• Nie Znaleziono Wyników

Zmiany w strukturze i zakresie działania terenowych organów administracji państwowej

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Zmiany w strukturze i zakresie działania terenowych organów administracji państwowej"

Copied!
9
0
0

Pełen tekst

(1)

Stefan Mizera

Zmiany w strukturze i zakresie

działania terenowych organów

administracji państwowej

Palestra 19/10(214), 1-8

1975

(2)

palestra 10

m i e s i ę c z n i k

OIKGYJN NACZELNEJ RADY ADWOKACKIEJ

W Y D A WN I C T W O P R A W N I C Z E — R O K X I X — 214 — P A Ź D Z I E R N I K 1975 R .

STEFAN MIZERA

Zmiany w strukturze i zakresie działania

terenowych organów administracji państwowej

D o k o n a n e w la ta c h 1972—1975 r e f o r m y s tr u k tu r a ln e i z m ia n y w k o m p e ­ te n c ja c h te r e n o w y c h o rg a n ó w a d m in is tr a c ji p a ń s tw o w e j s t w o r z y ł y n o w e p o d s ta w y fu n k c jo n o w a n ia t y c h o rg a n ó w . R o la i u p r a w n ie n ia te r e n o w e g o a p a ra tu a d m in is tr a c y jn e g o w n o w e j s y tu a c ji o r g a n iz a c y jn e j m a ją r ó w n ie ż ż y w o t n e z n a c z e n ie d la p r a c y z a w o d o w e j a d w o k a tó w . W o p ra c o w a n iu p r z e d s ta ­ w io n o g łó w n e e le m e n t y p r z e b u d o w y a d m in is tr a c ji te r e n o w e j o ra z s k o m e n to ­ w a n o ź r ó d ła p r a w n e , k s z ta łtu ją c e o b e c n ie w ła ś c iw o ś ć r z e c z o w ą i m ie js c o w ą te r e n o w y c h o rg a n ó w a d m in is tr a c ji p a ń s tw o w e j s to p n ia p o d s ta w o w e g o i sto p n ia w o je w ó d z k ie g o w in d y w i d u a l n y c h s p r a w a c h z z a k r e s u a d m in is tr a c ji p a ń s tw o w e j.

I

W pro w idzenie z dniem 1 czerw ca 1975 r. dw usto p n io w ej s tr u k tu r y o rganów w ład z y i ad m in istra cji te re n o w ej oraz dokonanie głębokiej refo rm y w podziale ad m in istracy jn y m P a ń s tw a m u siały n ie uchronnie w yw ołać liczne re p e rk u sje w róż­ n y ch dziedzinach życia społeczno-gospodarczego w naszym k ra ju , a także zm iany w jego systemie p raw n y m . D okonana w drodze u s ta w o w e j* 1 m o d e rn izac ja podziału terytorialnego i organ izacji a p a r a tu p aństw ow ego stw o rzy ła now y obraz m apy adm inistracyjnej PR L : w 49 w o jew ó d ztw ach o dość zróżnicow anej sk a li p rze strzen ­ nej istnieje 814 m ia st (w ty m 4 podzielone n a 21 dzielnic) o raz 2 345 gm in.

M iasta . dzielnice w iększych m ia st oraz gm iny sta ły się je d n o stk a m i podziału adm inistracyjnego s t o p n i a p o d s t a w o w e g o . N ato m iast je d n o stk a m i po­ działu ad n in istra c y jn e g o s t o p n i a w o j e w ó d z k i e g o są obecnie w ojew ódz­ tw a, m iasto stołeczne W arszaw a, m iasto K rak ó w , m iasto Łódź i m iasto W rocław . Stosow nie do ta k ustalonego podziału ad m in istra cy jn e g o k r a ju d z ia ła ją na obszarze

i U sta w a z d n ia 28 m a ja 1975 r . o z m ia n ie K o n s ty tu c ji PRL, (Dz. U. N r 16, poz. 89) i u s ta w a z d n ia 28 m a ja <975 r. o d w u s to p n io w y m p o d z ia le a d m in is tr a c y jn y m P a ń s tw a o ra z o z m ia n ie u s ta w y o r a d a c h n a r o d o w y c h (D z. U. N r 16, poz. 91).

(3)

2 S t e f a n M i z e r a N r 10 (214)

odpow iednich je d n o ste k te ry to ria ln y c h teren o w e o rg an y a d m in istra c ji pań stw o w ej, będ ące zarazem o rganam i w ykonaw czym i i za rząd zający m i r a d narodow ych w z a ­ k resie w ykon y w an ia zad ań ty c h organów w ładzy p ań stw o w e j.

T erenow ym i o rganam i ad m in istra c ji p ań stw o w ej s t o p n i a p o d s t a w o w e g o są obecnie:

1) w m ieście liczącym do 50 tys. m ieszkańców — n a c ze ln ik m iasta, w m ie śc ie zaś pow yżąj tej liczby m ieszkańców oraz w m ieście b ęd ą cy m siedzibą w ojew ódzkiej ra d y narodow ej — p rez y d en t m iasta,

2) w dzielnicy m ia sta (podzielonego n a dzielnice) — n aczelnik dzielnicy, 3) w gm inie — naczelnik gm iny,

4) w m ieście i gm inie, w k tó ry c h działa w spólna r a d a n aro d o w a — naczelniij m ia sta i gm iny.

T erenow ym i o rganam i a d m in istra c ji p aństw ow ej s t o p n i a w o j e w ó d z k i e g o są:

1) w w ojew ództw ie — w ojew oda,

2) w w ojew ództw ie stołecznym i m ie jsk im (K raków , Łódź) — prezydent m ia sta , a w w ojew ództw ie w rocław skim i m ieście W rocław iu — w ojew oda.

