"Przed polskim prokuratorem. Dokumenty i komentarze", J. Sawicki, Warszawa 1961 : [recenzja]

Andrzej Wiśniewski

"Przed polskim prokuratorem.

Dokumenty i komentarze", J. Sawicki,

Warszawa 1961 : [recenzja]

Palestra 5/10(46), 75-76

N r 10 (46) Przegląd w ydaw nictw prawniczych 75 p ry w a tn e g o oraz d e k re t z 14.1.1936 r. o o chronie in te re só w P a ń stw a P olskiego

i jego o b y w ateli w sto su n k a c h m iędzynarodow ych.

Zam ieszczone p rze p isy z a k tu a liz o w a n e są w ed łu g sta n u p raw n eg o n a dzień 1 sty czn ia 1961 r.

*

S. E h r l i c h , M. M a n e 1 i, W. W e s o ł o w s k i , S. Z a w a d z k i : Spór o is to ­

tą państw a. K s ią ż k a i W iedza. W arszaw a 1961, is. 292.

K siążka za w ie ra p ięć ro z p ra w , k tó re dotyczą p o d sta w o w y c h pro b lem ó w toczą­ cego się od w ieków sp o ru n a te m a t, czym je s t p a ń s tw o i ja k a je s t jego fu n k c ja w społeczeństw ie.

W p ierw szej ro zp raw ie S. Z aw ad zk i om aw ia tra d y c y jn e rozbieżności w sporze o isto tę p ań stw a. P o k ry ty c z n y m om ó w ien iu szereg u poglądów n a isto tę p a ń stw a a u to r w sk az u je , że ogólną d efin icję p a ń s tw a m ożna by sfo rm u ło w ać w sposób n a ­ stę p u ją c y : P a ń stw o je s t o rg a n iz a c ją .polityczną k la sy p a n u ją c e j, w yposażoną w a p a ­

r a t p rzy m u su w celu o ch ro n y je j k lasow ych in teresó w .

W dalszych ro zp raw ac h S. E h rlic h pisze o p a ń s tw ie m onopoli, a S. Z aw adzki p rz e d sta w ia te o rię i rzeczyw istość „p a ń stw a d o b ro b y tu ” (w elfa re Sta te). P oglądy n a p ań stw o i p ra w o w d o k try n ie neotom istyczneij om aw ia M. M aneli, a o sta tn ia zam ieszczona w zbiorze ro z p ra w k a W. W esołow skiego pośw ięcona je s t te o rii ^spo­ łe cz eń stw a k ie ro w n ik ó w ”.

*

J . S a w i c k i : P rzed p o lsk im p ro k u ra to re m . D o k u m e n ty i k o m e n ta rze . W yd . U l

I s k r y . W arszaw a 1961, s. 356.

M im o że w iele ju ż l a t u p ły n ę ło od zakończenia I I w o jn y św ia to w ej i w y d a n ia w y ro k u M iędzynarodow ego T ry b u n a łu W ojennego . w N o rym berdze p ro b le m a ­ ty k a z w ią za n a ze zb ro d n ia m i o k u p a c y jn y m i i odpow iedzialnością z b ro d n ia rz y w o jen n y c h je st, n ie ste ty , p ro b le m a ty k ą n a d a l a k tu a ln ą . Z zadow oleniem m ożna stw ierd zić, że k ilk a teigo ro d z a ju op raco w ań u k a z a .o się o s ta tn io n a ry n k u k się g arsk im . W ielu z ty c h opracow ań, zw łaszcza za w ie ra ją c y c h źródłow e, d o k u ­ m e n ta ln e m a te ria ły , nie po w in n o n igdy z a b ra k n ą ć w k się g arn ia ch . Do opracow ań te g o ty p u n ależy n ie w ą tp liw ie rów nież k sią ż k a prof. S aw ickiego „P rzed polsk im p ro k u ra to re m ”.

