INDYWIDUALIZACJA PROCESU NAUCZANIA I WYCHOWANIA UCZNIÓW KLAS I-III SZKOŁY PODSTAWOWEJ w kontekście podstawy programowej kształcenia ogólnego

INDYWIDUALIZACJA PROCESU NAUCZANIA I WYCHOWANIA

UCZNIÓW KLAS I-III SZKOŁY PODSTAWOWEJ w kontekście

podstawy programowej kształcenia ogólnego

mgr Jadwiga Króliczek –

Kierownik Oddziału Wychowania i Rozwoju Dzieci i Młodzieży

według potrzeb

na miarę…

Indywidualnie, czyli…

jak?

niejednakowo

Mp900403656.jpg

Indywidualizacja to

uwzględnienie w systemie dydaktyczno-

wychowawczym różnic indywidualnych między uczniami i stosowanie takich zabiegów

pedagogicznych, które (przy uwzględnieniu owych różnic) sprzyjają maksymalnemu rozwojowi

osobowości uczących się.

T. Lewowicki, Indywidualizacja kształcenia. Dydaktyka różnicowa. Warszawa 1997.

Podstawy prawne:

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty

(tj. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela

(tj. Dz. U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. nr 4, poz. 17)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. nr 228, poz. 1487)

Ustawa o systemie oświaty

System oświaty zapewnia w szczególności:

1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju;

2) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość

korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;

3) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną

społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami;

4) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych;

5) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów

nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie;

Ustawa Karta Nauczyciela

Nauczyciel obowiązany jest:

- wspierać każdego ucznia w jego rozwoju,

- w ramach czasu pracy, oraz ustalonego wynagrodzenia

nauczyciel obowiązany jest realizować inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia

opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie

rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości.

Każde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Zadaniem szkoły jest realizowanie

programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego indywidualnym tempie rozwoju i możliwościach uczenia się.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Odpowiednio do istniejących potrzeb szkoła organizuje:

1) zajęcia opiekuńcze zapewniające dzieciom interesujące spędzanie czasu, przyjazną atmosferę i bezpieczeństwo;

2) zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz uczniów mających trudności w nauce.

Z komentarza prof. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej do podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej :

„(...) Edukacja szkolna jest wielkim dobrodziejstwem pod

warunkiem, że dzieci potrafią sprostać stawianym im wymaganiom i korzystać z nauki organizowanej według szkolnych metod.

Jeśli nie są gotowe do podjęcia nauki, źle im się widzie od pierwszego dnia pobytu w szkole.

Problem w tym, że w każdej grupie pierwszoklasistów występują znaczne różnice indywidualne w rozwoju

umysłowym /sięgające nawet do 4 lat rozwoju umysłowego/

Dla uczniów zbyt dziecinnych wszystko jest za trudne i dzieje się za szybko.

Dla dzieci o znakomitych możliwościach umysłowych nauka szkolna jest

mało interesująca. Muszą bowiem

uczyć się tego, co już dawno potrafią.”

„Indywidualne spojrzenie na każdego ucznia pozwala z nim efektywnie pracować.”

„Indywidualizacja pracy z dzieckiem to normalna, powszechna praktyka szkoły.”

„Indywidualne podejście do potrzeb każdego ucznia należy do

statutowych zadań szkoły, do których realizacji jest ona prawnie zobowiązana.”

Z wstąpienia Emilii Wojdyły, zastępcy dyrektora Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych MEN: „Przypomnienie założeń projektu:

Indywidualizacja procesu....” Warszawa, ORE 29 X 2010 r.

„Nauczanie zindywidualizowane to edukacja nastawiona na każde dziecko. Edukacja ta w swoich założeniach opiera się na dwóch konstytutywnych elementach:

diagnozie potencjału i potrzeb dziecka oraz

na optymalnym dostosowaniu opieki i wsparcia”.

M. Lorek, K. Sośniak, Ja i my. Program nauczania wraz z indywidualizacją procesu kształcenia i wychowania uczniów klas I-III. Katowice 2010.

