Zabytki z cmentarzyska kultury przeworskiej z miejscowości Mieczki-Poziemaki, pow. ostrołęcki

BULLETIN ARCHéOLOGIQUE POLONAIS

WIAdOmOśCI

AR CHE OLO GICz NE

Państwowe MuzeuM archeologiczne

w

warszawie

WARSzAWA 2011 vARSOvIE

TOm (vOL.) LXII

2011

W

IA

d

O

m

O

śCI

A

RCHEOLOGIC

z

NE

LXII

Indeks 38205/38108

PL ISSN 0043-5082

okladka glowna.indd 1 2011-12-18 13:21:30

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Redaguje

zespó?

/ Editorial staff:

dr

_Jacek

_Andrzejowski

_(sekretarz

_redakcji

/

_managing

editor),

dr

_Wojciech

Brzezi?ski

_(redaktor

_naczelny

/ editor in

_chief),

prof.

dr hab. Teresa

_D?browska

_(zast?pczyni

redaktora

_naczelnego

/

subeditor),

mgr

Gra?yna

Orli?ska,

mgr Rados?aw

Prochowicz,

mgr Barbara

Sa?aci?ska,

mgr

Andrzej

Jacek

Tomaszewski,

mgr

Katarzyna

Watemborska

Recenzenci tomu / Peer-reviewed

_by:

dr Adam

Cie?li?ski,

_prof.

dr hab.

_Andrzej

Kokowski,

_prof.

dr hab.

_Magdalena

_M?czy?ska,

prof.

dr hab.

_Wojciech

Nowakowski, dr

_Judyta

Rodzi?ska-Nowak,

dr

_Wojciech

Wróblewski

T?umaczenia / Translations: Anna Kinecka Jacek Andrzej owski

Jan Schuster

Sk?ad i ?amanie /

Layout:

JRJ

Rycina

na ok?adce:

_zapinka

_typu Zachow z

_Pr?gowa

_Dolnego.

_Rys.

L.

_Kobyli?ska

Cover

_picture:

brooch

_type

Zachow from

_Pr?gowo

Dolne. Drawn

_by

L.

_Kobyli?ska

© Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne}

wWarszawie, 2011

©

_Autorzy,

2011

Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne}

_jest

_instytucj?

finansowan?

ze ?rodków

Samorz?du Woiewództwa

_{Mazowieckiego}

?t.tz.ow?z.e.

serce Polski

Sprzeda?

detaliczna

_publikacji

_Pa?stwowego

Muzeum

_{Archeologicznego,}

w

_tym

_egzemplarzy

_{archiwalnych,}

_prowadzona

_jest

w salach

_wystawowych

muzeum, ul.

_D?uga

52

_(Arsena?),

00-241 Warszawa. P?atno??

_gotówk?;

_wystawiamy

rachunki i

_faktury.

Ponadto nasze

_ksi??ki

i

_czasopisma

mo?na zamawia? w _PMA, tel. +48

(22)

5044872 i 5044 873 lub

_pod

adresem

_internetowym

wydawnictwapma@pma.pl

Cennik

_wydawnictw,

_wykaz

_publikacji

i

_pe?en

_spis

zawarto?ci

_czasopism

PMA:

_{http://www.pma.pl/wydawnictwa}

Price

list,

list ofPMA

_publications

and contens ofPMA

_periodicals:

_{http://www.pma.pl/wydawnictwa}

Adres

_redakcji

/ Editorial office: Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne}

ul.

_D?uga

52

_(Arsena?),

00-241 Warszawa

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Tom

_(VoL)

LXII

SPIS

TRE?CI

Contents

ROZPRAWY Renata Ma d

_yd

a - L e_gu

_tko,

_Judyta

Ro d zi ? ska - N

o

_wak,

_Joanna

Z

_agó

r ska -Te l

e _ga,

_Uwagi

o

_chronologii

i

_rozwoju

_{przestrzennym}

_cmentarzyska

_kultury

_przeworskiej

w

_Opatowie,

stan. 1,

_woj.

?l?skie

3

On the

_Chronology

and

_Spatial

_Development

of the Przeworsk Culture _Cemetery at _Opatów, site 1, Silesian Voiv.

MISCELLANEA

Jacek

A n d r z

_ej

ow s

_ki,

Tomasz Rako w

_ski,

_Katarzyna

Wa te mb o r s

_ka,

Grób z

_ostrogami

z

_nekropoli

kultury

wielbarskiej

w

_Jartyporach

nad Liwcem 49

An

_Exceptional

Grave with _Spurs in the _Cemetery ofWielbark Culture at _Jartypory on the Liwiec River

Jan

S chu st er, Przek?uwacze

_typu

Dresden -Dobritz /

?erniki

Wielkie.

Uwagi

na temat

_narz?dzi

z

_pó?nego

okresu

_rzymskiego

i

_wczesnej

_fazy

okresu

_w?drówek

ludów 65

Ahlen vom

_Typ

Dresden-Dobritz / ?erniki Wielkie.

Zu Ceraten der _spaten romisohen Kaiserzeit und der fruhen

_{Volkerwanderungszcit}

Awls

_Type

Dresden-Dobritz / ?erniki Wielkie.

