chitinoidella Zone is really lim ited to Middle Tithonian in th a t area, and the lower boundary of the A Zone is equivalent to the lower boundary of U pper Tithonian (M icrocanthum Zone). The question how far the correlation is correct can he settled only in sections w ith the am m onite zones w ell docum ented.

H owever, in the au th o r’s opinion, before the definitive solution of th e problem is reached, th e , ,Sernic hit inoi dell a-P r a e t intinn ops el la Zone”

can be tem porarily used for the M iddle/U pper Tithonian b oundary d eter­

m ination, particu larly wlhere am m onite faunas are poor or lacking.

In the Czorsztyn C astle section (Fig. 2) th e „S-P Zone” comprises deposits of the Czorsztyn Limestone Fm., including the lower part, 2,8 m thick, of th e KorOWa Lim estone Mb. This vailue can be used for an approxim ate location of the CH Zone/,,S-P Zone” (M iddle/Upper Tithonian boundary) in the section of the Czorsztyn Succession, in relation to the low er boundary of th e K orow a Lim estone Mb.

The Chitinoidella Zone occurs below the „S-P Zone” in the Czor­

sztyn Castle section. According to the data given by Enay and G eyssant (1975, p. 50) the low er boundary of this zone in Spain (Subbetique:

Cabra) lies at th e to p of the Falllauxi 'Zone. In o th er regions, as it was m entioned above, th e occurrence of Chitmoidelfla (w ithout Crassicol­

laria) is a rb itra rily considered as an indicator of th e Middle and U pper Tithonian age. However, due to the distinction of the „S-P Zone” , the ex ten t of the C hitinoidella Zone (Chitinoidella Zone sensu stricto) can be lim ited to Middle Tithonian.

Below the Chitinoidella Zone older microfacies w ere not encountered, including P. m almie a (Borza) occurring in m any sections of various successions of the Pieniny K lippen Belt ever in the sam e position below the Chitinoidel'la Zone (Borza, 1969: .Nowak 1976, 1978a, 1978b). It sug­

gest, together, w ith the presence of dispersed^ Chitinoidella in the inve­

stigated thin sections, th a t the lower boundary of the Chitinoidella Zone lies in a still low er position.

SYSTEMATIC POSITION

P rim itive Tinitinnina .... ,,à carapace très fine” ... recognized by Du- Tand Delga (in: Faillot ‘and Sole 1956) in th e J a t a Icon section (Dorsale Bétique, Spain) w ere first classified as prdbably belonging to T in tin - nopsella (T. carpathica?) and Stenosem ellopsis (S. hispanica), later (Du­

rand Delga and Foucault, 1968) included into a new genus Praecalpio­

nella D urand Delga (nomen nudum ), ,aind recently (Durand Delga in:

Boïllot et al. 1971) a ttrib u ted to Praetintinnopsella Borza, 1969; a re la­

tively long form Praecalpionella falloti n. sp. (nomen nuduim) = Praetin­

tinnopsella andrusovi Borza, 1969; short form Praecalpionella brouweri n. sp. (nomen nudum ) = Praetintinnopsella brouweri (D urand Delga, 1971).

— 11 —

12 —

T intinnina recognized in the Hassliberg section (Bavaria) by Doben (1963), characterized by presence of... „erkennbare äussere organische Hülle, die die schwach verkalkte Innenseite um gibt” ...were attrib u ted by 'him to Ca'lpionelîidae Bonet gen. e t sp. indet.

Then Borza, by basing on the m aterial fro m Podbiel'ska Series of th e Pieniny K lippen Belt (locus typicus: C erveny Kaimem, Slovak C ar­

pathians) and in relation to the D oben’s finding, included form s w ith a Tintinnopsella-like appearance and tw o-layered w all of lorica: calcitic and organic, to a new genus Praetintinnopsella n. gen.. H ere he accepted as a generotype P. andrusovi — w ith inner light calcitic layer and o u te r dark organic one. This new genus together w ith Chitinoidella Doben was included b y Borza into the fam ily Condonellidae K ent and superfam ily Tintinnidea Bonet, 1956.

Sem ichitinoidella is also characterized by the tw o-layered w all of lorica b u t unlike Praetintinnopsella it has an organic layer on the in n er side of the wall. According to D urand Delga (in: Boillot et al. 1971, p. 671) such position of the layers is aliso characteristic of the form s form erly attrib u ted to the genus Praecalpionella D ur.-Delga (nomen nudum).

