Zeszyt 1. Heft. Katowice, Czerwiec Jani 1923. RoR I. Jahrg,.
Czasopismo poświęcone sprawom przemysłu, techniKi i handlu.
Halbmonatsschriit fur Industrie TechniK, und Handel.
S A M O C H O D Y „B8ZESKUDI0“ T. 1.
światowej stawy— znane ze swej doskonałości i ekonom iczne w używaniu
FIAT T O R I N O I OPEL Poznań, ul. S k arb o w a 20
Zał. 1894. Adr. telegr. BRZESKIAUTO Tel. 34-17 i 41-21.
FabrjrKa Karoserji — Warsztaty mechaniczne.
WszelKie przybory. Garaże,
po cenach konkurencyjnych sta le na składzie Z a w s z e K u p n a o K o l i c z n o ś c i o w e .
Cena egzemplarza 4000.— mli. Preis 4000.™ P. MK.
Adr. telegr.:
C entr. i filji „ Z ie m ia Filii warszawskiej
„ P E B E Z E T “ Telefony:
Oddz. Bank. 5019 i 5022.
„ Roln.-Handl.
1393, 1394, 3693 i 3697,
■ H a n d l o w a
BANK DEWIZOWY
I n s t y l u c f a B a i i f e o w a . I M o l u l c a j o rok założenia 1902.
Fil je: w Bydgoszczy, Grudziądzu, Lesznie, Ostrowie, Warszawie.
Ekspozytury i ajenci w całej Polsce. Korespondenci z zagranicy.
WszelKie operacje banito we.
Transakcje handlowe na własny rachunek wewnątrz kraju i zagranicą
artykułami rolniczemi, ziemiopłodami i ich przetworami.
Nowoczesne spichlerze. Wzorowy zaRład czyszczenia nasion i zbóż.
Podejmujemy się dostaw dla Honcernów przemysłowych.
Informacje n a żądanie.
Leszczyńska Fabryka Sprzętów Żelaznych T. z o, p
Telefon 274. LESZNO (Wielkopolska.) Adres teleg r.: „ S p rzę t”.
•:!M i i Ł E m e t a l o w e
jako to:
ŁÓŻKA żelazne, ŁÓŻKA m osiężne
k o s z a ro w e , s z p ita ln e , s tu d e n c k ie , d la p e n s jo n a tó w i t. d. z m a te r a c a m i sppężynow . lu b s ia tk ą d r u c ia n ą .
UMYWALKI m e ta lo w e
Postumenty do miednic. Meble ogrod. składane
M A T E R A C E
sprężyn, do łóżek z siatką drucianą. Sprężyny do mebli, płoty druc., siatki druc., łańcuchy gospodarcze i handlowe.
Masowi wjrćlj wszelkich części drucianych do materac; sprężynowych.
t) Q O
NR. i. P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O S L Ą S K 1
HANDEL U N D INDUSTRIE O B E R SC H L E SIE N S STR. i.
Bank Przemysłowców Rok Z a l 1861. ™ T o w - A ^ c . - - ■ Rok Załi 1861.
Kapitał zakładowy: 700.000.000,- mk. Rezerwy: 735.000.000. mk.
C e n t r a l a : P o znań, Sew. M ie lży ń s k ie g o 7.
• ; Oddziały miejskie:
. J . ! . . r ^ . R y n e k 7 3 ... ...
Oddziały w kraju """7
2) 27 Grudnia 2. /-
1 I n- ' \ > ;
Warszawa, Bydgoszcz
Bieisk
Qj |SZ
K atow ice (2 Oddziały) K rólew ska H uta
H u ta Laury Lubliniec
Mikołów Mysłowice
Pszczyna Rybnik
jj Gdańsk, Langgasse 57^58. jj ^ T a r n o w s k i e Góry .... ... . Toruń
Zawiercie
m
3 r
Z ory (org).
A w
Berlin, Franzosischestr. 15. Bytom, Dingostr. 11.
Strassburg, Rue Kuhn 17. R otterdam , Cooisingel - 40.
A gencie:
Bruay les Mines. 84 — bis, rue de la Republiąue Douai (Nord), 22, rue St. Jacques.
Sallaum ines, Pas de Calais, rue Nationale M erlebach, 1, rue du Marechal Foch.
załatwia wszelkie interesy bankowe.
