ROZWÓJ K ATED RY ODLEW NICTW A POLITECH NIKI ŚLĄ SK IE J
K atedra O dlew nictw a P olitech n ik i Śląskiej p ow stała w roku akade
m ickim 1945/46, tj. w roku kreow ania P olitech n ik i Śląskiej w G liw icach.
Na kierow nika K ated ry został p ow ołan y ów czesn y dyrektor techniczny H uty „Zabrze” m gr inż. G abriel K niaginin. Na stanow isko starszego asysten ta przy K atedrze, został zaangażow any rów nież w ty m czasie m gr inż. Z bigniew G odlew ski.
Początkow o lokal K atedry m ieścił się w gm achu P olitech n ik i przy ul. M arcina Strzody, a następnie przeniesiono K atedrę do gm achu przy ul. P ow stań ców . L okale te, zarówno sw oim rodzajem jak i w ielk ością nie odpow iadały jednak potrzebom K atedry.
P ersp ek tyw a utw orzenia sp ecjaln ości odlew niczej na P olitech n ice Ś ląsk iej zm uszała zarów no pracow ników K atedry, jak i k ierow n ictw o U czeln i do w yp osażen ia K ated ry O dlew nictw a w odpow iednie lokale i aparaturę. D zięki staraniom ów czesnego Rektora P o litech n ik i Śląskiej Prof. dra n. t. W ładysław a K uczew skiego i Prof. dra inż. W itolda B ier- naw skiego w październiku 1945 roku P ołu d n iow e Z jednoczenie P rzem ysłu M etalow ego przekazało P olitech n ice Ś ląsk iej od lew n ię przy ul. Towaro
w ej 1. O piekę nad ty m Z akładem od p ierw szej ch w ili objęła K atedra O dlew nictw a. P ierw szym k ierow n ikiem Zakładu O dlew nictw a (zakładu produkcyjnego) został st. a sy sten t m gr inż. Z bign iew G odlew ski.
Jakkolw iek działalność K ated ry O dlew nictw a datuje się już od roku 1945, to jednak oficjaln y akt praw n y p ow ołu je do życia K atedrę dopiero z dniem 1. I. 1946 r. (D ziennik U rzęd ow y M inisterstw a O św iaty N r 9/46 poz. 233). P ierw szy okres d ziałaln ości b ył bardzo trudny. Kadra naukowa K ated ry była bardzo nieliczna, a k ierow n ik K atedry pracow'ał rów no
cześn ie w przem yśle. W yposażenie aparaturow e otrzym anego zakładu p rod uk cyjnego b yło bardzo p rym ityw n e, m usiało ono jednak z koniecz
ności po drobnych adaptacjach być w yk o rzystyw an e dla stu d en tów już w roku akadem ickim 1945/46. P oczątk ow y okres d ziałaln ości K atedry sprow adzał się w ięc w yłączn ie do pracy d ydak tyczn ej. Zakład produk
c y jn y w ytw arzał tylk o najprostsze od lew y z m eta li n ieżelaznych. D ochody
8 R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś lą sk ie j
z produkcji u m ożliw iały m odernizację Zakładu oraz u zu pełn ien ie apara
tu ry badaw czej w K atedrze.
W p ierw szych m iesiącach 1946 roku do K atedry zostali zaangażow ani m gr inż. Ryszard C hudzikiew icz w charakterze st. asysten ta i stu d en t W ydziału M echanicznego H enryk Chim iak w charakterze m łod szego a sy stenta.
C elem rozszerzenia w Zakładzie asortym entu p rodukcyjnego rów nież na od lew y żeliw n e, zainstalow ano w roku 1948 żeliw ia k w yk on an y dla K ated ry n ieodp łatn ie przez H utę „Zabrze”.
P o w yb u dow an iu żeliw iaka, Zakład znacznie p o w ięk szył i rozszerzył sw oją produkcję. Pod koniec roku 1946 przy ogólnym stan ie zatrudnienia ok. 100 osób (obsługa agregatów , form ierze, robotnicy, p lacow i, porząd
kow i, in żyn ierow ie i adm inistracja) produkcja m iesięczna w y n o siła ponad 100 ton od lew ów z żeliw a i stopów m etali nieżelaznych.
W roku 1951 za w ygospodarow ane nadw yżki fin ansow e zakupiono agregat do przeróbki m asy form ierskiej, dw ie m aszyny form iersk ie UG2, laboratoryjny sy lito w y piec elek tryczn y KO10, m ikroskop m etalograficz
n y oraz w yposażono w niezbędne urządzenia laboratorium chem iczne.
Z początkiem roku akadem ickiego 1951/52 zostaje p ow ołany do czyn nej służby w ojsk ow ej st. asysten t m gr inż. H enryk Chim iak, natom iast adiunkt K atedry i rów nocześnie kierow nik Zakładu m gr inż. Z bigniew G odlew ski przenosi się d o W ojskowej A kadem ii T echnicznej w W arsza
w ie. K atedra traci dw óch zasłużonych pracow ników , którzy w n ieśli duży w kład pracy przy jej organizacji. W tym czasie zostają zaangażow ani do K ated ry i Zakładu ab solw en ci W ydziału M echanicznego P o litech n ik i Ś ląsk iej: M arian W ęgorow ski w charakterze a sy sten ta i B ogdan Iw asyk początkow o jako instruktor techniczny a n astęp n ie asy sten t. Stanow isko K ierow nika Zakładu produkcyjnego ob ejm uje d otych czasow y pracow nik Z akładu m gr inz. Tadeusz Ambroziak (zaangażow any dn. 1. X . 1946 r.).
W roku 1952 po zainstalow aniu m aszyn i urządzeń oraz u zu pełn ien iu aparatury laboratoryjnej (urządzono laboratorium m ateria łó w form ier
skich i w ykonano żeliw iak laboratoryjny
0
200 mm ) zo stały zapoczątkow an e prace naukow e z których w arto w y m ien ić badania nad zastosow a
niem nadlew ów 1 ciśn ien iow ych w od lew n ictw ie m eta li nieżelaznych, w yk on ane przez m gra inż. Bogdana Iw asyka oraz badania (jedne z p ierw szych w P olsce) nad produkcją żeliw a sferoidaln ego.
Rok 1953 jest w pracy K atedry i Zakładu dość ch arak terystyczny.
K ierow nik K atedry Prof. m gr inż. G abriel K niagin in zostaje w dniu 1. XII. 1952 r. R ektorem P olitech n ik i Ś ląsk iej, co w znacznym stopniu ogranicza jego czas p ośw ięcan y K atedrze i Z akładow i produkcyjnem u.
R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś lą sk ie j 9 Spraw y Zakładu, zostają przekazane praw ie całk ow icie do bezpośredniej d ecyzji k ierow n ik ow i zakładu produkcyjnego.
W p ołow ie 1953 roku odchodzi z U czeln i kierow nik od lew n i produk
cyjn ej m gr inż. Tadeusz Am broziak. Na jego m iejsce zostaje zaangażo
w an y, pracujący od roku 1952 w' charakterze w yk ład ow cy m gr inż. Stefan Jarzębski, k tóry rów nocześn ie ob ejm uje etat adiunkta w K atedrze.
W roku 1953 przeprow adzono reorganizację K ated ry w g której zgod
nie z U ch w ałą Rady M in istrów (M. P. A -117/53 poz. 1522) z dnia 1. X. 53 r.
K atedra O dlew nictw a posiadała n astęp u jące zakłady:
1. Zakład Topienia i O dlew ania M etali (kierow nik prof. m gr inż.
G. K niaginin).
2. Zakład T ech n ologii M odelu i Form y (kierow nik z-ca prof. m gr inż. S tefa n Jarzębski).
3. Zakład U rządzeń i M echanizacji O dlew nictw a (kierow nik z-ca prof. m gr inż. R. C hudzikiew icz).
4. Zakład M ateriałów Form ierskich (kierow nik m gr inż. E. Janicki).
Z akłady K atedry, p rzejęły rów nocześnie opiekę nad odpow iadającym i im specjalnością kom órkam i o d lew n i produkcyjnej.
Z p oczątkiem 1954 roku zostają zaangażow ani do pracy w K atedrze w ch arakterze asysten tów absolw en ci I-go stopnia grupy odlew niczej P olitech n ik i Ś ląsk iej inż. inż. K rystyn a P u dełko, Z bigniew P iątk iew icz i Tadeusz Guzik.
