Słownictwo rosyjskie w Waaren-Lexicon in zwölf Sprachen Ph. A. Nemnicha

w Waaren-Lexicon in zwölf Sprachen

Ph. A. Nemnicha

Słownictwo rosyjskie

w Waaren-Lexicon in zwölf Sprachen Ph. A. Nemnicha

W]

oraz Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej

RECENZENT

Prof,dr hab. JerzyRusek

PROJEKT OKŁADKI MarcinBruchnalski

REDAKTORWYDAWNICTWA EwelinaKorostyńska

KOREKTA

GrzegorzKorczyński

SKŁAD I ŁAMANIE Wojciech Wojewoda

© Copyright by Adam Fałowski Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2008

All rights reserved

Książka, ani żaden jej fragment, nie może być przedrukowywana bez pisemnej zgody Wydawcy.

W sprawie zezwoleń na przedruk należy zwracać się do Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego

ISBN 978-83-233-2500-0

WYDAWNICTWO

UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

www.wuj. pl

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 012-631-18-81, tel. /fax 012-631-18-83 Dystrybucja: ul. Wrocławska 53, 30-011 Kraków tel. 012-631-01-97, tel. /fax 012-631-01-98

tel. kom. 0506-006-674, e-mail: wydaw@if. uj. edu. pl

Konto: Bank BPH SA, nr 62 1060 0076 0000 3200 0047 8769

Wstęp... 9

I. Leksykon rosyjsko-niemiecki(A)... 11

Russisches Waaren-Lexicon... 13

Komentarze... 34

II. Leksykonniemiecko-rosyjski (B)... 103

Deutsches Waaren-Lexicon... 104

Komentarze... 125

III. Klasyfikacjatematyczna materiałuleksykalnego(A)... 143

IV. Klasyfikacja chronologiczna (A+B)... 149

V. Klasyfikacja etymologiczna (zapożyczenia)... 159

Rozwiązanieskrótów bibliograficznych... 173

Alfabetyczny indeks wyrazów... 175

Przedmiotem niniejszej publikacji jest edycja i opracowanie części rosyjskiej mało dotąd znanegowśrodowisku naukowym słownika towarów, zatytułowanego Waaren- -Lexicon in zwölf Sprachen, ułożonego przez Philippa Andreasa Nemnicha i wyda­

negow Hamburguw 1797 roku.Pełne brzmienie stronytytułowej interesującego nas dzieła jestnastępujące: Waaren-Lexicon inzwölf Sprachen derhamburgischenCom­ merz-Deputationzugeeignet Philipp Andreas Nemnich I.U.L.,Hamburg 17971.

1 Wykorzystany przeze mnie egzemplarz pracy Ph.A. Nemnicha znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie (sygn. 586259 I). O istnieniu słownika dowiedziałem się od Prof, dra hab. Stanisława Stachowskiego z Instytutu Filologii Orientalnej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

2 Wariant tegoż słownika z wiodącym językiem angielskim zamiast niemieckiego, ułożony przez tego samego autora, ukazał się w Hamburgu w 1798 r., a następnie rok później w Londynie.

Pisała o tym E. Mańczak-Wohlfeld (1995).

Tużpo stronietytułowej (s. V-VI) autor zamieścił krótkiewprowadzeniedo lek­ sykonu, w którym zwraca między innymi uwagę na nowatorstwo i wagę podjęte­

go przez siebie przedsięwzięcia leksykograficznego, podkreśla rolę,jakąodegrali w nim ludzie związani zawodowo z handlem, wymieniatrudności, z jakimi się bo­

rykał iktórestarał się przezwyciężać. Apeluje także do czytelników, aby uzupełniali i poprawiali jego leksykon, nadsyłali mu swoje uwagi oraz nowe dane, by mógł spo­

rządzić coś w rodzaju suplementu.

Zasadniczączęść leksykonuPh.A. Nemnicha (dalej:A) stanowi jedenaście słow­

niczków dwujęzycznych(drugim językiemjestzawsze niemiecki)2. Są to kolejno:

1. EnglischesWaaren-Lexicon - s. 1 2. Holländisches Waaren-Lexicon - s. 49 3. Schwedisches Waaren-Lexicon - s. 81 4. Dänisches Waaren-Lexicon - s. 113 5. Französisches Waaren-Lexicon - s. 145 6. Italienisches Waaren-Lexicon - s. 233 7. Spanisches Waaren-Lexicon - s. 279 8. Portugiesisches Waaren-Lexicon - s. 333 9. Russisches Waaren-Lexicon - s. 369 10. Polnisches Waaren-Lexicon - s. 385 11. LateinischesWaaren-Lexicon - s. 401

Dwunastym słowniczkiem (dalej: B) DeutschesWaaren-Lexicon mitden gleich­ bedeutenden holländischen, dänischen, schwedischen, englischen, französischen,

italienischen,spanischen, portugiesischen, russischen, polnischen, und lateinischen Benennungen(s. 425-574).

Leksykon posiada jeszczeczęść drugą, zatytułowaną Zweyter Theil desder ham­

burgischen Commerz-Deputation gewidmetenWaaren-Lexicon in zwölf Sprachen von Philipps Andreas Nemnich B.R.L. Hamburg1801, o następującej zawartości (tym ra­

zembezodpowiednich danych rosyjskich i polskich):

1. Des Englischen Waaren-LexiconZweyter oder ausführlicher Theil- s. 575 2. Fortgesetztes HolländischesWaaren-Lexicon - s. 697 3. Fortgesetztes Schwedisches Waaren-Lexicon - s. 717 4. Fortgesetztes Dänisches Waaren-Lexicon - s. 731 5. Fortgesetztes Franzözisches Waaren-Lexicon - s. 763 6. Fortgesetztes Italienisches Waaren-Lexicon - s. 793 7. Fortgesetztes SpanischesWaaren-Lexicon - s. 827 8. Fortgesetztes PortugiesischesWaaren-Lexicon - s. 849 9. Fortgesetztes Lateinisches Waaren-Lexicon - s. 871 10. Fortgesetztes Deutsches etc. Waaren-Lexicon - s. 885 Ponieważ omawiany zabytek wydał mi się interesującym źródłem zarówno dla filologów-językoznawców, jak również badaczyhistorii i kultury rosyjskiej, zdecy­

dowałem się na jego wydanie i opracowanie w zakresie odpowiadającym zaintere­

sowaniom oraz kompetencjom filologa-rusycysty i językoznawcy-historyka języka rosyjskiego, a więc z uwzględnieniem rosyjskiego materiału leksykalnego części I (A, s. 369-384 orazB, s. 425-574).

Z niemałym trudem udało mi się znaleźć nieco informacji o autorze leksykonu.

Jedynym źródłem, które o Ph.A.Nemnichu wspomina, okazał się niemiecki słownik biograficzny z XIX wieku Allgemeine Deutsche Biographie. Ph.A. Nemnich urodził się w 1764 roku w Dillenburgu (Nassau), zmarłw Hamburgu w 1822 roku. Był ency­

klopedystą, poliglotą, podróżnikiem, dziennikarzem, pracował teżjako cenzor pism dla kobiet.Napisał dużo prac o charakterzeencyklopedycznym z zakresu ekonomii, geografii, przemysłu i handlu. Interesowała go zwłaszcza Anglia, ale też Holandia, Francja i Włochy.Ocenia sięgojako gorliwego kolekcjoneraiobserwatorafaktów(ein fleissiger Sammler undBeobachter vonThatsachen), wszakże bezgłębi ioryginalności (ohneTiefe und Originalität), atakże jako jednego z prekursorów współczesnejpubli­

cystyki (einen der Vorläufer der modernen Publicistik) (ADB 1886, 426—427)3.

3 Językoznawców zainteresuje z pewnością inny leksykon Ph.A. Nemnicha, Allgemeines Po­

lyglottenlexicon der Naturgeschichte mit erklärenden Anmerkungen, Hamburg 1793-1795. Wię­

cej informacji na ten temat - zob. Fałowski (2003); Fałowski (2005).

Kraków, lato 2007 roku Adam Fałowski

Pierwszy słowniczek (Russisches Waaren-Lexicon) liczący 884 hasła (liczbajedno­ stek leksykalnychjestnieco większa)publikuję bez żadnych zmian, z zachowaniem oryginalnego porządku haseł i pisowni (łacińskiej). Od siebie wprowadzam jedynie numerację haseł, co ma pomóc w odszukaniu właściwego komentarza do każdego wyrazuzanotowanego w słowniczku.

Najważniejszy element Komentarzy stanowi przekształcenie zapisu łacińskiegona grażdankę, z ewentualnymi korektami błędów autora popełnionych w zapisie wyra­

zów rosyjskich pismemłacińskim (poprawkiujęte zostały w nawiasykwadratowe).