Thus it is evident th a t Sem ichitinoidella and Praetintinnopsella com­

bine features characteristic of two d ifferent superfam ilies: T intinnidea Bonet 1956 and Galpionellidea Bom et 1956; consequently n either the Do- b en ’« (1964) and Rem ane’s (1969b) proposal to include them into Cal- pionellidea nor the Borza’s one- to re fe r them to Tintinnidea, can be accepted. This is 'because the Calpionelllidea n. superfaim. -after Bonet’s diagnosis com prises form s w ith calcareous tests w hile Tintinnidea n.

superfam . -w ith organic only (Bonet, 1956, p. 29).

Taking into consideration the argum ents presented above it seems justified to include the discussed foTm into an independent system atic u n it of appriopriate ran k . The author proposes the nam e Sem ichitinoi- dellidea m. superfam . It is also proposed to give a low er system atic ra n k on th e fam ily level: Seimichitinoidellidae m. fam . to -the form s w ith a fibrous stru ctu re of the calcitic layer w ith discontinous polari­

zation, i. e. belonging to the genera: Sem ichitinoidella n. gen. and Praetintinnopsella Borza 1969, w ith synonyms.

The exam ples encountered in various regions of the m ixed a s s e m ­

blages composed of: a) Chitinoidella + Praetintinnopsella; b) Chitinoi­

della -j- Praetintinnopsella -)- Sem ichitinoidella; c) Praetintinnopsel­

la Sem ichitinoidella + Crassicollaria; d) Praetintinnopsella + Crassi­

collaria; e) „Praecalpionella” -(- Crassicollaria; f) Calpioneilidae Bonet gen. et sp. indet. (in Doben 1963) + Crassicollaria; indicate th at the ge­

nera belonging to Tintinnidea Bonet (Chitinoidella Doben), Sem ichitinoi- dellidea n. superfam . (Semichitinoidella n. gen., Praetintinnopsella Bo­

rza) and Calpionellidea Bonet (Crassicollaria Rem ane and others) w ere

originally, already during th e ir life, differentiated b y th e stru ctu re of lorica .characteristic of the given system atic unites. It is difficult to m aintain the hypothesis th a t the organic, sem i-organic, sem i-calcitic and calcitic loricas found in the m ixed fossil T intinnida assemblages could represented various stages of calcitization of the originally u n i­

form loricas.

The in terp retatio n accepted here is supported b y the fact th a t the

„developm ent o p tim a” of d ifferen t species appear at different times:

first organic Chitinoidella (CH Zone = Middle Tithonian) later organic and calcitic Sem ichitinoidella and Praetintinnopsella („S-P Zone” = lo­

w er p a rt of U pper Tithonian), and lastly calcitic Crassicollaria (A Zone

—upper p art of U pper Tithonian). These „optim a” could have been r e ­ lated to the overall increase in tihe salin ity of sea w ater a t th e M iddle/

U pper Tithonian .boundary, reflecting a gradual increase of m ean tem perature. It accords well w ith a general trend in the developm ent of Tintinnina populations rela ted to theise optim a. This tre n d is e x ­

pressed, among others, by a generail constant increase in num ber of papulations w ith sm all form s prevailing w hich have reached th e ir culm i­

nation -at the Tithonian-© errias ian transition i(Zone B).

Suiborder: T intinnina Cl.aparède and Lachm ann, 1858

Superfaimdily : Sem ichitimoiidellidea n. suiperfam.

D i a g n o s i s : T intinnina w ith a tw o-layered w all of lorica: organic and calcitic.

.Family: iSemiiohiitinoidellidae n. fam.

D i a g n o s i s : T intinnina w ith a fibrous (m ulticrystalic) stru ctu re of the calcitic layer w ith discontinous polarization, w ith more o r less individualized collar, w ith rounded or pointed a'boral zone, or w ith a caudal appendage.

T y p e g e n u s : Sem ichitinoidella n, gen.

O t h e r s : Praetintinnopsella Bonza, 1969; Calpionellidea Bonet gen. et sp. indet., sensu Doben 1963; ,PTaecalpionella Durand Delga (nomen nuduim).

'Genus: Sem ichitinoidella n. gen.

T y p e s p e c i e s : Sem ichitinoidella su jko w skii n.sp.

D i a g n o s i s : Lorica w ith the inner layer organic (dark) and outer layer calcitic (white) — w ith a fibtrouls stru ctu re.

Sem ichitinoidella su jko w skii n. sp.

‘C P I. I , 'F ig . 1— 4 )

?pars 1968 Pm ecalpionella falloti n. ap. (nomen nudum); Durand Delga and Fou­

cault, Pl. II, Fig. 10; ?>pars 1969 Praetintinnopsella andrusovi n.ap.; Bonza: Pl. XLIX, Fig. 14.