Some Remarks on

_Implements

from the Late Roman and

_Early

_Migration Period

MATERIA?Y

Piotr Iw a n ic_{k i,}

_Cmentarzysko

_kultury

_przeworskiej

w

_miej

scowo?ci

Ca?owanie,

gm. Karczew,

woj.

mazowieckie,

st. XXVI 83

A _Cemetery of Przeworsk Culture at Ca?owanie, comm. Karczew, Mazowieckie Voiv., Site XXVI

Agata

W i? n ie w s k a,

_Materia?y

z

_cmentarzyska

w

Le?niewie,

pow.

k?trzy?ski

(dawne

Furstenau, Kr.

_Rastenburg)

The

_{Archaeological}

Record from the _Cemetery at _Le?niewo, Distr. _K?trzyn (Former Furstenau, Kr.

_Rastenburg)

119

Marcin Wo? n ia

k,

_Cmentarzysko

_kultury

_wielbarskiej

w

Koz?ówku,

_pow. nidzicki

(d.

Klein

Koslau,

Kreis

_Neidenburg)

w ?wietle

_publikacji

i materia?ów

_archiwalnych

169

The Wielbark Culture _Cemetery at Koz?ówko, Distr. Nidzica _(Former Klein Koslau, Kreis

_Neidenburg)

Reconstructed from Publication and Archival Records

Rozalia

_Ty

b u l e w ic z, A Hoard from the

_Migration

Period from Karlino

_(North-

Western

_Poland)

Skarb z okresu

_w?drówek

ludów z Karlina, pow.

bia?ogardzki

209

ODKRYCIA

?ukasz Kar c z m a

_rek,

_Sztylet

_br?zowy

z

_po?udniowego

Mazowsza

A Bronze _Dagger from Southern Mazowsze

227

Gra?yna

O r li ?

sk a,

_Br?zowa

bransoleta z

_Jadwisina,

_pow.

_legionowski

A Bronze Bracelet from Jadwisin, Distr. _Legionowo

Anna Dr ze w i cz, Grób

kloszowy

z

_Sino??ki,

_pow. mi?ski

A Cloche Grave from

_Sino??ka,

Distr. Mi?sk Mazowiecki

232

Rados?aw Pr o ch o w icz,

Zapinka

_typu

Zachow z

_Pr?gowa

_Dolnego

w

_powiecie

_gda?skim

Fibula

_Type

Zachow from _Pr?gowo Dolne, Distr. Gda?sk

237

Wawrzyniec

O r li? sk i, Okucie _rogu do

_picia

zako?czone

_g?ow?

_byka

z

_cmentarzyska

_kultury

_przeworskiej

w

_Legionowie,

_pow. loco 241

Drinking

Horn Terminal with Bull's Head from the _Cemetery of Przeworsk Culture at _Legionowo, Distr. loco

Katarzyna

Wat e mb o r sk a,

_Zabytki

z

_cmentarzyska

_kultury

_przeworskiej

z

_miej

scowo?ci Mieczki -

Poziemaki,

pow.

ostro??cki

243

A _Cemetery of Przeworsk Culture at Mieczki -Poziemaki in Northern Mazowsze

Agnieszka

Ur b a n i a

k,

Ireneusz

_Jak

u b c z_y

k,

_Cia?opalny

_grób

ze stanowiska 9

w Tomaszowie Mazowieckim-Brzustówce 246

A Cremation Grave from Tomaszów Mazowiecki -Brzustówka, Site 9

Ewa i

_Andrzej

Kok o w s c _y, Ko?ciana

_r?koje??

_nahajki

z okolic

_Grabowca,

w _pow. hrubieszowskim

Bone Handle of aKnout from the Area near Grabowiec, Distr. Hrubieszów

252

Katarzyna

Watemborska

LITERATURA

Andrzejowski,

J.

ZABYTKI Z CMENTARZYSKA KULTURY

PRZEWORSKIEJ

Z

_MIEJSCOWO?CI

MIECZKI-POZIEMAKI,

POW.

_OSTRO??CKI

1991 Okucia

_rogów

do

_picia

z

_m?odszego

okresu

przedrzym-skiego

iokresu

_wp?ywów

_rzymskich

w

_Europie

?rodkowej

i

_Pó?nocnej

_(próba

_klasyfikacji

i

_analizy

chronologiczno--terytorialnej),

MSiW VI, s. 7-113. Wzbiorach Dzia?u

_Epoki

?elaza

_Pa?stwowego

Muzeum

Ar-cheologicznego

w Warszawie

_{(PMA/IV/6550)}

_znajduje

_si?

kilka

_zabytków

_pochodz?cych

ze

_zniszczonego

cmentarzy-ska

_kultury

_przeworskiej

z

_miej

scowo?ci Mieczki

-Poziemaki,

gm.

Troszyn,

pow.

ostro??cki:

du?e dwusto?kowate

naczynie

gliniane,

najprawdopodobniej

popielnica,

wraz z

przepalony-mi ko??mi ludzkimi

_1,

ma?e

_naczynko

_gliniane,

_cztery

_prz??liki

i

_fragment

_grzebienia

z

_poro?a.

_Przedmioty

te,

_odkryte

na

g??-boko?ci oko?o _1,20-1,30 m

_podczas

_kopania

_piasku

w

_ówczesnej

piaskowni

gromadzkiej

zwanej

"?al",

przekaza?

do PMA 7

lip-ca 1969 roku ucze? Arkadiusz Piotrowski. Krótka wzmianka

o znalezisku

_pojawi?a

_si?

w

_katalogu

_Pogotowia

Archeologicz-nego

(J.

G?osik 1975, s.

_443).