W przypadkuwyrazówogólnie znanych o prasłowiańskim lub staroruskimrodowodzie jest to jedynyzabiegstosowany w częścikomentarzowej. Znacznie jednak częściej, w przypadku wyrazów mniej znanych i chronologicznie późniejszych, przytoczone zostaływybranecytaty zdostępnych słowników historycznych,etymologicznychi in­

nych (Czernych, Dahl,SRJ XI-XVII,SRJ XVIII, SSRLJ, Vasmer,Witk.),dokumentu­ jącenajstarszepoświadczenie danego leksemu w zabytkach piśmiennictwa rosyjskie­

go. Takie działaniema na celu, przede wszystkim, oddzielenie od siebie kilku warstw chronologicznych analizowanej leksyki rosyjskiej: a) wyrazów poświadczonych w zabytkach rosyjskichXVI-XVII wieku,b) wyrazów udokumentowanychźródłami XVIII wieku, c) wyrazów o późniejszej datacji niż rok wydaniaLeksykonu (1797), d) wyrazów nie poświadczonych w innych źródłach. Celem takiego postępowania jest wykazanie, w jakim zakresie omawiany zabytek przynosi nowe fakty, nieznane

dotąd leksykologii historycznejjęzykarosyjskiego, a także odpowiedź na pytanie:

czypożyteczne będzie włączenie go do kanonu źródłowego ukazującego się w Sankt PetersburguSłownika JęzykaRosyjskiego XVIII wieku (SRJ XVIII)? Natomiast w roz­

dzialekońcowym pracy wymienione grupy chronologiczne badanej leksyki zostaną scharakteryzowane pod względem etymologicznym. W przypadku wyrazów zachod­ nioeuropejskiej proweniencji stworzy to pewne szanse nazweryfikowanie dotych­ czasowegostanu wiedzyo kontaktachjęzykowych rosyjsko-zachodnioeuropejskich w XVIII wieku.

Oprócz cytatów potwierdzających użycie odpowiednich leksemów w zabytkach piśmiennictwa rosyjskiego Komentarze zawierają także objaśnienia ekwiwalen­ tów niemieckich, które znalazły zastosowanie w Leksykonie. Znajdująsię one bez­ pośrednio po wyrazie hasłowym. W tym wypadku odwołuję się do danych współ­

czesnych słowników niemiecko-polskich i niemiecko-rosyjskich. W zdecydowanej większości fakty osiemnastowieczne nie różnią się tu zasadniczo oddzisiejszych. Jak się jednakże należało spodziewać, wcale nierzadko Ph.A. Nemnich wykorzystywał w swoim Leksykonie terminy archaiczne, wyrazy ograniczone geograficznie (regiona-

lizmy), bądź też specyficznenazewnictwo należące dogwary kupieckiej. Wymagało tosięgnięcia do starszychsłowników. Szczególnie przydatny i pożyteczny okazał się pod tym względem dziewiętnastowiecznydwutomowy słownik niemiecko-rosyjski (VollständigesDeutsch-Russisches Wörterbuch) Iwana Pawłowskiego (Riga 1856), w którym udałosięzidentyfikować dużą część słownictwa nieobecnego w słownikach współczesnego języka niemieckiego. Wymienione przeze mnie powyżej okoliczno­

ści spowodowały, że każdy odpowiednik niemiecki został dodatkowo zaopatrzony wzwięzłykomentarz znaczeniowy (polski lub rosyjski).

WAAREN-LEXICON

s. 371

1. Adzkii kamen. Höllenstein.

2. Agat kamen. Achat.

3. Agatschii puch. Eiderdunen.

4. Alabastr. Alabaster.

5. Aleksanderskajapolün. Zittwersaat,Wurmsamen.

6. Almas. Diamanten.

7. Aiwa. Ein türkischesKonfekt von Früchten.

8. Ambra. Ambra.

9. Anglinskoiperez. Englisches Gewürz,Piment.

10. Aniss. Anis.

11. Antshofischi. Ansjoves.

12. Antimonia. Spiesglas.

13. Apelzinü. Apfelsinen.

14. Arak. Arrack.

15. Arbusü. Wassermelonen.

16. Aronowoi koren. Arum.

17. Arsel. Orseille.

18. Arsenik. Arsenik.

19. Asfur. Orientalischer Safflor.

20. Atlass. Atlass.

21. Awripigment. Auripigment.

22. Bachrama. Fransen.

23. Badan. Weisser Diptam 24. Badian. Stemanies 25. Baika. Boy.

26. Bakan. Lak, Malerlak.

27. Bakaut. Pockholz.

28. Balderjan. Baldrian.

29. Barani.Hämmel.

30. Baranje owtschinü. Schaffelle mit der Wolle.

31. Barbariss. Berberitzen.

32. Barchat. Sammet;rasrjesnüi(geschorener); rterayr/esmn'fungeschorener); odno- storonnüi (einseitiger); owustoronnüi (zweyseitiger); trawtschetüi (geblümter);

polassatüi(gestreifter); kljetschatüi (gewürfelter).

33. Baschmaki. Schuhe.

34. Belena. Bilsen.

35. Beloduschka. Schwarzfuchs, besteSorte.

36. Benedikt. Kardobenedict.

37. Berdü. Weberkämme.

38. Beresa. Birke.

39. Berri. Scharlachbeeren.

40. Besoar. Bezoar.

41. Bjelilü. Bleyweiss.

42. Bjelka. Grauwerk.

43. Bisser i Dekui. Glaskorallen.

44. Bitschi. Peitschen.

45. Blächa. Blech.

46. Blestki. Füttern.

47. Bljustsch. Ephen.

48. Blaki. Blöcke.

49. Bobru. Biber.

50. Belomesdrüe Bobrü. Grosseoderweisshäutige Biber.

51. Kamtschatschskie Bobrü. Kamtschatkische Biber.

52. Koptschennüe Bobrü. Kleine oderschwarzhäutige Biber, s. 372

53. JarzüeBobrü. Jährige Biber.

54. Koschloki. Mittlere Biber.

55. Matki. Alte Biber.

56. Morskie Bobrü. Seebiber, Seeottem.

57. Bobü turezkie. Türkische Bohnen.

58. Bojarischnik. Weissdorn.

59. Boligolow. Schierling.

60. Borakss. Borax.

61. Boschie derewo. Stabwurz.

62. Bostrogi. Brusttücher.

63. Botschki. Fässer.

64. Bran. Durchbrochne Leinwand.

65. Brasilskoederewo. Brasilienholz.

66. Britwü. Scheermesser.

67. Bruskowaja kraska. Indigo.

68. Brusnizü. Preisselbeeren, Tütebirn.

69. Brusskü kamenüe. Schleifsteine.

70. Buk. Buche.

71. Büki. Bullen,Ochsen.

72. Bukschpritü. Bugspriete.

73. Bukwiza. Betonie.

74. Buław ki. Stecknadeln.

75. Bumaga. Papier.

76. AlexandriskajaBumaga. Royalpapier.

77. Kartoschmaja Bumaga. Kartenpapier.

78. Kartusnaja Bumaga. Karduspapier.

79. ObertotschnajaBumaga. Packpapier.

80. Pischtschaja Bumaga. Schreibpapier.

81. Potschtowaja Bumaga. Postpapier.

82. Knischnaja Bumaga. Druckpapier.

83. Propussknaja Bumaga. Löschpapier.

84. Chlobtschataja Bumaga. Baumwolle.

85. Bumaga chlobtschatajaprdtenaja. Baumwollengam.

86. Bumashnlia materii. Baumwollenewaaren.

87. Bumasea. Barchent.

88. Bura. Borax.

89. Burawü. Bohrer.

90. Burki. EineArt wollener Mäntel oder Filzmäntel.

91. Burunduk. GestreiftesGrauwerk.

92. Busina. Holunder.

93. Bussü. Wachsperlen.

94. Butülki. Bouteillen.

95. Chinchina. Chinarinde.

96. Chljeb. Getraide.

97. ChlobtschatajaBumaga. Baumwolle.

98. Chlopja schelkowaja. Seidenflocken.

99. Chlüstiki. Reitpeitschen.

100. Chmel. Hopfen.

101. Chochlü. Pferdequäste.

102. Chocholi. Bisamratzen.

103. Cholst. Leinewand.

104. Cholsttrubotschnoi. AusgerollteLeinwand.

105. Chomäk. Hamster.

106. Chori. Iltisse.

107. Chrästsch. Grobe Sackleinwand.

108. Chrenok, Chren. Märrettig.

109. Chrustał. Krystall.

HO. Chrustalipronisotschnüe. Krystallkorallen.

