Przemysł i Handel Górnośląski, 1925, [R.3], t. 8, z. 13

Z e s z y t Nr . 13 Katowice, 10=go października 1925 T o m . VIII.

Czasopismo poświęcone sprawom gospodarczy

R e d a k t o r n a c z e l n y : Dr. Zbigniew Dalski__________________ ___________

R e d a k t o r w W a r s z a w i e : Al. Jackowski, ul. Marszałkowska 33.

S e k r e t a r z r e d a k c j i : Józef Banaś_________ ___________________ _________

Z a r z ą d w y d a w n i c t w a : Dr. Zbigniew Dalski i lerzy Lewandowicz_______

R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : Katowice, ul. Sobieskiego, Telefon 962.

1011

„1

. i priesyiKg: w Kroju ID it. Kwart.

ibpiiicęM „ m is ir.il

g ^ Charakter i możliwości eksportu polskiego na W schód.

® J O Z E F O S T R Z y C K I: N a przełomie przemysłu naftowego w Polsce.

A- Niemiecki bilans handlowy.

J A N U S Z BUTLER: C zy pclskie taryfy kolejowe są wysokie?

Inż. W A C Ł A W BO BR: W arunki bezpieczeństwa magazynowania ropy naftowej i produktów naftowych w zbiornikach nadziemnych.

W O D P O W IE D Z I.

Z E N : Kronika hutnicza.

S T A N IS Ł A W PfLARCZyK: Kronika węglowa.

Z K R O N IK I Z A G R A N IC Z N E J . K R O N IK A U S T A W O D A W C Z A . K R O N IK A S K A R B O W A .

K O M U N iK A T y.

N O T A T K I.

G O D U L L A

I S P 0 £ K A AKCYJNA!

w Chebziu G. Śl.

Telefon Król. Huta 340-345, Ruda 77

K o p a ln ia w ę g la k a m ie n n e g o : szyb Gotthard, szyb Godulla, kopalnia Lithandra K o k s o w n ia i f a b r y k a b e n z o lu : szyb Gottliard = Cegielnie, G orzelnia = Paniowy

W yroby: W ęgiel, koks, amoniak, dziegieć, benzol smoła twarda, naftalina surowa, pralnik, cegły

C l VI m C n n n n 9 l 9 I V I 1 9 ^ a rfK o b u r'' Z w ią z e k K o p a lń G ó r n o ś lą s k ic h , S p . z o. p., K a to w ice .' 1 I 1 H i l i t t P r Z f t t S U u & I l f l : n r . 3 ; d la k o k s u ^ i b o c z n y c h p ro d u k tó w w ę g !a k a m ie n n e g o :

„ C a r b o c h e m i a " Sp. z o. p , K a to w ic e .

. i

F U L M E N

Górnośląski Handel W ęgla - Sp. z ogr. odp.

W yłączna sprzedaż w ęgla

z kopalń Zakładów H ohenlohego S. A. i C zernickiego T ow arzystw a W ęglow ego S. A.

Kopalnie: W ujek (O heim ), Kramsta, Maks, Karolina (Fanny) Jerzy <Georg) i H oym

. I . ■

Katowice, ul. Juljusza Ligonia 3 - 5 -7

A dres telegraficzny: Fulm en K atowice — T elefony Nr. 497, 498, 807, 2271, 2272.

Nr. 13. Tom VIII 1925.

PR Z E M Y SŁ i HANDEL GÓRN OŚLĄSK I

Dyrekcj a Kopalń!

; Księcia Pszczyńskiego;

, Furstiich Plessische BergwerRsdirektion — KATOWICE ,

^ Telefon: Katowice nr. 666, 667, 668, 669 — Adr. telegraficzny: Plessergruben, Katowice J g

W ę g i e l k a m i e n n y

i z kopalń: Emanuelssegen, Fiirsten, Bóera, Heinrichsfreude, Brade, Ł I He i n r i c h s g liic k , P r i n z e n , Neugliickauf, Ba r b a r a , Aleksander I

Wyroby cementowe, cegły i dolomit

własnego przedsiębiorstwa

Sprzedaż węgla i brykietów

" przez „UNITAS", Spółka węglowa z ogranicz, odpowiedz., Katowice 1 („ U N I T A S “, Kohlenhandelsgesellschaft m. b. H., K a t o w i c e )

p Telefon Katowice Nr. 666, 667, 668,669 — Adres telegr.: „ U n i t a s " 4

Wspólność interesów:

1. Fabryka kamienno węgianych brykietów, Spotka z ogr.odp.,Dziedzice*

(Steinkohlenbrikettfabrik G. m. b. H., Dziedzice), brykiety w formatach 700 gr., 3 i 5 kg.

Sprzedaż przez „Unitas“, Spółka z ogr. odp.

2. Górnośląska Fabryka materiałów wybuchowych, Spółka Akcyjna, Łaziska Górne, G. al., (Oberschlesische Sprengstoffwerke, Spółka Akcyjna, Ober-Lazisk) Telefon: Mikołów 55 i 64 — Adres telegr.: „Oswag“, M i k o ł ó w .

M a t e r j a ł y w y b u c h o w e dla górnictwa, dynamit wszelkiego rodzaju, materjały, wybuchow e bezpieczne dla użycia w kopalniach zagrożonych gazem lub pyłem węglowym, materjały w ybuchow e do karczowania pniaków — W łasne chodniki doświadczalne spłonki wybuchowe, lonty i inne przybory zapalcze.

3 . Zakłady Elektro w Łaziskach Górnych, Sp. z o. p., (daw n.: Kraft- u. Schmelz- werke Prinzengrube G. m. b. H.), Tel.: Mikołów 5, 115, 135, Adr. te l: „Elektro", Mikołów.

Przedsiębiorstw o prowadzi elektrownię o mocy 25000 KW., pracującą na wspólnej sieci z Elektrownią O kręgową Pszczyńską i wyrabia karbid, krzemian żelaza, oraz smołę, w ydobytą przy niskiej temparaturze z węgla kamiennego.

4. Elektrownia Okręgowa Ligota Sp.z o.p., (dawn.:UberlandwerkPless,Tel.:Katowice

Nr. 2695 w Ligocie — Dostarczanie prądu elektrycznego gminom i przemysłowi po ­

łudniowej części polsk. G órnego Śląska — Zużywane napięcia: 20 000 W olt, 380/220 Wolt.

PR Z E M Y SŁ I HANDEL

G Ó RN OŚLĄSK I Nr. 13. Tom VIII 1925

l a B i s m a r k a

Hajduki Wielkie

G ó r n y Ś l c ą s k

Produkty:

Surówka, koks, siarczan amoniakalny, benzol surowy, cegły iu- ilowe, wodór, tlen.

Żeliwo i odlewy stalowe według modeli.

Żelazo grubo i drobno ziarniste, taśmowe i fasonowe.

Stal Siemens-Martin, sprężynowa, resorowa, na hacele, na lemiesze Kute, łłobkowane podkowy, półfabrykat.

Zimno walcowane łelazo obręczowe i taśmowe we wszelkich wy­

miarach, stal taśmowa do czółenek pokojowych (kartony).

Cienka blacha bajcowana do sztancowania, zaginania, emaliowa­

nia, do krycia dachów, cynowania, blachy do dynamomaszyn stopowe i niestopowe.

Blachy grube na cysterny, kotły, okręty, blachy Coumpound na pługi, do budowy skarbców.

Stal narzędziowa i konstrukcyjna, walcowana i kuta w prętach, taśmach, blachach i formach do budowy maszyn, samochodów i aeroplanów. Specjalne sorty dla wyrobu broni i opancerzeń pocisków, min, luf karabinowych, tarcz ochronnych, stal świ­

drowa do wszystkich gatunków skał.

Kutoielazne rury: gazowe, kołnierzowe, kotłowe, szlamowe, wier­

tnicze, do rurociągów ropnych, bez szwów, tepo spojone, samo­

rodnie spawane do 1500 mm przekroju, kształtki i fasony rurowe Materiały kolejowe do budowy nawierzchniowei Jak: złącza szy­

nowe, zaciski i podkładki, szyny wąskotorowe i kopalniane.

iiiiNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

Nr. 13. Tom VIII 1925. I

PR Z E M Y SŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI

grassnc

WiiililiTr iliMihliL

atom

TiWi

M ii

nnTilililr

iSsMifilffc

3TTTTTF

ilUUU!

S B mu!

TiTiTiTi

M K

m ^glMMiir mm

1111

... ...