2009

_Nekropola

w Modle a

_pó?na

_faza

_kultury

_przeworskiej

na

_pó?nocnym

Mazowszu,

m-pis

rozprawy

doktorskiej

w

_Instytucie

_Archeologii

_Uniwersytetu

_{Warszawskiego.}

Andrzejowski,

J.,

Cie?li?ski,

A.

2007 Germanie i Ba?towie u

_schy?ku

_{staro?ytno?ci.}

_Przyjazne

zwiqzki

czy

wrogie

sqsiedztwo?,

[w:]

A. Bitner-Wrób-lewska

_(red.),

Kultura

_bogaczewska

w20

_latpó?nie.

Ma-teria?y

z

_konferencji.

_Warszawa, 26-27 marca _2003, Se-minarium

_Ba?tyjskie

I, Warszawa, s. 279-319.

D?browska,

T.

W

_sierpniu

_tego

_samego roku na stanowisku w Mieczkach

odby?y

si?

tygodniowe

ratownicze badania

_{wykopaliskowe",}

którymi

kierowa?a dr Alina

_Kietli?ska,

ówczesna kierowniczka Dzia?u

_Epoki

?elaza

PMA.

_Jedyn?

_zachowan?

_dokumentacj?

z

_tych

bada? _s?

_trzy

barwne

_rysunki

_profili,

_{prawdopodobnie}

?cian

_piaskowni",

brak natomiast

_danych,

które

_pozwala?yby

dok?adnie zlokalizowa? stanowisko.

_Pozyskany

_podczas

_prac

terenowych

materia?

_zabytkowy

_stanowi?

134

_fragmenty

cera-miki

_nowo?ytnej

_{(PMA/VI/7210),}

zebrane z

_powierzchni

_pól

wokó?

_stanowiska,

z do?ów do

_{przechowywania}

ziemniaków a tak?e z

_warstwy

_kulturowej

_{zadokumentowanej}

na

_rysunku

profilu

W-O. Siedem bardzo

_drobnych

_fragmentów

_ceramiki,

które mo?na

_ogólnie

datowa? na okres

_rzymski,

i

_cztery

u?am-ki

_przepalonych

ko?ci z Mieczków-Poziemaków

_znajduj?

_si?

te? w zbiorach Muzeum

_Staro?ytnego

Hutnictwa

Mazowiec-kiego

w Pruszkowie",

1997

_Kamie?czyk.

Ein

_Griiberfeld

der Przeworsk-Kultur in

Ostmasowien, Monumenta

_{Archaeologica}

Barbarica IV, Kraków.

Grzymkowski

A.

1996 Ziemia Zawkrze?ska w

_pierwszych

wiekach

_naszej

_ery,

[ w:]

Studia i

_Materia?y

do

_Dziej

ów Ziemi

_{Zawkrze?skiej}

II,

M?awa,

s. 152-208.

Pawlak,

E.

2008

_Cmentarzysko

ludno?ci

_kultury

_przeworskiej

w

_Osieku,

pow.

Jarocin,

[w:]

H.

_Machajewski

_(red.),

_Wielkopolska

w

_dziejach.

_Archeologia

o

_regionie,

Pozna?,

s. 207-213.

DRINKING HORN TERMINAL WITH BULL'S HEAD FROM THE CEMETERY OF PRZEWORSK CULTURE

AT LEGIONOWO, Dl STR. LOCO

W

_maju

2007 roku

_{przeprowadzi?am}

wMieczkach-

Poziema-kach

_prospekcj?

_terenow?,

_podczas

_której

_ustali?am,

?e

stano-wisko

_le?y

na

_po?udniowym

kra?cu _{wsi, po}

_wschodniej

stronie SUMMARY

The bronze bulls head

_{drinking-horn}

terminal is a_stray find from the

cemetery of Przeworsk Culture

recently

identified at

_Legionowo

(

eastern

Mazowsze).

The

_{realistically}

rendered head is set on a

round--sectioned socket fitted with two

_pairs

of

_{symmetrically}

_spaced

cir-cumferential ribs and a

_single

rib near its

_edge.

One horn is now

broken, the left eye retains

inlay

ofblue

_glass

(?).

l

Ko?ci

_osoby

_doros?ej,

_{przypuszczalnie}

_p?ci

_?e?skiej.

_Analiz?

_wykona?

dr ?ukasz

_Maurycy

Stanaszek z

_Pa?stwowego

Muzeum

Archeologicz-nego w Warszawie.

2

Prawdopodobnie

ze

_wzgl?du

na zaawansowane _{prace przy} budowie

drogi

i trudno?ci ze znalezieniem

_pracowników

nie

_odby?y

_si?

tam systematyczne prace

wykopaliskowe.

Za

_informacje

_dotycz?ce

_tego stanowiska i

_prowadzonych

na nim bada?

_dzi?kuj?

Pani

_prof.

Teresie

D?browskiej.

Similarterminals are classified to _group E

of],

Andrzejowski

(1991,

p. 36-38,

fig.

7),

dated

_broadly

to the close of the Late Pre-Roman

Period, as far as

_phase

C of the Late Roman Period. The

specimen

from

_Legionowo

would be the easternmost find of a_group Eterminal.

The

_plastic

_modelling

of the socket, reminiscent of

_segmented

sockets of group A terminaIs, dates this

specimen

to the Late Pre- Roman

Period. This agrees with the

dating

of most of the graves discovered

so far in the _cemetery at

_Legionowo.

3

Profil

N-S _zarys warstw wskali 1: 100,

profil

w-o w skali 1_:20, ?ciana N-S wskali 1: 1 O.