111. Chwostiloschadinnüe. Rossschweife.

112. Chwostch. Schachtelhalm.

113. Degot. Theer;Daggert.

114. Derewo. Holz.

115. Dewesil. Alant.

s. 373

116. Dewiasilnoilapuschnik. Pestilenzwurzel.

117. Diagil. Angelica.

118. Domowüe uborü. Hausrath.

119. Dorogia kamenja. Edelsteine.

120. Pipowüja Doschtschezki. Pipenstäbe.

121. Oksoftnüja Doschtchezki. Oxhofdstäbe.

122. Botscheschnüja Doschtschezki. Tonnenstäbe.

123. Doskanü. Dosen.

124. Doski. Breter.

125. Drakonowa krow. Drachenblut.

126. Drok. Ginster.

127. Drob. Schrot.

128. Dub. Eiche.

129. Dwoje listnik. Huflattich.

130. Ebenowoe derewo. Ebenholz.

131. Enzian. Enzian.

132. Fialkowoi koren. Violenwurzel.

133. Fialkowoisok. Veilchensaft.

134. Finift. Email.

135. Finiki. Datteln.

136. Flamskoe polotno. FlämischTuch.

137. Flanel. Flanell.

138. Flior. Flohr.

139. Floretowaja lenta. Floretband.

140. Folga. Folie.

141. Fonari. Laternen.

142. Frucktü. Früchte.

143. Gagatki. Schnurachate, Gagat.

144. Galantereinii Towarü. Galanteriewaaren.

145. Galmeja. Galmey.

146. Galuni. Galonen.

147. Garuss. Kamelhaar.

148. Garussnüe towarü. KamelhaameWaaren.

149. Glina. Thon.

150. Glistnik. Wermuth.

151. Golizü. Gemeine lederneHandschuhe.

152. Golubez. Bergblau.

153. Gonti. Schindeln.

154. Gornostai. Hermeline.

155. Goroch. Erbsen.

156. Gorschkiplawilnüe. Schmelztiegel.

157. Gortschiza. Senf.

158. Grab,Grabina. Hagbuche., 159. Granatnoejabloko. Granatapfel.

160. Granatnoi kamen. Granatstein.

161. Grebenschik. Tamarisken.

162. Grebnü. Kämme.

163. Gresetü. Grisette.

164. Gretscha. Buchweizen.

165. Gribü. Schwämme, Champignons;Pilze.

166. Griwükonskia. Pferdemähnen.

167. Gruschi. Birnen.

168. Gruschowka. Bimwein.

169. Guba krezkaja. Schwämme,Saugschwämme.

170. Guba listwenitschnaja. Lärchenschwämme.

171. Gummi gut. Gummigut.

172. Gummilak. Gummilak.

173. Gwosdi. Eiserne Nägel,oderSpiker.

174. Gwosdika. Gewürznelken.

175. Gwosditschnia golowki. Nelkenköpfe.

176. Harpius. Harpüse.

177. Hischpanskie muchi. Spanische Fliegen.

s. 374

178. Jabloki. Aepfel.

179. Jabloki semlenüe. Erdäpfel.

180. Jachont. Hyacinth.

181. Jaiza. Eyer.

182. Jakori. Anker.

183. Jantar. Bernstein.

184. Tschernoi Jantar. Gagat.

185. Jar. Sommerrocken.

186. Jarenki. Wadmer, odergrobes, graues Tuch.

187. Jarmjedänka. Gemeiner Grünspan.

188. Jar venizeiskaja. Venezianischer Grünspan.

189. Jarzi. Kleine Biber.

190. Jaschmil. Jaspisse.

191. Jasen. Esche.

192. Jatschmen. Gerste.

193. Ibunka. Bachbungen.

194. Jefässü. Gefässe von Degen &c.

195. Jel. Fichte.

196. Iglü. Nähnadeln.

197. Iglüspikowalnie. Spicknadeln.

198. Iglüsawolatschnüa. Stopfnadeln.

199. Igrushki. Spielzeug.

200. Ikra. Kaviar; pajusnaja (gepresster);sernistaja (kömigter).

201. Ilim, Ilina. Ulme.

202. Inbir. Ingwer; bjeloi (weisser);sjeroi (grauer).

203. Ir. Kalmus.

204. Ircha. Schafleder.

205. Israszü. Kacheln.

206. Issum. Rosinen.

207. Isumrud. Smaragd.

208. Iswest. Kalk.

209. Juft. Juften.

210. Kabeba. Kubeben.

211. Kakao. Kakao.

212. Kalamenka. Kalmank.

213. Kalan. Seeotter.

214. Kalgan. Gal gant.

215. Kambola. Butte.

216. Kamed. Gummi Senegal oder Arabicum.

217. KamenKalaminar. Galmey.

218. Kamka. Damast.

219. Kamka Gol. Sinesischer Damast.

220. Kamlot. Kamelott.

221. Kamnü. Steine.

222. Kanareikino semja. Kanariensamen.

223. Kanareiki. Kanarienvögel.

224. Kanatü. Seile, Taue.

225. Kanfora. Kampfer.

226. Kanifol. Geigenharz.

227. Kaperszü. Kapem.

228. Kapusta. Kohl.

229. Kapusta zwjetnaja. Blumenkohl.

230. Karajanki. KirgisischeSteppenfüchse.

231. Karakatiza. Meerspinnen.

232. Karandaschü. Bleyfedem.

233. Karastnaja trawa. Lungenmos.

234. Krassnie Karandaschü. Röthelstifte.

235. Karbüsch. Hamster.

236. Karassea. Kirsey.

237. Kardamon. Kardamum; krupnoi(grobe); mjelkoi (seine).

238. Karetü. Kutschen.

239. Karluk. Hausenblase.

240. Karmasin. Karmesin, Scharlach.

241. PoluKarmasin. Halbscharlach.

242. Karomüsl. Ein Wagebalken.

243. Kartinü. Gemälde.

244. Kartoflü. Kartoffeln.

245. Kartü. Karten.

246. Kaschtanü. Kastanien.

247. Kengi. Pelzschuhe.

248. Kerwel. Körbel.

s. 375

249. Kilimi. Gemeine Teppiche aus der Ukraine und andern Russischen Oertern.

250. Kindaek. Einbaumwollen Zeug.

251. Kinowar. Zinnober.

252. Kirpitsch. Ziegelsteine.

253. Kischnez. Koriander.

254. Kissea. Nesseltuch.

255. Kleanka. Steifleinen.

256. KleiMesdrinnoi. Leim, Homleim.

257. Kleirübü. Fischleim; Hausenblase;wknischkach i skobkach(in TafelnundBün­ deln); wkomach (in Klössen).

258. Somowoi Klei. Leim von Wels.

259. Ptitschei Klei. Vogelleim.

260. Kien. Ahorn.

261. Klepki dubowüja. Klappholz.

262. Kleschtschi. Zangen.

263. Klinki. Degenklingen.

264. Kmin. Kumin.

265. Knigi. Bücher.

266. Kobolt. Kobalt.

267. Kobülü. Stuten.

268. Kofe. Koffe.

269. Kokljuschki. Spitzenklöppel.

270. Kokos. Kokosnüsse.

271. Koläski. Kaiäschen.

272. Kolbassü. Würste.

273. Kolozintü. Koloquinten.

274. Kolpaki. Schlafmützen.

275. Kolzü. Ringe.

276. Konfektü. Konfect.

277. Konki. Schlittschuhe.

278. Konnewüe Koshi. Rossleder.

279. Konopla. Hanf.

280. Konoplänoe semja. Hanfsaat.

281. Konskajaobruja. Pferdegeschirr.

282. Konszenel. Koschenille.

283. Kopie. Spiesse, Piken.

284. Koralki, Koralü. Korallen.

285. Koren solotkowoi. Süssholz.

286. Koriander. Koriander.

287. Korinka. Korinthen.

288. Koriza. Kanehl, Zimmet; dlinnaja (langer);korotkaja(kurzer).

289. Korka. Schalenvon Citronen &c.

290. Korkowoe derewo. Korkholz, Kork.

291. Korkowiia Wtulki. Pfropfen,Korke.

292. Korowü. Kühe.

293. Korsaki. Kleine Steppenfüchse.

294. Kortiki. Hirschfänger.

295. Koschelki. Beutel, Geldbeutel.

296. Kosha. Leder.

297. Koshi. Häute.

298. Koslowüa. Bocksleder.

299. Kossü. Sensen.

300. Kost. Knochen, Bein.

301. Kost slonowaja. Elfenbein.

302. Kost tscherepachowaja. Schildpad.

303. Kost morschowaja. Wallrossbein.

304. Kosti rübija. Fischknochen.

305. Kotlü. Kessel.

306. Kotschetschie koshi. Katzenfelle.

307. Kotschkadikaja. RussischeSchilfkatze.

308. Kotschka stepnaja. Steppenkatze, Manul.

309. Kowrü. Teppiche.

310. Kowrishki. Kuchenwerk.

311. Kranü. Krane.

312. Krap. Krapp.

313. Kraschenina. Gefärbte Glanzleinwand.

314. Krasski. Farben.

315. Krasnoe derewo. Rothholz.

316. Kremnü, Kremnü fuseinüe. Feuersteine, Flintensteine.

317. Krestowiki,Krestowatiki. Kreutzfüchse.

318. Kristal tartarí. Weinsteinkrystall.

s.376

319. Krendeli. Kringel.

320. Krolikowüakoshi. Kaninchenfelle.

321. Krowowik. Blutstein.

322. Kruchmal. Amidam, WeisseStarke.

323. Krupaperlowaja. Perlgraupen.

324. Krupagretschnewaja. Buchweitzengrütze.

325. Krupüjaschnüa. Gerstengrütze.

326. Krupü owszänia. Hafergrütze.

327. Krupü prossänia. Hirsengrütze.

328. Kruschina. Faulbaum.

329. Krushewo. Spitzen.

330. Krüsin perez. Läusesamen.

331. Krustal. Krystall.

332. Krutik. Gemeiner Indigo.

333. Krutik kolopkowaja. Indigo in Ballen.

334. Kubebü. Kubeben.

335. Kubil. Grapen.

336. Kudel. Kodille.

337. Kuklü. Puppen, Docken.

338. Kulonki. SiberischeFeuergelbeWiesel.

339. KulüiKulki. Grosse und kleine Säcke von Matten.

340. Kumatsch. Ein baumwollen Zeug.

341. Kunizü. Marder.

342. Kunschut. Sesam.

343. Kuporossnoemasslo. Vitriolöhl.

344. Kuporosz turezkü. Cyprischer Vitriol.

345. Kurkum. Kurkumey.

346. Kuschaki. Gürtel oderLeibbinden.

347. Kwasszü. Alaun: anglinskie,danskie, schwedskie.

348. Kwitü. Quitten.

349. Laberdan. Labberdan.

350. Ladonprostoi. Weihrauch.

351. Ladonrossnoi. Benzoe.

352. Laika. Hundsleder.

353. Laka. Gummilak.

354. Lapscha. Nudeln.

355. Lasor berlinskaja. Berlinerblau.

356. Lastki. Wiesel, Laschitzen.

357. Latun. Geschlagen Messing, Messingblech.

358. Lawendul. Lavendel.

359. Lawra bruszkowaja. Indigo Lauro.

360. Lawrowüäjagodü. Lorbeeren.

361. Ledenez. Kandizucker.

362. Len. Flachs.

363. Lenjanoe masslo. Leinöl.

364. Semja Lenjanoe. Leinsaat.

365. Lenta. Band.

366. Lesnüi towar. Holzwaaren.

367. Letjaga. Fliegend Eichhorn.

368. Lewowaja kosha. Löwenhaut.

369. Likerje. Liqueurs.

370. Ljekarstwa. Arzneyen.

371. Ljetnäk. Waid.

372. Limonü. Zitronen.

373. Limonüsolennüe. Pökellimonen.

374. Limonnoi sok. Zitronensaft.

375. Lipez. Meth.

376. Lissizü. Füchse; ssiwüja (graue); krasnüa (rothe); ognenki (feuerfarbige); ssi- woduschki (mit blauen Brüsten); krestowki (Kreuzfuchse); tschernoburüa (schwarzbraune); burüa (nussbraune).

