Tadeusz Klimski
"Świdnickie Studia Teologiczne"
1(2004) : nowe czasopismo naukowe
wyrazem intelektualnego obrazu
nowej Diecezji Świdnickiej
Studia Philosophiae Christianae 41/2, 197-199
Studia Philosophiae Christianae UKSW
41(2005)2
R E C E N Z JE
Świdnickie Studia Teologiczne 1(2004)1, ss. 418.
Nowe czasopismo naukowe wyrazem intelektualnego obrazu nowej Diecezji Świdnickiej.
N au ka polska otrzym uje z nadzieją nowe czasopism o: Świdnic
kie Studia Teologiczne, któ reg o inauguracyjny n u m er poświęcony
pierw szem u Biskupowi Św idnickiem u wydany został z okazji święceń biskupich oraz podw ójnego jubileuszu: 35 rocznicy świę ceń kapłańskich i 60 rocznicy urod zin ks. b p a prof. d ra hab. Ig n a cego D eca.
C zasopism o jest wydane przez Św idnicką Sekcję Papieskiego W ydziału Teologicznego we W rocław iu i Wyższe Sem inarium D uchow ne D iecezji Świdnickiej. Stanow i to zarazem cenną k o n tynuację trw ających od w ielu lat naukow ych b a d a ń teologicznych i filozoficznych prow adzonych w Papieskim W ydziale Filozoficz nym we W rocław iu, jak i o tw iera m ożliwość p rezentacji nowych badań.
Zam ieszczone w pierwszym, a tym samym wyjątkowym num erze
Studiów teksty zostały zestawione w trzy części. Te, które stanowią
pierwszą z nich, m ają szczególny ch arak ter ze względu na osobiste odniesienia autorów do Osoby Jubilata. I tak prof. T. Luty ukazuje w ieloletni udział Jubilata w tw orzeniu naukowego środowiska w ro cławskiego. N aukow ą działalność przedstaw ia artykuł ks. prof. S. Kowalczyka. Ks. bp I. D ec jako profesor, nauczyciel akademicki, wyrażający swoją aktywność w tworzeniu kultury naukowej, katolic kiej, a także oddziałujący n a tworzenie wspólnot, szczególnie Ko ścioła, staje się w sposób oczywisty m iarą i nadzieją na twórczy roz wój b ad ań naukowych w zakresie filozofii, teologii i szeroko rozu m ianej hum anistyki. W zamieszczonym biogram ie i laudacjach jawi się ks. Biskup jako osoba niezwykłej skrom ności i wielkiej pracow i
tości. Zam ieszczona tu bibliografia dzieł liczy 64 strony obejm ujące po nad 1200 pozycji publikacji, kilkaset recenzji prac dyplomowych, doktorskich, itp. A przecież na co dzień nie tylko pisarstwo jest dziełem Jubilata.
W drugiej, filozoficznej części Studiów spotykamy teksty wybitnych profesorów, takich jak M. Gogacz, o. M. A. Krąpiec, s. Z. J. Zdybic- ka, którzy od kilku dziesiątków lat wyznaczają polski kształt filozo fii, zachowujący realistyczne spojrzenie n a rzeczywistość. Ich arty kuły poruszają centralne zagadnienia filozoficzne, takie jak miejsce i rola filozofii w kulturze, a zwłaszcza metafizyki odkrywającej rze czywistość i pozwalającej w osobach i ich relacjach, przede wszyst kim z Bogiem, widzieć najważniejsze obszary rzeczywistości (M. Gogacz).
Z agadnienie m oralności i etyk przedstaw ia o. M. A. Krąpiec. M oralność jest jed n a i ogólnoludzka. Pow inna wyrażać ludzkie działania będące spełnianiem dobra. Sposoby konkretnego speł niania dobra są przedm iotem etyki. Rozum ienie m oralności jest związane z rozum ieniem człowieka, który powoduje osobowe dzia łania (s. 145) Szczególny wpływ na pow stanie ludzkiego działania m a akt decyzji łączący w jedn o akty poznawcze i wybór woli (s. 154). A utor artykułu przedstaw ia etykę klasyczną, chrześcijań ską oraz ukazuje specyfikę etyk deontologicznych, które akcentując form alną norm ę postępow ania (K ant), pozwalają n a jej w ypełnia nie bieżącą treścią, np. przez praw o wskazujące na konkretne cele (s. 160). A utor przestrzega przed pom ieszaniem zagadnień sposo bu życia (nazywanego m oralnym ) ludzi z teoriam i takiego życia. Podkreśla, że tylko etyka chrześcijańska uwzględnia „wszystkie czynniki stanowiące o m oralności” (s. 161).