IHIIH

hniiMilmhlMIik

htiiiiiiiiilHlhh1iliiiiilHlhiiii»iiihr^hli<ihi|iilHlhi|iihi|TiTr11hhh<»<it|iHlhhiihi|i|lrillW iiiJ|iiM f f

mm

WĘGIEL, CYNK

BLACHA OŁOWIANA, OŁÓW, RURY OŁOWIANE KADMIUM, KWAS SIARKOWY

G i e s c h e S p ó ł k a A k c y j n a

Katowice,Podgórna 4

mm

B i l

nlilililiir

pilil'iTiT|C

mm

TjjwmBc

JpiiiiiiiTiŁ

mm

flmiiMjE aMSTE

TililTTi

35JH1

"ililililiir 37fnrnrn7E

Tlinniinlr

£fl¥mE

ililiWi m m

iiiiiiui.o mnnnnng u.iiiiiiiinn uii,ritiiiiiti .... . ppiiiiihiiU mnnnnm UiMiiimjn p.riiiiiTiijiJiiJiiiijiMLj gnilMSE

PR Z E M Y SŁ I HANDEL

G Ó RN O ŚLĄ SK I Nr. 13. Tom VIII 1925.

Związek Kopalń Górnośląskich Sp. z ogr. odp.

♦

p o l e c a

pierwszorzędny węgiel kamienny z kopalń węgla:

Anna, Blucfier, Deutschland, Donnersmark, Emma, Eminenz, Frieden, Graf=Franz,Gotthard,Lithandra, Paums, Romer, Schlesien, W awel, W olfgang/

pierwszorzędny koks z koksowni:

Emma, Frieden, W olfgang/

pierwszorzędne brykiety z brykietowni:

Emma i Romer.

R o c z n e w y d o b y c i e wynosi około 7000000 ton t. zn. blisko p i ą t ą c z ę ś ć ogólnej produkcji węgla Rzeczypospolitej Polskiej a więcej niź c z w a r t ą c z ę ś ć ogólnego wydobycia Górnego Ś ląsk a!

Katowice, Zamkowa 3

PR Z E M Y SŁ i HANDEL

Nr. 13. Tom VIII 1925. GÓRNOŚLĄSKI

[ l i l i i

imsausm

POLSKIE

KOPALNIE SKARBOWE NA GÓRNYM ŚLĄSKU

Spółka dzierżawna

SOCIĆTĆ FERMIERE DES MINES FISCALES DE L’ĆTAT POLONAIS EN HAUTE SILĆSIE

Królewska Huta

Rynek L. 9-15 Telefon 136-140

Sprzedał:

Węgla, Koksu, Brykietów

z kopalń: Król, Bielszowice, Knurów

PR ZEM Y SŁ i HANDEL

GÓ RN OŚLĄSK I Nr. 13. Tom VIII 1925.

I I

1 I I I

I

I I I I

1 I

I I

1 1

I I

I w

1

I i

i

|Q=I.

B i I

i

I n

PROGRESS

Zjednoczone Kopalnie Górnośląskie

SP. Z O. P.

Telefon: Nr. 1167, 1369, 2523, 2180 Adres telegr.: „ P ro g re s“ Katowice

B i l

1

i i i

m i

i i

1

■ 1

i 1

I

i i i i

O^J] QHJ| rwa ^nrO

Nr. 13. Bd. VIII 1925.

PR Z E M Y ŚL i HANDEL G Ó RN OŚLĄSK I

ZAKŁADY

HOHENLOHEGO

H O H E N L O H E - W E R K E

S P Ó Ł K A A K C Y J N A

WEtNOWIEC G. ŚŁ.

H O H E N L O H E H U T T E O.-S.

T E L E G R A M Y : H O H E N L O H E W E Ł N O W I E C G Ó R N Y Ś L Ą S K TE LE FO N ZAR ZĄ DU G Ł Ó W N E G O : K A T O W I C E , NR. 440—448, 454

Oddział I. Węgiel

W ę g i e l p ł o m i e n n y z k o p a l ń : MAKS - WUJEK - JERZY Z jednoczona H oh en lo h e-F a n n y Brykiety z kopalni „Wujek” o znaku H. W.

Firma sprzedaw cza:

„FULMEN”

G órnośląski Handel W ęgla Sp. z ogr. odp.

KATOWICE, Juliusza Ligonia 3, 5, 7.

Telefon: Nr. 497, 498, 807, 2271, 2272.

Oddział II. Metale

Blacha cynkow a Cynk H. H. Korona

(p o d w ó jn ie rafin.)

P y ł c y n k o w y C y n k H o h e n l o h e

(ra fin . i n ierafin.

O r y g i n a l n y o ł ó w h u t n i c z y

Oddział III. Kwasy

K w a s s i a r k o w y (60° Be) techn. czysty.

Kwasy siarkow e od 92 —100 o/°

Oleum 12 o 1

°

Oleum 20o/°

P R Z E M Y SŁ i HANDEL

G Ó RN O ŚLĄ SK I Nr- 13- Tom VIn 1925-

W ĘGIEL:

Kop. G ottessegen ,

Szyb Aschenborn i Hildebrand

Kop. H ugozw ang

Szyb Menzel

Kop. Radzionków CYNK, KADM

PYŁ CYNKOW Y:

H uta cynkowa „Łazy“

H uta „H ugo“

Liebeshiitte KWAS SIARKOWY

KWAS SOLNY SÓL GLAUBERSKA:

Fabr. chemiczne przy hucie „Łazy“

OG NIOTRW AŁE W YROBY Z GLINY i KAMIENIE FO RM OW E

Fabryka w yrobów szam o­

tow ych w W irku

W APNO Zakłady w apienne Nakło i

Szarley

FARBY Fabryka farb w W aldenstein w Austrji

- Karluszowiec 6 . SI.

T e l e f o n : T a r n o w s k i e G ó r y nr . 5 - 1 1 i 1 0 3 6 , 1 2 0 6 , 1 2 0 7

PR ZEM Y SŁ i HANDEL

Nr. 13. Tom VIII 1925. ' GÓRNOŚLĄSKI

y b n lk e r S fie ln

K o p a l n i e w ę g l a :

„ A N N A " w Pszowie

„EMMA" w Radlinie

„RyMER" w Niedopczycach

*

Węgiel koksujący, gazowy, płomienny Sortymenty do 70 mm płukane

Lista l a konwencji węglowej

W artość opałowa 7400 — 7800 kal.

B r y k i e t o w n i e :

kop. „EMMA" i „RyMER"

%

R. G. Brykiety 1, 3, 6 kg z mytego miału Listy 1 a

Ilość kalorji 7500 K o k s o w n i a :

kop. „E M M A "

*

Koks wysoko piecowy i opałowy Siarczan amonowy

Wy t w ó r n i a b e n z o l u i s mo ł y ; kop. „E M M A "

Benzol automobilowy 90°/0

zwyczajny, Toluol, Solventnafta, Teeról

D a l s z ą p r z e r ó b k ę u s k u t e c z n i a : Fabryka przetworów smołowych

w Wielkich Hajdukach:

Oliwa palna, Oliwa do impregnat, Oliwa do motorów, Kresol, Fenol, Kwas karbolowy, Pirydyna, Naftalina w łuskach Antrazen

*

Zakłady Impregnowania w Gross - Chełm Wronka Schulitz:

Impregnacja smołowa,systemem Riiping'a

• Ko p a l n i a k ó w, progów kolejowych i słupów telegr.

Fabryka papy dachowej w Dębie, k. K atow ic:

Papa dachowa, Smoła dach. <Dachpech>

B i u r a s p r z e d a ż y : Węgla brykietów i koksu:

„ROBUR", Związek Kopalń Górno=

śląskich, Sp. z o. p., Katowice, Zamkowa3 Benzol Amc.iiak, Produkty smołowe oraz wytwory Zakładów Impregnacyjnych:

„ Z W IĄ Z E K K O K S O W N I",

Sp. z o. p., Katowice, ul. Zamkowa 3.

PR ZEM Y ŚL i HANDEL

GÓ RN O ŚLĄ SK I Nr. 13. Tom VIII 1925.

Wschodnio=górnośI. Zakłady przemysłowe Mikołaja hr. Ballestrema w Rudzie Wo'-śl^skie

Telefon: R U D A nr. 3, 4, 5 / Adres telegraficzny: Administracja Kopalń Ruda / Telefon: R UDA nr. 3, 4, 5

— — — . ----IHII W .III!IIII■ " — — —

1. Kopalnie węgla kamiennego:

B r a n d e n b u r g ...stacja kolej: Ruda W o l f g a n g ... „ „ Wolfgang G raf F r a n z ... „ „ » 2. Koksownia „ W o lfg a n g " ... „ „ 3. Fabryka Cegl- „Carol Emanuel" . . . „ ,, 4. Tartak K o k o te k ... „ „ „ P R O D U K T Y : Wągiel p ło m ie n n y i gazow n iczy, koks i p r z e tw o r y uboczne

Benzol surowy, amoniak, dziegieć, naftalina surowa

W yroby cegielniane, ogniortwała cegła maszynowa, cegła pusta, dachówki i gonciary, cegła sufitowa

Spółka sprzedażna dla węgla i koksu:

„ ItO B U lł“, Z w ią zek K o p a lń G órnośląskich, Sp. * ogr. p o r., K a to w ic e , Z a m k o w a 3 Spółka sprzedażna dla produktów kamienno-węglowych:

„ Z W IĄ Z E K KOKSOW NI**, S półka x ogr. p o r., K a to w ice, u lica Z am k o w a 3

G w a r e c t w o W ę g l o w e

CH ARLO TTE

P o c z t a : Rydułtowy, Polski G ó rn y Ś lą s k - S t a c j a kolej.: Rydułtowy A d r e s t e l e g r a f i c z n y - „Charlottewegiel" — T e l e f o n Nr. 2, 22, 23, 33

W ę g ie l p ł ó k a n y

p i e r w s z o r z ę d n e j j a k o ś c i w e w s z y s t k i c h g a t u n k a c h

Nr. 13. Tom VIII 1925.