377. Listowoesheleso. Blech.

378. Listowoe soloto. Blattgold.

379. Listü shelesnüe. Eiserne Platten.

380. Listü bumashnia. Pappendeckel.

381. Listwäniza. Lärchenbaum.

382. Litschinki. Schlossbeschläge.

383. Loshadi. Pferde.

384. Loschtschennoe polotno. Glanzleinewand.

385. Loshki. Löffel.

s. 377

386. Lossexvüjakopütü. Elendsklauen.

387. Lossinnia koshi. Elendshäute.

388. Lump. Lumpenzucker.

389. Mächkajaruchläd. Pelzwerk.

390. Magnit. Magnet.

391. Maeran. Majoran.

392. Mak. Mohn.

393. Makaroni. Maccaroni.

394. Malwaseja. Malvasier.

395. Manul. Steppenkatze,Wilde Steinkatze.

396. Manschetü. Manschetten.

397. Mariona,Marena. Röthe.

398. Marmor. Marmor.

399. Masslo. Oehl.

400. Derewännöe Masslo. Baumöhl; prowenskoe; sewilskoe.

401. Mindalnoe Masslo. Mandelöhl.

402. Orechowoe Masslo. Nussöhl.

403. Räpnoe Masslo. Rüböhl.

404. Lenjanoe Masslo. Leinöl.

405. KonoplänoeMasslo. Hanföl.

406. Masslo korowe. Butter.

407. Mässo. Fleisch.

408. Mastika. Mastix.

409. Matschti. Masten.

410. Med. Honig.

411. Medwedni. Bärenfelle.

412. Melissa. Melisse.

413. Melnizükofeinija. Koffemühlen.

414. Merluschki. Lämmerfelle.Baranken.

415. Metelki. Kehrbesen.

416. Miachounka. Judenkirsche.

417. Miata. Krausemünze.

418. Mjed,Krasnoimjed. Kupfer, Rothkupfer.

419. Selenoi Mjed. Gelbkupfer, Messing.

420. Mjednaja Wodka. Vitriolspiritus.

421. Miel. Kreide.

422. Mjerinü. Wallache.

423. Mindal. Mandeln;gorkoi (bittere); sladkoi(süsse); w skorlupach (in der Schale).

424. Mischura. Unächtes Gold und Silber.

425. Minnog. Neunaugen.

426. Molot: Ein grosser Schmiedehammer.

427. Molotok. Ein Hammer.

428. Morshina. Wallrosshäute.

429. Mortirü. Mörser.

430. Moschewelnik. Wachholder.

431. Mosskotülnietowarü. Materialwaaren.

432. Millo. Seife.

433. Muftü. Muffen.

434. Muka. Mehl, Rockenmehl.

435. Muka krassotschnaja. Indigostaub.

436. Muscheli. Muscheln.

437. Müschei goroch. Wicken.

438. Müschjak. Arsenik.

439. Müschjaksheltoi. Operment.

440. Muschki. Müschen.

441. Musskatnoi Zwet. Muskatenblüthe.

442. Musskatnüe oreschki. Muskatennüsse.

443. Musskus. Muskus.

444. Naboika. GedruckteLeinwand.

445. Nakowalnia. EinAmboss.

446. Naperstki. Fingerhüte.

447. Naruschnik. Braunwurz.

448. Naschatür. Salmiak.

449. Naschiwki. Schleifen zum Aufnähen.

450. Nashdak. Schmergel, Smirgel.

451. Nedopeski. Junge Steinfuchse, Blaufüchse.

s. 378

452. Neft. Naphtha, Bergbalsam.

453. Neinogi. Neunaugen.

454. Nisnagrodski. Schwarz sibirisch Grauwerk.

455. Nitki. Zwirn.

456. Norki. KleineFlussottem.

457. Norniki. NeugebohmeoderweisseSteinfüchse.

458. Noshi. Messer.

459. Noshnizü. Scheeren.

460. Oblatü. Oblaten.

461. Oboi. Tapeten.

462. Obrasszü petschnüe. Ofenkacheln.

463. Obür. Mohr.

464. Polu Obür. HalberMohr.

465. Odjealü. Decken.

466. Ogniwo. Ein Feuerstahl.

467. Odnokolki. Kariolen.

468. Ogorodnüja owoschtschi. Küchengewächse.

469. Ogurzü. Gurken.

470. Olcha. Erle, Eller.

471. Oleneirog. Hirschhorn.

472. Olenje koshi. Hirschfelle.

473. Olifa. Firniss, Oelfimiss.

474. Oliwkü. Oliven.

475. Olowo. Zinn.

476. Olowo prutowoe. Stangenzinn.

477. Tertoe Olowo. Gemalenes Zinn.

478. Oman. Alant 479. Omela. Mistel.

480. Opachalü. Fächer.

481. Opoikakoshi. Gegerbte Kalbfelle.

482. Opoek. Korduan.

483. GrezkiüOrechi. Wallnüsse.

484. Orechowoe derewo. Nussholz.

485. Orlean. Orlean.

486. Oruschie. Gewehr.

487. Osina. Espe.

488. Osselki. Wetzsteine.

489. Ossetr. Stöhr.

490. Ostrokrof. Stechpalme.

491. Otschki. Brillen.

492. Owess. Hafer.

493. Owzü. Schafe.

494. Paklä. Heede.

495. Palki. Stöcke.

496. Pargamin. Pergament.

497. Partscha. Brokat.

498. Parussnoe polotno. Segeltuch.

499. Patoka sacharnaja. Syrup.

500. Patokamedowaja. Geseimter Honig.

501. Pemsa. Bimssteine.

502. Penka. Hanf.

503. Peregusnia. Tigeriltis.

504. Perez. Pfeffer; bjeloi (weisser);tschernoi (schwarzer).

505. Strutschkowoiperez. SpanischerPfeffer.

506. Perja. Federn.

507. Perlü. Perlen.

508. Persikowjajadra. Pfirschensteine.

509. Pertschatki. Handschuhe.

510. Perstenü. Ringe.

511. Pesok. Sand.

512. Pesok sacharnüi. RoherZucker.

513. Pestred. Gestreifte Leinwand.

514. Peszü. Steinfüchse, Eisfüchse.

515. Petruschka. Petersilje.

516. Pichta. Tanne.

517. Pjenamorskaja. Meerschaum.

518. Pili. 1)Feilen; 2)Sägen.

519. Pistoletü. Pistolen.

520. Piwo. Bier.

521. Plastür. Pflaster.

522. Platki. Tücher.

523. Plaun. Bärlapp.

524. Plisch. Plüsch.

525. Podoschenaja kosha. Sohlleder.

526. Podswonok. Eibisch.

527. Pokriwalü. Bettdecken.

528. Polatki. Zelte.

s. 379

529. Polba. Sommerweizen, Spelt.

530. Polin. Wermuth.

531. Polotnischtschiflorentowüa. FloreteneZeuge.

532. Polotno. Leinewand.

533. Polowka. Passhanf.

534. Polpiwo. Halbbier.

535. Polsti. Schlittendecken.

536. Poluflamskoepolotno. Halbflämisch Tuch.

537. Polumetü. Halbe Kamelotte.

538. Pomada. Pomade.

539. Pomeranezü. Pomeranzen.

540. Poroch. Pulver.

541. Poroschki kuritelnüe. Räucherpulver.

542. Portupei. Degengehenke.

543. Possuda. Allerley Gefässe und Geschirre.

544. Posteliperänüja. Federbetten.

545. Potal. UnächtesBlattgold und Blattsilber.

546. Potasch. Pottasche.

547. Potschetschnoikamen. Nierenstein.

548. Powoski. Wagen und Fuhrwerk.

549. Prädenoe soloto i serebro. GesponnenGold und Silber.

550. Pränie oreshki. Pfeffernüsse.

551. Präniki. Pfefferkuchen.

552. Prämie korenjeiselie. Gewürz.

553. Prasha. Garn.

554. Präshki. Schnallen.

555. Prasselen. Meergrün.

556. Pripoi solotoi. Grünspan.

557. Probki. Pfropfen.

558. Prosso. Hirse.

559. Prowoloka. Draht.

560. Pschenitza. 'NeAzen.

561. Pscheno sarazinskoe. Reiss.

562. Ptizü. Vögel.

563. Puch. Dunen.

564. Pudra. Puder.

565. Pugowizü. Knöpfe.

566. Pumpowüa kosha. Pfundleder.

567. Puscha bobrowaja. Biberdunen.

568. Puscha wüdrowaja. Otterdunen.

569. Puschki. Kanonen.