W tym czasie zostali rów nież zaangażow ani na eta ty zakładu pro
d uk cyjnego inż. inż. Z dzisław M iezin, Ryszard B artos i A d olf H alama.
W okresie od roku 1953 do 1955 w yk on ano w K atedrze i Zakładzie prod uk cyjnym szereg in w estycji. Do n ajw ażn iejszych zaliczyć należy po
sta w ien ie n ow ego b udynku w k tórym zlokalizow ano laboratorium badania m ateriałów form ierskich, laboratorium m etalograficzne, w y trzym ałościo
w e, laboratorium fotograficzne, salę w yk ładow ą i kreślarnię oraz p om ie
szczenia socjalne. U porządkow ano teren i w yk on ano częściow o drogi w za
kładzie. Z ainstalow ano szereg urządzeń, jak:
E lek tryczny piec łu k o w y o pojem ności 250 kg.
E lek tryczny piec łu k o w y (bębnow y) o pojem n. 100 kg.
2 p iece elek tryczn e łu k ow e o pojem n. 50 kg każdy.
W tym czasie, d zięk i staraniom m gra inż. S tan isław a N ow iń skiego zostało zorganizow ane i dobrze w yp osażon e laboratorium chem iczne. K a
tedra n aw iązu je rów nież ściślejszą w spółpracę z p rzem ysłem , w ykonując szereg opracow ań i ekspertyz.
W roku 1955 zostali zaangażow ani do pracy w' K atedrze m gr inż.
M anfred Szopa i m gr inż. M ariusz Łabęcki. R ów nocześnie w zakładzie p rod uk cyjnym rozpoczęli pracę inż. inż. Zenon C ieślak i Andrzej Zielonka.
10 R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j
W 1956 roku zw aln ia się z pracy w K atedrze m gr inż. M. W ęgorow - ski, a zostają p rzyjęci m gr inż. St. Jura i m gr inż. J. G aw roński.
W roku akadem ickim 1956/57 rozpoczyna pracę w K atedrze na 1/2 etatu doc. m gr inż. W acław Sakw a — K ierow n ik K ated ry O dlew nictw a P olitech n ik i C zęstochow skiej.
W roku 1957 przenosi się na A kadem ię G órniczo-H utniczą w K ra k o
w ie prof. G abriel K niaginin. W tym roku odchodzą rów nież z K atedry z-ca prof, m gr inż. Ryszard C hudzikiew icz i z-ca prof, m gr inż. Stefan Jarzębski. Kierow'nictwo Zakładu produkcyjnego ob ejm uje inż. Zenon Cieślak, k tóry tę fu n k cję p ełni do dnia dzisiejszego.
W roku 1957 został rozpisany przez W ydział M echaniczny P o litech n ik i Śląskie] konkurs na stan ow isko k ierow n ikaK ated ry O d lew n ictw a w w y niku którego k ierow n ictw o K atedry pow ierzono d ocen tow i m grow i inż.
W. Sakw ie. W roku tym rozpoczęli rów nież pracę w K atedrze docent mgr inż. S tefan B alicki, adiunkt m gr inż. Jan H oroszko oraz w ykładow ca mgr inż. T. W achelko.
W roku 1958 odchodzą z K ated ry asysten ci m gr inż. m gr inż. M. Szo
pa i Tadeusz Guzik, rów nocześnie zaangażow any zo sta je do pracy m gr inż. Józef Czepiel.
N a podstaw ie zarządzenia M inistra Szkolnictw a W yższego, z dnia 12. IX. 57 anulującego rów nocześnie U chw ałę R ady M in istrów z dnia 1. X . 1953 r. K atedra O dlew nictw a posiada obecnie trzy zakłady, a m ia
now icie:
1) Zakład Topienia i O dlew ania M etali, 2) Zakład T ech n ologii Form owania, 3) Zakład M echanizacji O dlew ni.
Tak duże zm iany personalne przeprow adzone w latach 1956 i 1957 spow odow ały rów nież p ew n e zaham ow anie w pracy K atedry i Zakładu.
W roku akadem ickim 1957/58 przeprow adzono uzupełniające prace budo
w lan e, w ykończono drogi, w yb u dow an o m agazyn oraz zasobniki na m a
teriały w sadow e.
W roku 1959 zostało urządzone laboratorium m etali n ieżelazn ych oraz laboratorium tech n ologii form y. W roku tym , przeprow adzono rów nież rem ont k apitaln y starych pom ieszczeń. Rok 1959/60 w in ien już b yć ostat
nim rokiem p ow ażn iejszych robót b ud ow lan o-rem on tow ych .
Od roku akadem ickiego 1958/59 zaczęto p ow oli przekształcać charak
ter prac prow adzonych w K atedrze z u słu gow ych na prace badawcze. Do w ażniejszych zagadnień nad k tórym i pracują obecnie pracow nicy K atedry należą:
1. Z astosow anie w od lew n ictw ie n ow ych gatu n ków koksów.
2. U lep szenie jak ości że liw a sferoidalnego.
R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś lą sk ie j 11
3. O pracow anie n ow ych m etod w ytw arzan ia żeliw a sferoidalnego.
4. M odyfikacja żeliw .
5. K rystalizacja stopów dw u sk ład nik ow ych . 6. G azy w m etalach.
7. A k tyw izacja p olsk ich bentonitów . 8. T ransport p n eu m atyczn y w odlew ni.
O becny skład person alny K ated ry O dlew nictw a P olitech n ik i Śląskiej je st następujący:
K ierow n ik K ated ry — Doc. m gr inż. W acław Sakwa Zakład Topienia i O dlew ania M etali
— Doc. m gr inż. W acław Sakw a
— adiunkt m gr inż. Bogdan Iw asyk
— st. a sy sten t mgr. inż. M ariusz Ł abęcki
— st. a sy sten t m gr inż. S tan isław Jura
— st. a sy sten t m gr inż. Józef Czepiel
— laborant S tan isław B oniakow ski Zakład T ech n ologii Form y
— w yk ł. m gr inż. Edm und Janicki
— w y k ł. m gr inż. Tadeusz W achelko
— st. a sy sten t m gr inż. Józef G aw roński
— st. a sy sten t m gr inż. K rystyn a P udełko
— laborant Teresa Dzbańska Zakład M echanizacji O dlew ni
— adiunkt m gr inż. Jan H oroszko
— st. asysten t m gr inż. Z bigniew P iątk iew icz Studium W ieczorowe w K atow icach
— z-ca prof. m gr inż. P iechota
— z-ca prof. m gr inż. L w ow icz
Do K ated ry przyn ależy Zakład D ośw iadczalny w którym zatrudnieni są inżynierow ie: Zenon Cieślak, Z dzisław M iezin, A d olf H alam a, Andrzej Z ielonka, Jerzy Szym ański, Adam Truszkow ski, nadm istrz Rok C zesław i technik K ollek N orbert oraz 50 pracow ników u m y słow ych i fizyczn ych .
12 R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś lą sk ie j
W YPO SAŻEN IE K ATEDRY
K atedra wraz z Zakładem d ośw iadczalno-produ k cyjn ym stan ow i jed
ną całość i z tego w zględ u w yp osażen ie p oszczególnych od działów nieza
leżn ie od ich przeznaczenia op isyw ane będzie łącznie.
Schem at pom ieszczeń K ated ry podaje rys. nr 4. Jak kolw iek w szystkie urządzenia stanow ią jedną całość, to jednak m ożna tu w yod rębn ić trzy
niejako rodzaje w yposażenia:
— oddziały o charakterże laboratoryjnym ,
— oddziały o charakterze p rod uk cyjnym (przem ysłow ym lub pół- p rzem ysło w ym ),
— pom ieszczenia od m inistracyjn e i dydak tyczn e.
W laboratoriach oraz na oddziałach p rod uk cyjnych w yk on uje się w szelk ie prace naukow o-badaw cze w chodzące w zakres prac naukowych K atedry. P om ieszczenia te w raz ze sw y m i urządzeniam i w yk orzystyw an e są rów nież do ce ló w dydak tyczn ych . S tu d en ci I-g o roku W ydziału Mecha
nicznego i M echaniczno-E nergetycznego oraz stu d en ci sekcji odlewniczej w yk on ują w szy stk ie ćw iczen ia i odrabiają laboratorium w K atedrze. Na teren ie K atedry w y k on yw an a jest rów nież w ięk sza część prac dyplom o
w ych oraz w szy stk ie prace przejściow e prow adzone przez K atedrę O dlew
nictw a.