STR. 2.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I
HANDEL U N D INDUSTRIE O B E R SC H L E SIE N S NR. i.
TOW. AKC.
Dom Ekspedycyjno-Handlowy
MIĘDZYNARODOWI EKSPEDYTORZY.
Z arząd G łó w n y : Poznań, Aleje Marcinkowskiego 11
Adres telegraficzny: ,,Transitus“ — '
Towarzystwo facymsowane przez Bank Z w i ą z k u Z a r o b k o w y c h .
Odd;
Towa 72 Bydgoszcz, ul.
Katow>ce> ul. Frydrykowska 35 (Warszawska 35)
K ”-1 sów, Gł. Rynek L. A. — B. 46 Gdańsk, Hundegasse 105
Łódź) ul. Traugutta 2 Lwów, ul. Sykstusa 19
P o zn ań , ul. Towarowa 15-20 W arszawa, ul. Miodowa 18 Zbąszyń, przy Dworcu Leszno, Dworcowa 36.
Reprezentanci właśni we wszystkich ośrodkach prze
mysłu i handlu.
W y k o n y w u fe • Transport wszelkich towarów lądem i wodą ze wszystkich stron świata.
P r z y jm u je : Z a ła t w i a : U d z ie la : P o s ia d a :
Zatrudniaj
Ubezpieczenie towarów podczas transportu i w magazynach.
Wszelkie formalności celne na pograniczach wszystkich Państw.
Pożyczek na towary znajdujące się w transporcie lub magazynach.
Przy wszystkich oddziałach własne wielkie, nowocześnie urzą
dzone magazyny na przechowywanie przeszło 2 miljonów centnarów towaru, oraz do transportów lokalnych ca. 100 koni, 350 wozów i samochodów ciężarowych, a w Gdańsku własny port do eksportu drzewa.
Przeszło 600 pracowników.
w
lipcu 1923 rozpoczyna w Kato
wicach swoją działalność o ddział najpoważniejszego i najpopularniejszego w kraju biura ogłoszeń i wydawnictw handlowo - in-
AKTIENGESELLSCHAFT, die bestorganisierte und bedeutendste Anzeigen-Expediiion , und Reklame-Institut in Polen
> A ' ' - ’ ,'lt . v. " , * ■ ■ ■ o .
eróffnet im Juli 1923 ihre Filiale in Kattowitz
W® 9W I I R l
a a a s mm a s m m s a a a a a
w a a s
Od lipca oddział
P rzyjm u jem y og ło szen ia do w szystkich pism krajo w ych i zagraniczn ych
po cenaci) oryginainycł) bez kosztów .
N a s z e rozleg łe sto su n ki z c a łą p ra są krajow ą i zag ra n iczn ą um ożliw iają nam
szybkie, facłjowe i korzystne załatwienie zleceń .
W skutek wielkich obrotów i dobrej o rganizacji m o że m y udzielać zn a czn ych
opustów od cen oryginainycł?i Ą
Towarzystwo
REKLAMA
Najoszczędniej Najdogodniejsze
Umiejętne
Układu i redakcji Wskazówek ,'
Projekty,
za ła tw ia zlecen ia . . . w arunki i n a jta ń sze k o szto rysy oferuje . . . . . . w yko rzysta n ie dróg reklam o
wych u zy sk u je się p r z e z celow ości i pom ysłow ości ogłoszenia dopilnow uje . . inform acji i porad we w szel
kich kw estja ch udziela pla n y ka m pa n ji opracow uje O d da jem y szereg w ażnych usług b ezp ła tn ie i o szc zę d za m y
Tow arzystw o A k c yjn e REK LAM A P O LSK A Tow arzystw o A k c yjn e REK LAM A P O LSK A Tow arzystw o A k c yjn e REK LAM Ę PO LSK Ą Tow arzystw o A k c yjn e REK LAM A PO LSK A
Tow arzystw o A kcyjn e REK LAM A PO LSK A Tow arzystw o A kcyjn e REK LAM A P O LSK A
czasu, pracy i pieniędzy,
Aktien-
( p WARSZAWA . . , POZNAŃ ...
LWÓW ...
Ł Ó D Ź ... ...
