• Nie Znaleziono Wyników

Osiągnięcia pierwszego roku planu 6-letniego w zakresie ochrony zabytków

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Osiągnięcia pierwszego roku planu 6-letniego w zakresie ochrony zabytków"

Copied!
7
0
0

Pełen tekst

(1)

Osiągnięcia pierwszego roku planu

6-letniego w zakresie ochrony

zabytków

Ochrona Zabytków 4/1-2 (12-13), 3-8

1951

(2)

R ye. 1. Z am ek w N ied zicy.

Fot. S. K o l o w c a

OSIĄGNIĘCIA PIERWSZEGO ROKU PLANU 6-LETNIEGO W ZAKRESIE OCHRONY ZABYTKÓW

P o nad 30% zabytków budow nictw a, w iele m iast stanow iących do­ w ód k u ltu ry narodow ej m inionych w ieków z W arszaw ą, G dańskiem , W ro­ cław iem , Nysą n a czele, w iele m iasteczek i osiedli historycznych ja k O patów , Stopnica, W ieluń, Głogów i inne, niezliczona ilość sięgająca w ielu dziesiątków tysięcy zabytków m alarstw a, rzeźby, g rafik i i sztuki zdobni­ czej — uległa zniszczeniu w w y n iku działań w ojennych.

P on ad 50% zniszczonych zabytków a rc h ite k tu ry i stosunkow o bardzo znaczną część zabytków ruchom ych u rato w an o już w pierw szym pięcio­ leciu pow ojennym . Stało się to m ożliw e dzięki tem u, iż Polska Ludow a, w głębokim zrozum ieniu tkw iących w zab y tkach nieprzem ijający ch w a r­ tości k u ltu ra ln y c h , do k tóry ch postępow ych n u rtó w m usi naw iązać now a socjalistyczna twórczość, przeznaczyła w budżecie państw ow ym znaczne sum y n a akcję rato w an ia, a więc zabezpieczania, odbudow y i k on serw o­ w ania dzieł sztuki m inionych czasów. G arstk a oddanych spraw ie k on ser­ w atorów w y ru szy ła w teren , by w oparciu o oszczędną gospodarkę roz- p orządzalnym i funduszam i spełnić pow ierzone im zadanie. Cały w ysiłek skierow ano w pierw szym okresie ku doraźnem u rato w n ictw u drogą cho­ ciażby częściowych, lecz trw ały c h zabezpieczeń najb ard ziej zagrożonych

(3)

R ye. 2. D om F u k iera na R ynku Starego M iasta w W arszaw ie. Stan przed rek on ­

strukcją.

Fot. S em p o l iń s k i

Ryc. 3. Dom F ukiera na ry n k u S ta ­ rego M iasta w W arszaw ie. Stan po

rekonstrukcji.

Fot. P r z y p k o w s k i

zabytków nierucho m y ch i w stępn y ch zabiegów k o n serw ato rskich p rzy zab y tkach ruchom ych, grom adzonych w specjaln ie w ty m celu stw orzo­ n ych składnicach.

Rok 1950 rozpoczął p rzew idziany planem sześcioletnim now y etap działalności służby konserw atorskiej. W przeciw ieństw ie do pierw szego o kresu głów nym i zasadniczym zadaniem jego je st udostęp nien ie zab y t­ ków szerokim m asom społeczeństw a. Do realizacji tego zadania konieczne było przeznaczenie dość znacznej części funduszów na p ełną odbudow ę ty ch zabytków architektonicznych, k tó re p osiadają już użytkow ników , oraz przeprow adzenie całkow itej ko n serw acji zabytków ruchom ych do celów m uzealnych lub urządzenia w n ę trz stylow ych. Na d ru g im planie z n a jd u je się doprow adzenie odbudow y zabytków nie posiadających jesz­ cze przeznaczenia użytkow ego do tzw. sta n u surow ego, oraz w ykonanie

całkow itych zabezpieczeń dalszej części zniszczonych zabytków ru c h o ­ m ych. Stosunkow o nieznaczną sum ę k red y tó w przeznaczono na in te rw e n ­ cję w nagłych w ypad k ach zagrożenia.

Rów nolegle z tym i pracam i w porozum ieniu z G łów nym U rzędem K o n serw ato rsk im były i są prow adzone przez Biuro S tudiów i Biuro In ­ w e n ta ry z a cji Z abytków p race naukow o-badaw cze.