_Dokumentacja

nie zawiera

_podpisu

autora

_rysunków

i dat

_dziennych.

O _tym, ?e _prace

_prowadzono

oko?o 23-27

_sierpnia

?wiadcz?

metryczki

za??czone

do ceramiki,

podpisane

przez

Mart?

Nik-lewicz

_(pó?niej

Bocian),

podówczas

pracowniczk?

Dzia?u

Inwentary-zacji

PMA,

uczestnicz?c?

wbadaniach w Mieczkach-Poziemakach.

4

Materia?y

opisane

s?

jako

znaleziska lu?ne ze

_?ciany

_wykopu

_i

po-wierzchni

_pola

przy

wykopie

i_opatrzone

_dat?

12

_lipca

1969 roku.

Pod-pis

autora notatki

_jest

_nieczyteIny,

_najpewniej

_jednak

_s? one ?ladem

wizytacji

konserwatorskiej,

b?d?cej

wynikiem

zg?oszenia

znaleziska

doPMA. t?um. A. Kinecka

Ryc.

1. M ie c zki

-Po zie m a_{k i, pow.}

Ostro??ka.

Lokalizacja

cmentarzyska

kultury

przeworskiej

Fig.

1. M ie c zk i- P_{o z}i_{e m a}k i, distr.

Ostro??ka.

Location of the cemetery

of Przeworsk Culture

drogi.

Relacja

mieszka?ca wsi Romualda

_{Piotrowskiego"}

po-twierdzi?a,

i?

_cmentarzysko

_odkryto

_podczas

_wybierania

pia-sku do

_budowy

_drogi.

W

_miejscu

_tym

_znajduje

_si?

obecnie oko?o

_pó?metrowe

_zag??bienie

terenu a samo

_cmentarzysko

zosta?o

_ju?

_{prawdopodobnie}

ca?kowicie zniszczone. Mieszka?-cy wsi

niegdy?

wykorzystywali

ten teren do sk?adowania

ziem-niaków.

_{Prawdopodobnie}

_odkrywali

wówczas _urny z

przepa-lonymi

ko??mi,

co

_spowodowa?o

_nazywanie

_go

"?alem'.

ryte

i

_rz?dy

nak?u?. Powierzchnia

_zewn?trzna

czarna,

g?adzo-na. Domieszka drobno- i

_{?rednioziarnistego}

t?ucznia.

_Wys.

20

-20,5 cm, ?redn.

_wylewu

oko?o 24,5 cm, ?redn. dna 11 cm.

2. Ma?e

_naczynko

_{dwusto?kowate,}

lekko

_przepalone

i

zdefor-mowane. Na

_górnej

_cz??ci

brzu?ca dwie

_równoleg?e

linie

_ryte.

Powierzchnia

_jasnobe?owa,

_g?adka,

nierówna i

_sp?kana,

w

prze-?omie barwa czarna. Domieszka

_{drobnoziarnistego}

t?ucznia.

Wys.

9 cm, ?redn.

_wylewu

5,3 cm, ?redn. dna 5 cm. 3.

Frag-ment

_{jednocz??ciowego}

_grzebienia

z

_poro?a,

obustronnie

zdo-bionego

poziom?

bruzd?.

Zachowana

_d?ug.

1,5 cm, _wys. 1,8 cm.

Sze??

_drobnych

u?amków

_tego

_grzebienia.

4.

_Cztery

_prz??liki

gliniane":

a.

_{Dwusto?kowaty,}

_powierzchnia

_przepalona,

ciem-nobe?owa.

?redn.

4,9 cm, _wys. 2,1 cm; b.

_{Dwusto?kowaty,}

po-wierzchnia mocno

_sp?kana,

szara.

?red.

3,5 cm, _wys. 1,8 cm. c.

_{Dwusto?kowaty,}

_powierzchnia

_g?adka,

szara.

?redn.

3,3 cm, wys. 1,5 cm; d.

_{Miseczkowaty,}

_powierzchnia

_?uszcz?ca

_si?,

prze-palona,

szaro

_ceglasta.

?redn.

_3,4 cm, _wys. 1,9 cm.

Niestety,

nie mo?na

_{jednoznacznie}

_stwierdzi?,

_czy materia?

zabytkowy

odkryty

w

_pia?nicy

w Mieczkach

-Poziemakach,

znajduj?cy

si?

obecnie w PMA,

pochodzi

z

_jednego,

_czy z

kil-ku

_grobów,

_nale?y

_go zatem traktowa?

_jako

zbiór

_lu?ny.

_Jego

zawarto??

_stanowi?:

l.

_Popielnica

-naczynie

wazowate, ostro

_profilowane,

o

kraw?-dzi

_wylewu

_{niepogrubionej,}

_prostej,

lekko

_wychylonej.

_Jedno

fragmentarycznie

zachowane ta?mowate ucho osadzone

mi?-dzy

kraw?dzi?

wylewu

a

_najwi?ksz?

_wyd?to?ci?

_brzu?ca,

zdo-bione trzema

_rz?dami

_pionowych

do?ków

_oddzielonych

dwie-ma liniami

_rytymi,

w

_górnej

_cz??ci

na

_zagi?ciu

ucha

_lini?

poziomych

nak?u?,

od do?u

_ograniczon?

_lini?

_ryt?.

Na barkach

naczynia

ornament

_strefowy.