570. Pusternak. Pastinak

571. Raiskoejabloko. Paradiesapfel.

572. Raiskoe derewo. Paradiesholz.

573. Raiskieserna. Paradieskömer.

574. Rakowüja shernowki. Krebssteine.

575. Ramü. Rahmen.

576. Rauschgelb. Rauschgelb.

577. Rawenduk. Ravenstuch.

578. Remni morschewüe. Riemen von Fischhaut.

579. Remnü morschewüe. Wallrossriemen.

580. Repontik. Rhapontik.

581. Repnik. Odermennig.

582. Rewen. Rhabarber; kopütschatoi i tscherenkowoi (in dicken und dünnen Stücken).

583. Roga. Hom.

584. Rogoshki. Matten.

585. Rom. Rum.

586. Romaschka. Kamille.

587. Rosh. Rocken. Winterrocken.

588. Roshki turezkie i krimskie. Johannisbrod.

589. Roslopeszü. ErwachseneSteinfüchse.

590. Rossomachi. Vielfrasse.

591. Roswal. Die geringste Sorten Juften.

592. Rtut. Quecksilber.

593. Rüba. Fische.

594. Rubaschki. Hemder.

595. Rüschik. Leimdotter.

596. Russak. Weisser Hase.

597. Rüssü. Luchse.

598. Rukawizü. Handschuhe.

599. Rumänü. Schminke.

600. Ruschia. Flinten.

601. Ruta. Weinraute.

s. 380

602. Sabir. Aloe.

603. Sachar. Zucker.

604. KenarskiaSachar. Kanarienzucker.

605. Polukenarskia Sachar. Halbkanarienzucker.

606. Sachar melis melkoi. Feiner Melis.

607. Sacharmelis krupnoi. Grober Melis.

608. Sacharsürez. Roher Zucker.

609. Sadwishki. Riegel.

610. Sajatschiüpuch. Hasenhaare.

611. Saizi. Hasenfelle.

612. Saizi russüe. Graue Hasenfelle.

613. Salab. Salep.

614. Salfetotschnoe. Drell.

615. Saloworwannoe. Thran.

616. Salo toplenoe; SaZo gowoscAoe. Talg,Rindertalg.

617. Salo swetchnoe. Lichttalg.

618. Salomülnoe. Seifentalg.

619. Samki. Schlösser.

620. Samschaniü koshi. Sämischleder.

621. Samschit. Buchsbaumholz.

622. Sandal. Sandelholz.

623. Sani. Schlitten.

624. Sapogi. Stiefel.

625. Saponki. Hemdknöpfe.

626. Sasha. Kienruss.

627. Satworü. Eiserne Thüren und Fensterladen; EiserneOfenthüren.

628. Schadownik. Quendel.

629. Schaflor. Safflor.

630. Schafran. Safran.

631. PolewoiSchafran, Prostoi Schafran. Safflor.

632. Schagrin. Schagrin.

633. Schalweja, Schalfei. Salbey.

634. Schapki. Mützen.

635. Schatrü. Pavillons.

636. Schelk. Seide.

637. Schelkowüe towarü. Seidenware.

638. Schenskoi woloss. Frauenhaar.

639. Schernowoi kamen. Mühlstein.

640. Scherst. Wolle.

641. Scherstenüe towarü. WolleneWaaren.

642. Scheschmin. Jasmin.

643. Schilo. Schusterahlen.

644. Schischki. Kratzdisteln.

645. Schitje. Stickerey.

646. Schläpü. Hüte.

647. Schlifü. Kniebänder.

648. Schnurki. Schnüre.

649. Schokolad. Schokolade.

650. Schost. Liguster.

651. Schpagi. Degen.

652. Schpalerü. Tapeten.

653. Schpiauter. Spiauter,Zink.

654. Schpori. Sporen.

655. Schrucha. Portulak.

656. Schtschetina. Sauborsten.

657. Schtschetki. Bürsten.

658. Schtschetü. Rechentafeln.

659. Schtschiblettü. Stiefletten.

660. Schumucha krasnaja. Flittergold.

661. Schumucha bjelaja. Flittersilber.

662. Seigatschje koshi. Felle von wildenZiegen.

663. Sei. Sommerrocken 664. Seldi. Häringe.

665. Koptschenaja Seid. Bückling.

666. Seleniza. Buxbaumholz.

667. Selenoimjed. Messing.

668. Selitra. Salpeter.

669. Semga. Lachs.

670. Semlja. Erde.

671. Serebro. Silber.

672. Serdolik. Karniol.

673. Serkala. Spiegel.

674. Serp, Serpucha. Färberscharte.

675. Sheleso. Eisen.

676. Sheleso, staroi sobol. Altzobeleisen.

s.381

677. Shelesonowoisobol. Neuzobeleisen.

678. Polosnoe Sheleso. Stangeneisen.

679. Kritschnoe Sheleso. Kritzeisen.

680. Sortowoe Sheleso. Sortirtes Eisen.

681. ListowoeSheleso. Eisenblech.

682. Sheleso wkrizach. Gegossenes Eisen in dicken Stücken.

683. Sheltneapolitanskaja. NeapolitanischGelb.

684. Sheltoederewo. Gelbholz, Fustick.

685. Shemtschug. Perlen.

686. Sherebzü. Hengste.

687. Shest. Blech.

688. Shitgelb. Schüttgelb.

689. Sidor. Zider.

690. Siemena. Samen.

691. Sjeragorjutschaja. Schwefel;tschischtschenaja (gereinigter); netschischtsche- naja(roher).

692. Siment. Zement.

693. Siromätnüa koshü. Alaungahre Kalbfelle.

694. Siwoduschka. Schwarzfuchs, Mittelsorte.

695. Siz. Zitz.

696. Skatertnoe polotno. Tafelzeug.

697. Skatertü. Tischtücher.

698. Skipidar. Terpentin.

699. Skipidarnoe masslo. Terpentinöl.

700. Skorbilo. BlaueStärke.

701. Skotima. Vieh.

702. Skripizü. Violinen.

703. Sljuda. Marienglass.

704. Slivi. Frische Pflaumen.

705. Smolü. Harze.

706. Smola gustaja. Pech.

707. Smola shidkaja. Theer.

708. Smokwa. Brunellen.

709. Smoltschug. Waidasche.

710. Smortschok. Morcheln.

711. Snurki. Schnüre.

712. Soboli. Zobel.

713. Soja. Soya.

714. Sok. Saft.

715. Sol. Salz.

716. Solnoi koren. Schwarzwurzel.

717. Solod. Malz.

718. Solodkowoj sok. Lakritzensaft.

719. Solotnikpolewoi. Tausendgülden.

720. Soloto. Gold.

721. Solotucha. Bittersüss.

722. Sosnowüe schischki. Fichtenzapfen.

723. Spermazet. Wallrath.

724. Spilki. Haarnadeln.

725. Spürtseliternüi. Salpetergeist.

726. Spürtsernüi. Schwefelgeist.

727. Spürt solännüi. Salzgeist.

728. Stal. Stahl.

729. Stametü. Rasch.

730. Stekläruss. Schmelz, Schmelzglas.

731. Steklo. Glas.

732. Stepnie lisizü. Steppenfüchse.

733. Stink. Meerstink.

734. Stirax. Storax.

735. Stremlingi. Strömlinge.

736. Strug. Ein Hobel.

737. Struja bobrowaja. Biebergeil.

738. Strujakabarginajn. Moschuscabardinus.

739. Str uni. Saiten.

s. 382

740. Strusowü perja. Straussfedern.

741. Strutschkowoiperez. Spanischer Pfeffer.

742. Stwolstoklanniü. Glasröhren.

743. Sübirübija. Fischzähne.

744. Suchari. Zwieback.

745. Sumak. Schmack.

746. Sür. Käse.

747. Süropi. Syrope.

748. Sukno. Tuch, Laken.

749. Surgutsch. Lack, Siegellack.

750. Surik. Mennige.

751. Surki. RussischeMurmelthiere.

752. Swetilnä. Lichtdochte.

753. Swjeri. Thiere.

754. TschutschelüSwjeri. AusgestopfteThiere.

755. Swjetschi. Talglichter.

756. Swjetschilitüja. Gegossene Lichter.

757. Swjetschimakanüja. Gezogene Lichter.

758. Swinez. Bley.

759. Swinezw listach. Tafelbley.

760. Swinezwswinkach. Muldenbley.