- , 13 —

14 —

H o 1 o t y p e: Specim en illu strated in Pl. I, Fig. 1 is found in a col­

lection of th e Geological In stitu te in Cracow, th in section: WAN. ,Cz. Z.

6770

P a r a t y p e s : Pl. I, Fig. 2—4

D e r i v a t i o n o m i n i s : to pay honour to D r Zbigniew Sujkow ski who first recognized Calpionella in the Polish C arpathians.

S t r a t u m t y p i c u m : U pper Tithonian, boundary of th e Chitinoi- dedlla and Craissico'lLaria Zones: , ,Semich it inoideliLa j P ra etin'tinnopsel la Zone” ; Czorsztyn Lim estone F m : K orow a Limeistone Mib. {-«upper part).

L o c u s t y p i e u s : P ien in y K lippen Belt, Poland; Czorsztyn S uc­

cession, Czorsztyn: Czorsztyn C astle section - w ester^ ciliff.

M a t e r i a l : 8 specimens

D i a g n o s i s : Conical lorica w ith a broad oral opening, short collar, pointed in th e aboral zone. The inner, organic layer is dark, v ery thin and preserved in fragm ents only.

I

Fig. 3. Scatter diagram far lorica length (L) and width 01) of S. sujkow skii n. sp.

(in micrometers); holotype marked by asterisk

Fig. 3. Wykres długości <L) i szerokości (1) lorik u gatunku S. sujkow skii n. sp.

(w mikrometrach); holotyp oznaczony gwiazdką

D e s c r i p t i o n : The lorica is conical, w ith a m axim um w idth in th e upper p art, at the base of the collar. Towards the aboral pole it narrow s at firs t insignificantly,. being almost cylindrical in this part; in th e lo*wermost p a rt it narro w s rap id ly to a point; a t th is p art it is som ew hat p ar abolie in shape. The collar is low. Its dower p a rt 'has a short seigment alm ost cylindric anJd above sliighty bent ou'tiwards. The opening is broad ( “ = 1 _ ±, see Table 2). A shoulder-dike bend is visible at collar’s base.

The w all of an uniform 'thickness is well separated from th e su r- rouding m atrix. Som ew here it becomes thinner, difficult to / distinguish

— 15 —

T a b le - T a b e la 2

L I

k

w1 w 2

1

2 62.4 42.9 33.15 7.8 3.90 0.975 2.925

3* 66.3 50.7 35.1 7.8 5.85 1.95 3-9

4 66.3 50.7 35.1 7.8 6.825 1.95 4.875

5 702 42.9 35.1 7.8 2.925 1.17 1.755

'6

7 70.2 52.65 39.0 7 .8 6.825 1.95 4.875

8 74.1 52.65 35.1 7.8 3.90 0.975 2.925

Dimensions of specimens of S. sujkow skii nov. sp. (in micrometers). L — length of lo­

rica; I — width of lw ica; u — diameter of oral opening; k — height of collar; iw — thickness of wall; wil — thickness o f inner layer; w2 — thiioknesis o f outer layer Wymiary okazów S. sujkow skii nov. sp. (w mikrometrach). L — długość loriki; 1 — szerokość loriki; u — ujście; k — wysokość kołnierza; w — miąższość ściany; w l — miąższość warstwy wewnętrznej; w2 -s— miąższość warstw y zewnętrznej

in a thin section. The "outer, w hite, calcitic layer, b u ilt up of short colum nar crystals rad ially orientated, form s the fram ew ork of the wail.

The in n er layers is dark, organic; it contains isolated calcite grains w ith yellow ish tinge, dispensed irreg u larly o r arran g ed in rinig-like groups. This layer is very thin and only fragm entarily preserved.

Two morphological groups are distinguishable (Fig. 3, Table 2). One is represented by elongated form s (elongation: j = 1,30 — 1,67; length of ilorica: L — 66,3 — 74,1 m icrom eters; w idth of lorica: 1 = 42,9 — 52,6 m icrom eters). The second group contains short fortms (^ = 1,3; L — 62,4 —

—66,3 'micrometers: il = 42,9 — 50,7 ■micrometers). The la tte r form s have a cylindrical segm ent m entioned above, very short so th a t th eir general shape is alm ost parabolic. Both groups display a differentiation in tJhe thickness of the wall. Some are evidently thicker Cw = 5,85 — 6,825 m icrom eters), and o th e r thinner (w = 2,925 — 3,90 m icrom eters). In (both groups the inner layer is alw ays v ery th in (iwl = 0,975 — 1,95 m icrom e­

ters), w hile th e o u te r is m ore d ifferen tiated (w2 = 1,755 — 4,875 m icro­

meters). Holotype dimensions: see Talble 2.