We wszystkich mia- agentury i przed-
_____________________
uw alniając od zb y te c z n e j p ra c y biurowej, ko sztó w portorji, pra cy n a d u kła d em ogłoszeń, spraw d za n iem etc.
P om ysłow e rysunki i p ro je k ty sp o rzą d za m y p r z e z w spółpracow ników a rty stó w dla naszych klientów bezpłatnie.
D latego w spółpraca z nam i je s t k o rzy stn ą i niezb ęd n ą dla k a ż d e j firm y przem ysłow o-handlow ej,
--- ---KU SZ E p o c e n i e w ł a s n e j . ---
i
Podejmujemy się stałego kierownictwa działu reklamowego - - - firm p rze m y sło w o -b a n d lo w y c b ...
Ab Juli Filiale
w Katowicach i
Wir ubernehmen dis Besorgung von Annoncen, Reklam en fu r alle insertionsorgane der Welt
zu Originalpreisen oh>ne jeden Aufscfjlag.
Unsere langjdhrigen, guten Beziehungen zu der gesam ten Presse des In- und Auslandes gewahrleisten
scł)nelle, prompte und zuverlassige Besorgung
der A uftrage Unsere grossen U m satze und m ustergiiltjge Organisation erlauben uns
Rabatte von den Originalpreisen
zu gewahren.
Akcyjne
P O L S K A
Geseiischaft
Jasna 10. Zgoda 1.
a!. Marcinkowskiego 6.
Romanowicza 10.
Nawrot la.
stach Polski własne stawicielśtwa.
erledigt erteilte A uftrage
Am sparsamsten
Die vortei!l)aftesten
sten. K oster,aufscbtage bietetAusnutzung derR ekla m e- wege erhalt m an durch
Die erfolgreicłpste Redaktion
Ratscł)ldge Projekte
Wir ieisten viele Fachdienste den Firmen, die mit uns arbeiten, kostenlos und sparen
Zeit, Arbeit, Geld
indem wir die g a n ze Buroarbeit, Portokosten, Zusam m enstel/ung, Prufung etc. ubernehmen.
- - Unsere kunstlerische Abteilung arbeitet fu r unsere A uftraggeber kostenlos. - -
Darum liegt die kostenlośę Inanspruchnahm e unserer M itarbeit im lnteres.se eines jeden Industrie- und H andeIsunternehm ens.
--- KLISCHEES ZUM SELBSTKOSTENPREIS. ---
und Zusam m enstellung besorgt am sichersten und A uskun ft erteilt . und Piane der Werb.e- tatigkeit unterbreitet .
Aktien - G eseiischaft REKLAM A P O LSK A A ktien - G eseiischaft REK LAM A PO LSK A A ktien - G eseiischaft REK LAM A PO LSK A Aktien - GeseUschaft REKLAM A P O LSK A A ktien - G eseiischaft REK LAM A PO LSK A A ktien - G eseiischaft REK LAM A PO LSK A
Wir beldtigen uns ais stdndige Peklameanwalte aller - - - - Industrie- und HandeIs - Firmen. - - - -
in Kattowitz
S T R . 4.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I
HANDEL U N D INDUSTRIE O B ER SC H L E SIE N S
%
4
m
r ;
w
S r
ii
Ą
w
w /
m
W
lu #
G e n t r a l a : Poznań, Plac Wolności 15 .
ODDZIAŁY MIEJSCOWE:
1) Plac Wolności 2-3, 2) Aleje Marcinkowskiego 26a, 3) ul. Gwarna 19, 4) Jeżyce, ul. Dąbrowskiego 49, 5) św. Łazarz, ul. Głogowska 100.
A) W K raju :
1) WARSZAWA, ul. Jasna 8,
2) ŁÓDŹ, ul, P iotrkow ska,72, . "
3) TÓRUN, ul. Szeroka 14,
. 4)' KRAKÓW# Rynek Ci łowny 19,
5) BYDGOSZCZ, Plac Teatralny 4,
6) LUBLIN, Krakowskie Przedm ieście 45, 7) RADOM.' Plac 3 Maja,
8) PIOTRKÓW, Plac Kościuszki,
9 ) 'KIELCE, u!. Kolejowa 54, 7
10) GRUDZIĄDZ, ul. Józefą Wybickiego 11-13, 11) ZBĄSZYŃ, Marszałkowska 43,
12) KATOWICE, Krakowska 7;:
13) SOSNOWIEC, 3 Maja 9, 14) LWÓW, ul. Jagiellońska,
w gm achu Gal. Kasy Oszczędności.