W ojew odę i p re z y d e n ta m ia sta pow ołuje prezes R a d y M inistrów po zaopinio­ w a n iu k an d y d a ta przez w łaściw ą ra d ę narodow ą. N aczelnika m ia sta , gminy, m ia sta i gm iny oraz dzielnicy pow ołuje te re n o w y organ a d m in istra c ji państw ow ej sto p n ia w ojew ódzkiego po zaopiniow aniu Jtan d y d ata przez w łaściw ą ra d ę narodow ą.

P rz ep ro w a d zo n a re fo rm a nie o graniczyła się tylko do re o rg a n iz a c ji system u te ­ renow ych organów w ład zy i a d m in istra c ji pań stw o w ej. W zw iązku bow iem ze zniesieniem daw nego szczebla pow iatow ego i zw iększeniem liczby w ojew ództw o bjęła ona rów nież a p a r a t w y m ia ru spraw iedliw ości, a p a r a t p ro k u ra tu ry , a rb itra ż p aństw ow y, liczne ogniw a teren o w e p ań stw o w e j a d m in istra c ji nie podporządkow ane rad o m narodow ym , ogniw a organizacyjne spółdzielczości, o rg an izacji gospodarczych i społecznych, a w tym rów nież ogniw a (instancje) o rg an izacji politycznych.

Jed n y m ze s tru k tu ra ln y c h elem entów refo rm y je s t ta k ż e u tw orzenie now ego u rzę d u M in istra A d m in istracji, G ospodarki T eren o w ej i O chrony Ś rodow iska.

Z przepisów u sta w y z dn ia 28 m a ja 1975 r. o u tw o rze n iu tego u r z ę d u 2 oraz rozporządzenia R ady M inistrów z dnia 9 lipca 1975 r. w sp raw ie szczegółowego za k resu d ziałania M inistra A d m in istra cji, G ospodarki T eren o w e j i O chrony Ś ro­ d ow iska 3 w ynika, że te n naczelny organ a d m in istra c ji p a ń stw o w e j uzyskał — poza daw n y m reso rto w y m zakresem d z ia ła n ia 4 — szereg doniosłych u p raw n ie ń w dziedzinie organ izacji i fu n kcjonow ania te re n o w y ch org an ó w a d m in istra cji p ań stw o w ej, w ty m — sp raw o w an ie nadzoru n ad bieżącą d ziałalnością tych o rg a ­ nów , k o n tro lę stosow ania przez nie zasad p raw id ło w ej o rg an izacji p ra c y i s p ra w ­ nego za ła tw ia n ia s p ra w obyw ateli, u d zielanie te re n o w y m organom ad m in istra cji pań stw o w ej stopnia w ojew ódzkiego w ytycznych w s p ra w ie za k resu czynności w y ­ działów w chodzących w skład podległych im urzędów . T erenow e organy a d m i­ n istra c ji p aństw ow ej m a ją obow iązek u sta lić s ta tu ty o rg an iz ac y jn e podległych im urzędów , k ie ru ją c się przep isam i rozporządzenia R ady M in istró w z d n ia 30 m a ja 1975 r. w spraw ie zasad organ izacji urzędów te re n o w y ch o rganów a d m in istra c ji p a ń s tw o w e j5. Te s ta tu ty o rganizacyjne pow inny w szczególności zaw ierać w ykaz w ydziałów w chodzących w skład u rzę d u i ich o rg an izację w ew n ętrzn ą, zakres

2 Dz. U. N r 16, p oz. 90. 3 Dz. U. N r 26, p oz. 136. 4 Dz. U. z 1972 r. N r 11, poz. 77. 5 Dz. U. N r 17, p oz. 93.

(4)

czynności w ydziałów oraz zak res sp ra w , k tó re poza zastrzeżonym i przez te re n o w y o rg an ad m in istra c ji p aństw ow ej do w łasn ej ap ro b a ty b ęd ą za ła tw ian e z upow ażnie­ n ia tego o rg an u przez d y rek to ró w (kierow ników ) w ydziałów . Z akresy czynności w ydziałów o k re śla ją w łaściw e te re n o w e organy ad m in istra cji p aństw ow ej na p o d staw ie w ytycznych organu a d m in istra c ji p ań stw o w e j sto p n ia w ojew ódzkiego, a w odniesieniu do w ydziałów w chodzących w sk ła d u rzę d u w ojew ódzkiego z a k re s te n u sta liły w ytyczne zam ieszczone w zarządzeniu n r 2 M inistra A d m in istra cji, G o spodarki T erenow ej i O chrony Ś ro d o w isk a z dn ia 12 czerw ca 1975 r. w sp ra w ie z a k re su czynności w ydziałów w chodzących w sk ła d u rzęd ó w w ojew ódzkich