W laboratoriach katedralnych prow'adzone są rów nież przeszkolenia dla pracow ników przem ysłow ych .
Z pom ieszczeń i urządzeń K atedry i Zakładu korzystają pracownicy przy w yk on yw an iu zleceń dla przem ysłu.
LABORATORIA K ATEDRY
Laboratorium chem iczne — Laboratorium chem iczne w ykonuje w sze l
kie analizy składu ch em iczn ego m etali, żu żli i m ateriałów ogniotrw ałych potrzebnych do prac nauk ow ych i d ydak tyczn ych K atedry. Przeprowadza się tu rów nież bieżące an alizy su row ców i w yrobów odlew ni.
W laboratorium ch em iczn ym w yk on u ją studenci analizy potrzebne do prac przejściow ych i d yplom ow ych . W pom ieszczeniach tych są przepro
w adzane rów nież ćw iczen ia program ow e z „analizy su row ców ” dla V -go roku sek cji odlew niczej.
L aboratorium ch em iczn e składa się z trzech pom ieszczeń:
— laboratorium analizy ilościow ej o pow ierzchni 45 m 2,
— laboratorium fizyk o-ch em iczn ego o pow ierzchni 18 m 2,
— pokoju w agow ego o pow ierzch ni 17 m 2.
R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś lą sk ie j 13 W yposażenie laboratorium ch em iczn ego składa się z następujących w ażn iejszych urządzeń i aparatów:
— 3 d ygestoria
— 2 sto ły laboratoryjne z arm aturą gazow ą, Wodną i prądem elektr.
— stacja m iareczkow ania
— elek trolizer 5 m iejscow y
— 2 suszarki
— piec m u flo w y PEM -2
— piec m u flo w y S iem en s-P lan ia EP2
— 4 w a g i an alityczn e i m ikroanalityczne
— 2 w a g i techniczne
— 2 aparaty Brauna do oznaczania w odoru w m etalach
— 2 aparaty H olth au s-S eu th e do oznaczania w ęgla i siarki w m eta
lach
— fotom etr P u lfrich a
— 2 p eh am etry lam pow e
— k alorym etr D ubosąue
— w izk ozym etr V ogel-O ssage
— aparat M arcussona
— bom ba k alorym etryczna
— drobny sprzęt laboratoryjny, jak: aparat Orsata, łaźnie wodne, elek tryczn e, pom py p różniow e itp.
Laboratorium an alizy spek traln ej — Laboratorium zajm uje pow ierzch
nię 18 m 2.
W yposażenie laboratorium składa się z następ u jących urządzeń:
— sp ek tograf k w arcow y typ ISP-28,
— m ik rofotom etr fotoelek try czn y n ierejestru jący M F-2,
— staloskop.
Spektograf używ'any jest do em isyjn ej analizy spektralnej jakościo
w ej i ilościow ej m etali i stopów , m in erałów i preparatów chem icznych.
M ikrofotom etr fotoelek try czn y n ierejestru jący słu ży do pom iaru gęstości poczernień spektrogram ów otrzym an ych na kliszach. M ikrofoto
m etr stosu je się do d okładnych ilościow ych analiz spektralnych.
L aboratorium rentgen ograficzne — Laboratorium rentgenograficzne o pow ierzch ni około 14 m 2 urządzone jest przy laboratorium analizy sp ek traln ej. W yposażenie laboratorium składa się z aparatu ren tgen ow sk iego do badań m ikrostrukturalnych firm y VEM TUR (65 kV). Do urzą
dzeń d odatkow ych n ależy 6 lamp (Co, CU, WO, Fe, Cr i Mo) kam ery D eb ey-S ch erera, L auego i u niw ersalna oraz negatoskop do badania rent- genografów .
14 R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś ląsk iej
W laboratorium w yk on u je się prace naukow o-badaw cze zw iązane z program em prac nauk ow ych K atedry. P race te dotyczą głów n ie badań Wtrąceń n iem etaliczn ych w odlew ach. Laboratorium to, jak i laboratorium analizy spektralnej jest obecnie w stadium raczej rozruchow ym .
Pracow nia fotograficzna — Pracow nia fotograficzna o p ow ierzch ni około 18 m 2, posiada poza u m eb low an iem n astępujące w yposażenie:
— 3 p ow ięk szalnik i (API, Krokus, Magnolar)
— 1 kopiarka do zdjęć styk ow ych
— 1 kopiarka do fotokopii
— 1 stojak do w yk on yw an ia reprodukcji
— 3 aparaty fotograficzne (Contax, Practina, Fotokor I)
— drobny sprzęt (reflektory, suszarki elek tryczn e itp.)
Pracow nia fotograficzna je st pom ocniczym laboratorium słu żącym g łów n ie do w yk on yw ania w szelk ich prac d okum entalnych, zw iązanych z pracam i n aukow o-badaw czym i K atedry. W ram ach tych prac w y k on u je się zdjęcia m akro i m ikrostruktur do prac p rzejściow ych i dyplom ow ych dla stu d en tów oraz do atestów i ek sp ertyz dla przem ysłu.
W pracow ni w yk on u je się rów nież fotokopie n iektórych artyk u łó w z prasy technicznej lub książek. Z pracow ni korzysta rów nież laborato
rium rentgen ograficzne i spektroanalizy.
Laboratorium m etalograficzne — L aboratorium m etalograficzne po
siada dw a pom ieszczenia:
— w ła ściw e laboratorium o p ow ierzch ni 20 m 2
— salę do przygotow ania.
W laboratorium w yk on u je się prace naukoW o-badawcze przew idziane planem K atedry oraz prace n au k ow o-u słu gow e zw iązane z produkcją Zakładu. Z laboratorium korzystają w d użym stopniu stu d en ci sekcji odlew niczej odrabiając ćw iczenia (badania m etalograficzne stopów od lew niczych) i w yk on ując prace przejściow e i d yplom ow e.
W yposażenie laboratorium składa się:
— m ikroskop m etalograficzn y M eF z w yp osażen iem (produkcji firm y Reichert)
— m ikroskop m etalograficzny szk olny M -m et. 3 (produkcji P. Z. O.)
— m ikroskop stereosk opow y M st 125 (produkcji P. Z. O.)
— m ikroskop b iologiczn y M-440 (produkcji P. Z. O.)
— m ikrotw ardościom ierz PM T-3 (produkcji ZSRR)
— szlifierka
— polerki
— stół w arsztatow y z im adłam i
— drobny sprzęt i m eble.
R ozrwój K a te d ry O d lew n ic tw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j 15 Sala do p rzygotow ania zgładów m etalograficznych jest w trakcie urządzania i p rzew idu je się tu instalację p iły do cięcia tw ardych m etali oraz ew en tu a ln ie elektropolerki.
Laboratorium obróbki ciep ln ej — Laboratorium obróbki cieplnej zaj
m u je p om ieszczen ie o pow ierzch ni około 60 m 2 i jest w ch w ili obecnej dopiero w stad ium organizacji. Zasadnicze jego w yp osażen ie to dw a piece silito w e k om orow e typ u P SK -1 i piec kom orow y silito w y W PK -2.
Laboratorium przeznaczone jest do prac badaw czych i d ydak tyczn ych K ated ry. K orzystać z niego m ają w p ierw szym rzędzie stu d en ci przy w y k onyw aniu prac p rzejściow ych i d yplom ow ych . W p rzyszłości przew iduje się w yp osażen ie tego laboratorium w p iece soln e oraz w piece z regulo
waną atm osferą.
Laboratorium w y trzym ałościow e — L aboratorium w y trzym ałościow e zajm u je odrębne p om ieszczen ie Oi p ow ierzch ni około 40 m 2. W skład w y posażenia tego laboratorium wchodzą:
— u niw ersalna m aszyna w ytrzym ałościow a 30 t firm y L. Schopper
— u niw ersalna m aszyna w ytrzym ałościow a 100 t z p ulsatorem firm y L. Schopper
— tw ardościom ierz B rin ella f-m y „A lpha”
— tw ardościom ierz R ockw ela typ K DL-1
— m ło t udarow y C harpyego 15 kGm f-m y „A lpha”
— m łotek P o ld i
— duroskop (ręczny) f-m y „R ational”.
W n ajb liższym ok resie przew idziano u zu pełn ien ie urządzeń laborato
rium aparatem do badania ścieralności.