761. Tabak kuritelnoi. Rauchtaback.

762. Nosowoi Tabak. Schnupftaback.

763. Tabakerki. Tabacksdosen.

764. Tafta. Taft.

765. Täsma. Zwimband.

766. Tasü. Becken.

767. Tatarskoe selie. Kalmus.

768. Temkäi. Troddeln, Quaste.

769. Teriak. Theriak.

770. Ternownik. Schlehen.

771. Ternowka. Schlehwein.

772. Terpentin. Terpentin.

773. Tessaki. Kleine Säbel.

774. Tik. Bürenzeug.

775. Tis. Taxus.

776. Timon. Kumin.

777. Dikii Timon. Kümmel, Feldkümmel.

778. Topol. Pappelbaum.

779. Toriza. Spörgel.

780. Totschilo. Gemeiner Schleifstein.

781. To war ü. Waaren.

782. Trawü. Kräuter.

783. Trepje. Lumpen.

784. Treska suchaja. Stockfisch.

785. Trilistnik. Klee.

786. Trip. Tripp.

787. Trosti. Rohr zu Weberkämmen.

788. Trosti. Rohrstöcke.

789. Trubkisritelnüa. Sehröhre.

790. Trubki tabatschnüa. Tabakspfeifen.

791. Trübü. Spritzen.

792. Trut. Zunderschwamm.

793. Tschaber. Saturey.

794. Tschai. Thee.

795. Tschai selenoi. Grüner Thee.

796. Tschassü. Uhren.

797. Tschebraki. Schabracken.

798. Tscheremiza. Nieswurz.

799. Tscherepacha. Schildpad.

800. Tscherepiza. Dachziegel.

801. Tscherlen. Braunroth.

802. Tschernilnüe oreschki. Galläpfel.

803. Tschernilü kitaiskia. Tusch.

804. Tschernobilnik. Beifuss.

805. Tscherno buroi. Schwarzfuchs.

s. 383

806. Tschernoduschka. Schwarzfuchs, geringste Sorte.

807. Tschernoi dub. Ebenholz.

808. Tschernoi tmin. Schwarzkümmel.

809. Tschernosliv. Getrocknete Pflaumen oder Zwetschen.

810. Tschernowka. Schlehwein.

811. Tschesalki. Hecheln.

812. Tschesnok. Lauch.

813. Tschetschewizü. Linsen.

814. Tschubuki. Pfeifenröhre.

815. Tschugun. Gegossenes Eisen.

816. Tschulki. Strümpfe.

817. Tuflü. Pantoffeln.

818. Tulenüa iNerpowüa koshi. Seehundsfelle.

819. Turezkoichljeb. Türkischer Weizen.

820. Tusch. Tusch.

821. Uborü. Schmuck.

822. Udi. Fischangeln.

823. Ugolje kamennoe. Steinkohlen.

824. Ugri. Aale.

825. Ukrop. Dill.

826. Ukszus. Essig.

827. Umbra. Umber.

828. Ungarskaja wodka. Ungrisch Wasser.

829. Ussükitowüe. Fischbein.

830. Ustrizü. Austern.

831. Wäsaniapolotnischtschi. Gestrickte Floretzeuge.

832. Waksa. Schuhwachs.

833. Wäsownik. Attich.

834. Watü. Watten.

835. Weeri. Fächer.

836. Weidasch. Waidasche.

837. Wekscha. Gemeines Eichhorn.

838. Werbludi. Kameele.

839. Weresk. Heidekraut.

840. Werewki. Stricke.

841. Weschejäki. Frühlingsfuchse.

842. Wessü. Waage.

843. Wjeniki. Kleiderbesen von Schilf.

844. Wilki. Gabeln.

845. Wino. Brandtewein.

846. Wino; Winogradnoe wino. Wein.

847. Winnüajagodi. Feigen.

848. Winnüikamen. Weinstein.

849. Winochlebnoe. Kombrandtewein.

850. Winograd. Weintrauben.

851. Wishni. Kirschen.

852. Wochra. Ocher.

853. Wodka. Doppelter oder starker Brandtewein, Spriet.

854. Wodkafranzuskaja. Franzbrandtewein.

855. Wodka krepkaja. Scheidewasser.

856. Wodü. Wasser.

857. Woiloki. Filze.

858. Woinskii snaräd. Kriegsgeräth.

859. Wolki. Wölfe.

860. Woloskoi ukrop. Fenchel.

861. Wolossü. Hare.

862. Wolotschennoeserebro. Silberdrath.

863. Wolotschennoe soloto. Golddrath.

s.384

864. Wolowüe koshi. Rindsleder.

865. Woltschje lüko. Seidelbast.

866. Worganü. Maultrommeln.

867. Worobejo semja. Perlhirse.

868. Woronki. Trichter.

869. Worwan. Thran

870. Woschtschanka. Wachstuch.

871. Wosk. Wachs; scheltoi (gelbes); bjeloi (weisses).

872. Wosshü. Jagdleinen.

873. Wou. Wau.

874. Wüboiko. GemeineKattune.

875. Wüchucholi. Russische Bisamratzen.

876. Wüdrii. Fischottern.

877. Wüporotki. Fellevon ungebomen Lämmem.

878. Zedro. Cedro.

879. Zepotschki. Uhrketten.

880. Zibet. Zibeth.

881. Zikorija. Zichorie.

882. Zitronnüja korki. Zitronenschalen.

883. Zülibuchü. Krähenaugen.

884. Zünko~wüi kamen. Galmey.

1. АД[С]КИЙ КАМЕНЬ. Niem, der Höllenstein‘lapis’.

SRJXVIII (1,29): Адской камень (ср. лат. lapidus infemalis).Хим. Ляпис.

Dahl (I,6): АдскШ-камень,ляпис, жгучее серебро,селитрокислое серебро.

2. АГАТ КАМЕНЬ. Niem. Achat ‘agat’.

SRJ (I, 20): агать. Агат(1670); камень агатовъ ‘ts.’(XVII-1534).

3. [Г]АГАЧИЙ ПУХ.Niem.Eiderdaunen pl. ‘puch edredonowy’. SSRLJ (III, 7): гагачий, гагачийпух (1780).

Dahl (I, 339):Гага, гагка, гавка утка, а гагачъ, гагунъ,гавкунъ, гагкь, гавкь селезень того же вида въ Камч. и севр. Сиб. Anas (Somateria) molissima, от которойидет самый ценный, нежный пух, гагачш.

4. А ЛАБ АСТР. Ni em. A labaster ‘ al abaster ’.

SRJ (I, 28):алебастръ (алабастръ, олбастръ). Алебастр(1679).Tamże (27):

алавастръ (оловастръ) ‘ts.’ (1670).

5. АЛЕКСАНДЕРСКАЯПОЛЫНЬ. Niem, dieZitwer 'bot. ostryż plamisty,ostryż cytwarowy, cytwar’; der Zitwersamen ‘nasienie cytwaru (środekprzeciwko ro­ bakom)’; der Wurmsamen ‘siemię bylicy rupnika,siemię cytwaru’.

Por. SRJ(XVI, 284): полынь,полынь. Полынь (XVII-XV).

Dahl(III, 267): Artemisia contra, цытвар,-рноесемя.

6. АЛМАЗ. Niem, derDiamant ‘diament’.

SRJ (I, 30):алмазъ (олмазъ). Алмаз (XVI-XVII-1472).

7. АЛВА. Niem,das Konfekt ‘cukierki, słodycze’.

Czernych (II, 330): халва. Род сластей восточного происхождения: конди­ терское изделие из обжаренныхирастертых масличных (кунжутовых и др.) семян и карамельной массы, сбитой с пенообразующим веществом (отва­

ром мыльногокорня) с различными вкусовыми добавками. В русскомязыке слово халвабылоизвестноуже во 2-й пол.XVII в. Оно встречается(в форме галва) в „Космографии” 1670г. в главе, посвященной Турции, при перечис­ лении турецких кушаний: „ту галву делают...славнее всех иных галв”.

Dahl (IV, 541): халва тур. родлакомства; толченые грецкиеорехи с мукой на меду, вываренном виноградном соку.

8. АМБРА. Niem,die Ambra ‘ambra’.

SRJ (I, 35): амбра. Смолистое вещество, употребляемое как лекарство (1673).

Dahl(I, 14):амбра благовонное вещество,находимоекомьями по взморью, как полагают,из кишек китов (кашалотов).

9. АНГЛИЙСКОЙ ПЕРЕЦ. Niem,das Gewürz ‘przyprawakorzenna’, der Piment

‘piment,ziele angielskie, pieprz angielski’.