T rz eb a jednocześnie zw rócić uw agę n a to, że w zw iązku z przeprow adzoną re fo rm ą ad m in istra c y jn ą zostały p rzy ję te now e rozw iązania organizacyjne w k ilk u w y cin k a ch działalności a p a ra tu a d m in istra c ji p ań stw o w e j poza system em ra d n a ­ rodow ych. Do tego ro d zaju ro zw iązań należy u tw o rzen ie okręgow ych zarządów dochodów pań stw o w y ch i k o n tro li finansow ej, podległych M inistrow i F in a n s ó w * 7. Z arzą d y te są o rganam i w łaściw ym i w sp ra w a c h u sta la n ia p o d atk o w y c h i n ie- podatk o w y ch należności budżetow ych od je d n o ste k gospodarki uspołecznionej obję­ ty c h bud żetem ce n traln y m oraz w sp raw ac h k o n tro li finansow ej je d n o ste k gos­ p o d a rk i uspołecznionej i nie uspołecznionej, ja k ró w n ież k o n tro li w y k o n y w an ia obow iązków podatkow ych (w tym : u ja w n ian ie i zw alczanie p rze stęp stw p o p ełn ia­ n ych na szkodę P a ń stw a lu b je d n o ste k gospodarki uspołecznionej oraz p rz e stę p stw i w ykroczeń skarbow ych). Te za rząd y dochodów p aństw ow ych i k o n tro li fin a n so ­ w ej, nie podporządkow ane te re n o w y m organom a d m in istra c ji p ań stw o w ej, za stą p iły d z iała ją ce p rz e d te m in sp e k to raty k o n tro ln o -re w izy jn e , a ich kom p eten cje i te r y ­ to ria ln y obszar d ziałania o kreśliły przepisy ro zporządzenia R ady M inistrów z dnia 30 m a ja 1975 r. w spraw ie szczegółow ego z a k resu działan ia i u p ra w n ie ń M i­ n is tra F in a n só w oraz jego org an ó w w zak resie dochodów P a ń stw a i k o n tro li fin a n s o w e j8, a ponadto rozporządzenie M in istra F in an só w z dn ia 31 m a ja 1975 r. w sp ra w ie określen ia siedzib okręgow ych za rządów dochodów P a ń stw a i k o n tro li fin an so w ej oraz te ry to ria ln e g o zak resu ich d z ia ła n ia 9. •

Do rz ę d u now ych rozw iązań organ izacy jn y ch należy rów n ież w yodrębnienie z sy stem u teren o w y ch organów a d m in istra c ji p ań stw o w y c h u rzędów do sp ra w cen. N a p o d sta w ie rozporządzenia R ady M inistrów z dnia 12 czerw ca 1975 r. w sp raw ie u tw o rze n ia okręgow ych oddziałów P ań stw o w ej K o m isji C e n 10 u stalono ich siedziby i o bszary w łaściw ości. O ddziały P ań stw o w ej K om isji Cen przejęły m.in. u p ra w ­ n ien ia do u s ta la n ia i zm iany cen (opłat), należące poprzednio do w łaściw ości te re ­ now ych org an ó w ad m in istra cji p ań stw o w ej stopnia w ojew ódzkiego (w ojew ódzkie kom isje cen) — z w y jątk iem u p ra w n ie ń do u sta la n ia i zm iany o p ła t za usługi k o ­ m unalne.

N ależy zauw ażyć, że m odernizacja podziału ad m in istracy jn eg o i system u te r e ­ now ych org an ó w ad m in istra c ji p ań stw o w ej nie tylk o w p row adziła istotne zm iany w s tru k tu rz e organizacyjnej tego system u, ale i w y w o łała daleko idące przem ieszcze­ nia k o m p e ten c ji w w ielu dziedzinach, należących do z a k resu działania a d m in istra cji p ań stw o w e j na p odstaw ie przepisów dotychczas obow iązującego p raw a. P ierw szy zresztą e ta p zm ian w zakresie k o m p eten cji rzeczow ej i m iejscow ej organów ad m i­ n istra c ji p ań stw o w e j I in stan c ji w y n ik ał ju ż z przepisów rozporządzenia R ady

* Dz. U rz ę d o w y M A G TiO S z 1975 r. N r 1, poz. 1.

7 A r t y k u ł 9 u s ta w y z d n ia 28 m a ja 1975 r. (Dz. U. N r 16, poz. 91). 8 Dz. U . N r 18, p o z. 98.

» Dz. U . N r 18, p o z. 102. 18 Dz. U . N r 20, p o z. 110.

(5)

4 S t e f a n M i z e r a N r 10 (214) M in istró w z dn ia 30 listo p ad a 1972 r. w sp raw ie p rze k a z a n ia n iek tó ry ch sp raw do w łaściw ości naczelników gm in oraz prezydiów ra d n arodow ych m iast nie s ta ­ now iących pow iatów i ich organów .

i i

N aczelna R ad a A dw okacka ja k o naczelny organ sam orządu adw okackiego, rdo- ce n ia ją c doniosłe znaczenie polityczne p rzeprow adzonych zm ian p ra w n o -u s tro jo ­ w ych, zm ierzających do doskonalenia m etod fu n k cjo n o w a n ia P ań stw a , p o d ję ła u ch w a łę z dnia 14 czerw ca 1975 r. w sp raw ie dostosow ania s tru k tu ry sam orządo­ w ej ad w o k a tu ry do now ego podziału a d m in istra cy jn e g o k r a j u n . J a k słusznie pod­ kreślo n o w tej u chw ale, ró w n ież w a d w o k a tu rze m uszą znaleźć odbicie m yśli przew odnie refo rm y , a to przez doskonalenie fu n k cjo n o w a n ia sam orządu i o rga­ n izacji obsługi p ra w n e j ludności. D ziałalność ad w o k a tu ry w -n a jb liż sz y m okresie i w dalszej przyszłości nie może się oczyw iście ograniczyć do fo rm a ln ie po jm o ­ w an e j a d a p ta c ji d o now ych w a ru n k ó w , lecz p ow inna je w pełni przysw oić sobie po to, aby uczynić w a rs z ta t zaw odow y każdego członka zespołu adw okackiego społecznie jeszcze bard ziej w artościow ym i użytecznym . Z ak res zain tereso w an ia a d w o k a tu ry sk u tk a m i dokonanej refo rm y a d m in istra cy jn e j to nie tylk o dostoso­ w an ie s tru k tu ry je j sam orządu, czy n a w e t rew iz ja rozm ieszczenia jej k a d ry sto ­ sow nie do po trzeb społecznych, lecz jednocześnie w zięcie aktyw nego udziału w u trw a la n iu porząd k u p raw nego w o b ręb ie now ej organ izacji a d m in istra cji p ań stw o w ej.