Laboratorium piasków i m ateriałów form ierskich — Laboratorium zajm uje p om ieszczenie o pow ierzch ni 70 m 2 i w yposażone jest w k om plet typ ow ych aparatów do badania m ateriałów form ierskich. Do n ajw ażn iej
szych urządzeń należą:
— 3 m ieszark i krążnikow e (produkcji krajow ej)
— 2 m ły n y b ęb n ow o-k u low e
— 2 aparaty do badania przepuszczalności m as form ierskich (pro
dukcji krajow ej)
— 3 aparaty do badania m as na ściskanie (prod. krajow ej i ZSRR)
— 1 aparat do badania m as na rozciąganie (produkcji radzieckiej)
— 1 aparat u n iw ersaln y do badania m as na ściskanie, ścinanie i zgi
nanie typ G. F. (produkcji szw ajcarskiej)
— 3 u bijak i do próbek (z k om p letem forem ek) IO i AGH
— 3 przesiew acze z k om p letem sit IO i AGH i radzieckie FR1
16 R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś ląskiej
— 3 aparaty do odm yw ania lepiszcza IO i AGH i radz. FG4
— 2 aparaty „S p eed y” do badania w ilg o tn o ści IO i AGH
— 1 suszarka Grubba do oznaczania w ilgotn o ści prod. radz. FW1
— 2 aparaty W egenera do oznaczania p lastyczn ości m asy (produkcji w łasnej)
— 1 aparat do oznaczania zdolności w yd zielan ia gazów przez m asę (produkcji w łasnej)
— 1 piec typ u Marsa do oznaczania tem p eratu ry spiekania piasku A P10
— 1 aparat E nslina do oznaczania zdolności w chłon ian ia w ody przez glin ę
— 3 suszarki laboratoryjne SEL4
— piec k ryp tolow y do oznaczania ogniotrw'ałości EK10
D la dalszego rozw oju laboratorium zaplanow ane jest w y k on an ie apa
ratu do badania m as form ierskich na ścieranie (osypność) oraz urządzenie do oznaczania w ła ściw ości m as w p odw yższonych tem eperaturach.
Laboratorium tech n ologii m odelu i form y — P ow ierzchnia laborato
rium w y n o si około 70 m 2. Jest to p ierw sze tego typu laboratorium w P ol
sce. W ch w ili obecnej je st ono w stan ie organizacji. U rządzone zostały stoiska m od elow e p rzepływ u cieczy ilustrujące w p ew n y m sen sie charak
ter ruchu ciek łego m etalu W form ie. P rzew id u je się u ru ch om ien ie stano
wisk:
— odlew ania m etodą w yta p ian ych m odeli,
— form ow ania skorupow ego,
— odlew ania odśrodkow ego.
Ze w zględ u na brak jak ich kolw iek w zorów , urządzenie laboratorium napotyka na dość duże trudności.
Laboratorium topienia m etali nieżelaznych — Laboratorium posiada pom ieszczenie o pow ierzchni około 60 m 2 i jest w yp osażon e oprócz ty p o w ego u m eblow ania w następujące urządzenia:
— 4 p iece laboratoryjne typu PET
— piec silito w y
— w aga analityczna
— drobny sprzęt laboratoryjny.
Laboratorium jest w' trakcie urucham iania i w ch w ili obecnej m oże w yk on yw ać jed yn ie prace badaw cze i ćw iczenia ze stopam i n isk otop liw y- m i (tem peratura topienia do 1000°C).
W n ajb liższym okresie p rzew idu je się w yp osażen ie w piece um ożli
w iające przeprow adzanie prac z m etalam i trudnotopliw ym i.
Roziuój K a te d ry O d lew n ic tw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j 11
H ALA DO ŚW IADCZALNA
Hala dośw iadczalna o p ow ierzch ni 240 m 2 w yposażona je st w suw nicę o nośności 1 t. Laboratorium to przeznaczone jest przede w szy stk im jako laboratorium b adaw cze stopów1 żelaza w p ierw szym rzędzie żeliw a.
W yposażenie h ali składa się (schem at rozm ieszczenia urządzeń podaje rys. 13) z n astęp u jących urządzeń:
E lek tryczn y piec łu k o w y (bębnow y) 100 kg — Jest to piec przem ysło
w y przeznaczony do w ytap ian ia m etali n ieżelazn ych i żeliw a.
C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
pojem ność nom inalna — 100 kg (brązu),
m oc transform atora jednofazow ego — 125 kVA, średnica bębna — 0 920 mm ,
średnica elek trod g rafitow ych — 0 75 mm .
E lek tryczn y piec łu k o w y 50 kg — Jest to piec laboratoryjny przezna
czony do prac badaw czych i n auk ow ych oraz prac d ydak tyczn ych ze studentam i. P iec w y k orzystan y je st do w ytap ian ia stali w ęg low y ch , sto
p ow ych i żeliw a.
C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
pojem ność nom inalna — 50 kg,
m oc transform atora jedno fazow ego — 100 kVA, średnica Wanny — 562 mm,
średnica elek trod grafitow y ch — 50 mm .
P iec in d u k cyjn y z generatorem lam p ow ym ty p u PIS -B 10 — Jest to piec laboratoryjny. M ożliw ość pobieranej m ocy w zakresie od 0 do 10 kW oraz w y m ien n y ty g iel, pozw ala na w ytap ia n ie d ow olnych gatunków stali, żeliw a i m etali n ieżelazn ych . P iec ten zainstalow ano w 1959 r. U żyw an y 3est w yłącznie do prac badaw czych.
C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
pojem ność nom inalna — 6 kg (stali), m oc pobierania z sieci — 30 kW, moc odbioru — 10 kW.
D w a elek tryczn e piece kom orow e typu PE K -2 — Są to piece prze
m y sło w e przeznaczone do obróbki ciep ln ej odlew ów . C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
w y m iary kom ory: 500 szer. X 390 w ys. X 1000 dł.,
18 R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j m aksym alna tem peratura w kom orze pieca — 10OO°C, m oc pieca — 42 kW,
napięcie zasilania — 3 X 380 V.
W iertarka słupow a typ u W S-2
M aszyna do odlew ania pod ciśnieniem typ u E ckert (rys. 16) — Ma
szyna przeznaczona jest do w yk on yw ania o d lew ów z m eta li nieżelaznych.
C h a r a k te r y s ty k a techniczna:
siła tłoczen ia :— 30 ton,
ciśn ien ie em u lsji w od n o-olejow ej — 220 k G /cm 2,
m ak sym aln y przekrój od lew ów w p łaszczyźn ie sty k u m eta lo w ych form — 300 cm 2.
U r z ą d z e n i a p o m o c n i c z e :
1. pompa h ydrauliczna — ciśnienie robocze 220 k G /cm 2, 2. akum ulatory pow ietrzno-hydrauliczne,
3. elek try czn y piec oporow y — o pojem ności n om in aln ej 100 kG (miedź).
S uw nica jednobelkow a C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
udźw ig — 1000 kG,
m aksym alna w ysok ość podnoszenia — 2,0 m, rozpiętość m ostu — 6,30 m.
Ż eliw iak — 0 200 — Jest to żeliw iak laboratoryjny jedn orzęd ow y przeznaczony przede w szystk im do prac d ydaktycznych ze studentam i.
E lek tryczny piec silito w y typu K O-10 — Jest to piec p rzem ysłow y przeznaczony do obróbki ciep ln ej.
C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
w ym iary kom ory: szer. 300, w ys. 300, dług. 600, m aksym alna tem peratura w kom orze pieca — 1300°C, m oc pieca — 25 kW.
O DDZIAŁY O CHARAKTERZE PRO DUK CY JNYM
O ddziały p rod uk cyjne jak k olw iek w sw ych założeniach m ają na celu przede w szystk im w y k on yw an ie prac naukow ych, to jednak w znacznej
R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j 19
m ierze pośw ięcon e są produkcji u słu gow ej dla p rzem ysłu. W ynika to przede w szystk im z dw óch powodów:
a) potrzeb dydak tyczn ych , b) w zg lęd ó w fin ansow ych .
S tu denci przechodzący przez laboratorium katedralne m uszą zapoznać się p rak tycznie z w arunkam i pracy poszczególnych oddziałów , a w zw iąz
ku z ty m m uszą w y k on yw ać w y to p y i konkretne od lew y. Z drugiej nato
m iast stron y K atedra na sw e prace badaw cze oraz zajęcia dydaktyczne p rak tycznie nie otrzym u je w ła ściw ie żadnych kredytów , co w konsekw en cji zm usza w yd ziały produkcyjne do w ypracow ania na te ce le odpow ied
n ich funduszy.