O c c u r r e n c e : upper p a rt of th e Czorsztyn Limestone Fm. (lower p art of th e Korowa Limestone Mib. and a tbit low er of its low er bound­

ary), Czorsztyn Succession, Czorsztyn: C zarsztyn Castle section and others.

Sem ichitinoidella duranddelgai n. sp.

{Pi. II, Fig. 1—4)

?(Pars 1963 Praecalpionella brouweri n. sp. (nomen nudum); Durand Delga and Fou­

cault: Pl. II, Figl 9; ?pars 1969 Praetintinnopsella andrusovi n. sp.; Borza: Pl. LXX, Fig. 5—10.

H o 1 o t y p é: Specim en illustrated in Pl. II, Fig. 2 is found in the collection of the Geological In stitu te in Cracow, thiin section: WAN Cz. Z. 6770

— 16 — P a r a t y p e s: Pl. II, Fig. 1,3 and 4

D é r i v a t i o i n o m i m i s : In lhanaur of Prof. D r Miohel D urand Deiliga from Laboratoire de Géologie M éditerranéenne, U niversité P au l- -Salbatier in Touilouse, who firs t recognized th e two-llayered Tinlt'innina.

S t r a t u m , t y p i c u m : U pper Tithonian, boundary of the „C hiti­

noidella Zone” and CrassicoHlaria Zone, „Sem idhiltinoidella-Praetin- tinnopsella Zone” ; Czorsztyn Lim estone Fm.: K orowa Lim estone Mb.

-upper p art.

L o c u s t i p i e u s : Pieniny K lippen Belt, Poland; Czorsztyn: Czor­

sztyn CaStle section — (western cliff.

M a t e r i a l : 25 specimens

D i a g n o s i s : Sphaeroid-ellipticail lorica w ith a broad oral opening, a short collar, in th e ato n al pant rounded hamiciroullar-tparaib-dlic (or

?pointed).

D e s c r i p t i o n : Lorica w ith elongation ^ = 1,09 — 1,38 and m axim um w id th .1 = 33,15 — 48,75 m icrom eters (in th e 'middle of th e length of lorica). Its Shape is approxim ately 'broadly elliptic. O ral open­

ing is wide “ = 2 / 5 — 4/5, collar is short, usuaiily poorly visible, slight­

ly Ibent out. ‘The w all of uniform thickness is usually thiin anld difficult to recognize in th in sections; only exceptiona'lly it reaches the thickness W = 11,7 m icrom eters. The outer w h ite calcitic layer form s th e m ain fram ew ork of the walil. It is of filbrous structure. The in n er d ark layer is very th in and preserved in fragm ents only. The length of lorica L = 46,8 — 58,5 m icrom eters ; m ost of specim ens does n o t exceed 55 m ic­

rom eters .(Taible 3). Hoilotype dim ensions: see Taible 3.

10 -

--- *--- 1--- 1--- ---1--- , I

10 20 30 40 50 60

Fig. 4. Scatter diagram for loricas length (L) and width (1) of S. duranddelgai nov.

sp. (in micrometers); holotype marked by asterisk

Fig. 4. Wykres długości <L) i szerokości (1) lorik gatunku S. duranddelgai. n. sp.

(w mikrometrach); holotyp oznaczony gwiazdką

17 —

T a b l e - T a b e l a 3

L l u k w w1 w 2

1 46.ö 33.15 13.65 11.7 3.9 0.975 2.925

2 46.8 42.9 27.3 5.8 4.875 0.975 33

3 46.8 429 31.2 7 8 4.875 0.975 3.9

4 46.6 42.9 31.2 ---- 6-825 1.95 4.875

5 50.7 40.95 27.3 7.8 4.875 0.975 3.9

6 50-7 40.95 23.4 7.8 3.9 1.365 2.535

7 50.7 4095 31.2 ---- 3.9 1.365 2.535

8* 50.7 429 27.3 7.8 4.875 0.975 3.9

9 5 0.7 42.9 ---- ---- 4.875 0.975 3.9

10 5 0.7 4 2 9 31.2 7.8 5-85 0.975 4.875

11 5 0.7 42-9 31.2 7.8 4.875 0.975 3.9

12 5 0.7 42.9 31.2 7.8 3.9 --- 3.9

13 5 0.7 44.85 31.2 7.6 4.875 0.975 3.9

.14 52.65 42.9 31.2. 5.8 5 3 5 1 95 3.9

15 54.60 44.85 — - - --- 6.825 1.95 4.675

16 54.6 . 429 ---- --- 7.8 : -— 7.8

17 54.6 42 9 ---- ---- 5 8 5 ---- 5-85

ia . 54.6 . 46-8 --- 5-8 6.625 1.95 4.875 19 54.6 42.9 31.2 . 7.8 4.875 0 975 3.9