B) Wolne miasto G d a ń sk ,
Holzmarkt 18.
C) Zagranicą:
1) N o w y Y o r k ■ — Union Bank of the Cooperative Societies New-York Agency; 953 Third Avenue N e w - Y o r k .
2) P a r y ż ^ Banque de 1’Union des Societes Cooperatives, Succursale de Paris, 82. rue Saint Lazare, P a r i s (9-e),
Załatała w s z e l k i e -czynności wchodzące w zakres baiiMmsjoścI.
&
iiii? ; r n iii l i n i i i
Adres telegr. w kraju i N ew -Y orku: „Zarobkowy", w Paryżu: „Bezeteseb'
Zeszyt 1. Heft. Katowice, Jani 1923 Czerwiec. RoK I. Jahrgang.
T R E Ś Ć : — I N H A L T :
P ierw szy KroH. Redakcja. — R oln ictw o , p rz e m y s ł i h a n d e l ro ln ic z y W islKopolsKi. H. Dzikowski. — P rz y sz ło ść g o sp o d a rc z a G. ŚląsK a w łą c z n o ś c i z PoIsHą. Inż. Kiedroń. — H oSsow nictw o n a G. ŚląsHu. Wł. Kuczewski. — P oziom banK ow ości polsK iej n a G órnym ŚląsK u. Radca L, Mikołajczak. — K roniKa K ra jo w a. (Przem ysł). — K roniKa w ę g lo w a — K oleje - T ra n s p o r t -Ż eg lu g a. — P ię ć d z ie się c io le c ie PolsK iego B anK a H an d lo w eg o . — S p raw y fin a n s o w e . — K roniK a aK cyjna.
D o d a te K : Bilanse Spółek Akcyjnych.
Czasopism© poświęcone sprawom przemysły, techniKi i handlu.
Halbmonatsscłiritt fur Industrie, TechniK und Handel.
Wychodzi dwa razy m iesięcznie. E rscheint halbm onatlich.
REDAKCJA 11 ADMINISTRACJA
Centrala:
KATOWICE, ulica Poprzeczna (Querstrasse) 15, II.
SCHRIFTLEITUNG u n d g e s c h a f t s s t e l l e
‘Z e n tra le :
R edaktor: E d w ard C hw atczyńsK i.
Od num eru drugiego pismo nasze będzie redagow ane całkow icie w języku polskim i niemieckim .
Von der zweiten N um m sr an wird unsera Z e itsch rift voll Standig in polnischer und d eu tsch e r S prache abgefasst.
K o m i t e t u r e d a H c y j n e g o t
b ę d z ie p o d an y w n u m e rz e n a s tę p n y m . =
O dbito w D rukarni Robotników C hrześcijańskich Tow. Akc. w Poznaniu, św. M arcin 37.
S T R . 6.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I
H A N D EL U N D IN D U S T R IE O B E R S C H L E SIE N S NR. 1.
- - ■ . - ...“ ... ... — - ‘ -....-.— .. ... .... _ ~y~ - - ~<ŚZ~ —:---- ;—. • '
Prenum erata kwartalna
wynosi za 1 egzem plarz z pl-zesyłką
w k ra ju za g ra n ic ą
Mkp. 22.000. Mkp. 40.000.
Abbnnementspreis
fiir 1 Exe'mpi. iricłus.
In lan d Mkp. 22.000.
vierfeljahrlich
Zusendung
A usiand Mkp. 40.000.
Ceny ogłoszeń — Inseratenpreise
w markach polskich: in polnischer Mark:
...
Przed tekstem Za tekstem W tekście Opisowe
V l s tr .
850.000 600.000 750.000 550.000
h s t r .
450.000 330.000 400.000 '
—k s tr .
250.000 180.000 220.000
V — 1:
Vor dem Text N ach demText Im Text B eschreibung
Miejsce na i. stronie okładki nrkp. 900.000 II. sir. okładki o 50". droższa od strony przed tekstem.