Je d n y m z elem entów p raw id ło w e j obsługi p raw n ej ludności przez członków a d w o k a tu ry je s t m .in. pełne rozeznanie w podziale k o m petencji i w szech stro n n a o rie n ta c ja w zakresie d ziałan ia terenow ych organów a d m in istra c ji p ań stw o w ej w now ym u k ładzie a d m in istra cy jn y m . Ś w iadczenie pom ocy p raw n ej obyw atelom ze strony a d w o k a tó w w in d y w id u a ln y ch sp raw ac h z zak resu a d m in istra c ji p a ń ­ stw o w ej nie było dotychczas ta k upow szechnione, ja k to m a m iejsce na forum sądow ym , ^ lo ż n a n a w e t o tw arcie pow iedzieć, że p row adzenie sp ra w a d m in istra ­ cy jn y ch na zlecenie i w in te resie obyw ateli je st przez w ielu adw o k ató w tr a k to ­ w an e tra d y c jo n alisty c zn ie ja k o zajęcie d rugorzędne (do czego w niem ałym sto p n iu przy czy n iają się zapew ne niskie sta w k i w y nagrodzeń za ta k ie spraw y). T ym czasem zaś nie m ożna negow ać, że w iele s p ra w o żyw otnym znaczeniu dla o byw ateli podlega rozstrzygnięciu przez o rg an y a d m in istra c ji p aństw ow ej, n a w e t ta k ic h sp ra w , k tó re tra d y c y jn ie n ależały do sfery p ra w a cyw ilnego. W ystarczy tu w sk azać n a sp raw y uw łaszczeń n a pod staw ie ustafvy z dn ia 23 p aź d ziern ik a 1971 r. o u reg u lo w a n iu w łasności gosp o d arstw ro ln y c h * 12 czy też na przepisy o obrocie n ieruchom ościam i w m ia sta ch i sprzedaży m ieszkań przez P aństw o.

Z ak res reg la m e n ta c ji a d m in istra cy jn o p raw n e j i zw iązana z nią w łaściw ość o r­ g an ó w ad m in istra cji teren o w ej są w naszym system ie p raw n y m rozległe. Dotyczy to m .in. sp ra w m ien ia p ry w a tn e g o (sp raw y w yw łaszczeniow e, sp raw y budow lane), św iadczeń socjalnych (em ery tu ry , renty,* sp ra w y zdrow ia), s p ra w z -z a k re su gospo­ d a rk i m ieszkaniow ej, nie m ów iąc ju ż o sp raw ac h podatkow ych czy sp raw ach k o n ­ cesyjnych. O rg an izato rsk a fu n k c ja organów a d m in istra c ji p ań stw o w ej dotyka w ielu sfer, w k tó ry ch głęboko są u w ik ła n e in te re sy i p ra w a obyw ateli. T ym czasem zaś św iadom ość p ra w n a i znajom ość obow iązującego p ra w a je s t w szerokich k ręg a ch społeczeństw a dość n ik ła. W zw iązku z ty m p oszukiw anie pom ocy p raw n ej przez

u T e k s t te j u c h w a ły z a m ie s z c z o n o w „ P a le s tr z e ” n r 7—8 z b r. 12 D z. U. N r 27, poz. 250.

(6)

o b y w ate li w celu ro zw ik ła n ia ich tru d n o śc i życiow ych z n a jd u je się n a p o rz ą d k u dziennym . Ś w iadczy o ty m szeroko stosow ane p o rad n ic tw o p raw n e n a ła m ac h g az et i czasopism .

Z espoły adw o k ack ie w y k o n u ją z m ocy u sta w y o u stro ju a d w o k a tu ry fu n k cje usługow e i d ecy d u jący m sp raw d zian em ich użyteczności społecznej oraz r a c ji istn ie n ia je s t zasp o k ajan ie p o trze b ludności w zakresie obsługi p ra w n e j w e w szy stk ich dziedzinach, a w ięc nie ty lk o w w ym iarze spraw iedliw ości. Do ta k ie j obsługi p ra w n e j p ow inna Wchodzić w coraz w iększym rozm iarze re p re z e n ta c ja in ­ te re só w obyw ateli przed o rg an am i a d m in istra c ji p ań stw o w ej i ochrona p ra w podm iotow ych w to k u p ostępow ania ad m in istracy jn eg o . U dział a d w o k a tó w w tym p o stęp o w an iu w sp raw ac h in d y w id u a ln y ch z zak resu a d m in istra c ji p a ń stw o w e j p rzyczynia się do podnoszenia sty lu d ziała n ia a d m in istra c ji p ań stw o w e j, do je j o d b iu ro k ra ty z o w a n ia i u trw a la n ia k u ltu ry p raw n ej. U porczyw e dążenie do p rze strzeg a n ia praw orządności w działalności org an ó w a d m in istra c ji p ań stw o w e j je st zadaniem ad w o k a tu ry nie m niej koniecznym ahiżeli w a lk a o p raw o n a sa la c h sądow ych. Z ad an ie to je s t przy tym w p rac y zaw odow ej adw okatów częstokroć tr u d ­ niejsze, jeśli się uw zględni b ardzo rozb u d o w an y , a po części także nie u p o rz ą d k o ­ w an y stan naszego u sta w o d aw stw a a d m in istra cy jn e g o i jego sk om plikow ane n ie ra z k o n stru k c je p raw n e. O rzecznictw o ad m in istra c y jn e je s t też w p ra k ty c e często w ad liw e. I lu s tr a c ją tego z jaw isk a je s t w ym ow na in fo rm ac ja p r a s o w a 13: „K iedy od szczególnie konfliktow ych decyzji w ład z w yw łaszczeniow ych o dw ołuje się co d w u d zie sty p eten t, od decyzji lokalow ych co siódm y, w n ie k tó ry ch g ru p ac h o p o d atk o w an ia (np. rzem ieślnicy op o d atk o w an i p o d atk am i dochodow ym i o b ro to ­ w ym ) liczba żalących się dochodzi do 22 procent. W yższe in sta n c je fin an so w e' z M in isterstw e m F in an só w w łącznie zm uszone są w co trzeciej sp raw ie za jm o w a ć sta n o w isk o k ry ty cz n e w obec decyzji a p a ra tu finansow ego (...)”.