P R Z E M Y SŁ i HANDEL.

GÓRN OŚLĄSK I

» «

Spółka Akcyjna, Munstermann

O d l e w n i e ż e l a z a i b r o n z u , b u d o w a m a s z y n i a r m a t u r

R a c i b o r s k a 8

KATOW ICE

R a c i b o r s k a 8 T e le f o n nr.11 i 5 7 7 . A d r e s te le g r .: S A M . K A T O W I C E

Odlewy

wszelkich form i wielkości z oryginalnego bronzu fosforowego D . Kunzla, niklofosforowego, bronzu fosforow ego odpornego na działania kwasów i z la spiżu. Materjał kuty z bronzu specjalnego w szta=

bach o wysokiej wytrzymałości, a mianowicie:

Bronz manganowy, bronz stalowy, bronz aluminjowy, bronz djamentowy. Sztaby kute z la. miedzi elek»

trolitycznej, I a biały metal łożyskow y, I a szłagłut, ... Ia. cyna do lutowania...

C i ą ż i e armatury

dla parowych, wodnych i gazowych przewodów z żelaza albo z metalu, w szczególności zawory, zasuwy i kurki, Zaw ory z lanej stali do wysokich ciśnień lub do prze­

grzanej pary. Odwadniacze, hydranty, studnie. Ka=

talogi bezpłatnie. F ach ow a reparacja maszyn górni=

czych, pomp i kompresorów etc. O dlewy żeliwne w szelkiego rodzaju, surowe lub obrobione, a prze- dewszytkiem odlewy maszynowe budowlane, rurowe . . . . i fasonowe, ruszty ogniotrwałe...

Przegląd Górniczo-Hutniczy.

Czasopism o, pośw ięcone zagadnieniom naukow ym z dziedziny górnictwa, hutnictw a oraz nauk pokrew nych i spraw om przem ysłu górniczego i hutniczego, dochodzi do rąk wszystkich kie­

row ników technicznych i handlow ych większych p r z e d s i ę b i o r s t w górniczych i hutniczych w zagłębiu Dąbrowskiem i Krakowskiem oraz większości przedsiębiorstw w zagłębiu Śląskiem.

Dla każdej poważnej firmy handlowej i przemysłowej korzystnem jest stałe ogłaszanie się

w P r z e g l ą d z i e G ó r n i c z o - H u t n i c z y m .

C E N Y O G Ł O S Z E Ń : Przed tekstem

cała strona 120 zł., V2 strony 70 zł., 1/4 strony 40 zł. V8 strony 25 zł.

Po tekście

cała strona 90 zł., V2 strony 50 zł., 1/4 strony 30 zł., 1/a strony 20 zł.

Przy 3-krotnem ogłoszeniu 5 °/o opustu.

,, 6 „ „ 10 o/o

„ 12 „ „ 15

^0/o

„

,, 24 „ „ 25

^{0/o „}

W ładki: 40 zł. od rozesłania 1 wkładki wielkości 1 arkusza do całego nakładu.

Zapłata za ogłoszenia zgóry przy zamówieniu.

Cena prenum eraty 12 zł. kwartalnie.

Redakcja i Administracja: Dąbrowa Górnicza, ul. 3-go Maja 11.

PR Z E M Y SŁ i HANDEL

GÓ RN O ŚLĄ SK I Nr. 13. Tom VIII 1925

W.FITZNER

S p ó łk a z o g r. o d p .

ZAKŁADY SPAWANIA WODNO-GAZOWEGO - FABRYKA K O T Ł Ó W PARO WYC H I WARSZTATY MECHANICZNE

Prusko-rządowy Medal Z łoty za roboty przemysłowe

Budowa k o t ł ó w p a r o w y c h wszelkich systemów, najnowsze k o t ł y G a r b e g o z stromemi opłomkami P. R. N . K o t ł y F i t z n e r a k o m o r k o w o ^ o p ł o m k o w e i z stromemi opłomkami.

Ruszty łańcuchowe i t. p. Przegrzewacze pary.

Urządzenia do czyszczenia wody. Ekonomizery. Przewody rurowe na wysokie ciśnienia.

Przewody rurowe na parę, wodę, powietrze, gaz i t. p. Przewody kanalizacyjne, turbinowe i syfonowe. M aszty. Zbiorniki na prężność wysoką. Fabrykacja kryz do nawalcowania na rury.

Specjalność: Wyroby spawane z blachy żelaznej

N ow ocześnie urządzone w a r s z ta ty r e p a r a c y jn e dla parowozów i wagonów

SIEMIANOWICE G. ŚL.

„Przegląd Gospodarczy"

Porusza najaktualniejsze zagadnienia z dziedziny skarbowości i gospodarczego stanu Polski.

Konto w P. K. O. N r. 5120 / Telefon 2654

Zeszyt Nr. 13. Katowice, 10=go października 1925. Tom. VIII.

Czasopismo poświęcone sprawom gospodarczym

R e d a k t o r n a c z e l n y : Dr. Zbigniew Dalski

R e d a k t o r w W a r s z a w i e : Al. Jackowski, ul. Marszałkowska 33 S e k r e t a r z r e d a k c j i : Józef Banaś-

Z a r z ą d w y d a w n i c t w a : Dr. Zbigniew Dalski i Jerzy Lewandowicz. ' R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : Katowice, ul. Sobieskiego, Telejon 962

Konto bankowe: Bank Przemysłowców, Katowice Konto P. K. O. Katowice, N r. 30190

Gena preiiumBr 0 ly ! ! ,," ’l" I,™*:,; 3 K “ "1 Cennik ogłoszeń wysyła administracja na żądanie.

P r z e d r u k d o z w o l o n y t y l k o z s w y r a ź n e m p o d a n i e m ź r ó d ł a .

Pędnie na łożyskach Kulkowych

■ K S J i - - T W t ' r J K t t K f r ^ S & H ■ ■ ■ ■ ■ B K i

zużyw ają mniej siły

oszczędają na smarach

nigdy się nie zagrzewają.

i

Kopernika 13

§ZWEDZKIE tOŹYSKJ KULKOWE

W A R S Z A W A Telefon 12-14

io toino FaWi Podlani H o ^I!

Biuro w Bielsku, ul. Krasińskiego 32.

#

d o s t a r c z a :

Portland Cement wapno hydrauliczne, dolomit palony i surowy.

P R Z E M Y ŚL i HANDEL

GÓ RN OŚLĄSK I Nr. 13. Tom VIII 1925.

< ? fiq rahter i możfiirości c fts p o r iu p o fe fe ie ^ o na Wschód.

* J i r 9 ^.

Rosja.

D otychczasow y handel legalny polsko-sow iecki odgryw a minimalną rolę w bilansach handlow ych 'obu państw;.

W ciągu 1924 r. podług danych polskich, w yw óz Z. S. S. R.

do Polski w ynosił 4.932 tys. zł, czyli stanow ił 0,3% og.

naszego przyw ozu; przyw óz zaś z P olski w edług tychże danych w ynosił 11.418 tys. zł, czyli stanow ił 0,9% naszego w yw ozu. W edług tychże danych w yw óz Z. S. S. R. do Polski z a pierw sze 2 miesiące b. r. stanow ił 0,5% naszego p rzy ­ w ozu — p rzy w ó z zaś z Polski 3K % naszego w yw ozu.

W edług danych sow ieckich w yw óz Z. S. S. R. n a tenże rok 24 w ynosił 3134 tys. rubli (w edług cen w spółczesnych) czyli stanow ił 1% og. w yw ozu Rosji Sow. P rz y w ó z zaś z Polski w ynosił 2713 tys. rubli czyli 1,2 og. przyw ozu Rosji. W e ­ dług tychże danych w yw óz Z. S. S. R. do Polski za pier­

w sze 4 m iesiące b. r. w ynosił 1,1% og. w yw ozu Rosji, przy w ó z zaś w ynosił 1,7%.

P ow ażne rozm iary miał pograniczny handel nielegalny.

P odług teo rety czn y ch w yliczeń w yniósł on w ub. roku 3 do 4 ra z y tyle, ile w yniósł obrót legalny. Na ogólną ilość zatrzym anej przez u rzędy sow ieckie w 1924 r. na europej­

skiej g ranicy kon trab an d y na granicę polską p rzypada p ra ­ wie 50% ; w okresie p ie m s z y c h 4-ch m iesięcy 1925 r. — blisko 40%.