W ykonyw ane zlecenia m ają w znacznej m ierze charakter prac nau
kow ych i ek sp erym en talnych. K ilka słó w w stępu podanego pow yżej jest konieczne celem uzasadnienia potrzeb w yp osażen iow ych . W warunkach p rzem ysłow ych zarów no w yp osażen ie jak i jego rozm ieszczenie m usiałoby b yć nieco inne.
M o d e l a r n i a — M odelarnia usytu ow ana jest w osobnym pom iesz
czeniu.
M odelarnia w yk on u je w szelk ie oprzyrządow anie d rew nian e do prac b adaw czych K atedry, drobne roboty stolarsk ie dla potrzeb K atedry oraz w szelk ie roboty m od elarsk ie zw iązane z produkcją w łasn ej odlew ni.
M odelarnia składa się z dw óch pom ieszczeń których łączna pow ierzch
nia w y n o si 140 m 2.
P om ieszczen ie p ierw sze to w arsztat obróbki ręcznej w yposażony v. pięć sto łó w stolarsk ich oraz niezbędne narzędzia pracy.
P om ieszczen ie d ru gie przeznaczone jest do m echanicznej obróbki drew na. W yposażenie tego oddziału składa się z następ u jących m aszyn:
— p iła taśm ow a typ u K rem er (w ym iar stołu rob. 1000 X 900)
— w yrów niarka typ u Penika (w ym iar stołu rob. 2200 X 420)
— strugarka grubościow a typu H. E. K. (w ym iar stołu 1000 X 600)
— piła tarczow a typ u K irchner
— tokarka typ u 3DT (dł. łoża 3000 mm)
— 2 tokarki stołow e (dł. łoża 600 i 400 mm)
Do m odelarni n ależy suszarnia drew na o pow ierzchni około 30 m 2 oraz sk ładow iska drew na (jak d otychczas na w o ln y m pow ietrzu).
F o r m i e r n i a i w y t a p i a l n i a — D o oddziału tego oprócz sa
m ej form iern i o pow ierzch ni około 400 m 2 zalicza się w ytap ialn ia żeliw a i m eta li n ieżelazn ych o p ow ierzch ni około 100 m 2 oraz rdzeniarnię i od
20 R ozw ój K a te d ry O d lew n ic tw a P o lite c h n ik i Ś ląsk iej
dział przeróbki m asy form ierskiej, które posiadają rów nież łącznie około 100 m 2. Form iernia w yposażona je st w su w n icę o nośności 3 t oraz na
stępu jące urządzenia:
— elek tryczn y piec łu k o w y 250 kg
— żeliw ia k 0 650
— d źw ig załad ow czy żeliw iak a 0 650
— piec in d u k cyjn y typ u P J B II — 300 kg
— piec ty g lo w y ropny
— 2 form ierki w strząsarki prasujące typ u FK -2
— suszarka elek tryczn a typ u SEL-13
— m ieszarka m asy rdzenio.Wej typ u M s 50
— m ieszarka czernidła M c-150
— m ieszarka krążnikow a 330 1
— spulchniarka bębnow a typ u SsT-15.
E lek tryczny piec łu k ow y o pojem ności 250 został w yk on an y przez K atedrę w e w łasn ym zakresie. Moc jego transform atora w yn o si 200 kVA.
N ap ięcie po stronie pierw otnej (z sieci) w y n o si 6000 V olt. P iec jest zauto
m atyzow an y, m a sam oczynną regu lację elek trod przy pom ocy siln ik ów elek tryczn ych prądu stałego zasilan ych am plidynam i. M anipulacje piecem , jak p rzech ylan ie do spustu, do odżużlow ania, ładow anie itp. od b yw ają się ręcznie.
C harakterystyka techniczna została tak dobrana, że w piecu m ożna topić d ow oln e gatu n k i stali, zw y k łe w ęglow ‘e i w ysok o stop ow e oraz róż
nego rodzaju żeliw a.
C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
pojem ność nom inalna — 250 kg,
m oc transform atora 3-fazow ego — 200 kVA, średnica w an n y — 1000 mm ,
średnica elek trod grafitow ych — 65 m m .
Ż eliw iak — 0 650 — Jest to żeliw iak p rzem ysłow 'y-jednorzędow y, bez zbiornika, pracujący na zim nym dm uchu. Ż eliw iak ten pracuje na w yp raw ie kw aśnej i zasadow ej. P łaszcz żeliw iak a ch łodzony je st wodą.
D źw ig załadow czy żeliw iak a 0 650 C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
u dźw ig — 450 kG,(
m aksym alna w ysok ość podnoszenia — 6,9 m, dopuszczalna prędkość jazdy — 0,4 m /sec.
R o zw ó j K a te d ry O d lew n ic tw a P o litech n iki Ś lą sk ie j 21 P iec in d u k cyjn y typ u P JB — 300 k g — J est to piec ind u kcyjn y rdze
n iow y, jedn ofazow y, częstotliw ość 50 Hz, p rzech yln y, dw'ukomorowy (o po
ch ylon ych kanałach) — przeznaczony do w ytapiania m etali nieżelaznych.
C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
pojem ność pieca w yn osi: stop = 300 kg, za lew = 1 5 0 kg, razem 450 kg,
m oc autotransform atora zasilającego — 100 kVA,
tem peratura regulow an a au tom atyczn ie w zakresie do 1200°C, dokładność regu lacji tem p eratu ry ± 5°C,
w yd ajn ość pieca — 300 k g/h.
Piec ty g lo w y ropny — J est to piec p rzech yln y o m aksym alnej po
jem n ości tyg la 300 kg.
D w ie form ierk i w strząsow o-prasu jące typu FK -2 — Są to form ierki w strząsające z doprasow aniem , z trzp ieniow ym podnoszeniem form y i z am ortyzacją w strząsów 1.
C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
nośność — 300 kG,
w ym iary skrzynek — 630 dł. X 560 szer. X 200 w ys., siła prasująca — 5000 kG,
zu życie p ow ietrza w m 3 na jedno zaform ow anie — 0,18.
Suszarka elek tryczn a typ u SEL-13 C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
w ym iary k o m o r y — 1200 szer. X 1200 dł. X 1700 w ys., m aksym alna tem peratura — 250°C,
dokładność regu lacji tem peratury ± 7°C, m oc — 24 kW.
M ieszarka m asy rd zeniow ej M s-50 C h a r a k te r y s ty k a techniczna:
jednorazow e załadow anie — 50 litrów , w yd ajn ość — 0,15 — 0,40 m 3/h,
m oc silnika napędow ego — 2,3 kW.
M ieszarka czernidla M c-150 C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
pojem ność m ieszalnika — 150 litrów , m oc silnik a napędow ego — 1,1 kW.
2 2 R ozw ój K a te d ry O dlew nictw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j
M ieszarka krążnikow a — 330 1 C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
jednorazow e załadow anie m isy 300 1 w yciąg iem załadow czym . W ydajność:
m asy form ierskiej w yp ełn iającej — 2,5 — 6 m 3/h
„ „ p rzym odelow ej — 1,5 — 3 „
„ „ rdzeniow ej — 1 — 3 „
m oc silnika napędow ego — 21,5 kW.
Spulchniarka bębnow a typ u SsT-15 — Sito z oddzielaczem elek tro
m agn etyczn ym P -3
Osprzęt od lew ni, w skład którego w chodzą kadzie su w n icow e i ręczne, skrzynie form ierskie, regały, p ły ty m odelow e, narzędzia form iersk ie itp.
O c z y s z c z a l n i a — Łączna pow ierzchnia oczyszczaln i składająca się z dw óch pom ieszczeń w yn osi około 70 m 2. W yposażenie oczyszczaln i składa się z:
— bębna do czyszczenia odlew ów 1 o pojem ności 0,70 m 2, w yd ajn ości zm ianow ej 5-—7 ton, m ocy silnik a napędow ego 9,5 KM
— p iły ram ow ej typ u PM -120
— szlifierk i dw utarczow ej
— sto łu ślusarskiego z im adłam i
— p rzecinaków pneum atycznych
— szlifierek pneum atycznych.
W y d z i a ł r e m o n t o w y — W skład w yd ziału rem on tow ego ob
sługu jącego całą K atedrę wchodzą: w arsztat m echaniczny, w arsztat elek tryczn y, kom presow nia i garaże. P ow ierzch n ia w arsztatu m echanicznego w yn osi 80 m 2, w arsztatu elek tryczn ego w raz z m agazynam i podręcznym i około 30 m 2, kom presow ni około 18 m 2, n atom iast pow ierzchnia garaży około 83 m 2.