i i i

R e o rg a n iz ac ja system u terenow ych org an ó w a d m in istra c ji p ań stw o w ej, p rz e p ro ­ w ad zo n a w trze ch e tap a ch (w la ta c h 1972, 1973 i 1975), przyniosła — ja k w ia ­ domo — isto tn e zm iany o c h a ra k te rz e s tru k tu ra ln y m , a m ianow icie u tw o rz e n ie jednoosobow ych o rganów na w szy stk ich szczeblach te re n o w ej a d m in istra c ji p a ń ­ stw o w ej w postaci w ojew odów , prezy d en tó w lu b naczelników oraz zniesienie dzia­ ła ją c y c h w d aw n y m system ie p rezydiów r a d narodow ych w ydziałów ja k o sam o ­ istn y ch te re n o w y ch organów a d m in istra c ji p ań stw o w e j, k tó re k ie ro w a ły poszcze­ gólnym i dziedzinam i sp ra w należących do w łaściw ości ra d narodow ych. D okonane w trze cim eta p ie refo rm y zniesienie p o w iató w ja k o je d n o ste k podbiału ad m in i­ strac y jn e g o uprościło s tr u k tu r ę a d m in istra c ji teren o w ej i pociągnęło za sobą zm iany we w łaściw ości m iejscow ej i rzeczow ej teren o w y ch o rganów a d m in istra c ji p a ń ­ stw ow ej sto p n ia podstaw ow ego i sto p n ia w ojew ódzkiego.

T rz eb a przypom nieć, że przen iesien ie k o m p eten cji z w yższych ogniw a d m in istra c ji p ań stw o w e j do ogniw niższych n astąp iło ju ż poprzednio w drodze rozporządzenia R ad y M inistrów z dn ia 27 m a ja 1974 r. w sp raw ie p rze k aza n ia n ie k tó ry ch sp ra w z z a k re su ■właściwości organów a d m in istra c ji p ań stw o w ej wyższego sto p n ia do w łaściw ości org an ó w a d m in istra c ji p ań stw o w ej niższego sto p n ia (Dz. U. N r 22, poz. 131).

O becnie decyzje w in d y w id u a ln y ch sp raw ac h z za k resu ad m in istra cji p ań stw o

-18 T y g o d n ik „ P o l i t y k a ’’ n r 33 z d n ia 16 s ie rp n ia b r ., w k tó r y m z a m ie s z c z o n o a r t y k u ł S ta n is ła w a P o d e m s k i e g o p t. „ K r z y ż ó w k a z f in a n s ó w ” .

(7)

8 S t e f a n M i z e r a N r 10 (214)

wej, zgodnie z p rzep isam i ogólnej p ro ce d u ry a d m in is tra c y jn e ju , w y d a ją w I in­ stancji:

1) naczelnik gm iny (m iasta i gm iny) — na te re n ie gm iny (m ia sta i gminy), 2) p rez y d en t lu b naczelnik m ia sta — n a te re n ie m ia sta nie podzielonego na u/ielnice, a na te re n ie dzielnicy — naczelnik dzielnicy, chyba że przep is szcze­ gólny stanow i in a c z e j* 15 *.

P o zniesieniu p o w iató w za d an ia i u p ra w n ie n ia oraz sp raw y in d y w id u a ln e z za- ś re s u a d m in istra c ji p ań stw o w e j należące w m yśl dotychczasow ych przepisów do pow iatow ych o rganów a d m in istra c ji p ań stw o w ej p rze jęły odpow iednie organy •topnia podstaw ow ego. A le od tej zasady n astąp iły różnego ro d za ju odstępstw a P ierw sze z ty c h o d stę p stw w y n ik a z udzielonego R adzie M in istró w upow ażnienia «o o k reślen ia zad ań i u p raw n ie ń , k tó re przejąć m a ją o rgany sto p n ia w ojew ódz­ kiego, i to w y n ik ając y ch nie tylk o z rozporządzeń R ady M inistrów , ale i z p o ­ szczególnych ustaw . R ów nież m in istro w ie zostali zobow iązani do analogicznego fk re śle n ia zadań i u p ra w n ie ń w y n ik ając y ch z rozporządzeń i zarządzeń przedtem przez nich w ydanych. W łaśnie n a podstaw ie w spom nianych d elegacji zostały do-

iychczas w ydane:

a) rozporządzenie R ady M inistrów z dnia 30 m a ja 1975 r. w sp ra w ie określenia ja d ań i u p ra w n ie ń n ależących do p ow iatow ych ra d n arodow ych i naczelników pow iatów, k tó re p rz e jm u ją w ojew ódzkie ra d y narodow e i w o je w o d o w ie JS,

b) u ch w a ła n r 90 R ady M inistrów z dnia 30 m a ja 1975 r. w sp raw ie określen ia zadań i u p ra w n ie ń n ależących do naczelników pow iatów , k tó re p rz e jm u ją w o je ­

wodowie 17 * 19,

c) rozporządzenie M inistrów K o m u n ik acji i S p ra w W ew nętrznych z dn ia 11 iie rp n ia 1975 r. w spraw ie o k reśle n ia u p ra w n ie ń n aczelników po w iató w w zakresie A ichu drogow ego, k tó re przechodzą do w o je w o d ó w t8.