Dahl (III, 96): перецъ (першить) растение и пряное,жгучее семя его,Piper nigrum, черный перец. Красныйили англшскш перецъ, ещежгучее.

10. АНИС. Niem, der Anis ‘anyż’.

SRJ (I, 39): анисъ. Анис (растение) (XVII)|| Семена аниса(1575).

11. АНЧОФИШИ. Niem, dieAnschovis ‘anchois’.

SRJXVIII (I, 76): анчоус 1707 (-чаус 1715, -човис 1724, -шоус 1747, -соус 1706, -чофиш 1765, -шофиш 1747, -шуфиш 1775, -совиш 1768, -чафиш 1742). Англ, anchovies < исп., непоср. и через гол. anchovis, antsouwe, нем.

Anschovis. Небольшая рыба из сем. сельдей, засаливаемая с пряностями.

12. АНТИМОНИЯ.Niem,der Spießglanz ‘'miner, antymon’.

SRJ (I, 40-41): антимонь. Сурьма, антимония (1682); антоманий ‘ts.’

(1610).

SRJ XVIII (I, 73): антимония 1718; антимониум, антимоний, антимон.

Сурьма.

13. АПЕЛЬЦИНЫ. Niem, dieApfelsine ‘pomarańcza’.

Czernych (47):апельсин. В русском языке известно с начала XVIII в. Ср.

„посылают...апелсины”', „достался апелсин...”(1700).

SRJ XVIII (I,78): апельсин 1769 (апел- 1700,-цын 1770,-зин 1788, апелцын 1728,аплицын 1713, опельцын 1725). Гол. appelsien, appelsina.

14. АРАК. Niem,der Arrak ‘arak’.

SRJ (I,44): аракъи арака. Водкаиз ячменя, пшеницы, риса, изюма; водка на кумыснойзакваске (1647).

15. АРБУЗЫ. Niem, die Wassermelone ‘kawon, arbuz’.

SRJ (I, 45): арбузъ. Арбуз (XVI).

16. АРОНОВОЙ КОРЕНЬ. Niem, der Aron ‘bot. Arum L,obrazki pl. aron (roślina trująca)’.

Por. Dahl (I, 23): аронъ, аронникь, аронова- борода, раст. Arum; образки, телячьянога, сухотный корень.

17. АРСЕЛ. Niem. die Orseille ‘orselia (czerwonylub fioletowy barwnik)’. 18. АРСЕНИК. Niem,dasArsenik ‘ehern. Arszenik, trójtlenek arsenu’.

SRJ XVIII (I, 95): арсеник 1731.Гр. (h)arsenikon, через лат. Arsenicum. Хим.

Мышьяк.

19. АСФУР. Niem, der Safflor, Saflor ‘(carthamus tinctorius) сафлор; желтница красильная;желтяница кр.;дикий шафран’(Pawl. II,252).

Рог.Dahl(IV, 139): сафлоръ красильноерастение Carthamus tinctorius, шаф- лор, щетка, млре. крокус, дикий шафран, жистяница.

20. АТЛАС. Niem, der Atlas ‘atlas’.

21. АВРИПИГМЕНТ. Niem, das Auripigment ‘miner, aurypigment’.

SRJ XVIII (I, 116): аурипигмент 1714 (аври- 1745, ауври- 1791, ар- 1793) и аврипигментум 1765.Лат. auripigmentum}.Хим. Минерал желтогоцвета, соединение мышьяка и серы. 2. Желтая краска.

22. БАХРОМА.Niem, die Franse‘frędzle; strzępy’. SRJ (I, 81): бахрома. Бахрома (1583).

23. БАДАН. Niem,weiß‘biały’; derDiptam ‘bot. dyptam; balsamna rany’. SRJ XVIII (I, 127):бадан. Растение (лат. XVIIISaxifraga GrassifoliaGeum).

Dahl(I, 36): баданърастение, употребл. за Байкаломвместо чая, чагирский, монгольский чай,чагир,Saxifraga crassifolia; || ошибочно, вм. бадьян;|| также ошибочно, Geum. || раст. Dictamnus Fraxinela, волканаставр., ясенец, ясен- ник, бадьян.

24. БАДЬЯН.Niem, der Sternanis‘(Bot. anisum stellatum) бадьян’ (Pawi. II, 356).

SRJ (I, 65):бадьянъ. Растение (звездчатый анис)(1669).

25. БАЙКА. Niem, der Boi ‘baja (gruby włochaty materiał bawełniany lub wełniany)’.

SRJ (I, 66):байка. Байка(ткань) (1643).

26. БАКАН. Niem, der Lak ‘lak’; derMaler ‘malarz’. SRJ (I, 67): баканъ.Название краски (1657).

27. БАКАУТ. Niem, derPockholzbaum ‘бакаут, гваяковое дерево (Guajacum offi- cinale L.y.Por. Bockholz‘ts.’(Vasmer I, 109).

SRJXVIII (I, 129): бакаут 1795 (бо- 1739, поко- 1696, пок-гоут 1698). Гол.

pokhout. Тропическоедерево с тяжелойи твердой древесиной;железное де­

рево (лат.XVIII Guajacum)|| Древесина этогодерева.

28. БАЛДЕРЬЯН. Niem, derBaldrian ‘Valeriana L.,waleriana, kozłek’.

SRJ XVIII (1,132):балдырьян(боди-, бол-, бул-, -дерьян, бурдириян) и бал- дриан(-иян). Растение валериана.

29. БАРАНЫ. Niem, derHammel ‘baran’.

30. БАРАНЬЕ ОВЧИНЫ. Niem, das Schaffell ‘baranica,skóra barania’; die Wolle

‘wełna’.

Por. SRJ (I, 72): бараний(бораний), прил. к баранъ(XVI);tamże (XII, 229):

овчина(овьчина). Овечья,баранья шкура; овчина (1073).

31. БАРБАРИС. Niem,die Berberitze‘Berberys L., berberys, kwaśnica’. SRJ(I, 73):барбарисъ. Барбарис (1690).

32. БАРХАТ. Niem, derSammet ‘aksamit’. РАЗРЕЗНЫЙ. Niem,geschoren ‘strzyżony’.

Dahl (IV, 45): разрЛзной, разрезанный; разрезающий. РазрЬзные рукава.

РазрЬзнойбархат.

НЕРАЗРЕЗНЫЙ. Niem, ungeschoren.

ОДНОСТОРОННИЙ.Niem,einseitig ‘jednostronny’.

Por.Dahl (II,654): Сукно, ткань односторонняя, одноличная.

[ДВУСТОРОННИЙ.Niem, zweiseitig ‘dwustronny,obustronny’.

Por. SRJ XVIII(VI,61): двусторонний, двусторонний (двух-). Одинаковый с обеихсторон, изнанкиилица (отканях) - „Двусторонная парча,полотно, сукно или другая материя”.

Dahl(I, 422): двустороннш, обоюдный, годный с лица и с изнанки.

ТРАВЧЕТЫЙ. Niem,geblümt ‘pomalowany wkwiaty’.

Por. Dahl(IV, 424): Травчатый [...] - ткани, узорочные,с разводами.Камка, атласъ травчатый.

ПОЛ[О]САТЫЙ. Niem, gestreift ‘pasiasty,w pasy, wprążki’.

SRJ (XVI, 245): полосатый. С рисунком в полоску(1568)- „Бархатъполо­

сатый” (1640).

КЛЕТЧАТЫЙ. Niem, gewürfelt‘kratkowany, wkratkę’.

Por. SRJ XVIII (X, 55): клйтчатый.Имеющийузор, рисунок ввидеклеток, четырехугольников - „BchПикардския ткани рЬдкия...клЬтчатыя”.

33. БАШМАКИ. Niem, derSchuh ‘bucik, trzewik’. SRJ (I, 82):башмакъ. Башмак (1583).

34. БЕЛЕНА.Niem. Bilse = Bilsenkraut(Pawl. I, 234); das Bilsenkraut 'Hyoscy- amus L.,lulek’.

SRJ (I, 131): беленъ. Белена(XII).

SRJXVIII(I, 192): бПлена (бе-).Ядовитое растение.

35. БЕЛОДУШКА. Рог. niem. der Schwarzfuchs ‘лисица чернобурая’ (Pawl. II, 304).

SRJ(I, 134): бПлодушка. Животное (или шкурка) с белым мехомна перед­

ней части шеи - „20 лисицъ бЬлодушекъ” (1714).

36. БЕНЕДИКТ. Niem, die Cardobenedicte =Benedictendistel; dieBenedictendis- tel,die Benedictenflockenblume ‘(carduusbenedictus)стоголовник; волчецво- лоский; волчецкудрявый;благовонное терние; татарник волосистый; черто­ полохблагословенный; чер. хохлатый; чер. звездочный; Венедикт;бенедикт’ (Pawl.I, 194).

37. БЕРДЫ. Niem,der Weberkamm, der Kamm 'włók. grzebień tkacki, płocha’. SRJ (I, 141): бердо. Часть ткацкого станка(родгребня) (1631).

38. БЕРЕЗА. Niem, die Birke'Betula L., brzoza’.

39. БЕРРИ. Niem, dieScharlachbeere 'бот. фитолакка’;die Scharlachbeere ‘кер­ мес; французская кошениль’(Pawl. II, 265).