20 54.6 46.8 .31.2 9.75 9-75 0.975 7.8

21 546 ,46 8 31.2 11.7 4.875 0.975 3.9

22 54.6 48.75 27.3 ---- 4.875 0375 3.9

23 54.6 48.75 31.2 7.0 7 8 39 3.9

24 585 , 4 2 9 33.15 7 8 e e 1.95 4.85

25 54.6 42.9 31.2 7.8 3-9 --- 3.9

D im e n s io n s ô f s p e c im e n s o f S. duranddelgai n o v . s p . (in m ic r o m e t e r s ) F o r s y m b o ls s e e T a b le 2

W y m ia r y o k a z ó w S. duranddelgai n o v . sp . (w m ik r o m e t r a c h )

Symbole literowe objaśnione w Taibeli 2

O c c u r r e n c e : -upper p a rt of 'the Czorsztyn Limeistone Fm .-{lower p a rt of th e K orow a Lim estone Mb. and b it low er th a n its low er boun­

dary), Czorsztyn Succession, Czorsztyn: Czorsztyn Castle section and others.

R e m a r k s : The species S. duranddelgai n. sp. differs from S. suj- kow ski n. SP- by its general spbaeroid-elliptical fo rm of ' lorica (m axi­

m um w idth in the m iddle of the heigth) and sm aller dimensions.

REFERENCES — WYKAZ LITERATURY

A l l e m a n n F., C a i t a l a n o R., F a r e s F., R e m a n e J. (1971) Standard ealpio- nelid conation (Upper Tithonian — Valanginian) of the western Mediterranean Province. Proceed. II Plankt. Conf. Roma 1970. II. Roma.

A 1 1 h A., (1885) Opis geognostyczny Szczawnicy i Pienin. Rozpr. i Spraw. W ydz.

m at.-przyr. Ak. Urn. 13. Kraków.

B a r t h e l K. W., C e d i e 1 F., G e y e r O. F. * R e m a n e J. (1966) Der suibbetische Jura von Cehegin (Provinz Murcia, Spamien). Mitt. Bayer. Staatssamml. Pa~

läoTit. hist. Geol. 6. München.

2 — R ocznik PTG XLVIII/1

18 —

B i r k e n m a j e r K., <1954) Sprawozdanie z badań geologicznych wykonanych w pienińskim pasie skałkowym w latach 1950—1951. Biul. IG 86. Warszawa.

B i r k e n m a j e r K., (1958) Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałko­

wym. Wyd. Geol. Wanszawa.

B i r k e n m a j e r K., <1963) Stratygrafia i paleogeograifia serii czorsztyńskiej pieniń­

skiego pasa skałkowego Polski (Stratigraphy and paleogeography of the Czor­

sztyn Series, Pieniny Klippen Belt, Carpathians in Poland). Stud. geol. pol. 9.

Warszawa.

B i r k e n m a j e r K., (1975) Tectonic control of sedimentation at the Jurassic-Cre- laceous boundary in th e Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Mém. B. R. G. M.

86. Paris.

B i r k e n m a j e r K., (1977) Jurassic and Cretaceous Lithos-tratigraphic Units of the Pieniny Klippen Belt, Carpathians, Poland (Jurajskie i kredowe jednostki lito- stratygraficzne pienińskiego pasa skałkowego Polski). Stud. geol. pol. 45. War­

szawa.

B i r k e n m a j e r K., G ą s i o r o w s k i S. M., (1961) Stratigraphy of the Tithonian and Lower Neocomian of the Czorsztyn Series (Pieniny Klippen Belt, Carpa­

thians), based on Aptychi. BiUl. Acad. Pol. Sei. sér. sei. géol. geogr. 9. 2. Var­

sovie.

B o i l l o t G., D u p e u b l e P. A., D u r a n d D e i g a M., O z a u v i l l e L., (1971) Age m inim al de l ’Aitlantique Nord d’après la découverte de calcaire tithonique à Calipioneliles dans le Golfe de G as congé. C. R. Acad. Sc. Paris. 273, s er. D.

B o n e t P., <1956) Zonifiieacion miesrofaunistica de las cailizas crétacicas del Este de Mexico X X e Congr. geol. intern. Mexico, Bol. Ass. Mexic. Géol. Petrol. VII, 7/8 B o r z a K. (1969) Die Mikrofazies und Mikrofossilien des Oberjuars und der Unter­

kreide der Klippenizone (der 'Westkarpaten. Vyd. SAV. Bratislava.