W handlu legalnym , o ile w eźm iem y sta ty sty k ę polską, w yw óz polski do Z. S. S. R. p rzew y ższy ł p rzyw óz przeszło trzykrotnie. Je st to zjaw isko przejściow e, n a k tóre w pew ­ nej m ierze w płynął fakt pow ażnego udziału w w yw ozie Polski do Rosji artykułów obcego pochodzenia, przew ożo­

nych bezpośrednio lub pośrednio tran z y tem (np. baw ełna) oraz artykułów nabyw anych dla celów dalszej odsprzedaży do k rajów bliskiego W schodu (np. cukier dla Persji).

Na nienorm alny ch a rak te r stosunków handlow ych po­

m iędzy obu krajam i w skazuje rów nież sz c z eg ó ło w a'a n aliz a przyw ozu i w yw ozu. W przyw ozie z Polski do Rosji pierwsze miejsce co do w artości zajmuje grupa artykułów spożyw czych (przeszło 2/4 miljona zł.), a w tej grupie cukier (1,95 milj. zł.), arak, rum, koniak, likier i w ódki (0,5 milj.

zł.), korzenie (0,5 milj. zł.) i h e rb a ta (0,01 milj. zł. Drugie miejsce z kolei zajmują m aterjały i w y ro b y włókiennicze (przeszło 1,7 milj. zł.) w następującej kolejności; tkaniny w ełniane (0,4 milj. zł.), baw ełna (0,4 milj. zł.), płótna, per- kale i tkaniny baw ełniane (0,2^ milj. zł.), gaza m łynarska (0,1 milj. zł.), tkaniny półjedw abne, taśm y i w stążki (0,1 milj. zł.), tkaniny półw ełniane (0,09 milj. zł.), w a ta b aw e ł­

niana (0,05 milj. zł.), fulary, chustki, w stążki i ta śm y jed­

wabne. (0,05 milj. zł.), p asy napętne w ełniane, półw ełniane i z szerści w ielbłądziej (0,04 milj. zł.), tkaniny baw ełniane im pregnow ane (0,04 milj. zł.), tkaniny dziane, w ełniane, baw ełniane, jedwabne, (0,3 milj. zł.), koronki i hafty baw eł­

niane (0,02 milj. zł.), i t. p. Trzecie miejsce p rzypada na odzież i konfekcję (1,4 milj. zł.), z czego pierw sze miejsce zajmują se rw ety , kołdry, firanki, zasłony, i t. p. (1 milj. zł.), drugie odzież baw ełniana i w ełniana (0,1 milj. zł.). Czwarte miejsce zajmuje grupa farb, barw ników i lakierów (0,9 milj.

zł.), z czego pierw sze miejsce zajmują barw niki syntetyczne, drugie farby nieorganiczne. Piąte z kolei miejsce przypada

grupie rud, metali i w yrobów m etalow ych (0,7 milj. zł.), przyczem w grupie tej na plan pierw szy w ysuw ają się narzędzia rzmieślnicze, kosy, sierpy i t. p. drobne narzędzia rolnicze, dalej igły, szydełka itp. w y ro b y z blachy, ołów i odpadki.

N astępne miejsca zajmują grupy: 1) paliwo, asfalt, ropa i pochodne (1 milj. zł.), w k tórej to grupie przyw ożono p ra ­ wie w yłącznie parafinę;

2) a p a raty precyzyjne i pom iarow e (0,8 milj. zł.) jak np.

p rzy rzą d y optyczne, m aszyny do pisania, instrum enty mu­

zyczne, dentystyczne, ortopedyczne, P rzybory i m aterjały piśm ienne;

3) papier i w yro b y z papieru (0,4 milj. zł.) jak np. celu­

loza sulfitowa, kalka papierow a i pergam inow a, bibułka, tutki do papierosów ;

4) P ro d u k ty zw ierzęce (0,4 milj. zł.); w tem — giemzy, skóry meblowe, lakierow ane, zam szow e, galanteryjne i inne;

5) g alanterja (0,2% milj. zł.) w tem w y ro b y galante­

ryjne, toaletow e, guziki i spinki;

6) m aterjały i w y ro b y drzew ne (0,2 milj. zł.), w tem w y ro b y stolarskie i tokarskie.

7) P rz e tw o ry chemiczne (0,07 milj. zł.).

8) Środki komunikacji (0,05 milj. zł.) itp.

W w yw ozie Rosji do Polski pierwsze miejsce przypada grupie rud, metali i w yrobów m etalow ych (0,4 milj. złotych).

W grupie tej na rudy żelazne przy p ad a (0,3 milj. zł.) i na sta re żelastw o (0,07 milj. zł.). Drugie miejsce zajmuje grupa artykułów spożyw czych (0,4 milj. zł.), w której to grupie wybijają się na czoło ry b y św ieże (0,1 milj. zł.) oraz solone, suszone i inne słodkow odne (0,1 milj. zł.), następnie fasola (0,03 milj. zł.), jaja (0,1 milj. zł.) i z grupy zw ierząt gęsi (0,7 milj. zł.). Trzecie miejsce zajmuje grupa produktów zw ierzęcych (0,3 milj. zł.), k tó ra składa się niemal w yłącznie z 2-ch artykułów : w łosia i szczeciny. Czwarte miejsce zajmuje obuwie z kauczuku i gutaperki (0,3 milj. zł.). W re sz­

cie piąte zajmują m aterjały i w yro b y drzew ne (0,3 milj. zł.).

Tyle co do isto ty legalnych, objętych ram am i monopolu handlu zew nętrznego stosunków handlow ych m iędzy P olską a Z. S. S. R.

Z n atu ry rzeczy odmiennym jest ch a rak te r stosunków handlow ych, odbyw ających się poza ram am i monopolu w zdłuż pasa pogranicznego. W przyw ozie do Z. S. S. R. n a pier­

w sze miejsce w ysuw ają się tu m aterjały włókiennicze, w pierw szej linji tkaniny w ełniane, a następnie w y ro b y dziane, jedw abne baw ełniane i w ełniane, tkaniny baw ełniane i jedwabne. Drugie miejsce p rzypada w szelkiego rodzaju w yrobom konfekcyjnym , trzecie zajmuje spirytus i wódki, cz w arte sacharyna, piąte w szelkiego rodzaju drobne w yro b y m etalow e. P ow ażniejszą rolę grają w reszcie w yro b y che­

miczne, farm aceutyczne, kosm etyczne, papierosy i tytuń.

W w yw ozie Z. S. S. R. do Polski idą przew ażnie futra, szczecina, len, w ełna, w łoś koński, w y ro b y z cennych m etali itp.

W bieżącym roku gospodarczym w skutek podniesienia się zdolności nabyw czej ludności wiejskiej Z. S. S. R. oraz w zw iązku z nadzieją dobrego urodzaju możliwości eksportu do Rosji znacznie się rozszerzają.

PR Z E M Y SŁ i HANDEL Nr. 13. Tom VIII 1925. Charakter i m ożliwości eksportu polskiego. G Ó RN OŚLĄSK I

Na pow ażny zbyt będą m ogły liczyć w pierw szym rzędzie półprodukty ii w y ro b y żelazne i m etalow e, a w pierw ­ szej linji m aszyny i narzędzia rolnicze oraz rzem ieślnicze, m aszyny i ap a ra ty gorzelnicze, cukrow nicze, w łókiennicze itp.

P rz y w ó z m aterjałów włókienniczych, k tóre stanow ią przedm iot pow ażnego w yw ozu Polski jest uw arunkow any stanem i rozw ojem przem ysłu w łókienniczego Z. S. S. R.

oraz podnoszeniem się poziomu dobrobytu m aterialnego szerokich m as tego kraju. Nie ulega jednak w ątpliw ości, iż p rzy stosunkow o szybkiem tem pie odbudow y i odpo­

wiednim w zroście pojemności rynku w ew nętrznego —• w zro­

snąć w inny znacznie, przynajm niej w ciągu pew nego okresu, możliwości zbytu dla pew nych rodzajów m ateriałów w łó ­ kienniczych, jak to: tkanin w ełnianych, w y robów dzianych, przędzy baw ełnianej itp. W zro sn ąć rów nież w inny możli­

w ości zbytu dla w yrobów konfekcyjnych i galanteryjnych.

P odobne znaczenie, jak m a terja ły w łókiennicze w przy-, wozie do Z. S. S. R. odegra praw dopodobnie cukier, k tóry zjaw iać się może n a rynkach rosyjskich w okresach, ujaw ­ niających dysproporcję pom iędzy w zrastającem spożyciem, a pozostającą z ty c h lub innych w zględów w tyle produkcją.