Z ad a n ia i u p ra w n ie n ia daw nych naczelników p ow iatów p rz e ję te przez w oje- Vodów m a ją różny ciężar g atu n k o w y i dotyczą w zasadzie sp ra w w ykraczający ch 'swym zasięgiem poza obszar pojedynczej gm iny lu b m ia sta bądź też zw iązany _n v decyzjam i a d m in istra cy jn y m i pociągającym i za sobą znaczniejsze sk u tk i fi­

nansow e.

Do g ru p y in d y w id u a ln y ch decyzji z za k resu ■ a d m in istra c ji p ań stw o w ej, do któ rych w y d aw an ia zostali upow ażnieni w ojew odow ie, należą m .in.: w y d aw an ie poz­ woleń w o d n opraw nych n a szczególne k o rzy stan ie z w ó d ls, w y d aw an ie zezwoleń Sa zm ianę u p raw y leśnej n a inny rodzaj u ż y tk o w a n ia 20 *, orzekanie o w yw łaszcze­

niu nieruchom ości, u sta le n iu odszkodow ania, n a d a n iu w łasności nieruchom ości jam iennej, o zw rocie nieruchom ości w yw łaszczonej o raz w ykon y w an ie czynności 5 tym zw iązanych — w w y p a d k u gdy w arto ść szacunkow a nieruchom ości o k reślo ­ na w edług art. 8 u sta w y w y w łasz cz en io w e j81 w ynosi przeszło 500 tys. złotych.

u U s ta w a z d n ia 14 c z e rw c a 1960 r. — K o d e k s p o s tę p o w a n ia a d m in is tr a c y jn e g o , D z. U. z 1966 r., N r 30, poz. 168, z 1962 r. N r 33, p oz. 156, z 1972 r . N r 49, poz. 314, z 1973 r. N r 47, poz. 276 i z 1975 r. N r 16, poz. 91. 15 A rt. 57 u st. 1 u s ta w y z d n ia 25 sty c z n ia 1958 r. o r a d a c h n a r o d o w y c h ( te k s t J e d n o lity : Oz. U. z 1975 r. N r 26, p oz. 139). 10 Dz. U . N r 17, poz. 94 i N r 81, poz. 165. 17 M. P . N r 17, p oz. 110. 1» Dz. U. N r 29, poz. 155. 19 A rt. 55 u s t. 1 u s ta w y z d n ia 24 p a ź d z ie r n ik a 1974 r. — P ra w o w o d n e , Dz. U. N r 31, poz. 230. Z0 A rt. 7 u st. 2 u s ta w y z d n ia 22 lis to p a d a 1973 r . o z a g o s p o d a ro w a n iu la s ó w n ie s ta n o ­ w ią c y c h w ła s n o śc i P a ń s tw a , Dz. U. N r 48, poz. 283.

(8)

P rz en ie sie n ie do kom p eten cji w ojew odów ja k o organów I in sta n c ji u p ra w n ie ń do w y d a w a n ia określonych w . pow ołanych w yżej a k ta c h n o rm aty w n y c h decyzji w in d y w id u a ln y ch sp raw ac h z z a k resu a d m in istra c ji p ań stw o w ej m a szczególne znaczenie, je śli 'się uw zględni, że tego ro d za ju decyzje w y d aw an e przez w ojew o­ dów o raz przez p rez y d en ta m.st. W arszaw y, m ia sta K ra k o w a i m ia sta Łodzi są o sta te czn e w a d m in istra cy jn y m to k u p ostępow ania (a w ięc nie p rzy słu g u je od nich odw ołanie).

D rugim w yłom em w g en e ra ln e j zasadzie podziału kom p eten cji zniesionych po­ w ia to w y c h organów ad m in istra c ji p ań stw o w ej je s t u sta le n ie, że z a d an ia i u p ra w ­ n ie n ia oraz sp raw y in d y w id u a ln e z za k resu a d m in istra c ji p ań stw o w e j, należące w m y śl dotychczasow ych p rzepisów do m iejsk ich organów a d m in istra c ji p a ń stw o ­ w ej w m ia sta c h stanow iących do 1 czerw ca 1975 r. pow iaty, należą do odpow ied­ nich org an ó w a d m in istra c ji p ań stw o w e j w tych m iastach. To p o stan o w ien ie sto ­ su je się odpow iednio do dzielnicow ych org an ó w a d m in istra c ji p a ń stw o w e j w m ia s­ ta c h podzielonych na dzielnice.