Zachowane dwie

_cz??ci

_tego

or-namentu, rozdzielone uchem:

_pierwsza

w

_postaci

wielokrotne-go meandra

blankowego

zlinii

_rytych

_i,

_miej

_scami,

_rz?dów

na-k?u?,

druga

za?

_{nieokre?lonych}

_pól

_utworzonych

_przez linie

Czarne

_naczynia

z

_wysoko

_{umieszczonym,}

_{dwusto?kowatym}

lub

_?agodnie

_zaokr?glonym

za?omem brzu?ca i lekko

wychy-lorrym

wylewem,

okre?lane w literaturze mianem

_naczy?

wa-zowatych,

na

_{cmentarzyskach}

_kultury

_przeworskiej

powszech-nie

_wyst?puj?

w okresie

_wp?ywów

_rzymskich

_(K.

God?owski

1977,

s.137-138).

Opisane

wy?ej

naczynie

z Mieczków-Pozie-5

Romuald Piotrowski,

stryj

Arkadiusza

_{Piotrowskiego,}

_mieszkaj?cy

naprzeciw

stanowiska,

go?ci?

w 1969 roku

_ekip?

PMA

_prowadz?c?

w Mieczkach- Poziemakach badania ratownicze.

6

Wzbiorach PMA

_pod

nr inw. IV /6550

_znajduj?

_si?

_cztery

_prz??liki,

natomiast J. G?o sik

_(1975,

s.

₄₂₃₎

_wymienia

_tylko

_trzy -

rozbie?-no?ci

_tej

nie mo?na obecnie

_wyj

a?ni?.

3 2em __ -===::::::::J J / / 6em ___ i 1.2

?

4 5

Ryc.

2. M ie c zki -P_{o z}i_{e m a}k i,

pow.

Ostro??ka.

Zabytki

z

_{cmentarzyska.}

l, 2, 4

-glina,

3

-poro?e.

Rys.

B. Karch

_(wg

K.

_{Watemborskiej)}

Fig.

2. M ie c zk i- P_{o z ie m a}

k i, distr.

Ostro??ka.

Finds from the _cemetery. I, 2,4

-clay,

3 - antler. Drawn

by

B. Karch

(after

K.

Watemborska)

maków ma zachowane

_tylko

_jedno

_ucho,

ale

_j

_ego

_strefowy

or-nament

_sugeruje,

?e

_pierwotnie

_by?a

to waza

_trójucha.

Naczy-nia

_takie,

_u?ywane

_najcz??ciej

_jako

_popielnice,

_s? stosunkowo

liczne we

_wschodniej

strefie

_kultury

_przeworskiej

w fazie

_B2

(T.

D?browska

1996, s. _112;

_J.

_Andrzejowski

_2001, s. _79-82,

ryc.

22).

Najdalej

na

_pó?noc

_wysuni?tym

_{cmentarzyskiem}

z

_tego

rodzaju

naczyniem

jest

S?awka

_Wielka,

_pow.

_nidzicki,

na

pó?-nocnym wschodzie w?a?nie

nekropola

w Mieczkach -

Poziema-kach,

natomiast na

_po?udniu

_naczynia

takie znane _s? z

_Kopek,

pow.

niski,

i z Gaci, pow.

przeworski.

bli?ej

grobu

91.

_Wydaje

_si?,

?e na

_podstawie

_analogii

z

cmen-tarzyska

w Nadkolu miniaturowe

_naczynko

z

Mieczków-Po-ziemaków mo?na

_wi?za?

z

_faz?

_B2•

Fragment

grzebienia

jednocz??ciowego

nale?y

do

_typu

Al

wg S. Thomas

(1960,

s.

_56-57).

Grzebienie takie stosunkowo

licznie

_wyst?puj?

wkulturze

_przeworskiej

ina obszarze

nad?ab-skim w fazie

_B2

i w

_pocz?tkach

_pó?nego

okresu

_rzymskiego.

W zestawie

_zabytków

z Mieczków-Poziemaków

_znajduj?

_si?

te?

_cztery

_gliniane

_prz??liki:

_trzy

o

_{dwusto?kowatym}

_profilu

i

_wkl?s?ych

_biegunach

oraz

_j

eden

_{miseczkowaty.}

_S?

to

_formy

powszechnie

spotykane

przez

ca?y

okres

wp?ywów

rzymskich

i nie _wnosz? nic do

_analizy

_{chronologicznej.}

Drugie

naczynie

ze stanowiska w Mieczkach -Poziemakach

-ma?e,

ostroprofilowane.

z

_{cylindrycznie}

_{ukszta?towanym}

wy-lewem i

_najwi?ksz?

_wyd?to?ci?

brzu?ca w %

_wysoko?ci

-jest

do??

_nietypowe.

_Najbli?sz?

_analogi?

_jest

_egzemplarz

z

_grobu

113 z

_Nadkola,

_pow.

_w?growski,

stan. 2,

zaliczany

do

_typu

IIF2

-bezuchych

dwusto?kowatych

waz z

_najwi?ksz?

_wyd?to?ci?

powy?ej

po?owy

wysoko?ci

naczynia

(J.

Andrzejowski

1998,

s. _52, tabl.

_{LXVII/113:5);}

niemal

_identyczn?

_form?

ma tak?e

naczynie

z

_grobu

_126, które

_jest

_miniatur?

_typu

IIF2

_(J.

Andrze-jowski

1998, s. _46-47, tabl.

_{LXVII/126:3).}

Oba

_zabytki

pocho-dz?

z

_zespo?ów

_datowanych

na

_faz?