40. БЕЗОАР. Niem, derBezoar 'med.bezoar (kamienista gałkapowstałaz połknię­ cia sierści w żołądku zwierząt przeżuwających)’.

SRJ (I, 121): безоаръ (безуръ). Окаменелое вещество, находимое в же­ лудках диких козлов и др. животных, считавшееся лечебным средством (XVII-1534).

41. БЕЛИЛЫ. Niem, das Bleiweiss ‘biel ołowiana, blejwajs’. SRJ (I, 132): бПлило ‘Белая краска, белила’ (XVI).

SRJ XVIII (I, 192): бйлила(-лы)мн. и бйлило 1. Белая краска.2. Средство для придания белизнылицу.

42. БЕЛКА. Niem, das Grauwerk ‘futro zwiewórki’. SRJ (I, 133): бйлка. Мех белки (XV-XVI-XV).

43. БИСЕР и ДЕКУЙ. Niem, das Glas ‘szkło’; dieKoralle ‘koral’; Glaskoralen pl.

‘стеклянные коральки; корольки;бус’ (Pawl. I, 603).

SRJ(I, 185): бисеръ. Бисер (1683).

SRJ (XII, 269): одекуй. Собир. Стеклянные или фарфоровые бусы; бисер (1641).

44. БИЧИ. Niem, diePeitsche ‘bicz, bat’. 45. БЛЯХА.Niem, das Blech ‘blacha’.

SRJ (I, 252): бляха. Металлическая пластинка, служившая украшением (1675).

46. БЛЕСТКИ. Niem, derFlitter ‘cekin, świecidełko’.

SRJ(I, 238): блестки (блески), мн. Маленькиеблестящие пластинки, слу­

жащие для украшения (1584).

47. БЛЮЩ. Niem,derEfeu 'bot. HederáL., bluszcz’. SRJ(I, 249): блющъ.Плющ (XVI).

48. БЛ[О]КИ.Niem, derBlock 'techn. blok, krążek’.

SRJXVIII (И, 68): блок 1694 (блак 1697). Гол. blok, англ, block. Вращающе­

еся колесо с наружнымжелобом, по которому проходит канат, цепь и т.п.;

устройстводля подъема груза.

49. БОБРЫ. Niem,derBiber ‘bóbr’.

50. БЕЛОМЕЗДРЫЕ БОБРЫ. Niem, groß ‘duży’;weisshäutig ‘białoskóry’.

51. КАМЧАТСКИЕ БОБРЫ. Niem,kamtschatkisch ‘z Kamczatki’

SRJ XVIII (II, 73): бобр и бобер - „Камчатские дорогие бобры в Москве нашли покупателей”.

Dahl (I, 101): морской, камчатскш боберъ, морская выдра [...], Lutra s. Eny- drismarina.

52. КОПЧЕННЫЕ БОБРЫ. Niem, schwarzhäutig‘czarnoskóry’.

Por. SRJ (VII, 299): Копченая сажа - название черной краски(1643).

SRJXVIII(X, 164): копченый. Темнобурый (оцвете).

53. ЯРЦИЕ БОБРЫ. Niem,jährig ‘jednoroczny’.

Рог.Dahl(IV, 680): яреир кмч. годовалый бобренок.

54. КОШЛОКИ. Niem, mittler ‘średni’.

SRJ (VII, 396): кошлокъ. Шкурка молодого бобра (1601).

55. МАТКИ. Niem,alt‘stary’.

Por. SRJ(IX, 46): матка. Самка животных (кобылица, свинья идр.)(XVII).

56. МОРСКИЕ БОБРЫ. Niem, der Seebiber ‘bóbr morski’; die Seeotter ‘wydra morska’.

SRJ XVIII (II, 73):Морской бобр (bez objaśnienia).

Zob. КАМЧАТСКИЕБОБРЫ.

57. БОБЫ ТУРЕЦКИЕ. Niem, die Bohne ‘bób’. SRJ XVIII (II, 73): бобы. Б. турецкие. Фасоль.

Dahl (I, 101): бобы мн. раст. Faba; в обиходе различают: PycKie бобы, Vicia Faba [...], и турецше, фасоль, кодовые бобы, Phaseolus.

58. БОЯРЫШНИК. Niem, der Weissdorn 'CrataegusL., głóg’.

SRJ XVIII (II, 119): боярышник. Бот. Дерево, кустарник с ветвями, уса­

женными шипами (лат. XVIIICrataegus).

59. БОЛИГОЛОВ. Niem, derSchierling 'Conium L., boligłówka,szczwół’.

SRJXVIII (II, 99): болиголов и болиголова. Растение - „Дурман, болиго­

лов, омег”.

Dahl (I, 113): болиголовъ, -вникь, болиголова ядовитое растение Conium maculatum, головолом, мутник, омег, вяха, вонючка,дегтярка, пригрид (при­

крыт?), блекот Cherophyllum.

60. БОРАКС. Niem, der Borax'chem. boraks’.

SRJXVIII (II, 109): боракс 1755, бурак. Ср. лат. bórax. То же, что бура.

Zob. БУРА.

61. БОЖЬЕ ДЕРЕВО.Niem,die Stabwurz 'bot. bylica,bylina’;die Stabwurz ‘(arte­ misia abrotanum) Божье дерево’(Pawi. II,345).

SRJXVIII (II, 92):Б. дерево(лат. XVIIIAbrotanum) - „Божие дерево”.

Dahl (I, 107): божье дерево, божедревко, растение Artemisia Abrotanum (procera?).

62. БОСТРОГИ. Niem, das Brusttuch ‘chustka, chusteczka (trójkątna)’.

SRJ (I, 302): бострогъ (бустрогъ) 1. Полукафтан, короткая мужская одежда (1697). 2.Женскаябезрукавкасо сборками, род душегреи (XVII).

63. БОЧКИ. Niem,das Fass ‘beczka’.

64. БРАНЬ. Niem, durchbrochen‘ażurowy; prześwitujący’; die Leinwand ‘płótno’. SRJ(I, 318): брань.Ткань, обычнольняная,вытканная в узор (1648).

65. БРАЗИЛЬСКОЕ ДЕРЕВО. Niem, das Brasilienholz ‘drzewo (drewno) brazylijskie’. SRJXVIII (II, 121): Б. дерево - „Бразильское,красное дерево”.

66. БРИТВЫ. Niem, das Schermesser ‘brzytwa’.

67. БРУСКОВАЯ КРАСКА. Niem, derIndigo ‘ehern, indygo’.

SRJ XVIII (II, 147): Б. краска - „Крутик,брусковая краска, Индиго”.

68. БРУСНИЦЫ. Niem, die Preiselbeere \.‘bot. Vaccinum vitis idaea L.,borówka, brusznica’.2. ‘zb. borówki, brusznice’; Tütebirnl

SRJ (I, 340):брусница, и брусницы, мн. То же, что брусника (1580); брус­

ника. Брусника (1690).

69. БРУСКИ КАМЕНЫЕ. Niem, der Schleifstein ‘kamień do ostrzenia, osełka’. SRJ(340): брусокъ. Точильный камень (имеющий обычноформу плоского продолговатого четырехгранника) (1609).

70. БУК. Niem, dieBuche ‘FagusL., buk’.

71. БЫКИ. Niem, der Ochse ‘byk, wół’.

72. БУКШПРИТЫ. Niem, das Bugspriet ‘żegl. maszt ukośny na przodzie statku, bukszpryt’.

SRJXVIII (II, 176):бушприт 1705 (букш- 1714,бухш- 1714, бугщ- 1741, -тт 1765), бугсприт 1717 (боус- 1697, бухс- 1698, букс- 1707, бугс- 1709, -рыт 1707). Гол. boegspriet, англ, bowspit, нем. Bugspriet. Мор. Горизонтальная или наклонная мачта, выступающая вперед с носа судна.

73. БУКВИЦА. Niem, die Betonie‘bot. betonia (roślina lecznicza)’.

SRJ (I, 351): буквица (буковица). Названиелекарственногорастения - „Бе- тоника... по-руски сорокозубъ или буквица” (XVII-1534).

74. БУЛАВКИ.Niem,dieStecknadel‘szpilka’.

SRJ (I, 352): булавка. Булавка; шпилька с драгоценным камнем на тупом конце (1628).

75. БУМАГА. Niem, das Papier ‘papier’.

76. АЛЕКСАНДРИ[Й]СКАЯ БУМАГА. Niem, das Royalpapier ‘Александрий­ ский лист’ (Pawi. II,244).

SRJ (I, 28): александрийская бумага,листъ. Бумага, листбумагивысокого качества (1689).

77. КАРТОШ[Н]АЯ БУМАГА. Niem, das Kartenpapier ‘карточная бумага’

(Pawi. II,7).

SRJ XVIII (IX, 266): карточный (-теч-, -ошн-, -ой). Отн. к карте, картам - „Карточная «бумага», котороювыклеивают зад у карт”.

78. КАРТУЗНАЯ БУМАГА. Niem. Karduspapierl

SRJ (VII, 84): Картузная бумага - толстая бумага в больших листах (1689).

79. ОБЕРТОЧНАЯ БУМАГА. Niem, das Packpapier ‘papierdo pakowania’.