Warunki realizacji zajęć, określone w podstawie programowej, sprzyjające indywidualizacji pracy z uczniem

• znajomość podstawy programowej wychowania przedszkolnego,

• adaptacja dzieci do warunków szkolnych,

• sala lekcyjna podzielona na dwie części: edukacyjną i rekreacyjną,

• zespoły klasowe nie większe niż 26 osób,

• edukacja realizowana w formie kształcenia zintegrowanego przez jednego nauczyciela,

• realizm pedagogiczny w programach nauczania uwzględniający możliwości umysłowe dzieci /podstawa zawiera zakres umiejętności i wiadomości dla przeciętnego ucznia/

• poszukiwanie i rozwijanie zadatków uzdolnień

/niepielęgnowane marnieją i nie sposób tego naprawić w następnych latach/,

• przywrócenie właściwych proporcji w procesie

kształcenia, przeciwdziałanie tendencji „przerabiania zeszytów ćwiczeń”/korzystanie z zeszytów ćwiczeń to najwyżej ¼ czasu przeznaczonego na edukację

matematyczną i ½ na edukację polonistyczną/,

• organizacja zajęć zwiększających szanse edukacyjne

Za działalność szkoły odpowiada organ prowadzący szkołę:

• zapewnia warunki działania szkoły, w tym bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki,

• wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania.

Nadzór pedagogiczny /minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w imieniu wojewody - kurator oświaty, dyrektor szkoły oraz inni

nauczyciele zajmujący stanowiska kierownicze/:

• ocenia stan i warunki działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół,

• analizuje i ocenia efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół.

Dla kogo? Co? Jak?

potrzeby program proces

Projekty systemowe w zakresie

indywidualizacji nauczania w klasach I-III

szkoły podstawowej

DO CELÓW PROJEKTU NALEŻY:

• zapewnienie każdemu dziecku realizującemu I etap edukacyjny oferty edukacyjno - wychowawczo - profilaktycznej, zgodnej z jego indywidualnymi potrzebami możliwościami edukacyjnymi i rozwojowymi;

• zwiększenie stopnia i zakresu wykorzystania w szkole aktywizujących metod nauczania;

• zwiększenie dostępności i podniesienie jakości wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dzieciom, w szczególności dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych;

• podniesienie jakości pomocy udzielanej przez szkołę rodzicom dzieci uczących się na I etapie edukacyjnym oraz zintensyfikowanie współpracy i zaangażowania rodziców w życie szkoły.

GRUPY DOCELOWE:

» uczniowie klas I-III.

» Projekt zakłada zindywidualizowanie procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkoły podstawowej, w szczególności, w kontekście wdrażania nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego.

W projekcie przewidziane jest osiągnięcie niżej wymienionych STANDARDÓW.

Warunkiem koniecznym uczestnictwa w projekcie jest

osiągnięcie przez każdą ze szkół przystępujących do

projektu standardów I, II i III.

Standard I:

W szkole działa zespół nauczycieli odpowiedzialnych za

opracowanie, wdrożenie i realizację działań ukierunkowanych na indywidualizację procesu nauczania i wychowania uczniów klas I–III w kontekście nowej reformy programowej kształcenia ogólnego na I etapie edukacyjnym:

• zespół przeprowadza rozpoznanie potrzeb, opracowuje/modyfikuje programy nauczania;

• zespół monitoruje realizację programów i ocenia skuteczność oddziaływań;

• w skład zespołu wchodzą nauczyciele edukacji

wczesnoszkolnej oraz inni nauczyciele pracujący bezpośrednio z uczniami klas I–III.

Standard II:

• Nauczyciele realizują opracowany program, w tym indywidualizują pracę z uczniem.

• Programy opisują wykorzystywane metody i formy pracy w odniesieniu do indywidualnych potrzeb edukacyjnych.

Standard III:

Nauczyciele posiadają kompetencje i kwalifikacje do

prowadzenia zindywidualizowanych zajęć z uczniami, w tym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz wykorzystują w pracy aktywizujące metody nauczania.

Nauczyciele doskonalą swoje umiejętności zawodowe

w zależności od potrzeb, wynikających z przeprowadzonego w szkole wstępnego rozpoznania i zaplanowanych do realizacji zajęć wspierających uczniów.