_B2•

_Nawi?zuje

do nich

naczynie

z

_grobu

14 w

_Ko?aczu,

_pow.

_mi?ski,

stan. 2

_(T.

D?bro-wska 2002, s. _223, tabl.

V/14:2).

Wobiekcie

_tym,

_zniszczonym

przez

wkop

wspó?czesny,

znaleziono

_przemieszane

_materia?y

zfaz

_A2

i

_B2•

_Kolejnym

_egzemplarzem

_podobnym

do

opisywa-nego

jest

naczynie

z z _{Leman, pow.}

_pu?tuski/,

z

_{niedatowanego}

Cmentarzysko

w

_{Mieczkach-Poziemakach,}

_po?o?one

_po

za-chodniej

stronie rzeki Ru?,

_znajduje

si?

na

pó?nocno-wschod-nim

_pograniczu

tzw.

_skupiska

_{ostro??ckiego}

_kultury

przewor-skiej

(por.

J.

Okulicz _1970, s.

_425).

Wokresie

_wp?ywów

_rzymskich

w

_skupisku

_tym,

_uformowanym

w fazie

_A2

_m?odszego

okresu

przedrzymskiego,

nast?pi?

wyra?ny

wzrost

_liczby

_punktów

osad-niczych,

podobnie

jak

w

_ca?ej

strefie

_{wschodnioprzeworskiej}

(por.

K. God?owski 1985, s. _62-65; T.

_D?browska,

T. Liana 1986, mapy 2,3;

J.

Andrzejowski

1997, s.

_118-120).

Na

_podstawie

ni-k?ej

bazy

?ród?owej

trudno

_{scharakteryzowa?}

stanowisko

w

_{Mieczkach-Poziemakach,}

_wydaje

_si?

_jednak,

?e

_by?a

to

ne-kropola

typowa

dla

_wschodniej

_strefy

_kultury

_{przeworskiej.}

Stan

_wiedzy

na temat

_rozwoju

osadnictwa

wschodnioprze-worskiego,

a zw?aszcza

_j

_ego

_rejonów

_{pogranicznych,}

_jest

_wci??

niewystarczaj?cy.

?adne

ze stanowisk nie zosta?o

_przebadane

w

_ca?o?ci;

_wi?kszo??

_materia?ów,

na

_jakich

_mo?emy

_si?

_opiera?,

pochodzi

z

_odkry?

_{przypadkowych}

ibada?

_{powierzchniowych}

7

Dzi?kuj?

Panu dr.

Jackowi

Andrzejowskiemu

za

_{udost?pnienie}

kar-toteki materia?ów z Leman.

(zob.

J.

Andrzejowski

1997, s.

_117-120).

W

_tej

_sytuacji

ka?de,

nawet tak

_szcz?tkowe

znaleziska

_j

ak

_materia?y

z Mieczków -

Po-ziemaków,

stanowi?

istotny

przyczynek

do studiów nad

osad-nictwem zokresu

_rzymskiego

na terenie

_{pó?nocno-wschodniego}

Mazowsza.

Thomas,

S.

1960 Studien zu den

_germanischen

Kammen der romischen Kaiserzeit, AFB 8, s. 56-57.

A CEMETERY OF PRZEWORSK CULTURE

Mgr

Katarzyna

Watemborska AT MIECZKI

-POZIEMAKI IN NORTHERN MAZOWSZE Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne}

w Warszawie

ul.

_D?uga

52 «Arsena?»

SUMMARY

PL 00-241 Warszawa In

_[uly

1969 an inhabitant of the

village

Mieczki-Poziemaki submit-ted to the State

_{Archaeological}

Museum a _group of

_objects

_evidently

originating

from alost _cemetery of Przeworsk Culture: a_pottery

ves-sel with asmooth black surface,

_presumably

a

_cinerary

urn, with some

cremated human bone, a smaller _{pottery vessel,} four

_day

spindle-whorls, and

_fragments

of abone comb

(PMA/IV/6550).

Apparently,

these

objects

had been discovered at a

_depth

of 1.25 m, in asand

quar-ry known

locally

as ?al

_('Sorrow'),

in the

_village

Mieczki -Poziemaki,

distr.

_Ostro??ka.

Arescue excavation made that same _year

_by

Dr

Ali-na Kietli?ska of the State

_{Archaeological}

Museum failed to

_identify

any other

archaeological

features. The site of the cemetery as

eon-firmed

_by

afield survey made in

_May

2007 was on the southern

mar-gin

of the

village,

to the east of the

village

road

(Fig.

1),

an area of

a 50 cm

_deep

_pit,

which

_suggested

that the grave- field had been

com-pletely

destroyed.

k.

_{watemborska@gmail.com}

LITERATURA

Andrzejowski,

J.

1997

_Cmentarzysko

_kultury

_przeworskiej

w

_Todzi,

_gm.

Kadzi-d?o,

województwo

ostro??ckie,

stan. 2, WA LIII/2

(1993--1994),

s. 101-126.

1998 Nadkole 2. A

_Cemetery

_of

the Przeworsk Culture in

East-ern

_Poland,

Monumenta

_{Archaeologica}

Barbarica V,

Kraków.

200 l Wschodnia

_strefa

_kultury

_przeworskiej

-próba

definicji,

WA LIV

_(1995-1998),

s. 59-87.

The

_larger

vessel is a biconical vase with three handles

_(Fig.

2:

1)

- _a form used

quite

commonly

in Przeworsk Culture

_during

_phase

_B2

for

_cinerary

urns

_(T.