(4)

Rye. 4. P a ła c w R adzyniu — woj. lubelskie.

Fot. O lszew sk i

Do k ateg o rii pełnej odbudow y zabytków nieruchom ych należą prace prow ad zon e m, in. w W arszaw ie w p ałacu B lanka i kam ienicy p rzy ul. J e ­ zuickiej 2 (ryc. 7), przeznaczonych n a b iu ra i pracow nie k onserw atorskie, k am ien icy F u k iera (ryc. 2, 3) i p rzyległej na R ynku St. M iasta dla S to ­ w arzy szen ia H istoryków S ztu k i i K u ltu ry M aterialnej ; w p ałacu w O tw o­ ck u S ta ry m \ gdzie niezależnie od prac k o n serw ato rskich w głów nym k o r­ pusie rozpoczęto rek o n stru k c ję wschodniego skrzydła, na użytek C e n tra l­ nego O środka Szkolenia A rtystycznego R uchu A m atorskiego; w G dańsku w Zielonej B ram ie (ryc. 11, 12) i Z brojow ni (ryc. 5, 6); w Łowiczu w gm a­ ch u po m isjo n arsk im dla celów m uzealnych; w Poznaniu w O dw achu n a R ynku; w R adzyniu P odlaskim w pałacu (ryc. 4) na b iu ra Rad N a­

rodow ych; w Zam ościu i K azim ierzu nad W isłą w synagogach przezna­ czonych na dom y k u ltu ry ; w Sulejow ie w opactw ie pocysterskim p rze ­ znaczonym do użytk o w ania częściowo przez P. T. T. K., częściowo przez szkolnictw o podstaw ow e; w K rakow ie w kam ienicy p rzy ul. Szerokiej 2 n a K a z im ie rz u 2; w Rzeszowie w synagodze przeznaczonej na sale w y­

s ta w sztuk p lastycznych; w zam ku w N iedzicy (ryc. 1.).

1 J a n W i t k i e w i c z , P a ła c m a rsz ałk a B ielińskiego w S ta ry m Otwocku- O chr. Zab. R. II, 1949, N r 2, str. 122—132. "

2 Ś w i s z c z o w s k i S tefan , O dnow ienie d w o ru Jo rd an ó w w K rakow ie. A r­ c h ite k tu ra . 1951, N r 3/4 str. 108— 110.

(5)

V

Rye. 5. G dańsk — Z brojow nia. S tan przed rekonstrukcją.

Fot. B u łh a k

Poza tym kontynuow ano ro b o ty rek o n stru k c y jn e p rzy rów nolegle p ro ­ w adzonych b adaniach i studiach historycznych: na W aw elu (Baszta Zło­ dziejska i fra g m en t m u ru obronnego — ryc. 23) w zam kach w Pieskow ej Skale i w W iśniczu, przy m u rach obronnych w W arszaw ie i T oruniu, przy odtw orzeniu zabytkow ych założeń park ow ych w N ieborow ie oraz łącznie z a rc h ite k tu rą ogrodow ą w W ilanow ie (ryc. 17) i A rkadii, w kolegiacie w T um ie pod Łęczycą (ryc. 15) i kościele po -cysterskim w R udach Ś lą­ skich, w zam ku Szydłow ieckim , p rzy hełm ie w ieży R atusza P raw o brzeż­ nego w G dańsku i w w ielu innych. P race te doprow adziły w w ielu w y ­ p ad k ach do n a d e r cennych zdobyczy naukow ych, rzucających w iele św ia tła na niedość znane okresy rozw ojow e a rc h ite k tu ry polskiej (ustale­ nie u k ształto w an ia b ry ły i w n ę trz a górnych kon dy gn acji naw bocznych k oleg iaty w Tum ie, b a rb a k a n u i baszty w m u rach o bronnych S tarej W ar­

szaw y, odkrycie loggii renesansow ej w w ieży zam ku w Pieskow ej Skale i w zam ku Szydłow ieckim , polichrom ii na ścianie zew nętrznej kościółka

rom ańskiego w Siew ierzu, zdobnictw o renesansow e a rc h ite k tu ry w n ętrza k am ienicy przy ul. Szerokiej 2 na K azim ierzu w K rakow ie i inne).