III. ,, ,, o 50';. ,, ,, w tekście
IV. 6 75' „ przed tekstem
i strony) mkp. 1000 Ceny -ogłoszeń drobnych (poniżej
za m ilim etr czterołamowy.
' Przy 3 krotnem powtórzeniu 10'- opustu
„ 6 „ „ 20% „•
Ceny ogłoszeń obowiązują p 'g zam ieszczonego w każdym Ńe cennika.
Za ogłoszenia kilkakrotne m oże być ustalona cena stała, jednak pod warunkiem zapłacenia należności z góry.
Ceny ogłoszeń zagranicznych o 100“ń droższe A dm inistracja nie przyjmuje odpowiedzialności za zmianę
E rste U m schlagseite ■ ■ mkp 900.003
II. S. des IJfnschlages 50".. teurer wie S eite vor dem Text III. „ :: „• t 50“/ „■ „ im • „
IV. „ „ „ 75'.. „ vor dem „
Annoncenpreis (u n ter 'i S eite) mkp. 1000 fur 1 yierspalt. M illimeterzeile.
Bei 3 W iederholung 10% Rabatt
Bei 6 „ 20'.. ,,
Die In seratenpreise w erden laut dem.in jeder JMe vórhan- denen Tarif berechnet.
Fiir m ehrm alige Inserate kann ein fester Preis berechnet werden, jedoch nur gegen Barbezahlung bei Besłełlung.
Auslandische Inserate 100'])' Zuschłag.
Die G eschaftsleitung nimmt keinerlei - Verantwortung fiir Anderung des Platżes oder der Ntimmer.
miejsca lub numeru.
Przy jm o w an ie p re n u m e ra ty i o g ło s z e ń : A nnahm e von A b o n n em en ts und A nn o n cen :
K a t o w i c e , ul. Poprzeczna 15. II. Redakcja i adm inistracja.
R e p re z e n ta c je (administracji)
W a r s z a w a , ul. Jasna 10. Tow. Akc. Reklama Polska
— — tel. JMe 229.42
229.43 229.44
P o z n a ń , ul. Marcinkowskiego 6. Tow. Akc. Reklama Polska.
--- --- tel. 15—95 27— 26
Reprezentant redakcji i administracji na Województwo Poznańskie:
r e d a k to r E. Marcinkiewicz, Poznań, ul. 3. Maja 3 a.
L w ó w , ul. Romanowicza 10. Tow. Akc. Reklama Polska.
Tow. Akc. Reklama Polska.
Agencja Havasa.
Madryt. Genewa.
Reprezentacje redakcji i adm inistracji w pozostałych ośrodkach :
i na Śląsku w organizacji. :
■ i
- Ł ó d ź , P a r y ż .
Nawrot 1 a
Place de la Bourse 8.
Londyn. Bruksela. Rzym.
Oddział propagandy i informacji w organizacji.
Eeszyt l. Heft. Katowice, Juni 1923 Czerwiec. Roh I. jahrgang.
Czasopismo poświęcone sprawom przemysłu, techniki i handlu.
Halbmonatsschriit fiir Industrie, Technik und Handel,
Pierwszy krok.
Z wiarą głęboką w celowość i pożyteczno ść naszego zapoczątko w ania podjęliśm y to wydawnictwo, którego pierw szy num er o ddajem y obecnie do rąk n a szym czytelnikom .
W zapow iedzi prospektow ej w skazaliśm y cele, ja k ie zakreśliliśm y sobie, p rzystę p u jąc do pracy.
Pragniem y słu żyć sprawom i interesom p rzem ysłu i handlu Górnośląskiego, a tem sam em w sp ó łdziała ć z je g o rozwojem i rozkwitem.
Podkreśliliśmy, że nie z a le ży m y od ja kiejko lw iek grupy społecznej, że nie szu ka m y oparcia w ja k ie jś organizacji wpływowej, ani nie za b iega m y o w zględy p o szcze gólnej sfe ry lub klasy.
N ie z n a c zy to bynajm niej, abyśm y się zrze k a li życzliw ej w spółpracy, abyśm y
dążyli w sw ej d ziałalności do odosobnienia lub z góry odrzucali pomoc, radę i głos tych
któ rzy pragną wraz z nam i rozwoju i rozkwitu życia gospodarczego Polskiego Górnego Ś lą s k a !