Z niesienie podziału m ia st na m ia sta stan o w iące p o w iaty i m ia sta nie m ające s ta tu s u p o w ia tu m iało na celu u jed n o licen ie pozycji o rganów m iejsk ich w szystkich m ia st sto p n ia podstaw ow ego. Je d n ak ż e w dan y m stan ie p ra w n y m nie oznacza to u je d n o lic en ia kom petencji- m iejsk ich organów a d m in istra c ji p ań stw o w e j, ja k to w yżej w skazano. W m ia sta ch , w k tó ry ch zniesiony został podział n a dzielnice (Poznań, G dańsk, Szczecin), dotychczasow y za k res działan ia naczelników dzielnic został p rz e ję ty przez p rez y d en tó w ty c h m iast. D ecyzje ad m in istra c y jn e w y d aw an e przez tego ro d za ju o rgany a d m in istra c ji p aństw ow ej są zaskarżalne w a d m in is tra ­ cy jn y m to k u in sta n c ji do w ojew ódzkich o rganów a d m in istra c ji p ań stw o w ej. P e w ­

ne novum stanow i przepis (art. 61 ust. 1 u sta w y o ra d a c h narodow ych), że w m ia s­

ta c h liczących w ięcej niż 300 tys. m ieszkańców , a nie podzielonych n a dzielnice, p rezydenci m ia st m ogą tw orzyć ek sp o zy tu ry u rzędów m iejskich. E k sp o zy tu ry te nie są je d n a k sam odzielnym i o rganam i a d m in istra c ji p ań stw o w e j I in sta n c ji, lecz

d ziała ją z upow ażnienia p rezydentów m iast.

Is tn ie ją rów nież n ie k tó re ro d zaje sp ra w z zak resu a d m in istra c ji p ań stw o w e j, k tó re z upow ażnienia w ojew odów , prezy d en tó w m iast, naczelników m ia st, dzielnic i gm in m ogą w ich im ieniu załatw iać, a także w yd aw ać w ta k ic h sp raw ac h decyzje ad m in istra c y jn e (art. 2 § 2 k.p.a.) k ierow nicy teren o w y ch zjednoczeń, p rze d sięb io rstw , zakładów i in sty tu cji. O kreślenie tego ro d za ju s p ra w należy dff p rezesa R ady M inistrów . O becnie m a ją w tej m a te rii zastosow anie p rze p isy ro z­ p o rzą d zen ia z dnia 1 p aź d ziern ik a 1974 r. (z odpow iednią m o d y fik acją treści §§ 3 i 4 te g o ro zp o rzą d zen ia)22 23. D ecyzje we w sk azan y ch w ty m rozporządzeniu sp ra w a c h in d y w id u aln y ch z z a k resu a d m in istra cji, w y d aw an e z upow ażnienia w o­ jew odów przez k iero w n ik ó w zjednoczeń, przed sięb io rstw , zakładów i in sty tu cji, są o stateczne (w pozostałych w y p a d k a c h organam i wyższego stopnia są w ojew odo­ w ie, do k tó ry ch przy słu g u je złożenie od w o łan ia bąd ź zażalenia). D ecyzje te mogą być u c h y lan e lu b zm ieniane przez w łaściw ych m in istró w na zasadach określonych odręb n y m i p rz e p is a m i2S. T ry b n ad z o ru pozainstancyjnego re g u lu ją — ja k w iad o ­ mo — w ogólnym postępow aniu a d m in istra cy jn y m przepisy ro zdziału 12 k.p.a. (art. 135—142).

T rzeb a w końcu zaznaczyć, że zniesienie szczebla pow iatow ego w drodze n o w e­ lizacji u sta w y o rad a ch n arodow ych pociągnęło za sobą szereg zm ian w innych obow iązujących ak tac h p raw n y ch , w tym zw łaszcza w p o stępow aniu egzekucyjnym

22 D z. U . N r 36, poz. 214.

(9)

8 J a n G w i a z d o m o r s k i N r 10 (214)

w a d m in istra c ji i w postęp o w an iu w sp ra w a c h o w ykroczenia. Z m iany te należy m ieć na uw adze p rzy z a ła tw ia n iu in d y w id u a ln y c h sp raw z za k resu a d m in istra c ji p ań stw o w e j w now ym u k ładzie o rg an iz ac y jn y m a d m in istra c ji terenow ej.

JAN GWIAZDOMORSKI

Dwa problemy dotyczqce obowiązku alimentacyjnego

A r t y k u ł s k ła d a się z d w ó c h ro z d z ia łó w . W p ie r w s z y m , z o k a z ji o m a w ia n ia l e g ity m a c ji c z y n n e j w p r o c e s a c h a lim e n ta c y jn y c h , ro z w a ż a n a j e s t w y k ła d n ia a rt. 143 k .r .o . P r z y ję te z o s ta ło z a p a tr y w a n ie , że za sa d ą w y r a ż o n ą w p o w o ła n y m p r z e p is ie sto so w a ć n a le ż y d o d o c h o d z e n ia r o s z c z e ń m a ją tk o w y c h , z w ią z a n y c h z o jc o s tw e m p o z a m a łż e ń s k im , p r z e z w s z y s t k i e o so b y , k t ó r y m r o s zc z e n ia ta k ie m o g ą p r z y s łu g iw a ć . W r o z d z ia le d r u g im , p o ś w ię c o n y m o m ó w ie n iu s k u t k ó w u p ł y ­ w y c za su n a r o s zc ze n ia a lim e n ta c y jn e , w y r a ż o n e z o s ta ło i u z a s a d n io n e z a p a t r y ­ w a n ie , ż e za sa d a p r o p r a e te r ito n o n v i v i t u r n ie o b o w ią z u je n a g r u n c ie p r z e p is ó w k o d e k s u r o d z in n e g o i o p ie k u ń c z e g o . R o z d z i a ł p i e r w s z y L E G IT Y M A C JA W P R O C E S A C H A L IM E N T A C Y JN Y C H !