Zakończono bądź kontynuow ano n ad al k a p ita ln e rob oty przy odbu­ dow ie w stanie surow ym w ielu obiektów , np. zam ków w D rzew icy, C

(6)

hę-R ye. 6. G dańsk — Z brojow nia. Stan w czasie k onserw acji.

Fot. L e l e w i c z

cinach, Iłży, Nidzicy O lsztyńskiej, Pasłęku, Brzegu, Łęczycy; kościołów: N. M. P. w G dańsku (zakończono odbudow ę sklepień i dachu), P. P. Sa- k ram e n te k i N. M. P. na N ow ym M ieście w W arszaw ie (odbudowano dzwonnicę), ukończono ko n serw ację obu wież barokow ych kościoła po- cysterskiego w Jęd rzejow ie kieleckim 1 łącznie z w ym ianą częściową zni­ szczonego m iąższu m u ru i uszkodzonych ciosów i ponow nym osadzeniem naruszonej okładziny k am ien n ej, kościoła św. W incentego we W rocław iu, gotyckiego kościoła dw unaw ow ego w S to p n ic y 2, ro tu n d y rom ańskiej w Cieszynie (w ym iana m u ru i zastrzyki cem entow e), dw oru obronnego w S zym barku (w zm ocnienie i zabezpieczenie podłoża skalistego), pałacu w L ubartow ie, R ydzynie, B iałaczew ie i in., w ielu kam ienic sta ro m ie j­ skich w W arszaw ie, G dańsku i N ysie oraz zabytków budow nictw a d re w ­ nianego w iejskiego i m ałom iasteczkow ego.

1 Por. str. 93—4. 2 Por. str. 93.

(7)

Rye. 7. W arszaw a — Jezuicka 2. W idok od K anonii.

Fot. M ir e c k i

W pracow niach architekto n iczny ch oprócz przygotow yw ania bieżącej d okum entacji technicznej przeprow adzano stu d ia i opracow yw ano p ro ­ je k ty całych zespołów urbanistycznych, jak np. Oś Saska, S ta re M iasto w raz z p ro je k tam i odbudow y R y nk u i uliczek starom iejsk ich oraz K ra ­ kowskiego Przedm ieścia w W arszaw ie, jak rów nież innych obiektów p rz e ­ znaczonych do odbudow y w G dańsku, Nysie, P oznaniu i in.

Ogólnie biorąc p lan sześcioletni przew iduje doprow adzenie do pełnej odbudow y dalszych około 25% zniszczonych zabytków , z czego na rok 1950, rok nadal jeszcze w stosunku do ogrom u potrzeb n iew y sta rcz a ją ­ cych kredytów , przy p ad ła dziew iąta część. P ro g ra m 1950 roku, zarów no zakreślony w planie sześcioletnim jak i przew idziany w zakresie k re d y ­

tów budżetow ych M in isterstw a K u ltu ry i S ztuki po przep row adzen iu p ew ­ nej k o rek ty w tra k c ie jego realizacji, jest w yk onany w całości.

Cytaty

Powiązane dokumenty

The main objective of this research is to explore how the prototyping tools used in design processes that depart from an underdeveloped smart material composite may support

Early research investigating the performance of ASR systems on speech from speakers with different degrees of dysarthria, e.g., suffering from Friedrichs Ataxia [9, 10], traumatic

Water stress indicators: (1) Green water use versus total available and (2) blue water use versus blue water available for the five river basins under the baseline and climate

Miało wylądo­ wać sześciu członków misji, ale szósty (kpt. Alan Morgan) tuż przed odlotem z Brindisi źle się poczuł i zrezygnowano z jego udziału w

The polarization is expected to be unstable, but can be stabilized in a ferroelectric capacitor as the metallic elec- trodes provide free charges that fully compensate the

The authors assign the radar data to clear sky, moderate congestus, strong congestus, deep convective, or stratiform clouds and estimate transition probabilities used by Markov

# Code for needed change Indicated by # Code for needed change Indicated by 1 New ways of appraising value [CP; DC; RC; PAP] 21 Pre demolition audit [DC] 2 Formulating circular

This paper reviews the related advances on the use of solubility parameters and free energy theory for the phase behaviour study of modified paving bitumen.. The origin and effects of