N a ła m a ch naszego pism a udzielim y ja k n a jc h ętn iej gościny k a żd e j myśli tw órczej
każdem u poglądowi na daną kw estję lub sprawę, z ca łą gotowością p rzyto c zym y gło s
krytyki lub opinji bezstronnej, gd yż rozum iem y a ż nadto dobrze, że osiągnięcie za k re ślo
nego p rzez nas celu je s t możliwe tylko na drodze wspólnych wysiłków, wspólnych dążeń
i w spólnej pracy.
STR. 8.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O S L Ą S K I
HANDEL U N D INDUSTRIE O BERSCH LES1ENS NR. i.
N ie będąc w yznaw cam i ja k ie jś określonej d o ktryn y p a rty jn e j lub klasowej, bronić je d n a k będziem y tej podstaw ow ej zasady,, że nie w ogniu walki politycznej, bezw zględnej w stosunku do swoich przeciwników, nie w w strząsach podsycanych p rzez nienaw iść lub nieustępliwość, lecz w a tm o sferze w zajem nego porozum ienia,- oraz kom prom isów w za jem nych rozwija się zaro dek rozwoju ży cia gospodarczego kraju.
P rze m y sł i handel P olskiego Górnego Ś lą ska , z n a la z łs zy się w z g o ła odmiennych warunkach od tych, które p r z e z okres wielu wielu dziesiątków la t k szta łto w a ły je g o d zia łalność, m usi p rzed ew szystkiem w yżłobić sobie nowe drogi ekspansji, nawiązać nowe nici stosunków, uzgodnić m etod/ d otychczasow ej pracy z potrzebam i, warunkami, w ym aganiam i i dążeniam i nowego dlań organizm u państw ow ego.
Im prędzej to nastąpi, tem szyb szy będzie rozwój i rozkwit. B ędziem y usiłowali ułatw ić dokładne poznanie tych warunków, potrzeb i w ym agań w zajem nych.
Ś c isła i szyb k a informacja, w y c ze rp u ją c ej źródłow e wyjaśnienie, zw ięzłe i treściwe ujęcie ka żd ej sprawy, każdego przejaw u m iejscowego ży cia gospodarczego, - oto w istot
nych za rysa c h program naszego wydawnictwa.
Licząc się z m iejscow em i warunkami, ustanow ionem i p rzez tak potężny czynnik ja k czas, będziem y redagowali na sze pism o w dwóch ję zy k a c h : polskim i niemieckim.
P ragniem y bowiem do trzeć do w szystkich sfer m iejscow ego sp o łe c ze ń stw a , p ra gn iem y dać m ożność w szystkim k o rzy sta n ia z e zg ro m a d zo n eg o p r z e z nas m a terja łu i p o zy sk a n y c h inform acyj, p ra g n iem y w reszcie za ch ęcić do w spółpracy dla dobra kraju rów nież tych, k tó rzy n a leżą c do innej niż m y narodow ości, lojalnie chcą się w yw iązyw a ć z obow iązków obyw atelskich, w ytw orzonych p r z e z spraw ied liw ość dziejow ą.
P rzystęp u ją c do pracy, św iadom i tru dn ego za d a n ia , ja k ie podjęliśm y, Uczymy na życzliw ą pom oc sfer za in teresow a n ych, p rz e d e w sz y s tk ie m z a ś org a nizacyj, zrze sze ń i sto w a rzy sze ń p rzem y sło w y c h i handlow ych na teren ie P olskiego Górnego Ś lą sk a .
N ie w ątpim y, ż e ze ch c ą one k o rzy sta ć z n a szeg o pism a, aby w yp ow ia d ać się sz c z e r z e i otw arcie we w szystkich spraw ach, za g a d n ie n ia c h i kw estja ch , d o tyczą cych p rze m y słu i handlu Górnego Śląska.
Z e sw e j stro n y nie za n ied b a m y ża d n y ch środków , aby za p ew n ić pism u naszem u szerokie rozpow szechnienie w śród sfe r p rzem ysło w o -h a n d lo w ych p o zo sta ły c h dzielnic P a ństw a Polskiego i aby w ten sposób p rzyc zy n ić się w yd atn ie do w za je m n e g o p o z n a nia się i porozum ienia.