Duże możliwości otw ierają się rów nież w dziedzinie półfabrykatów i fabrykatów przem ysłu chemicznego i far­

m aceutycznego. T e działy przem ysłu poczyniły w Polsce b. pow ażne postępy. Na szczególne podkreślenie zasługują p rzedew szystkiem n aw o zy sztuczne, a w szczególności potasow e. Istnieją rów nież możliwości n abyw ania w Polsce naw ozów azotow ych. Z innych arty k u łó w przem ysłu che­

micznego, nadającego się do eksportu do Rosji w ymienić należy barw niki, garbniki, p ro dukty opierające się na prze­

robie soli, farby, produkty suchej destylacji w ęgla i drzew a, arty k u ły gumowe i produkty farm aceutyczne.

P o w ażn e znaczenie dla rolnictw a Z. S. S. R. mieć może stojące w ysoko nasiennictw o polskie. W reszcie istnieją m ożliwości w zakresie zaopatryw ania się w Polsce w skóry w ypraw ne, w szczególności podeszw iane, pasy transm isyjne 1 inne w y ro b y skórzane.

Jugosławia.

W imporcie ogólnym do Jugosławjii na pierw szem miej­

scu stoją to w a ry : baw ełna, w y ro b y baw ełniane, w ełna, w y ro b y w ełniane, żelazo handlowe, w y ro b y żelazne, ma­

szyny, węgiel, produkty naftow e. Jeżeli chodzi o możliwości eksportu tych artykułów z Polsklil, t o m ożna stanow czo tw ierdzić, że konkurencja z o wiele tańszym to w arem w ło­

skim, austrjackirn i czeskosłow ackim zupełnie uniemożliwia zdobycie nam tam tejszego rynku. Szczególnie W łochy, po zaw arciu z Jugosław ją w r. 1924 tra k ta tu handlowego i, co zatem idzie, otrzym aniu całego szeregu żądanych ulg, stały się krajem stojącym tam na pierw szem miejscu, zarów no pod w zględem importu, jak i eksportu. W roku 1924 jed­

nakże w yw ó z n asz do Jugosław ii w ynosił 507.849 kw intali, na sumę 3.115 tys. zł., t. i. 0,3% naszego ogólnego w yw ozu.

W tem najw iększe pozycje: parafina — 5.836 kw., na sumę 344 tys. zł., żelazocjanki i żelazicjanki — 10 kw., n a sumę 2 tys. zł., blacha żelazna i stalo w a — 866 kw., na sumę 30 tys. zł., liny, pow rozy i sznurki niesm ołow e — 66 kw., na sumę 21 tys. zł.

Rumunja.

Z Rumunią m am y dość ożyw ione stosunki handlowe.

W r. 1924 w yw óz n asz do Rumunii w ynosił 2.434.672 kw., na sumę 78.614 tys. zł. W tem najpow ażniejszą grupę stanowią paliwo i pochodne — 1.618.220 kw., na sum ę 5.366.

że jest tw ard y , cz y sty i nierozsypujący się. Je st on bardzo pożądanym przez koleje rumuńskie, musi jednak w y trzy m y ­ w ać konkurencję nietylko z w ęglem tam tejszym (o wiele tańszym ) lecz naw et z tam pow szechnie zaprow adzonem i drinemi środkam i opałowemi. Tylko w tym w ypadku, gdyby się kalkulow ał o w iele taniej, lub przynajm niej nie drożej, niż węgiel rum uński, ropa naftow a i drzew o — m ożnaby liczyć n a pow ażny zbyt tego artykułu n a tam tejszym rynku.

B ardzo znaczną cyfrę p rzedstaw ia nasz eksport w yrobów tekstylnych. Za r. 1924 — 47.551 kw., n a sumę 53.426 tys. zł.

Tu należy specjalnie zaznaczyć, że mam y zupełnie dogodną koniunkturę. P rz em y sł w ełniany i baw ełniany rumuński czyni wielkie w ysiłki, b y pow stać i zaspokoić w ew nętrzne zapotrzebow anie. To też organizują się fabryki, gdzie brani są cudzoziem cy, przew ażnie te ra z P o lac y fachowcy. Lecz zapotrzebow anie n a m anufakturę p okryw a obecnie, i p raw ­ dopodobnie jeszcze długo pokryw ać będzie, nasz przem ysł tekstylny. Co rok rozw ijają się nasze tranzakcje m anufak­

tu rą polską. M a tam ona ustaloną opinję jeszcze z przed w'ojny. Znaną jest w śród kupiectw a w Galacu, Jassy, Kiszy- niowa, Bukow iny i Mołdawii. Jeżeli chodzi o w y szcze­

gólnienie artykułów , to są one następujące: tkaniny baw eł­

niane (trzecie miejsce w im porcie zajmuje Polska). Tkaniny w ełniane (pierw sze miejsce — P olska), rękaw iczki, pończo­

chy, skarpetki, koronki, w stążki, try k o ta że w ełniane (pierw ­ sze miejsce) i juty (siódme miejsce).

Konkurencyjnym i krajam i w tym dziale przem ysłu są:

Anglja (to w ary białe), C zechosłow acja (to w ary drukowane), W łochy i St. Zjednoczone. T o w ary baw ełniane polskie m ają wielkie pow odzenie w Rumunii. Jako kraj rolniczy Rum unja potrzebuje w ielką ilość w yrobów jutow ych, z któ­

rych w y ra b ia worki, potrzebne jej p rzy eksporcie zboża.

Z kolei pow ażną cyfrę w szeregu arty k u łó w im porto­

w anych do Rumunji stanow ią nasze m etale i w y ro b y z nich.

W roku 1924 P olska im portow ała 138.635 kw . n a sumę 10.435 (specjalnie wielkie zapotrzebow anie panuje n a m aszyny i narzędzia rolnicze (jako w kraju w ybitnie rolniczym ), dalej silniki, m aszyny elektryczne, pompy, obrabiarki do metali, m aszyny do przem ysłu hutniczego (eksportujem y je tylko do Rumunji), m aszyny włókiennicze, kotły, ap araty i części do ogrzew ania, wagi.

Należy zw rócić specjalną uw agę n a uzyskanie dostaw dla kolei rum uńskich, przyczem liczyć się trz e b a ze w spół­

zaw odnikam i (Niemcy, A ustria, C zechosłow acja, Anglja, W ęgry, Belgja). U dałoby się jednakże ich pokonać konku- rencyjnem i cenam i (chociażby początkow o) oraz bardzo w ażnym czynnikiem — zupełnem przystosow aniem się do w ym agań rynku rumuńskiego. Polski eksport m ateriałów żelaznych kolejow ych ma tu widoki ze względu n a bardzo p rzychylne stanow isko odnośnych w ładz rumuńskich.

P o zatem specjalnie poszukiw anem i są n a rynku rum uń­

skim w y ro b y em aliowane (naczynia dom ow e) i kuto-lane (kociołki do mamałygi).

P rz em y sł terp en ty n o w y w kraju tym w cale nie istnieje.

S prow adza się w ięc terpentynę z zagranicy. (St. Zjedno­

czone, Anglja, Niem cy i Turcja). Jako kraj sąsiedzki i ma­

jący szeroko • rozw inięty przem ysł terpentynow y, mam y w szelkie dane dla zdobycia sobie rynku rum uńskiego dla tego artykułu.

Nasz eksport do Rumunji w yrobów drzew nych i drzew a w yniósł w r. 1924 317.367 kw., na sumę 1.488 tys. zł. Ru­

munia, eksportująca sw oje drzew o do W ęgier, Egiptu i Grecji, sprow adza natom iast polskie drzew o (kłody, kloce, dłużyce,

PR Z E M V SL i HANDEL

GÓRN OŚLĄSK I Charakter i możliwości eksportu polskiego. Nr. IB. Tom VIII 1025.

należy zaznaczyć, że przem ysł m eblow y w Rumunji jest bardzo rozw inięty.

Na Bukowinie, w B esarabji i M ołdawji istnieje cały szereg fabryk cukrow ych nieuruchom ionych od czasu wojny.

Czynnych jest tylko 11, to też cukier sprow adza się głównie z Czechosłow acji (Polska dotychczas najw iększe ilośai cukru

w y sy ła do Anglji).

W y ro b y z papieru i papier sprow adza się z Austrii, W ęgier i Niemiec. Na zb y t tych artykułów m ożna zaw sze liczyć.

Co się ty c z y w yrobów szklanych (płyty szklane, szkła szybow e, lustra, szkła stołow e, butelki do w ód m ineralnych i gazow ych oraz syfony), to są one w wielkich ilościach sprow adzane z C zechosłow acji, Niemiec i Polski. (W roku 1924 — 6.700 kw., na sumę 589 tys. zł.). Ilość produkow a­

nych w Rumunji tych artykułów stale nie w y sta rc z a na pokrycie w ew nętrznego zapotrzebow ania.

Z arty k u łó w chem icznych poszukiw anym jest ekstrakt g arbarski przez tam tejsze garbarnie.

Turcja.

Aby zdobyć miejsce dla naszej wytwórczości} n a rynku tureckim , koniecznem jest zbadanie koniunktury handlowej p rzez specjalnie delegow anych tam przedstaw icieli za in te re ­

sow anego działu przem ysłu. J e s t to wogóle zasadniczo w ażnym czynnikiem w pow odzeniu p rzy ekspansji jakiego­

kolw iek tow aru zagranicę, lecz tu specjalnie ma wielkie znaczenie. W innych bowiem krajach można sobie w yrobić opinię o sw ej w y tw ó rczo ści p rz y pom ocy propagandow ej.