C o l l o q u e sur la lim ite Jurassique-Crétacé, Lyon, Neuchâtel 1973. Mém.

B. R. G. M. 86. Pariis.

D o b e n K. (1963) Über CaipkxneLLiden an der Jura/Kreide — Grenze. Mitt. Bayer.

Staatssamsmil. Paläont. hist. Geol. 3. München.

D u r a n d D e l g a M., F o u c a u l t A. (1968) Un élém ent de la Dorsale bétique:

le Jabalicón <prov. de Grenade, Espagne). Bull. Soc. Géol. France. 7e, 10. Paris.

E n a y R., G e y s s a n t J., (1975) Faunes d ’ammonite s du Tithonique des chaînes bétiques (Espagne méridionale). Mém. B. R. G. M. 86. Paris.

F a l l o t P., S o l é S a b a r i s L., (1956) Sur la géologie du Jabalcon (prov. de Gre­

nade, Espagne). C. R. Ac. Sc. 242. Paris.

F u r r a z o l a B e r m u d e z G., K r e i s e l K., (1973) Los Tintinidos fosiles en Ku­

ba. R. Tecnoüotgia 1/73. Habana.

J u d o l e y K., F u r r a z o l a - B e r m u d e z G., (1968) Estratigcafia y fauna del Ju- râsico de Cuba. Inst. Cubano de Rec. Min. y Acad. Ciencias Cuba. La Habana.

K r e u t z F., (1869) Tatry i wapienie ryfowe w Galicji. (On the Tatra Mts. and klippe limestones in Galicia). Spraw . Kom. Fizyogr. c. k. Tow. Navk. K rak. 3 (1868).

M o j s i s o v i c s E., (1867) Umgebungen von Rogoźnik und Csorsztyn. Nördliche Tatra-Thäler. Verh. k. k. geol. R. A. 11. Wien.

N e u m a y r M., (1871) I. Jurastudien. 4. Der Vertretung der Oxfordgruppe im öst­

lichen Thei'le der mediterranen Provinz. Jb. geol. R. A. 21, H. 3. Wien.

N e u m a y r M., (1871) Jurastudien 3. Folge 5: Der penninische Klippenzug. Jb.

geol. R. A. 21, H. 4. Wien.

N e u m a y r M., (1873) Die Fauna der Schichten mit Aspidoceras acanthicum. Abh.

geol. R. A. 5, H. 6. Wien.

N o w a k W., (1971) Wyniki badań mikrofacjalnych profilu skałki zamku czorsztyń- skiego. Przewodnik XLIII Zjazdu Pol. Tow. iGeoil., IG. Wyd. Geol. Warszawa.

N o w a k W. A., (1976) Farastomiosphaera malmica (Borza) from the Polish Car­

pathians and Their Stratigraphical Value for Lower Tithonian Deposits (Para- stomiosphaera tmalmi-ca (Borza) z Karpat Polskich i jej znaczenie dla korelacji

utworów dolnego tytanu). Rocz. Pol. Tow. Geol. 46, 1—2. Kraków.

N o w a k W. A., (1978a) Problem of the Jurassic/Gretaceous Boundary in the Po­

lish Carpathians. Problem granicy jura/kreda w Karpatach Polskich. Proceed.

X I Congr. CBS Ass. Kijów.

N o w a k W. A., (1978b) Próba wyznaczenia granicy jura/kreda w Karpatach pol­

skich na podistawie nowszych badań kalpionel. Spraw. Pos. nauk. Kom. PAN w Krakowie. Kraków.

R e m a n e J., (1969a) Les possibilités actuelles pour une utilisation stratigraphique des Calpionelles (Protozoa Incartae sedis, Ciliata?). Proceed. I Intern. Conf.

Plankt. Microfossils, Geneva 1967, v. II. E. J. Brill, Leiden.

R e m a n e J., (1969ib) Nouvelles données ^{s u t} la position taxonomique des Calpio-- nellidae Bonet 1956 et sur (les rapports avec les Tintinnina actuels et les autres

groupes de „Tintinnoïdiens” fossiles, detto.

R e m a n e J., <1971) Les Calpionelles protozoaires planctomiques des mers méso- géennes de l’époque secondaire. Ann. Guébhard, 47. Neuchâtel.

R e m a n e J., i(1974) L e s C a lp io n e lle s . C o u r s I I I e . C y c le S c . T e r r e P a lä o n t . U n iv . G e n è v e .

U h 1 i g V., (1890) Ergebnisse geologischer Aufnahmen in den westgalizischen Kar­

pathen. II Th. Der pieninisehe Klippenzug. Jb. geol. R. A., 40. Wien.