M a ją c za p ew niony w sp ó łu d zia ł w ybitnych s ił pisarskich, p o z y sk a w sz y korespon
dentów we w szystkich ośrodkach p rzem y sło w y c h i handlow ych R ze c zy p o sp o lite j, p r z y stę p u je m y do pra cy z p e łn ą ufnością, ż e usiłow ania n a sze p rzyn io są ko rzy ść życiu g o sp o d a rczem u P olskiego G órnego Ś lą ska.
Redakcja.
Der erste Scfyritt.
Im tiefen Glauben an die Zweckmassigkeit, und den N u tze n unseres Beginnens, haben wir diese Z eitschrift unternom men, dereń ertes Heft. wir j e tz t unseren Lesern in die H and legen.
In der P rospekt-A nkiindigung haben wir die Ziele dargelegt, die wir uns an die Arbeit herangehend, g esteckt haben.
Wir wollen den B sdiirfnissen und Interessen der oberschlesischen Industrie und des oberschlesischen Handels dienen, und dadurch an seiner Entwicklung und seiner Bliite mitarbeiten.
Wir haben betont, dass wir keiner socialen Gruppe angehcren, bei kelner einfluss'
reichen Organisation eine S tu tze suchen und uns nicht um die Gunst eines besonderen
Kreises oder einer besonderen Klasse bew erben.
Dass heisst jed o ch kem eswegs, dass wir a u f w ohlwollende M itarbeit verzichten, da ss wir in unserer T a tig keit nach Absonderung streben, oder von vornhinein, Hilfe, R a t und S tim m e derjenigen zuriickweisen, die g/eich uns die Entwicklung und das Aufbliihen des W irtschaftslebehs von Polnisch-O berschlesien wollen.
in den Spalten unserer S c h rift wol/en wir bereitwiliig&t jed e m produktiven Gedan- ken, jeder A nsicht iiber eine bestim m te Frage oder A ngelegenheit G a stfreu ndscha ft bieten.
Mit der gróssten Bereitwilligkeit werden wir die S tim m e der Kritik oder unparteiischen Meinung anfiihren, weil wir zu g ut verstehen, dass die Erreichung des von uns vorgezeich- neten Zleles, nur a u f dem W ege gem einsam er A nstrengungen, gem einsam er Bestrebungen u nd gem einsam er Arbeit moglich ist.
Obwobl wir nicht Erfuller einer bestim m ten Partei — oder K lassendoktrin sind, werden wir doch das grundlegende Prinzip yerteidigen, das der Kern der W irtschafts- entfaltung eines Landes sic fi nicht im Feuer des politischen, gegen die Feinde riick- sichtslosen Kam pfes, nicht in von H ass und U nnachgiebigkeit geschiirten E rsc h u tte ru n g e n , sondern in der A tm o sp h a re g e g e n se itig e r V erstdndigung und g e g e n se itig e r K om prom isse entw ickeln kann.
Die Industrie und der H andel von Polnisch-O berschlesien befinden sich in g a n z n euen Verhaltnissen und m uss sich dem nach vor allem neue W ege der E ntfaltung bahnen, Faden neuer B ezieh u n g en ankniipfen die M ethoden der bisherigen A rb e it m it den B edurfnissen, B edingungen, A nforderung en u n d B estreb u n g en des fiir ihn neuen S ta a tso rg a n ism u s in E inklang bringen.
Je fru h e r dies erfolgt tim.so ra sch er wird die E ntw iklung und Bliite sein. Wir werden uns bem uhen, d a s g en a u e E rkennen dieser B ed in g u n g en , B ed iirfnisse u n d g e g e n seitig e r A n forderungen zu erieichtern.
G enaue und rasche Inform ation, e rsch o p fen d erund qu ellen m a ssig e A ufkla ru n g en , k u rze s und biindiges E rfassen je d e r A n g eleg enh eit, je d e r E rscheinung lokalen W irtschafts- lebens dies ist in w esentlichen Um rissen das P rogram m u nserer Schrift.
Wir rechnen m it den ortlichen Z u sta n d en die von eineni so m a ch tig en F aktor wie es die Z e it ist, bestim rnt sind und w erden unsere Z eitsch rift in zw e i S p ra c h en - - der d eutschen und der polnischen fa ssen .