Jeżeli osoba zobow iązana do św iadczeń alim e n ta c y jn y c h obow iązku swego nie w yk o n u je, osoba u p raw n io n a do ż ą d a n ia alim e n ta c ji może w drodze sądow ej d o ­ chodzić przy słu g u jący ch je j ro s z c z e ń 1 2 3. W p ra w ie p o lsk im obow iązuje zasada, że w szelkich roszczeń a lim e n tac y jn y ch dochodzić należy w procesie. T akże w procesie, w ra z ie zm iany stosunków , żądać n ależy — n a p o d sta w ie a rt. 138 k.r.o. — zrpiany orzeczenia lu b um ow y, dotyczących o bow iązku a lim e n ta c y jn e g o 8. W reszcie w p ro ­

1 I g n a t o w i c z : P ro c e s o u s ta le n ie o jc o s tw a i ro s z c z e n ia z n im z w ią z a n e , N P 1950, # r 12, s. 38 i n ., 1951, n r 1, s. 42 i n .; t e n ż e : K ilk a u w a g o p r o c e s ie o u s ta le n ie o jc o s tw a i o a lim e n ty p o ś m ie r c i d o m n ie m a n e g o o jc a , N P 1956, n r 4, s. 94 i n .; W a l i g ó r s k i : D o ­ c h o d z e n ie a lim e n tó w w p r o c e s ie , P iP 1951, n r 8/9, s. 332 i n .; Z i e m b i ń s k i : J a k d o c h o d z ić o jc o s tw a i a lim e n tó w d la d z ie c k a , 1956; W ł o d y k a : P o s tę p o w a n ie s ą d o w e w s p r a w a c h o a lim e n ta c ję , Z U J, P ra w o z. 4, 1957, s. 227 i n .; L i p i ń s k i : D o c h o d z e n ie i e g z e k u c ja a li­ m e n tó w , P rz . Z ag. S o c j. 1955, n r 6, s. 14 i n .; D ą b r o w a : D o c h o d z e n ie ro sz c z e ń m a j ą t k o ­ w y c h z w ią z a n y c h z o jc o s tw e m , ZU W , s e r i a A , n r 10, s. 213 i n . Z ob. ta k ż e o b ja ś n ie n ia d o o d p o w ie d n ic h a r ty k u łó w k o d e k s u p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o , p o ­ d a n e w K o m e n ta r z u d o k .p .c . o p r a c o w a n y m p o d r e d a k c j ą R e s i c h a i S i e d l e c k i e- g o, 1969. 2 Co do p rz e p is ó w d o ty c z ą c y c h d o c h o d z e n ia r o sz c z e ń a lim e n ta c y jn y c h , w y s u w a S o ś- n i a k (A lim e n ta c ja ja k o z ja w is k o sp o łe c z n e , Z U J, P ra w o z. 4, 1957, s. 71, 72) tr z y n a c z e ln e p o s tu la ty : w s z e c h s tro n n o ś c i b a d a n ia s p r a w y , s z y b k o śc i d z ia ła n ia są d u , d ą ż e n ia do p r a w d y o b ie k ty w n e j.

3 W orz. S N z 12 w r z e ś n ia 1969 r. I I I C R N 524/69 (O S N C P 1970, poz. 114) s tw ie rd z o n o , że z a c h o w a ła a k tu a ln o ś ć u c h w a ła SN (7) z 16 lis to p a d a 1954 r. 1 CO 41/54 (O SN 1956, poz. 3), w e d łu g k tó r e j z m n ie js z e n ia lu b o g r a n ic z e n ia c z a s u t r w a n i a o b o w ią z k u a lim e n ta c y jn e g o d o c h o ­ d z ić m o ż n a ty lk o p o w ó d z tw e m o p a r ty m n a a r t . 41 k .r. z 1950 r. (o b e c n ie : n a p o d s ta w ie a rt. 133 k .r.o .).

S a w c z u k : U m o rz e n ie e g z e k u c ji a lim e n tó w z a r t . 573 § 1 p k t 2 d .k .p .c ., N P 1959, n r 6, s. 670 i n . Z ob. ta k ż e P i e t r z y k o w s k i e g o o d p o w ie d ź n a p y ta n ie p r a w n e , N P 1957, n r 12, S. 128, 129.

Cytaty

Powiązane dokumenty

This chapter describes an extension of the one-parameter ternary mobile phase optimization of chapters 2 and 3 to include quaternary mobile phases. Whereas in ternary

Apart from this type and practically several entirely exceptional vessels (e.g. the „Syracusan”, Ptolemy IV’s tessara- kontere), each type remains a great unknown. We can at

Witold Rakowski - Politechnika Radomska, Wydział Ekonomiczny, Katedra Rozwoju Regionalnego i Lokalnego oraz WSRL 15.. mgr Aleksandra Sobiech

Żadną miarą nie można tego powie­ dzieć o Tomaszu à Kempis, który konsekwentnie organizuje chrześci­ jańską pobożność w okół Chrystusa w Jego misteriach

kich i austriackich z XIX w., w ujęciu których administracja państwowa sprawowała funkcję biernego stróża porządku publicznego i nadzoru po­ licyjnego nad przestrzeganiem

The Ramberg-Osgood stress-strain function is used here to obtain solutions in closed form to a number of compression surface optimisation problems, including rectangular

Tu nawiasowo za­ znaczyć by należało, choć zagadnienia te w ym agałyby dość szczegółowej ekspli- kacji, że dziś „filologia” to term in tak wieloznaczny,

Jednym z nich stała się konferencja zorganizowana we wrześniu w Stalowej Woli – mieście będącym symbolem Centralnego Okręgu Przemysłowego.. Powstało ono wszak