Standard IV:

Szkoła posiada pomieszczenia dydaktyczne dla klas I-III, wyposażone zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego na

I etapie edukacyjnym oraz z zasadami indywidualizacji procesu nauczania i wychowania.

Szkoła doposaża swoją bazę dydaktyczną w sprzęt specjalistyczny (np.: oprogramowanie, pakiety do

diagnozowania i korygowania dysfunkcji i dysharmonii rozwojowych, takich jak: wady wymowy, dysleksja, wady postawy, zaburzenia koordynacji ruchowej).

Planowane elementy doposażenia szkoły odpowiadają

rozpoznanym potrzebom i zaplanowanym zajęciom dodatkowym.

Ś R O D K I z POKL

Standard V:

Szkoła realizuje ofertę zajęć dodatkowych, wspierających indywidualizację procesu dydaktycznego, opracowaną przez zespół nauczycieli.

Szkoła organizuje dla uczniów, w zależności od rozpoznanych potrzeb:

• zajęcia dla dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, w tym także zagrożonych ryzykiem dysleksji;

• zajęcia dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności matematycznych;

• zajęcia logopedyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy;

• zajęcia socjoterapeutyczne i psychoedukacyjne dla dzieci z zaburzeniami komunikacji społecznej;

• gimnastykę korekcyjną dla dzieci z wadami postawy;

• specjalistyczne zajęcia terapeutyczne (np.: hipoterapia, muzykoterapia, dogoterapia) dla dzieci niepełnosprawnych;

• zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów szczególnie uzdolnionych ze szczególnym uwzględnieniem nauk matematyczno-przyrodniczych (np.:

prowadzenie obserwacji przyrodniczych).

Ś R O D K I z PO KL

Projekt, a zasady udzielania pomocy

psychologiczno-pedagogicznej

OBOWIĄZEK

• Diagnoza – rozpoznanie potrzeb – plan działań Diagnozę prowadzą nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w szkole

• Dyrektor organizuje pomoc p-p /ustala zakres i formy jej udzielania – Zespół - plan działań wspierających .

• Formy pomocy p-p

• Nauczyciele posiadają kwalifikacje i otrzymują

wsparcie merytoryczne z ppp oraz odn

MOŻLIWOŚCI

• Diagnoza – rozpoznanie potrzeb - szkolny program wspierania uczniów

• Diagnozę prowadzi Zespół nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, pedagog szkolny itp.

• Dyrektor zgłasza szkołę do projektu /wypełnia formularz zgłoszenia –

szkolny program wspierania uczniów

• Oferta zajęć dodatkowych, wspierających indywidualizację procesu dydaktycznego

• Nauczyciele doskonalili swoje

kwalifikacje i posiadają kompetencje niezbędne do realizacji zajęć

wspierających

Szkoła indywidualizująca proces nauczania potrafi umiejętnie gospodarować potencjałem

i korzystać z różnorodności swoich uczniów.

Dziękuję za uwagę.

6. 1. W szkole pomoc psychologiczno- pedagogiczna jest udzielana uczniom w formie:

1) klas terapeutycznych;

2) zajęć rozwijających uzdolnienia;

3) zajęć dydaktyczno- wyrównawczych;

4) zajęć specjalistycznych:

korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych,

socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;

5) (...)

6) porad i konsultacji.

Szkoła organizuje dla uczniów, w zależności od rozpoznanych potrzeb:

• zajęcia dla dzieci ze specyficznymi

trudnościami w czytaniu i pisaniu, w tym także zagrożonych ryzykiem dysleksji;

• zajęcia dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności

matematycznych;

• zajęcia logopedyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy;

• zajęcia socjoterapeutyczne i psychoedukacyjne dla dzieci

z zaburzeniami komunikacji społecznej;

• gimnastykę korekcyjną dla dzieci z wadami postawy;

• specjalistyczne zajęcia terapeutyczne (np.: hipoterapia, muzykoterapia,

dogoterapia) dla dzieci niepełnosprawnych;

• zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów szczególnie uzdolnionych ze szczególnym uwzględnieniem nauk matematyczno-przyrodniczych (np.:

prowadzenie obserwacji przyrodniczych).