Zasadnicze w yp osażen ie w arsztatu m echanicznego składa się:
— tokarka uniw ersalna typ u TUE-35
— strugarka poprzeczna typ u Sz-400
— w iertarka stojakow a typ u W K A-25
— ręczna w iertarka elek tryczn a typ u A SZ -55
— piła ram owa typ u PM -120
— szlifierka dw utarczow a
— spawarka elek tryczn a (transform atorow a) typu -23
— spawarka acetylen ow a z k om p letem p alników
— kuźnia połow a z w en tylatorem
R oziuój K a te d ry O d lew nictw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j 23
— p ły ta traserska
— 2 sto ły ślu sarsk ie z im adłam i
— szafy narzędziow e
— narzędzia i drobny sprzęt.
K om presow nia posiada:
— sprężarki jedn ostop niow e szybkobieżne typ u SK -4 C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
ilość zasysan ego pow ietrza — 4,5 m 3/m in., ciśn ien ie m ak sym aln e — 6 atm .,
moc silnik a napędow ego — 27 kW,
— sprężarkę jednostopniow ą przew oźną (poniem iecką) C h a r a k t e r y s ty k a techniczna:
ilość zasysan ego pow ietrza — 4 m 3/m in., ciśn ien ie m ak sym aln e — 6 atm .,
m oc silnika napędow ego — 37 kW.
W a r s z t a t e l e k t r y c z n y poza drobnym i ty p ow ym i narzędzia
m i i konieczn ym um eblow aniem , specjalnej aparatury nie posiada.
W w arsztacie tym zain stalow an e są rów nież prostow niki um ożliw iające ładow anie trzech w ózków akum ulatorow ych, które służą do transportu w ew n ętrzn ego w zakładzie.
G a r a ż e , w k tórych parkow ane są trzy sam ochody katedralne (sa
m ochód osobow y, p ółciężarow y i ciężarow y) posiadają podstaw ow e w y p o sażenie w arsztatow e, jak:
— tokarka stołow a typ u TSA -160
— spawarka acetylen ow a z k om p letem palników
— uniw ersalna w iertark a elek tryczn a typ u BM -10
— p rostow niki selen o w e do ładow ania akum ulatorów
— narzędzia i drobny sprzęt.
M a g a z y n y — Poza kilkom a pom ieszczeniam i, w których znajdują się m agazyny podręczne, jak np. m agazyn m ateriałów elek tryczn ych , na
rzędzi form ierskich, m agazyn m ateriałów form ierskich — K atedra, a przede w szystkim jej zakład p rod uk cyjny posiada cztery m agazyny, a m ianow icie:
— m agazyn ch em ik alii o p ow ierzch ni 80 m 2,
— m agazyn m ateriałów w sad ow ych i piasków form ierskich (zasobni
ki) o p ow ierzch ni około 400 m 2,
— trzy m agazyny m od eli i m ateriałów o pow ierzchni około 500 m 2,
— sk ład y su row ców i m ateriałów na w oln y m pow ietrzu.
24 R ozw ój K a te d ry O d lew n ictw a P o lite c h n ik i Ś lą sk ie j
POM IESZCZENIA ADM IN ISTR A C Y JN E I D YD AK TY CZNE K atedra posiada:
— d w ie sale w yk ład ow e o łącznej pow ierzch ni 180 m 2,
— pokoje dla pracow ników u m y sło w y ch i ad m in istracyjn ych o łącz
nej p ow ierzch ni 200 m 2,
— stołów k ę, kuchnię, łaźn ię, urządzenia sanitarne, szatnie itp. o łącz
nej p ow ierzch ni około 180 m 2,
Katedra posiada d w ie w łasn e k o tłow n ie centralnego ogrzew ania z czte
rema kotłam i, o n astęp u jącej ch arak terystyce:
— dwa k otły w odne typ u Eca IV o łącznej p ow ierzch ni ogrzew'ania 62 m 2,
— dw a k o tły parow e typu Eco o łączn ej pow ierzch ni ogrzew ania 26 m 2.
K atedra stan ow i w ięc odrębny zam k n ięty obiekt n ie tylk o pod w z g lę
dem terytorialn ym , lecz rów nież w yp osażen iow ym .
Rys. 2. Budynek laboratoryjny
R y s . 3. W i d o k o g ó l n y o d s t r o n y d z i e d z i ń c a ( p o s ą g o d l e w n i k a )
Lg^ndq.
I. S o b r i w n . t t ń . l a b o r a l t. Aáminislrcx/a
J . Hob dotwiadctatna 4 Odkwna
4 M odrforno 0. M o g o n jn Z a k ła d Silników Spalinowych.
a M agaryn l¿. Garaż
Rys. 4. Schemat sytuacyjny budynków Katedry Odlewnictwa oraz jej Zakładu Doświadczalnego
Rys. 6. Pokój wagowy laboratorium chemicznego
Rys. 8. Widok ogólny laboratorium metaloznawczego
Rys. 10. Laboratorium wytrzymałościowe
Rys. 11. Laboratorium badania m ateriałów form ierskich
Rys. 12. Fragm ent laboratorium technologii formy
, R ysd .5 Plan rozmieszczenia urządzeń w hali doświadczalnej
1. - Piec łukowy-bębnowy - lO O k g 2.3 - Piece łukowe - S O k g 4 -Piec in d u k c y jn y -6 kg 5.6 - Elektryczne piece komorowe
8 . 9 . 1 0 -M a szyn a d o odlewania p o d ciśnieniem z pom pą hydrauliczną i elektrycznym piecem oporowym 11 - Suw nica Q- i i 12-Żeliwiak laboratoryjny ¿ 2 0 0 13-Piec /Si/itowy 14. 15 - N agrzew nice
R y s . 15 P i e c e d o o b r ó b k i c i e p l n e j w h a l i d o ś w i a d c z a l n e j
Rys. 16. Scttemet maszyny do odlewania pod ciśnieniem typu Eckert
i¡ í h h S w « * *
■Sbg s J L ś ” '"
w i ? 3 -O1^ <ł) » O
l i S S f W S ;
S Ł>
,2J I | > >iN •>, Mfc I I I " 7 &
'% | 00 3 5» c ? i
S 1
IT5 * —~ .. fll d W
i f S S g L
* 0 {§ n P< i
•©
.M
3 S» I o. i- i-* Si
~ cdi - tuO u*
3 O
M 03 C\J
• S g g . g o i . g *
> £ . s * ” w £ ~
5 3 « b « I i ?
*?
Hala
doświadczalna
o a G i c n ™ t\j s>> •£ -N m pq
C o « 2 h J . S
„ •>-> c/im rjw<c ►>
Ba^ra-w-WiDM 2 V o n <u t" M 3
•M-hS « ^ fe M
<= 3 U § £ 3 15
« 0 - 3 1N Di
“ rs»>
5 ( i ' a » ü ' 2 - 2 | . S C g qT
I * i 3 i 1 I I o I | Jl &1Ś 8 di O M ^ S -o o fe w ’- ! s ¡3
- C W C ® ¡ O.“5 3 « § n £ 1 “ 7 a! £ 0 -*-» ¿ _1¿ T3 i ® * ' « I I J3 . c * * a ^ M
X es ® n « ■* .2 ¡i ID X 0 “ £ > .2 3 « o r?2 H ^ a
1 § c s e 1 1 s I 3 0.4! S w
_ OJ O T í N ■'O ^
^ >N ^ <*> O *H *-«
Rys. 17. Schem at rozmieszczenia urządzeń odlewni doświadczalnej K atedry Odlewnictwa
R y s . 18. M a s z y n y d o o b r ó b k i d r e w n a z m o d e l a r n i
Rys. 19. Agregat do przeróbki mas formierskich
Rys 21. Fragm ent kreslarni
Wykaz inżynierów — absolwentów Politechniki Śląskiej o specjalności odlewniczej
Wykaz absolwentów jednolitych studiów m agisterskich Wydziału Mechanicznego, oddziału technologicznego grupy walcowniczo-odlewniczej, którzy złożyli dyplom
w roku akadem ickim 1951/52:
1. Switka Kazimierz 7. Tomkiewicz Włodzimierz
2. Kołpaczkiewicz Jerzy 8. Sadura Stanisław
3. Caliński Tadeusz 9. Zasada Zbigniew
4. Chowaniec Józef 10. Iw asyk Bogdan
5. Cywiński Stanisław U. G ranicki Edmund
6. Popczyk Mieczysław 12. Paśko Stanisław
II
Wykaz absolwentów studiów I stopnia Wydziału Mechanicznego, sekcji odlewnictwa oraz tem aty wykonanych prac dyplomowych.