_D?browska

_{1996, p.}

_111-120).

Vessels of this

de-scription,

with arich ornamented upper

body,

sometimes of several

different motifs, are characteristic for the eastern zone of Przeworsk Culture. The smaller uncharacteristic vessel with an

_angular

shoulder

(Fig.

2:2)

finds

_analogies

in cemeteries at Nadkole 2, distr.

_W?grów

(J.

Andrzejowski

1998, p. 52,

pl.

LXVII/113:5),

and at Ko?acz 2, distr. Mi?sk Mazowiecki

(T.

D?browska

2002, p. 223,

pl.

V/14:2),

where these forms are

_assigned

to

_phase

_B2• The comb

fragment

(Fig.

2:3)

correspond

to _type Al ofS. Thomas

(1960,

p.

56-57),

commonlyen-countered on Przeworsk Culture

territory

and on the Elbe R.

_during

phase

B2 and at the onset of the Late Roman Period. The

_day

spindle-whorls

_(Fig.

2:4-7)

are

_longlived

forms recorded often in sites ofPrze-worsk Culture of the Roman Period.

D?browska,

T.

1996

_Uwagi

o

_ornamentyce

ceramiki

_przeworskiej

z

wczesne-go okresu

wp?ywów

rzymskich,

[w:]

A. Kokowski

_(red.),

Studia Gothica I,

Lublin,

s. 111-120.

2002

_Cmentarzysko

_kultury

_przeworskiej

w

_Ko?aczu,

stan. 2, gm.

Mrozy,

pow. Mi?sk

Mazowiecki,

woj

mazowieckie,

[w:]

J.

Andrzejowski

et alii

_(red.),

Varia Barbarica Ze-noni Wo?niak ab amicis

dicata,

Monumenta

Archaeolo-gica

Barbarica,

Series Gemina I,

Warszawa-Lublin,

s.219-262.

D?browska,

T.,

Liana. T.

1986 Stan i

_potrzeby

bada? nad

_m?odszym

okresem

prze-drzymskim

i okresem

_wp?ywów

_rzymskich

na

Mazow-szu,

[w:]

Stan i

_potrzeby

bada? nad

_m?odszym

okresem

przedrzymskim

iokresem

_wp?ywów

_rzymskich

wPolsce.

Materia?y

z

_konferencji,

_Kraków,

14-16

_listopad

1984,

Kraków,

s. 147-166.

It seems that the _cemetery at Mieczki -Poziemaki _{was a}burial

ground

typical

for the eastern zone of the Przeworsk Culture.

Despite

the small number of finds now at hand Mieczki -Poziemaki is _an

important

site

on the

_{archaeological}

_map ofPrzeworsk Culture settlement on the

bor-der zone of

_Early

Roman Period Przeworsk settlement in north

-east-ern Mazowsze.

t?um. A. Kinecka

G?osik,

J.

1975

_Katalog

materia?ów

_{wykopaliskowych}

_Pogotowia

Arche-ologicznego

za lata 1963-1970, MSiW III, s. 423-469.

Agnieszka

Urbaniak,

Ireneusz

_[akubczyk

God?owski,

K.

CIA?OPALNY

GRÓB

ZE STANOWISKA 9 1977

_Materia?y

do

_poznania

_kultury

_przeworskiej

na

_Górnym

?lqsku

(cz???

II),

MSiW IV, s. 7-237. WTOMASZOWIE MAZOWIECKIM

-

BRZUSTÓWCE

1985

_Przemiany

kulturowe i osadnicze w

_po?udniowej

i

?rod-kowej

Polsce w

_m?odszym

okresie

_{przedrzymskim}

i

okre-sie

_rzymskim,

Wroc?aw.

We wrze?niu 2010 roku do

_Katedry

_Epoki

_Br?zu

i

?elaza

Insty-tutu

_Archeologii

_Uniwersytetu

_?ódzkiego

_trafi?y

_zabytki

kul-tury

przeworskiej

1

odkryte

przez

poszukiwaczy

pozosta?o?ci

Okulicz,

J.

1970 Studia nad

_przemianami

_kulturowymi

i

_osadniczymi

w okresie

_rzymskim

na Pomorzu

Wschodnim,

Mazow-szu i

_Podlasiu,

APolski XV/2, s. 419-491.

1

Autorzy

tekstu

_sk?adaj?

_{podzi?kowania}

Panu dr. Mateuszowi

Boguc-kiemu,

który

po?redniczy?

w

_przekazaniu

materia?ów do

_Katedry

Epoki

Br?zu

i ?elaza

_Instytutu

_Archeologii

_Uniwersytetu

_?ódzkiego.

246

WYKAZ

SKRÓTÓW

TYTU?ÓW

CZASOPISM

I

WYDAWNICTW

WIELOTOMOWYCH

ABBREVIATIONS OF PERIODICALS' AND SERIAL PUBLICATIONS' TITLES

- "Acta

Archaeologica

Carpathica",

Kraków

AAC

AAHung.

AFB

Amtl. Ber.

- "Acta

Archaeologica

Academiae Scientiarum

_Hungaricae",

_Budapest

- .Arbeits- und

Forschungsberichte

zur sachsichen

_{Bodendenkmalpflege",}

Berlin

_(Stuttgart)

-"Amtlicher Bericht uber die

_Verwaltung

der

_{naturgeschichtlichen,}

_{vorgeschichtlichen}

und volkskundlichen

Samm-lun gen des

Westpreuf?ischen

Provinzial-Museums fur das

[ahr

..:',

Danzig

-"Archeologia

Polski", Warszawa

APolski

APS AR

-"Archeologia

Polski

_{?rodkowowschodniej",}

Lublin

_(wcze?niej:

Lublin-Che?m-Zamo??)