W Turcji nie może to dać żadnych rezultatów , w obec niskiego poziomu intelektualnego tam tejszych sfer handlo­

w ych. D latego też dopiero po w ystaw ie polskiej w Kon­

stantynopolu, kiedy pokazaliśm y tam sw e w y ro b y i kiedy zo stały za w a rte szeregi tranzakcii, skonstatow aliśm y, że handel z T urcją m ożna rozw inąć p rz y pom ocy dobrze z o r­

ganizow anego p rzedstaw icielstw a n a miejscu w Konstan­

tynopolu.

W ażnym czynnikiem dla rozwinięcia, handlu polsko- tureckiego jest uregulow anie i obniżenie kosztów tra n z y ta to w aró w oraz obniżenie cen tow aró w loco fabryka.

Na pierw szem miejscu pod w zględem ilości w imporcie do Turcji stoją m aszyny rolnicze. M ianowicie: tra k to ry (od 25—40 HP.), żniw iarki (przew ażnie na 32 sekcje do 152 cm.), kosiarki, w iązałki i pługi (skibow e odpow iadające typow i S acka i dw u-skibow e odpow iadające typow i E ckerta).

Rodzaje, gatunki tych narzędzi grają p rz y sprzedaży bardzo w ażną rolę. W szystkie te narzędzia sprow adzone są prze­

w ażnie z C zechosłow acji. P oszukiw ane są przez Turcję

m aszyny do w yrobu try k o ta ży do. fabryk, któ re się teraz organizują oraz m aszyny elektryczne (tylko mniejsze domowe urządzenia). Z w y robów żelaznych mogą liczyć na zbyt liny stalow e oraz żelazo handlowe.

Co do w yrobów tekstylnych, to za w arte zostały po w ystaw ie w K onstantynopolu um ow y na dostaw ę w yrobów baw ełnianych z fabrykam i „Scheibler“ i „G rohm an11 w Łodzi oraz Karl Steiner. F abryki te d ostarczają zainteresow anym w szelkich odnośnych informacji.

W reszcie wielki z b y t m ają w y ro b y szklane dla domo­

w ego użytku. M amy już sw ego przedstaw iciela w Konstan­

tynopolu dla tego działu przem ysłu.

Co do arty k u łó w chem icznych (mydła, pachnidła), to zaznaczyć należy, że po pow staniu fabryki w ody kolońskiej w Turcji, w w óz tego artykułu w ciąż maleje.

W r. 1924 w yw óz nasz do Turcji w ynosił 746 kw., na sumę 344.000 zł.

Grecja.

P o zaw arciu z nam i w roku bieżącym tra k ta tu handlo­

w ego są w szelkie dane ku możliwości eksportu naszego przem ysłu bielskiego (sukna itd). Oczekujem y w ięc tylko wejścia w życie pow yższego trak tatu , b y uruchomić handel nasz z tym krajem . D otychczas w w óz nasz do Grecji w ynosił zaledw ie w r. 1924 635 kw . na sumę 88 tys. zł., co nie wynosi n aw e t 0,1 procentu naszego ogólnego wywozu.

W tem najw iększe pozycje: sk ó ry surow e, św ieże i suszone 122 kw., na sumę 24 tys. zł. i liny, pow rozy i sznurki nie­

sm ołow e 108 kw., n a sumę 25 tys. zł. W idoki na zbyt m ają pozatem w y ro b y em aliowane, podkłady kolejowe.

Bułgarja.

W ciągu ostatnich lat można obserw ow ać w Bułgarji znaczny rozw ój rodzim ego przem ysłu fabrycznego. Bułgarja s ta ra się o rozbudow anie przem ysłu krajow ego, dążąc do tego, by konsum cję w ew nętrzną pokryć w łasnem i siłami.

W ra z z rozw ojem jego musi zw iększyć się rów nież zapo­

trzebow anie na węgiel i tu naszem u przem ysłow i w ęglo­

w em u otw ierają się widoki na rynek zbytu. P ozatem liczyć m ożem y na dobry i ła tw y zbyt drzew a ii desek. Z innych artykułów poszukiw ane są w B ułagarji cynk, blachy i pły ty cynkow e, żelazo sztabow e, m aszyny, arty k u ły metalowe, tekstylia, p rze tw o ry ropne, m aterjały w ybuchow e. Z w ła­

szcza poszukiwanem i są m aszyny rolnicze (pługi na zakup których rząd bułgarski p rzeznaczył niedawno 50 milionów lew ych).

W r. 1924 nasz w y w ó z w ynosił 10.922 kw>, na sumę 248 tys. zł., co nie stanow i 0,1 procentu naszego ogólnego w yw ozu.

J T fl przełomie pezemsgsiu naftowego w Polsce.

J 6 * c / & s tx x .\0 « S k i.

G d samego począ:ku noku bieżącego śytiuaicija p n z e n m łu naftow ego iw Polsce ,z każdym 'diniem się piolleipisizałiai. Sizyibkli rozw ój automobilizmu i lotnictw a w płynęły niew ątpliw ie w znacznym stopniu na w zro st konsumeji krajow ej produktów naftow ych pomimo, iż ceny na te produkty zostały, po zaw ią­

zaniu się Zjednoczenia gospodarczego rafinerji, dość znacznie podw yższone. W ra z ze w zrostem cen na produkty naftow e, cena ropy naftow ej w zro ła znacznie, w skazując, że w ra z z ostatecznem zorganizow aniem jednoczenia rafinerji i trw ałem ustaleniu stosunku ceny ropy do cen produktów naftow ych oraz przy należytem zorganizow aniu eksportu tych produktów

— c a ły p rzem ysł n aftow y w P olsce wlkfloicizy ma mówe tory pomyślnego iroizwoju, co w zupełności poitwlieiridiziił stan p rz e ­ m ysłu inaftiorweigoi izia 1-sze półrioicize b. ir.

KOPALNICTW O NAFTOWE.

PnodiUikicja ro p y ;w Polsce w 1-szem półroczu b. r. w ynio­

sła ogółem 403.060 tanin, a z y l, że w poirótwinainiiu z tym sam ym okresem czasu w ir. mb. (387.330 tann) w y k a z a ła w zro st o 15.730 tann ożyli o 4 prioc.

W zro st ceny ro p y wpłyinął >ntooo na w zro st kapitelu ob ro ­ towe® o, co w konsekwencji oslaibliło teim|po spadku nuchu wiierstdilcizegio.

PR Z E M Y SŁ i HANDEL Nr. 13. Tom VIII. 1925. Na przełomie przemysłu naftow ego w Polsce. GÓRN OŚLĄSK I

STAN SZYBÓW.

1. 1.25 1.7. 25 1. 7. 24

w iercone i ittokowiane 95 92 96

w iercone 150 135 2:12

liinstrumeinitawaine 51 44 70

tłokow ane 257 295 245

pom pow ane 1562 1544 1587

sam oczynne 25 23 22

w yłącznie gazow e 141 135 149

m ontow ane 47 37 50

Razem : 2-328 2305 243)1

Porów nując iw poiwy ższem zesta.w-ieiiiu istain szybów Wi­

dzimy, że już w l-iszem [półroczu b. r- izostiał powstrzymamy ten szalony isipiaidieik szybów czynnych, jiajkii m iał miejsce iw 2-giem półroczu roku ubiegłego. Ogólna liczba szybów w ru ­ chu w ciągu il-isizeigio półrocza b.

r.

znjńliejsizyła'

isllę

ty lk o o 23, gdy tym czasem w 2-'giim półroczu ro k u ubiegłego, w skutek niezw ykłego b rak u kapitału obrotow ego, zastanow iono ruch aż w 103-c,h sz y b ac h .

Ilość zatrudnionych robotników w diiągiu 1-go półrocaa spadla już tylko o 378, przyczem z tego tylko okofo 100 zosta­

ło zw olnionych w skutek zmniejszenia się ruchu w iertniczgo,

■reszta z a ś z powiodu gprzefpriawaidizainia dalszej ekoinomiizacji p rac y w w iertnictw ie maftowem. 1-igo Ilipca 1924 r. tną jeden szyb w ruchu przypadało jeszcze 5,8 robotnika, 1-go stycznia b. r. tylko 4,5, zaś 1-go lipca b. r. już tylko 4,3 robotnika.

N ajw iększa w ięc ekonom izacja ipraicy zoistiała w prow adzona w raz z jedinoiczesneim m asow em zastanaw ianiem ruchu w iert- niczego w 2-giem półroczu roku ubiegłego, jednakże i w 1-szem półroczu b. t .iwliidizimy w kierunku idalisizej ekonom izacji pra­

cy pew ien postęp,'ioo dla naszego przem ysłu nafiticlwego, przy naogól stosunkow o bardzo w ysokich kosztach, ma wielkie znaczenie.