Podejm ując zagadnienie religii i techniki jako dwóch składników każdej kultury, s. Z. J. Zdybicka podkreśla najpierw tran scen d en t ny wobec świata charak ter religii wiążącej człowieka z Bogiem oraz, że nadaje ona życiu sens, ostateczny cel i drogę jego osiągnię cia. „Religia to «wymiar sensu i wartości», który nadając sens czło wiekowi, nadaje go światu i całej ludzkiej k ulturze” (s. 163). Tech nika to um iejętność wytwarzania, k tó ra służy człowiekowi, ale przy braku podporządkow ania się wartościom prawdy, dobra, piękna i świętości technologie m ogą wpływać n a degenerację kultury. A r tykuł kończy się zasadnym stw ierdzeniem , że religia i m oralność chronią człowieczeństwo.
Z agadnienie doświadczenia człowieka w antropologii filozoficz nej K arola Wojtyły przedstaw ia ks. Zdzisław Pawlak. A u tor wska zuje, że człowiek stanowi jed n o z najważniejszych zagadnień, które znajduje się w centrum refleksji, wypowiedzi i działań podejm ow a nych przez filozofa a następnie papieża Ja n a Pawła II. D la budow a nia filozofii człowieka i osoby doświadczenie stanowi punkt wyjścia. Nie m ożna jed n ak doświadczenia ograniczyć tylko do em piryczne go wymiaru, dlatego K. W ojtyła doświadczenie widzi nie tylko w „chwilowym zjawisku zmysłowym”, lecz i sam człowiek musi być wzięty w ram ach tego jednego, konkretnego i wszystkich innych do świadczeń, w których ujaw nia się człowiek (s. 179). Ks. Z. Pawlak uwyraźnia, że nie z powierzchownych jakości m ożna poznać czło wieka, lecz z jego działań świadomych, z czynu. Tak rozum iane do świadczenie stoi u podstaw filozofii człowieka, osoby i etyki, a sam człowiek jest podm iotem i przedm iotem poznania. (s. 180, 189) Przedstaw ione analizy ukazują interesujący efekt filozofii K. Wojty ły, który zsyntetyzował arystotelesowsko-tomistyczny n u rt filozofii europejskiej z nowożytną filozofią świadomości.
Filozoficzną część Studiów d o p ełn iają atykuły o egzystencjal- no-analitycznej koncepcji intencjonalności ks. M arian a W olickie go; n a tem a t sporu o sens życia we w spółczesnej filozofii ks. J a nusza C zarnego; o raz J a n a W adowskiego o inform acjonizm ie, technokratyzm ie, globalizacji - dem okracji w irtualnej czy m an i pulacji.
Trzecia część Studiów obejm uje 14 artykułów poruszających za gadnienia teologiczne, doktrynalne, prawnicze, historyczne i dusz pasterskie, które, podobnie jak filozoficzne, są intelektualną ema- nacją środowiska naukow ego związanego ze świdnickim Wyższym Sem inarium Duchownym.
Całość pierwszego num eru Świdnickich Studiów Teologicznych zawiera ważne zagadnienia ukazujące um iejętne połączenie p ro blem atyki uniwersalnej z w iedzą oraz doświadczenia i tradycję kul tu chrześcijańskiego śląskiego regionu. Z radością należy powitać nowe czasopismo w gronie naukowych periodyków filozoficznych i teologicznych, a nie wykluczone, że otw ierające swoje łamy na szerszą problem atykę hum anistyczną.
Tadeusz Klimski Instytut Filozofii UKSW