-"Archeologick?

rozhledy",

Praha

- British

Archaeological

Reports,

International Series, Oxford

B.A.R. Int. Series

BerRGK - .Bericht der Rómisch-Germanischen

Kommission", Frankfurt a.M.- Berlin

-"Bonner Iahbucher'; Koln/Bonn

B

_[ahr,

-"Bodendenkmalpflege

in

_Mecklenburg-

_Vorpommern",

Lubstorf

_(wcze?niej:

_{"Bodendenkmalpflege}

in

_Mecklenburg.

BMJ

Iahrbuch ..:',

Schwerin/Rostock/Berlin)

-Corpus

der rómischen Funde im

_europaischen

Barbaricum

CRFB FAP Inf.Arch. InvArch. JmV

JRGZM

KHKM KSIA

-.Pontcs

_{Archaeologici}

Posnanienses"

_(wcze?niej:

.Pontcs

Praehistorici"),

Pozna?

-"Informator

Archeologiczny.

Badania rok ..:', Warszawa

-.Jnventaria

_{Archaeologica,}

_Pologne",

Warszawa -?ód?

-"Jahresschrift

fur mitteldeutsche

_{Vorgeschichte",}

Halle/Saale

- .Jahrbuch des Rómisch-Germanischen Zentralmuseums

Mainz", Mainz

-"Kwartalnik Historii

_Kultury

_{Materialnej",}

Warszawa

- Kratkie soob?enia Instituta

arheologii

Akademii nauk SSSR

_(KpaTKJ1e

cooóntenna

_J1HCTJ1TyTa

apxeOJIorJ1J1 AKap;eMJ1J1

HayK

CCCP),

Moskva

-Materialy

i issledovania po

arheologii

SSSR

_{(MaTepJ1aJIbI}

J1 J1CCep;OBaHJ15I no _apxconornu

_CCCP),

Moskva

MIA MatArch. MS MSiW MSROA

-"Materia?y

Archeologiczne",

Kraków

-"Materia?y

Staro?ytne",

Warszawa

-"Materia?y

Staro?ytne

i_{Wczesno?redniowieczne",} Warszawa

-"Materia?y

i

_Sprawozdania

_{Rzeszowskiego}

O?rodka

_{Archeologicznego",}

Rzeszów- Krosno-Sandomierz- Tarnów

_(-

Prze-my?l/Tarnobrzeg)

-"Materia?y

Zachodniopomorskie",

Szczecin MZP

PA

-.Pamatky

archeclogtck?"

(wcze?niej:

"Pamatky

archeologick?

a

_{mistopisn?"),}

Praha

PArch.

-"Przegl?d

Archeologiczny",

Pozna?

PMMAE - "Prace i

Materia?y

Muzeum

_{Archeologicznego}

i

_{Etnograficznego}

w ?odzi. Seria

_{Archeologiczna",}

?ód?

PomAnt

-.Pomoranta

Antiqua",

Gda?sk Prahistoria ziem

_polskich

- Prahistoria ziem

polskich,

tom I: Paleolit i mezolit

_(red.

WChmielewski, W

_Hensel),

Wroc?aw-Warszawa-Kraków--Gda?sk 1975; tom II: Neolit

(red.

W Hensel, T.

_Wi?la?ski),

Wroc?aw-Warszawa-Kraków-Gda?sk 1979; tom III: Wczesna

_epoka

_brqzu

_(red.

A. Gardawski, J.

Kowalczyk),

Wroc?aw- Warszawa-Kraków-Gda?sk 1978; tom IV: Od

?rod-kowej

epoki

brqzu

do

_?rodkowego

okresu

_late?skiego

(red.

J.

D?browski,

Z.

_{Raj ewski),}

Wroc?aw-Warszawa -

Kraków--Gda?sk 1979; tom V:

_Pó?ny

okres late?ski iokres

_rzymski

_(red.

_J.

_{Wielowiejski),}

Wroc?aw-Warszawa-Kraków-Gda?sk

1981

-"Sitzungsberichte

der

_{Altertumsgesellschaft}

Prussia"

_(pó?niej:

.Prussta. Zeitschrift fur

_{Heimatkunde"),}

Konigs-berg

i.Pr.

Prussia

- .Praehistorische

Zeitschrift", Berlin-New York

PZ RArch. RE - .Recherches

Arch?ologiques';

Kraków

-"Rocznik Bia?ostocki",

Bia?ystok

-"Rocznik

Olszty?ski",

Olsztyn

RO Slahr, SIA SovArch

SprArch.

SprPMA

WA ZNUJ ZOW

-.Saalburg

Iahrbuch', Berlin-New York

-"Slovenska

archeológia",

Bratislava

-"Sovetskaa

Arheologia"

(CoBeTCKaR

apxeonorna),

Moskva

-"Sprawozdania

Archeologiczne",

Kraków

-"Sprawozdania

P.M.A:', Warszawa

-"Wiadomo?ci

_{Archeologiczne",}

Warszawa

-"Zeszyty

Naukowe

_Uniwersytetu

_{Jagiello?skiego",}

Kraków

- "Z otch?ani

wieków", Warszawa

Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne.}

Warszawa 2011.

_Wydanie

I. Nak?ad 500 _egz.