Cena ropy w l-iszem półroczu b, r. nie w y k az ała żadnych raptow nych skoków ii w styczniu dla mairiki borysłaiwslkiej w y ro siła zł. 9.85 izia 100 tog., w icizerwicu ziaś 9.88 zŁ, prizy- .czem m aksym alna cena była w kwietniu i w ynosiła zł. 10.50 za 100 kg. Jeżeli w eźm iem y pod uw agę, że w 1-szem półroczu roku ubiegłego cena ropy dla marki borysław skiej w ynosiła w styczniu tylko zł. 7.13, a w czerw cu zaś spadla do 6.48, to z a ­ uw ażym y, jak w ielką popraw ę Pod tym w zględem przyniósł rok bieżący.

W ydobycie igaizu ziem nego wizrosło w porów naniu z ro ­ kiem ub. 10' 75.414 aysięcy m 3 gazu i w ynosiło ogółem 275.337 ty sięcy im:!. W ytw órczość gazioliiny ta k ż e is'ię podniosła do oko­

ło 700 to m miesięcznie, w o b ec średniio produkow anej w roku ubiegłym 300 tionin miesięcznie, za ś w ydobycie w osku ziem ­ nego wykaizało nieznaczny spadek o 22 toinmy Si w ynosiło ogó­

łem za 1-sze półrocze b. r. — 391 tonn.

PRZEMYSŁ RAFINERYJNY

W okresie od 1-igo stycznia, ido 1-go sierpnia bieżącego ro­

ku położenie rafineryjnego przem ysłu naftow ego w P olsce n a­

ogól było daleko pom yślniejsze aniżeli w roku ubiegłym.

P rz eró b k a iropy w e w szystkich rafineriach w yniosła ogó­

łem 415.702 taniny, co w obec 409.043 tanin ro p y przerobionej w tym sam ym okresie noku ubiegłego stanow i iwizrosit o 6.659 tonn. To sarnio dottyczy w ytw órczości produktów naftow ych, która w yniosła ogółem 377.949 toinn wioibec 365.251 tonn w ro ­ ku ub. Pomimo tego w zro stu ru ch u w rafineriach, ilość ziatiru- dnionych robotników b y ła daleko m niejsza aniżeli w nolku ub-.

a mianowicie w rolku u b iegłym ilość zatrudnionych moibotiniifców w e w szystkich rafnierjach razem w ynosiła w styczniu 7.879, w lipeu — 7.467, w ro k u bieżącym z a ś w styczniu — 6.528, a w lipcu — 6.539; nastąpił w ięc stosunkow o duży w zro st w y­

dajności p rac y w rafSneirjach, a mianowicie ilość przerobionej rapy na jednego robotnika w ciągu 7-miiu miesiięcy w yniosła w roku bieżącym średnio 67 toinn, w riolku Ubiegłym izaś tylko

Niietyiliko wizroist w ydajności p ra c y robotniczej, lecz także daleko niższa cena opału niew ątpliw ie w pły n ęły a a anaczne obniżenie kosztów produkcji w rafimerjach. (Cena m iału w ę­

glowego w lipcu 1924 r. w ynosiła zł. 11.40 za tonnę, w lipcu zaś 19.25 r. zl. 7.50 tza toinnę). Należy jednak zaznaczyć, że koszty robocizny b y ły w ro k u blieżąicyim nieco iwyżsize aniżeli w rolku ubiegłym- P łace np. robotników I. kategorii w ynosiły w lipcu b .r. z ł .5.44 dziennie, w iriolkiu ubiegłym zaś zł. 4.66.

K oniunktura krajo w a dla przem ysłu naftow ego w roku bieżącym była daleko korzystniejsza aniżeli w roku ubiegłym.

C eny produktów naftow ych b yły maogół w yższe aniżeili w r.

ub., przyczem ujawnił się także w zro st zapotrzebow ania na te produkty.

K rajowe cen y p rzeciętn e w ok resie od 1. I. do 1. VIII.

1924 r. 1925 r.

benzyna c. g. 730—740 zł. 45.— za 100 kg. zł. 45.60 za 100 kg.

nafta „ 15.35 „

olej gazowy „ 11.82 „ 13.16

olej maszynowy średni „ 25.57 „ 2 1 .-

parafina „ 69.09 „ 9 3 -

Konsumeja kiraijowa produktów naftow ych w okresie od 1 ,1 . do 1. 8. w yniosła ogółem 136.064 tonn, gdy w tym czasie roku ub. w ynosiła 110.019 tonn, wziroisit zateim w ynosi 26,045 tonn- W zrost kioraisiumcjfi krajow ej m iał i tem iwięksize znaczenie, że koniunktura zagraniczna by ła nieco gorsza ainiiżeli w rolku ubiegłym.

C eny produktów nai-tciwych n a rynlku św iatow ym były nieco niższe, a to w sk u tek w iększej podaży produktów am e­

rykańskich. Jedynie ceny parafiny ii oleju gaizowiego pozostały niezmienione, jak to wiskazuje następujące zestaw ienie : C en y p rzeciętn e zagran iczn e (L on dyn ) od 1. I. do 1. VIII.

1924 r. 1925 r.

benzyna średnia 1 sh. 6 d. za galon. 1 sli. 4 d. za galon.

nafta ratin. 11 d. „ „ 10 d. „ „

olej gazowy 5% d, „ „ 53/4 d. „ „

olej maszynowy średni od Ł 17.5 sh.— za t od Ł. 14.5 sh - do „ 23.10 „ „ tt do Ł. 19.10 „

parafina 3Va ri. zaft.ang. 3>,2 d.

Całkow ita ilość w yw iezionych produktów zagranicę w y ­ niosła w okresie spraw ozdaw czym 206.220 tomin, czyli o 11.417 tonn mniej aniżeli w tym sam ym czasie w roku ubieg. (217.637 tonn).

Ogólmy roizeihód {itonsiumcja kirałjoiwa plus eksport) pro ­ duktów naftow ych b y ł jednak o 14.628 tonn w iększy aniżeli w roku 1924, co p rzy copraw da nieco goirisizeij koniunkturze eksportow ej, zato daleko lepszej koniunkturze krajow ej, posta­

wiło nasz przem ysł iraftoeiryalny w dalleiko lepsze1] sytaaicji'ani­

żeli iw ty m saimym czasie roku ubiegłego, — n a co w skazują :akżę z a p asy produktów naftow ych i w rafineriach, któ re w dm.

1 sierpnia 1924 r. w ynosiły ogółem 2110.166 toinn, gdy ty m c za­

sem obecnie (1 sierpnia 1925 r.) tylko 187.901 tonn.. Z tego wlidać, że położenie przem ysłu naftow ego w P olsce w 1-sizym półroczu b. r. a n aw e t a ż do' 1 sierpnia b- ir. maogół b y ło dość pomyślne.

Z atarg gospodarczy z Niemcami i zamknięcie rynku niemieckiego dla naszych produktów naftow ych postaw iło narazie nasz przem ysł naftow y w dość trudne położenie.

E ksport produktów naftowych, w sierpniu w yniósł już ty l­

ko około ,16.000 tanin, czyli praw ie d w a ra z y mniej aniżeli w tym sam ym czasie roku ubiegłego. Zapasy produktów nafto­

w ych w rafinerjach dość raptow nie w zrosły, co spow odow ało pow strzym yw anie isiię riaf&neryj od zakupu ropy, za ś diwiie z w iększych maifiineiryj zupełnie iziaitirizyimały siwój mich. Cena ro p " sp ad ła i w sierpniu już w ynosiła ty lko zł. 8.15 z a 100 kg.

PR ZEM Y SŁ i KANDEL

GÓ RN O ŚLĄ SK I N a przełomie przemysłu naftow ego w Polsce. Nr. 13. Tom VIII 1025

rizysitwiach m agazynow ych -z każdym idintiieim w zrastagą i już 1 w rześnia b. r. w y k azy w ały w zro st o 8.390 tonn w porównaniu z dniem 1. spierpnia. N aturalnie, że dalsze grom adzenie się zapasów i brak kapitału obrotow ego w yw oła zm niejszenie ru ­ chu w iertniczego, k tó ry już obecnie naw et je st ograniczony w niektórych prziedsiiębliiorsitwach dio noibó-t iniaginieizbęidiniilejisizych -prizy wdoibyiwaniiiu surow ca naftowego-.

T a w yjątkow a sytuacja, jaka się obecnie w y tw o rz y ła , z a ­ stała przem y sł rialimeryśny jeszcze niczorigatniilzaiwany. N aw et taik w ażna spraw a ijiafc eksport produktów miaftiowvch na Gdańsk nie jest jeszcze należycie załatw iona i zam iast odcią­

żenia itą d ro g ą iw eksporcie produktów naftow ych, obserw uje-

•nr- obecnie n a w e t raptow ne izimniiiejszeiniie się teg o ż eksportu.