Z i t t e l K. A., (1870) Die Fauna der aelteren Cephailopodenfuehrenden Tithonbil- diungen. Palaeontogr., Suppl. 2, 1 Abt. Th. Fischer Verl. Cassel.

— 19 —

STRESZCZENIE

Rozpoznane na obszarze pienińskiego pasa skałkowego w profilu Zam ku Czorsztyńskiego (ty to ń górny sukcesji czorsztyńskiej, por. fig.

1 i 2, ta'bela 1 i 4) i opisane w pracy m ikroskam ieniałości z grupy Tin- tinnina (Protozoa inc. sed., Ciliata?, por. str. 14— 17, fig. 3 i 4, tabela 3 i 4, plansze I—II), 'dla których zaproponowano nazwę Semichitinoidedla n. (gen., są podstaw ą do sform ułow ania kLllkiu tez: a) pozycji system a­

tycznej tych m ikroskamieniałości; b) pozycji stratygraficznej w yróżnio­

nego nowego „poziomu Sem ichitinoidella — P raetintinnopsella” i m o­

żliwości w ykorzystania go dla wyznaczania granicy m iędy tytonem środ­

kowym i górnym; c) określenia granic litostratygraficznych jednostek:

form acji w apienia czorsztyńskiego i ogniwa w apienia z K orow ej oraz ich zasięgu wiekowego.

M ikroskam ieniałości z rodzaju Sem ichitinoidella rozpoznano po raz pierw szy w górnej jurze. S tru k tu ra ściany ich loriki, w odróżnieniu od dotychczas poznanych stru k tu r znam iennych dla Calpionellidea Bonet 1956, Chitinoidella DOben 1963 i Praetintinnopsella Borza 1969, w yka­

zuje w ew nętrzną w arstw ę z substancji organicznej oraz zew nętrzną kal- cytową o stru k tu rze w łóknistej.

Powyższe cechy nasuw ają pew ne analogie z współczesnymi form am i zaliczanym i do Codoneliidea K ent, 1881. Na taką ewentuaLność m ogła­

— 20

b y zwłaszcza wskazywać, w ystępująca u Sem ichitinoidella po stronie zew nętrznej ściany, w łóknista w arstw a kalcytow a nie w ykazująca s tru k ­ tu ry sferolitow ej. W naw iązaniu bow iem do w yników badań uzyskiw a­

nych ostatnio dzięki zastosowaniu m ikroskopu elektronowego, nie moż­

na wykluczyć możliwości, że jest ona przekrystalizow aną — pierw otnie aglutynującą — w arstw ą zbudowaną z kokolitów, znam ienną dla Codo- nellidea K ent.

Stosunek jednakże kopalnych form do współczesnych nie został w sposób przekonyw ający ustalony. Ogólnie przypuszcza się, n a podsta­

wie dalekiego upodobnienia morfologicznego lorik, że prow adziły one ten sam try b życia. Inne natom iast cechy, m. in. stru k tu ra ścian lorik — w tym rów nież kołnierza, m ają być zdaniem pew nych autorów podsta­

w ą do ich wspólnego traktow ania, jako należących do T intinnida Corliss, 1955.

Należy jednakże zauważyć, że oprócz w ielu cech wspólnych, zazna­

czają się m iędzy kopalnym i a w*spółlczesnymi formaimi bardzo w yraźne i istotne różniće. P rzykładem są form y zaliczane do Cälpionellüdea Bo- net, stanow iące większość kopalnych form , u (których lorilka jest obudo­

w ana 'z kailcytu o Strukturze sferolitow ej. Loriki o takich cechach nie zolstały dotychczas rozpoznane w śród współczesnych Tintinnida Corliss.

Niełatwo je st róWnież w yjaśnić stru k tu rę ścian form należących do Praetintinnopsella Borza. W prawdzie, ta k jak Sem ichitinoidella n. gen., m ają dw uw arstw ow ą ścianę organiczną i kalcytow ą, jednakże w odróż- nieniiu od nich w arstw a kalcytow a w ystępuje po stronie w ew nętrznej ściany. Ten typ stru k tu ra ln y ścian loriki nie został również rozpoznany u form w spółczesnych.

Powyższe różnice, zaznaczające się m iędzy kopalnym i tytońskim i fo r­

mam i i współczesnymi, a zwłaszcza większa ilość m odyfikacji stru k tu ­ ralnych ścian u form kopalnych w skazuje, że niekoniecznie między oma­

w ianym i grupam i m ikroskam ieniałości muszą istnieć bezpośrednie związ­

ki rodowe.