Rok akad. 1952/53
W roku akademickim 1952/53 do dyplomu obowiązywało tylko sprawozdanie z prak ty k i dyplomowej.
a) Sekcja odlewnictwa staliw a:
1. S anetra Jerzy 2. M azur Stanisław
b) Sekcja odlewnictwa żeliwa:
1. Bogusławski Tadeusz 2. Gajderowicz Zbigniew 3. Kocur Jan
4. W iśniewski Stanisław
3. K ajkowski Mirosław
5. Brzęczek M arian
6. Lichodziejewski Zbigniew 7. Szwej Wiesław
Rok akad. 1953/54 a) Sekcja odlewnictwa staliw a:
Baliński Leopold
2. Bugno Ryszard
3. Lorek G erard 4. Miezin Zdzisław 5. N aw arro Lucjan
Ustalić przyczyny pow staw ania wad powierzchni odlewu- na odlewach staliwnych w ruchowych w arunkach produkcji.
Zależność zużycia mocy silników elektrycznych m ieszarek typu „Simpson” od wytrzymałości na ściskanie rnas formierskich.
Wpływ ziarnistości piasku na wytrzymałość masy.
Nadlewy ciśnieniowe w odlewach staliwnych.
Krzepnięcie odlewów staliwnych na stole w ibra
cyjnym.
26 W y k a z in ży n ie ró w — a b so lw en tó w Pol. Sl. o specjalności o d lew niczej
6. Piątek Wiesław
7. Piątkiewicz Zbigniew 8. Pudełko K rystyna 9. Sadzikowski Włodzimierz
b) Sekcja odlewnictwa 1. Bartos Ryszard
2. Kopeć Józef 3. Radoń Zenon 4. Guzik Tadeusz 5. Halam a Adolf
6. Kozielewicz Jerzy
1. Jędrys H enryk 2. M agiera Adam 3. Miłkowski Tadeusz 4. Pawłowski Janusz 5. M alchar Zbigniew 6. Skupin Edward 7. Wiśniewski Tadeusz 8. A nderka Ernest 9. Cygoń Jan
10. Juroszek Zbigniew
11. Kempa M arian 12. Olszowski Jacek 13. Stańko Stanisław 14. Siwy Tadeusz 15. Cieślak Zenon
Ustalić w pływ na lejność staliw a następujących param etrów :
a) prowadzenie wytopu w zasadowym piecu m artenow skim ,
b) ilość dodawanego Al, c) tem peratury staliwa.
Analiza własności odlewów staliw nych otrzym y
wanych w form ach metalowych.
Masy szybkoschnące.
Przyczyny pow staw ania porowatości i gorących pęknięć w odlewach staliw nych maźnic kolejo
wych w ruchowych w arunkach produkcji od
lew ni Huty „Zygm unt”.
żeliwa:
Ustalenie optymalnych w arunków pracy żeli
w iaka 0 200 mm.
(praca wspólna) Technologia odlewów maszynowych.
Walce utw ardzane i półtw arde Żeliwo modyfikowane
Rok akad. 1954/55
Projekt techniczny oczyszczalni.
Projekt prototypu autom atu do form owania sko
rupowego.
(praca wspólna) Nadlewy lekkooddzielane.
Proces technologiczny kół tendrowych.
Strupy w odlewach staliw nych i sposoby w alki z nimi.
Zaprojektować m odelarnię wraz z urządzeniam i odpylającymi.
Na przykładzie w ałków 0 120 mm i h 300 mm oraz odlewów o przekroju kw adratow ym o boku 120 mm i h 300 mm przedyskutow ać różne ro
dzaje obliczeń i kształtów nadlewów.
Maszyna do odlewania pod ciśnieniem typu PRE 410-Eckert.
Porównanie pracy m ieszarek mas form ierskich różnych typów.
Opracowanie procesu technologicznego dziobnicy.
Zaprojektow ać m echanizację przeróbki mas for
m ierskich dla Z akładu Odlewnictwa.
Opracować proces technologiczny na podstawie podanego zamówienia. Wykonać zespół modelo
wy i próbny odlew. Oczyścić i przeprowadzić odbiór odlewu, wprowadzić konieczne zmiany do opracowanego procesu technologicznego.
W y k a z in ży n ie ró w — ab so lw en tó w Pol. Sl. o specjalności o d le w n ic zej 2?
16. Frysztacki Eugeniusz 17. Sobolewski Bohdan 18. Sobuś M aria 19. Zając Antoni 20. Łydka Zbigniew 21. Kozłowski Ja n 22. Wilczek Stanisław 23. Próchnicki Roman 24. Matys Wiesław 25. Wolak Zbigniew 26. Zahraj Eugeniusz
1. Borowski Stefan 2. Widuch Jan 3. Cierpiał Władysław 4. W asilkowski Franciszek 5. Kowalczyk Piotr 6. W ejwoda M arian
7. Różycki Wiesław 8. Gawlik W ładysław 9. K otlarz Lotar 10. Zielonka Andrzej 11. Didluch Janusz
12. Fołtyn Henryk 13. Lassek Horst
14. Tomaszewski Franciszek 15. Wojtowicz Eugeniusz 16. Ziobro Alfred 17. Kliszcz Stanisław
18. Kosno Janina 19. Myśliwiec Stefan
Dostosowanie teorii prof. dra inż. Czyżewskiego do żeliwiaka 0 650 mm.
(praca wspólna) Doprowadzenie tlenu do żeliwiaka.
(praca wspólna)
Naprężenia i pęknięcia w odlewach ze stali wę
glowej oraz sposoby ich zwalczania.
Technologia formowania kół zębatych. Techno
logia form owania krzyżulców parowozowych.
Badanie mas form ierskich dla różnych rodzajów odlewów staliwnych.
Rok akad. 1955/56
Otrzymywanie ferrytycznego żeliwa sferoidalne- go odpowiadającego w arunkom klasy Zsf-10.
(praca wspólna)
Wpływ modyfikacji alum inium , na skrócenie czasu w yżarzania żeliwa ciągliwego czarnego,
(praca wspólna)
Opracować technologię topienia i odlewania że
liwa wysokokrzemowego w piecu elektrycznym łukowym 50 kG.
(praca wspólna)
Autom atyzacja napełniania zbiorników masą .formierską.
Odlewy dw uw arstw ow e żeliwo-brąz.
(praca wspólna)
Suszarnie drew na na jeden stos długości 7 m typu G rum -Grzym ajło.
Maszyna do badania własności wytrzymałościo
wych mas form ierskich w wysokich tem peratu
rach.
Zagadnienie norm alizacji nadlewów dla wień
ców kół staliwnych.
Wpływ sposobu mieszania mas form ierskich na ich własności wytrzymałościowe.
Podstawy teoretyczne i metody regeneracji mas formierskich.
Nadlewy ciśnieniowe z zastosowaniem sprężone
go powietrza dla odlewów staliwnych.
Pom iar jakości mieszania m as formierskich.
Opracować płytę do form owania skorupowego smarowniczek kapturow ych o pojemności 25 cm3 oraz brakujące części urządzeń do formowania skorupowego.
Organizacja odbioru m ateriałów formierskich, ruchowa kontrola jakości przeróbki mas.
Odlewanie żeliwa do kokil. K onstruowanie kokil do smarowniczki kapturow ej i opracowanie pro
cesu technologicznego odlewania tych kokil.
28 W y k a z i n ż y n i e r ó w — a b s o l w e n t ó w Pol. Sl. o s p e c j a ln o ś c i o d l e w n i c z e j 20. Pysko Roman
1. Ju rasz Zygmunt 2. Kapczyński Damazy 3. Stanusz Konrad 4. Król Romuald 5. Królikowski Andrzej 6. Zawadowski Adolf 7. Sikora Mieczysław
8. Bober Henryk 9. Przybylski Edmund 10. Czarnik Roman 11. G ajda Edward 12. Słomka Stanisław 13. Kosiek Antoni 14. Kopeć Jerzy 15. Kupiec Bogusław 16. Kowalski Kazimierz 17. M adeja Adam 18. Wróbel Henryk
1. Bara Henryk
2. Długosz M arian 3. Góral Tadeusz 4. Najmowicz Zenon 5. Tomaka Stanisław 6. Tarnaw a Henryk 7. Wolak Kazimierz
Zaprojektować suszarkę bębnową, obrotową do piasku.