Trzecie, u zu p e łn io n e w y d an ie zb io ru d o k u m e n ta c ji p ro k u ra to rs k ie j i sądow ej dotyczące sp raw y zb u rz e n ia sto lic y P o lsk i (I w y d an ie z b io ru m ia ło ty tu ł: Z b u ­ rzen ie W arszaw y) sk ła d a się z trz e c h części.

P ierw sza część zbioru o b ejm u je zezn a n ia g e n e ra łó w I I I R zeszy w in n y c h zb u ­ rz e n ia W arszaw y, złożone p rzed p ro k u ra to re m J. S aw ickim , członkiem p o lsk iej d eleg a cji p rzy M iędzynarodow ym T ry b u n a le W ojskow ym w N orym berdze. Są to zeznania g en e ra łó w von dem B acha-Z elew skiego, E rn e s ta Rodego, G u d e ria n a , von B ra u c h its c h a i s e k re ta & a sta n u w rzą d zie G e n e ra ln e j G u b e rn i Jó z efa B ü h lera.

D ruga część k sią ż k i za w ie ra w ynok N ajw yższego T ry b u n a łu N arodow ego w W arszaw ie dotyczący L u d w ik a F isch era, b. guibernartora d y s try k tu w a rsz a w sk ie ­ go, i L u d w ik a L eista, b. sta ro s ty m iejsk ieg o w W arszaw ie w la ta c h o k u p a c ji.

A n d r z e j W i ś n i e w s k i _{N r 10(46)}

W trze cie j części k sią żk i zam ieszczone ssą w y ją tk i zeznań i in n y c h m a te ria łó w u ja w n io n y c h w to k u p rzew o d u sądow ego p rze d M iędzynarodow ym T ry b u n a łe m W ojskow ym w N orym berdze. W y b ra n e tu zo stały te m a te ria ły , k tó re dotyczą w y p ad k ó w zw iązanych ze zb u rz en ie m W arszaw y.

*

H. O l s z e w s k i : D o k tr y n y p ra w n o -u stro jo w e czasów sa sk ich 1697-1740. P W N .

W arszaw a 1961, s. 322.

C iekaw y, a n a ogół m ało zn a n y o k res p a n o w a n ia S asów w Polsce doczekał się now ego źródłow ego o p rac o w a n ia. A u to r pracy , o p ie ra ją c się n a ob szern y m m a te ria le d o k u m e n ta m y m , p rz e d sta w ił podstaw ow e p ro b lem y p ra w n o -u s tro jo ­ w e tego o k resu i k ry ty c z n ie sc h a ra k te ry z o w a ł w y stę p u ją c e w ów czas d o k try n y polityczne.

S zlacheckie poglądy n a u s tró j p o lity cz n y i p ra w n y R zeczypospolitej nie do­ czekały się dotychczas sy n tety czn eg o opracow ania, gdyż u p a d e k f e u d a ln e j m yśli p o lity cz n ej zniechęcał zapew ne do b a d a ń w ty m zakresie. A u to r w sk a z u je je d n a k w sw ym «(pracow aniu n a zw iązek czasów saskich z c a ły m w iek iem X V II, co w y ­ n ik a za ró w n o z p o d o b ie ń stw a ów czesnej sy tu a c ji gospodarczo-społecznej P olski, ja k i z podo b ień stw a ustrojiu p o litycznego łączącego w szy stk ie n ied o m ag an ia sch y ł­ kow ego o k resu feudalizm u.

A u to r nie p o p rze staje w sw ej p ra c y je d y n ie n a p rz e d sta w ie n iu poglądów ta k ic h lu m in a rz y te g o o kresu, ja k np. L eszczyński czy K arw ick i, lecz szeroko w y k o rz y ­ s tu je m a te ria ły ręk o p iśm ien n e i w spółczesne d ru k i, dotychczas często nigdzie nie cytow ane.

R o zp raw a, poza w p ro w ad zen iem cz y te ln ik a w z a g ad n ien ia d o k try n a ln e , d aje sze­ ro k ie tło h isto ry czn e oraz p rz e d sta w ia zaw iłe a rk a n a fu n k c jo n o w a n ia se jm u d aw n e j R zeczypospol ite j .