W ystępowanie Sem ichitinoidella w zespołach m ieszanych (por. str. 5 i 13), w skład których wchodzą w różnej kom binacji: form y o lorice organicznej (C hitinoidella), o lorice kalcytow ej (Crassicollaria Remane) oraz o lorice dw uw arstw ow ej organicznej i kalcytow ej (Praetintinnop­

sella), pozwala sądzić, że kopalne T intinnina Claperède e t Lachmann, 1858 za życia nie posiadały tylko jednego typu lorik — zm ienionych n a­

stępnie w czasie diagenezy (różne stadia kalcytyzacji i rekrystalizacji), lecz że już pierw otnie były zróżnicowane pod względem stru k tu ry ścian oraz substancji je budujących. W tym układzie trudno je uznać za n a­

leżące tylko do jednej jednostki system atycznej, tej rangi co Codonel- lidea K ent, 1881. Stosując bowiem kry teria, Obowiązujące dla tej rangi jednostek system atycznych, jest w pełni uzasadnione w yróżnienie wśród

kopalnych form co najm niej 3 niezależnych nadrodzdta: Tintinmidea Bo­

net, 195-6 — obejm ujących fonmy o lorikach organicznych; S em ichitinoi- dellidea nov. superfaim. — o lorikach organicznych i kalcytow ych; Cal- pionellidea Bonet, 1956 — o lorikach kalcytow ych (o stru k tu rz e sferoli- towej).

Nie można zatem uznać za uzasadnioną propozycję przyjęcia jednej w spólnej system atyki dla kopalnych i współczesnych form . Konieczne natom iast i uzasadnione jest utrzym anie i stosowanie nadal dla form kopalnych system atyki niezależnej, zaproponowanej przez Boneta (1956) z powyższym uzupełnieniem .

Nie wyklucza to wszakże możliwości snucia hipotez, co do ich w za­

jemnego pokrew ieństw a — w skali wyższych rang, a naw et podejm o­

w ania prób ich usystem atyzow ania. Muszą być wszakże w szerokim za­

kresie uw zględniane cechy, stanowiące podstaw ę system atyki form ko­

palnych. W przeciw nym razie ich system atyka nie będzie mogła mieć większego znaczenia dla celów biostratygrafii geologicznej, a co z kolei byłoby wysoce niekorzystne dla pełnego w yjaśnienia rozw oju tych m i­

kroorganizm ów i zrozum ienia ich ewolucji.

M ikroskam ieniałości z grupy T intinnina znane są w stanie kopalnym począwszy od ordowiku. N ajbujniejszy ich rozwój przypada jednakże dopiero w jurze i kredzie. Uwagę zwłaszcza zw racają optim a rozw ojo­

we tych m ikroskam ieniałości, przypadające n a środkow y 'górny tytoń, berias i walanżyn. N ajpierw , przypuszczalnie w tytonie środkowym, za­

znacza sę rozkw it Chitinoidella o lorice organicznej, z kolei, zapewne w niższym górnym tytonie, Sem ichitinoidella i Praetintinnopsella o lo­

rice dw uw arstw ow ej organicznej i kalcytow ej, a następnie w wyższym górnym tytonie, beriasie i w alanżynie Calpionellidae Bonet z loriką kalcytow ą. Znam ienne jest, że to następstw o optim ów zaznacza się na rozległym obszarze prow incji m edyterańskiej i atlantyckiej w ty m sa­

m ym czasie. Pozw ala to sądzić o istnieniu rozległych zm ian fizyko- -chem icznych środowiska polegających na podwyższeniu zasolenia w o­

dy m orskiej. Z m iany te, foyć może pozostawalły w zawiązku z ogólnym postępującym w zrostem tem p eratu ry średniej. Czynniki te, podwyższo­

ne zasolenie i tem p eratu ra, mogły — Obok innych — mieć istotny w pływ na zaznaczający się w czaisie górnego tytonu rozwój populacji drobnych tintininów — o lorikach kalcytow ych, stale ilościowo w zra­

stających w czasie — aż do apogenum w najniższym beriasie (zona B).

Współczesny etap rozw oju T intinnida Corliss, jak można wnosić na podstawie porów nań z w/w optim am i rozw oju form kopalnych, n a jb a r­

dziej przypom ina etap z pogranicza tytonu środkowego i tytonu górne­

go. Optim a rozwojowe w ty m czasie osiągnęły form y o lorikach orga­

nicznych i organiczno-kalcytowych. Nie można zatem w ykluczyć możli­

wości, jeśli podobieństwo w w ykształceniu stru k tu raln y m lorik i sub­

— 21 —