Rok akad. 1956/57
Technologia topienia i odlewania brązów i mo
siądzów krzemowych dla odlewów pow. 300 kG.
Własności standartow e mas syntetycznych, (praca wspólna)
Wpływ typu m ieszarki na własności mas for
mierskich.
Ustalenie optymalnych w arunków biegu żeliwia
ka przy pracy na drobnym koksie.
(praca w spólna'
Zaprojektować głowicę narzucarki o wydajności 2—3 m3. Na podstawie literatu ry podać teorię
¡pracy głowicy narzucarki.
Teoria grafityzacji oraz w pływ wielkości, kształ
tu i rozmieszczenia grafitu na własności żeliwa, (praca wspólna)
Nadlewy ciśnieniowe dla dużych odlewów żeliw
nych.
Podstaw y obliczeń nadlewów dla dużych odle
wów żeliwnych.
(praca wspólna) Nadlewy łatw ousuw alne dla staliwa.
(praca wspólna) M ieszarka wahliwa.
Teoria otrzym ywania m ałych walców utw ardzo
nych z żeliwiaka.
Odlewanie walców kalibrowanych.
W ytapianie żeliwa w piecu płomiennym 25-tono- wym H uty „Zabrze” na walce półtw arde odle
wane w kokilach. Walce półtw arde i utw ardzane.
Technologia form owania i odlewania.
Rok akad. 1957/58
P rojekt autom atyzacji zespołu do przeróbki mas form ierskich wyposażonego w trzy m ieszarki ty pu „Simpson”.
Wpływ tem peratury przegrzania i zalewania stali węglowej na jej własności mechaniczne.
Zaprojektować przenośną, taśm ową spulchniarkę z oddzielaczem magnetycznym.
Zaprojektow ać i wykonać płytę modelową, ce
mentową oraz zbadać w arunki eksploatacji.
Kombinowane urządzenie do w ybijania odlewów.
Zaprojektow ać i wykonać płytę modelową gipso
wą oraz zbadać w arunki eksploatacji.
P rojekt techniczno-technologiczny odlewni sko
rupowej.
W y k a z i n ż y n i e r ó w — a b s o l w e n t ó w Pol. Sl. o sp e c j a ln o ś c i o d l e w n i c z e j 29 8. Salamon Eugeniusz
9. W róbel A lfred 10. Boroń Stanisław 11. Dechnik Edwin
12. Szarlej A leksander
13. Mańka Józef 14. T lałka Jan
Nadlewy ciśnieniowe w brązach.
(praca wspólna)
Porów naniś własności mechanicznych żeliwa mo
dyfikowanego Fe-Si i Ca-Si wytopionego w że
liwiaku.
(praca wspólna)
Formowanie skorupowe. Zbadać wpływ ziarni
stości piasku, dodatku żywicy oraz czasu u tw ar
dzania na wytrzym ałość formy skorupowej. Prze
prowadzić badania przyczepności do płyty mode
lowej w zależności od rodzaju pokrycia.
Otrzymywanie optymalnych własności brązów krzemowych.
(praca wspólna) Rok akad. 1958/59 — do 1 września 1959 r.
1. Laitl Janusz
2. Pakla W ładysław 3. Janczała Zbigniew 4. P ietrucha Jan 5. W idawski Zbigniew 6. Sereś M arian 7. Zabielski Jerzy
8. Jankow ski Henryk
9. Kasprzyk Włodzimierz 10. Mól Jan
11. Pysik Franciszek 12. Janik Władysław *) 13. Rymkiewicz Tadeusz 14. Wojnarowicz Bogusław 15. Serafin Zdzisław *) 16. W ójciak Józef 17. Różycki Wiesław
Kinetyka utleniania stopów aluminiowych z róż
nym i dodatkam i Zn, Cu, Si, Mg w tem peraturze 700, 750, 800, 850, 900°C.
Zaprojektować k ratę w strząsową inercyjną o no- śności 100 kG i powierzchni stołu 900 X 750 mm.
Młyn kulowy o produkcji ciągłej pyłu węglo
wego.
Sposoby zapobiegania przypalaniu się masy for
m ierskiej do powierzchni odlewów staliwnych.
Pneum atyczna rdzeniarka wstrząsowa ze stołem przerzucanym typu 284.
Opracować składy masy form ierskiej i rdzenio
wej w oparciu o m ułek form ierski z kopalni
„Chwałowice”.
Odlewanie wlewnic z surów ki w prost z wielkie
go pieca oraz porównanie ich pracy z wlewnica
mi odlewanymi z żeliwa otrzymanego z żeliwiaka.
Odlewanie brązów cynowo-cynkowo-ołowianych B 555 i B 663.
Walce z żeliwa stopowego Cr-N i niskostopowe utw ardzane i wysokostopowe zespolone polery.
Badania przyczyn pęknięć włoskowatych w ystę
pujących na wysokostopowych walcach zespolo
nych polerach.
Zapobieganie przypalaniu się masy form ierskiej do odlewów żeliwnych.
(praca wspólna)
Opis budowy nadm uchiw arki do form skorupo
wych NFS 30/40.
Masy egzotermiczne do nadlewów staliwnych, (praca wspólna)
Wpływ przetrzym ania żeliwa sferoidalnego w ka
dzi na jego własności wytrzymałościowe.
Zaprojektować półautom at do kokilowego (gra
witacyjnego) odlewania tłoków samochodowych.
*) — pracę dyplomową oddali, egzaminu dyplomowego nie złożyli.
30 W y k a z i n ż y n i e r ó w — a b s o l w e n t ó w Pol. Sl. o sp ecjaln ości o d le w n i c z e j III
Wykaz absolwentów II stopnia Wydziału Mechanicznego sekcji „urządzenia i technologia” odlewnictwa, którzy złożyli dyplom w latach akademickich
1955/56, 1956/7, 1957/58,, 1958/59, 1959/60
1. Gruca Krzysztof 2. Gawroński Józef 3. Gruszka Eugeniusz 4. H azuka Emil 5. Kłósek Kazimierz 6. Majewski. Lesław 7. Niedoba Leszek 8. Procyk Jan 9. Szopa Manfred
1. Brzeziński Andrzej 2. Leja Tadeusz 3. Nowak Jerzy 4. Pikuła Konrad 5. Bąk Jerzy
6. Grzechnik Bolesław 7. Piątkiewicz Zbigniew 8. Guzik Tadeusz
Rok akad. 1955/56 10. 11. 1 2.
13.
14.
15.
• 16.
17.
18.
Rok akad. 1956/57
Szczygieł Stanisław Brągiel Józef Poganiec Zygmunt Rusin Józef Schmidt Ewald Folwarczny Zbigniew Ju ra Stanisław Leśniewski Ryszard Rupniew ski W iktor
9. Pudełko K rystyna 10. Augustyniak Stefan 11. Baliński Leopold 12. Eustachiewicz Lesław 13. G ajew ski Stanisław 14. Kiercz A leksander 15. Mrozek A leksander
Rok akad. 1957/58 1. Dygaszewicz Jerzy
2. K ubiński Stanisław 3. Ryś Jerzy
1. Ledwoń Leon 2. Puszyński Leszek 3. Ryłko Juliusz 4. Bylica Andrzej
10.
11.
Kwaśnicki Adam Stopa Lech
Dorynek Stanisław Janosz Alfred N ajgebauer Lucjan Wieczorek Maurycy Chmielą Augustyn Kocot Alojzy Ziob Maciej Mnich Ewald Szaton Jan
4. Burczek Szczepan '5. Sierszecki Eugeniusz
6. Głuszyński Jan Rok akad. 1958/59
5. Bigaj Józef 6. Markowicz Leszek 7. Miłek Zygmunt 8. G rudnik Jerzy Rok akad. 1959/60
12. Kuźmiński Zdzisław 13. Haduch A leksander 14. Gandor Tadeusz 15. Ogonowski Zdzisław 16. K ryw ult Józef 17. Operskalska Róża 18. K apała Ja n 19. K rain Paw eł
20. M ajcherkiewicz Michał 21. Nowak Teodor
IV
Wykaz Absolwentów sekcji odlewnictwa Studium Wieczorowego Politechniki Śląskiej którzy złożyli dyplom w latach 1954—1960
Rok 1954
1. Gloger Jerzy 2. K uderski M arian