Jeszcze w łipciu b. ir. eksport produktów naftow ych ma G dańsk w yniósł ogółem 5.600 tonn. .gdy ityimcizasem w sierpniu b. r.

spadł d o 3.172 tonn. R afinerie w strzy m u ją się od w iększych sprzedaży, oczekując na lepszą koniunkturę w rozpoczynają­

cym isię obecnie is-eeomiie- jesiennymi.

Witych w arunkach utrzymanSie iniadiail bezw zględnego za­

kazu iwyiwoizu ro p y zag ran icę w yw ołało b y powolnie oigirani- cizainiie ruchu wiieritiniilcizegiO', k tó ry juiż i itia/k iz matury rze czy pracuje w bardzo ciężkich w arunkach. Nliie itaraetoa zapominać, że kopalnictw o naftow e i jego dallsizy rozwód, jest podsitawą isitinlieinia całego przem ysłu naftow ego w Pioillsce, za ś ropa naf­

tow a jesit jedynym surow cem u nas, co- d o którego iistmiieje je­

szcze obecnie zak az -wywozu poizia o b szar celny Państiwa.

Także ks-z-t-a litowanie się od pewnego- cizas-u ujemnego -biiliainsu handlowego w Piollisoe przem aw ia iza itieim, że wiobeic słabej na­

dziei zw iększenia w iniajbilżsizyim ciziasiie eksportu produktów naftow ych iz koirizyścią dla całego naszego przem ysłu nafto­

wego, w yw óz surow ca naftow ego zagranicę jest nieunikniony.

W iadomo, że k ardynalną zasad ą polityki gospodarczej jest o fule możności przerabianie surow ca, w ew n ątrz kraju* pse trnzeba jednak zapom inać ta k że o tem , że w szelka polityka jesit umiejęitineim stosow aniem iżiaisad li ab y b y ła celow a musi być przewidująca.

Jficmiccfti bilans handlowy.

jt. «.

K ształtuje się on bardzo źle. D eficyt w ciągu pierw szego półrocza ro k u 1925 w yniósł 2.710.868.000 mk. izł. Jeżeli iziaś r a ­

chunek zacząć od października r. 1924 i w łączy ć jeszcze lipiec r- b., to okaże się, że deficyt wyniiesliie 4.36il.840.000 mik. 'zł. zia dziesięć tylko miesięcy. Je st to sum a olbrzym ia, szczególnie gdy zestawii się ją z deficytem nolku 1913, igidy w ynosił on ty l­

ko 614 miljonów (10.695 miljonów przyw óz, 10.081 miljonów w yw óz). P rz y trw ającym w ciąż jeszcze a naw et potęgującym siię k ry zy sie gospodarczym , moiżina iprzyipiuisiźiciżać, że sum a po­

w y ższ a w zrośnie jeszcze do października do ca. 5 m iliardów m arek. Objawem szczególniej dla N iem ców zatrw ażający m jest okoliczność, że w ityrn kolosalnym idiefliicydie lich zagranicznego bilansu handlow ego1 p arty c y p u ją miiletylkio im port środków ży ­ w ności i surow ców ale i saldo ujemne bilansu niektórych, b ar­

dzo w ażnych gałęzi przem ysłow ej produkcji. Ilustruje jto n a ­ stępująca tablica:

I-sze p ó łro cze r. 1925.

N a z w a p r z e m y s łu

Im port Eksport Saldo do­

datnie -f- albo ujemne —

w m iljonach m arek zł.

Ż e l a z n y ...

Maszynowy . ...

Metalowy (nieżelazny) . . . . E lektrotechniczny...

Tekstylny ...

Chemiczny i farbiarski . . . . Skórzany i cygarowy . . . .

R a z e m rok 1924 ...

rok 1913 ...

259.1 34.7 419.4 8.4 1.689.8 130.9 372.2

609.4 269.3 152.8 142.5 737.6 412.9 226.0

+ 350.3 -)- 234.6

— 266.6 + 134.1

— 952.2 - f 282 0

— 146.2 2.914.5

4.377.9 4.609.8

2550.5 4.079.4 5.997.5

— 364.0

— 298.5 + 1387.7 Bilans zatem ty ch siedmiu najw ażniejszych iw Niemczech gałęzi przem ysłu jesit w pierw szym półroczu r. b. pasyw nym i pasyw ność 'tia je st już więłksiza zaacznie inliż w całym riolku 1924. Jesit to temhairdzfiie} ludeflzają-cym, że w ir. 1913 bilans ten ‘ był w ysoce ak ty w n y (1-387.7 niiljoinóiw nadwyżki:) ii że iw roku bieżącym bilans mlie jesit już obciążony bezcłow ym im portem 'ogromnych kontyngentów tow arów alzackich (tekst.vl.ja, wi­

na) lctarpi-gskidi ii iliukisembiurissfciicih. Zmniejszył isię też znacz­

nie import w ęgla angielskiego i polskiego, przyczem z Angiji w czerw cu importowainio 175.000, a iz Pioliskii już w drugiej po­

łowie -czerwca zupełnie p rze stał przychodzić. Z resztą Niemcy mają już obecnie a k ty w n y bilans iwęigliowy. W m aju nadw yżka w yw ozu w ynosiła ca. 480.000, w czerw cu 682.000 tonn. Pozo­

stałe gałęzi© przem ysłu w ykazują te ż około 290 imiljonóiw -na­

dwyżki importu nad eksportem , podczas gdy w roku 1924 miały -one około 2-00 milionów saldo dodaitniie. Szczególniej- źle kształtow ał się bliilainis przem ysłu drzew nego i(12.7.1 miiljolnóiw) i olejowego (371.3 m-ilijonóiw deficytu).

Z wyijąitlkiiiem przem ysłu ch-emliczmeiglo, k tó ry dail 2-82 mil­

ionów nadwyżki eksportu nad im portem i okazuje dalsze 'ten­

dencje pom yślnego rozkwitu, 'Wszystkie fanie gailęzlile przem y­

słowej w ytw órczości nliemiiieckiiiej w alczą iz wiiiellkiemi itiriudno- ści-aimi -na rynkach zagranicznych. -Wszystkie, bo naw et p rze­

m ysł m aszynow y, elektrotechniczny i żelazny imają w łaściw ą nadw yżkę też znacznie mniejszą niż w yżej w ykazaną, jeżeli się uwzględni, że konsum ują orne dużo r-udy i imeitlalffi, których p rz y ­

wieziono: rudy żelaznej za 124.8, m anganowej i wolframowej za 14.2, miedzianej za 8.1, innej m etalowej za 14.7, miedzi sta ­ rej i surowiej izia 207.6, Sranych m etali tzia 163.4 milionów. Ten upadek eksportu w y ro b ó w przem ysłu niemliieckie-gto przypadł na okres wlie!kiieigio jego wyisliiłku, gdy zasilamy -oin b y ł znacz­

nymi zagranicznym i kredytam i i pracow ał na zreorganizow a­

nym w cizaislte inflacji w arsztacie iręlkoimia robotnika te ż znacz­

nie dłużę}, niż zagranicą pracującego. Wszystko- to nliie w y sta r­

czało, aby przebić celny mur ochronny, którym państw a Za­

chodniej i Środkow ej Europy -ziaizidirośinliie strzegą p rzed ikonku- r-emeją inliemiieciką sw ój przem ysł irioidizlimy. -A pirzyit-em iz w y sił­

kiem przem ysłow ców nie w spółdziałała handlow a polityka rzą­

du niemieckiego, kitóiry nie zdołał dojść do zaw arcia urnowy handlowej z F ran cją i z P olską, staw iając Polsce zw łaszcza w ió r o w a n e żądainlia ii trak tu jąc ją bez porów nania gorzej niż Anigfję w sprawcie sioisjowainlila zakazu almporitu w ęgla. A Polska raietylko w handlu iz Niemcami utrzy m ała iw półroczu .ubiegłym swe poważne stanow isko, leciz je znacznie w zm ocniła w sto­

sunku do pierw szego półrocza noku 1924 ii- to- zarów no w po­

zycji im portu do Niemiec, jiak i eksportu z iNliemieie dio Poliski.

Eksport z Polski do Niemiec w yniósł mianowicie:

w 1-sizem półroczu :r. 1924 196.9 miiiljioinów m arek złloitwch*

w l-iszem półroczu r. 1925 2-78-1 miiljoinów -marek złotych Im port z 'Nliieimliiec do -Polski .wynosił:

w 1-szem ipołirioicztu r. 1924 134.8 milionów miarek -złotych w 1-szem półroczu r. 1925 23-0.-6 imiilljonów m arek -złotych

C yfry te inialeiżałoby popraw ić io obrót hianidilioiwy R zeszy z Gdańskiem, k tó ry figuruje w sta ty sty c e niemieickiiiego handlu zagranicznego oddzielnie, co przecież jest zupełnie niesłuszne, bo Gdańsk należy do- polskiego obszaru celnego i nie konsu­

muje sam prizywieiziiioinych z Niemiec tow arów , ani też sam

*) Frainkfiurt-er Zeitung.