Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, język polski
Temat: Czy babcia wnuczkę zrozumie?
Treści kształcenia:
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Świadomość językowa. Uczeń:
2) sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; zna granice stosowania slangu młodzieżowego.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Wymienia cechy języka mówionego i pisanego,
● Odróżnia odmianę oficjalną i nieoficjalną języka,
● Nadaje własnym tekstom charakter oficjalny i nieoficjalny,
● Wyszukuje przykłady tekstów charakterystycznych dla obu odmian języka,
● Prezentuje wypowiedzi oficjalne i nieoficjalne w formie nagrań,
● Propaguje postawę prawdomówności, uczciwości.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Układa dialog w odpowiedniej odmianie języka,
● Przekształca teksty z oficjalnej odmiany języka na nieoficjalną i odwrotnie,
● Tworzy mapę myśli podsumowującą wiadomości z lekcji,
● Wie, kiedy można i kiedy nie powinno się stosować slangu.
Kompetencje kluczowe:
● Umiejętność uczenia się,
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
● Zasób multimedialny: filmy „Jeszcze slang czy już literatura?”, „Paw Królowej” – fragment,
● Sprzęt multimedialny: komputer, ewentualnie podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna,
● Kartki samoprzylepne.
Metody nauczania:
● Problemowe: rozmowa kierowana, dyskusja,
● Praktyczna: ćwiczenia,
1
● Eksponująca: film.
Formy pracy:
● Zbiorowa jednolita,
● Indywidualna jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita uczniów. Podejmuje czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, zapisanie tematu zajęć na tablicy. Następnie poświęca chwilę na zapoznanie klasy z celami zajęć.
Etap realizacji
Prowadzący pyta uczniów, czy potrafią wskazać różnicę między językiem mówionym a pisanym. Prosi ich o wypowiedzi, które komentuje, uzupełnia i koryguje. Następnie zachęca do wspólnego wyciągnięcia wniosków: trafne zapisuje na tablicy w formie tabelki, a uczniowie notują je w zeszytach. Przykład:
Język mówiony Język pisany
● Swobodna budowa zdania
● Częste stosowanie elipsy, czyli pominięcie jednego ze składników
● Obecność anakolut, czyli wypowiedzeń, w których składniki nie są ze sobą powiązane z zachowaniem wszystkich reguł składni
● Występowanie wypowiedzeń urywanych
● Przewaga zdań współrzędnych
● Staranny pod względem składniowym
● Zdania długie, z przewagą zdań złożonych podrzędnie
● Bogatsze słownictwo
● Pisząc, mamy czas na zastanowienie się i korektę
Nauczyciel zwraca uwagę, że w zależności od sytuacji język pisany, jak i mówiony mogą przybrać formę oficjalną i nieoficjalną. Następnie wprowadza pojęcie slangu:
Slang (żargon) – środowiskowa odmiana języka narodowego, którą posługuje się jakaś zamknięta grupa społeczna bądź zawodowa. Jest elementem scalającym członków wewnątrz grupy, a jednocześnie wyodrębnia tę grupę spośród innych.
Nauczyciel zachęca uczniów, aby podali różne przykłady użycia slangu, z którymi się zetknęli – chwilę później zaprasza ich do obejrzenia filmu z zasobu multimedialnego z fragmentem „Pawia Królowej” Doroty Masłowskiej. Poleca im zanotowanie sformułowań slangowych, które pojawiają się w tekście.
Następnie uczniowie otrzymują po 5 kartek samoprzylepnych, na których zapisują popularne w slangu młodzieżowym zwroty wraz z wyjaśnieniem (mogą zapisać i wyjaśnić także te,
2
które pojawiły się w tekście Masłowskiej). Podchodzą do tablicy i przyklejają kartki według alfabetu, tworząc „słownik” slangu młodzieżowego.
Nauczyciel powinien podkreślić, że używanie slangu nie jest czymś złym, jednak nie można go nadużywać. Należy go bezwzględnie unikać w sytuacjach oficjalnych.
W kolejnym etapie lekcji prowadzący zaprasza uczniów do obejrzenia drugiego filmu
z zasobu multimedialnego zawierającego wypowiedź dr Glensk dotyczącą obecności slangu młodzieżowego w literaturze. Po emisji materiału inicjuje dyskusję na temat tego, w jakim celu autorzy wplatają slang do utworów literackich, czy w „Pawiu Królowej” pojawia się prawdziwy język ulicy, czy też jest to wykreowana stylizacja, w jakich jeszcze znanych uczniom utworach literackich pojawia się stylizacja językowa i jakie ma cechy.
Etap końcowy
W ramach podsumowania zajęć prowadzący proponuje uczniom ćwiczenie: zadaniem jest ułożenie w parach dialogu pomiędzy babcią a wnuczką na temat tego, co wydarzyło się w szkole (w wypowiedziach wnuczki należy użyć slangu młodzieżowego). Po chwili chętni uczniowie odczytują dialogi.
Zapis pracy domowej:
Napisz życzenia z okazji urodzin w dwóch wersjach: dla kolegi i dla babci.
Dodatkowo:
Scenariusz może być wykorzystany także na godzinie wychowawczej, na lekcji bibliotecznej.
3