Wir wollen in alle K reise der O rtsbeyó lkęru ng eindringen, wir wollen allen die M oglichkeit geben, das von uns g e sa m m e lte M a te ria ł und die g ew o n n en en Inform atio- nen zu benutzen. Wir wollen schliesslich auch die zu r M itarbeit am W ohle des L andes erm untern, die zu einer andern Ń a tio n a litd t gehóren und loya l ihre B iirgerpflich ten , die von der G erechtigkeit der G eschichte g eb ild et sind, erfUllen wollen.
An die A rb eit gehend, bew u sst der schw eren A ufgabe, die wir a u f uns genom - m en , rechnen wir a u f w ohlw ollende Hilfe aller in teressierten Kreise, von allem aber der Industrie- und H andelsorganisationen, Vereinigungen und Ver'oande a u f dem G ebiete P olnisch-O berschlesiens.
Wir zw eifeln nicht daran, d a ss unsere Z eitsch rift von allen d iesen b en u tzt wird urn sich in ihr aufrichtig und offen iiber alie A n g eleg en h eiten , P roblem e u n d Fra- gen, w elche die Industrie u nd den H andel O berschlesiens betreffen, zu aussern.
U nsererseits w erden wir keine M ittel a u sser A c h t lassen, um u n serer Z eitsch rift w eiteste Verbreitung in den Industrie- und H and elskreisen der iibrigen G ebiete d es p o l
nischen S ta a te s zu sichern und a u f diese W eise ausgiebig zum g e g e n se itig e n E rkennen und zu r g eg en seitig en Verstdndigung beizutragen.
Wir haben uns die M itarbeit hervorragender sch riftstellerischer K rdfte zu g e sic h e rt und K orrespondenten in allen Industrie- und H a n d elszen tren gew onnen. So g eh en wir denn an die A rbeit m it dem voIIen Vertrauen, d a ss unsere B estreb u n g en dem W irtschafts- Jeben P olnisch-O berschlesien N u tz e n bringen w erden.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G O R N O S L Ą S K I
HANDEL U N D INDUSTRIE O B E R SC H L E SIE N S STR. 9.
Die Schriftieitung.
STR. 10.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O S L Ą S K I
HANDEL U N D INDU STRIE O B E R SC H L E SIE N S NR, l.
Rolnictwo, przemysł i handel rolniczy Wielkopolski
Landwirtschaft, landwirtschaftiiche Industrie und der landwirfschaftliche Produkfenhandel Grosspolens.
Przez HUBERTA D Z I K O W S K I E G O , mag. jur.
w wydziale statystycznym Poznańskiego BanKu Ziemian.
T R E Ś Ć :
Ludność i obszar. Produkcja rolnicza. ■ — ' Przem yśl rolniczy. — S tan zasiewów. ... Ceny zbóż. h*-: Handel rolniczy. Pierw sza Wystawa Rolniczo-Przem ysłowa w Poznaniu.
I N H A L T :
BevoIkerung und Flachę. — Die Landw irfschaftliche Erzeugung. — Die L andw irtschaftiiche Industrie. — Dar S aatensfand. — G etreidepreise.
— Der L andw irtschaftiiche P roduktenhandel. — Die E rste L andw irtsęhaftlich-industrielle A usstęllung in Poznań.
G órny Śląsk i W ielkopolska stanow ią dla Polski bez
sprzecznie dzielnice najbardziej cenne pod względem gospodarczym . K ażda z osobna nie byłaby w stanie wy- dźwignąć kraj zrujnow any do stopnia rozw oju, jaki .wy
kazać musi nowoczesny naród k ulturalny. Razem jednak w zględnie szybko i z m atem atyćzną pew nością rozw iążą zadanie. Pow rotne odzyskanie W ielkopolski nie zdo
łało zrównoważyć produkcji z konsum cją krajow ą. Do
piero od d a ty ponownego przyłączenia Górnego Śląska do Polski, owego pam iętnego 20 października 1921, bier
na strona polskiego bilansu handlow ego poczyna m aleć na korzyść czynnej, a naw et stała się m niejszą niż czynna w ostatnich miesiącach. K o n junktury gospodarcze P o l
ski są coraz pom yślniejsze. W obec licznych prac, w yka
zujących doniosłe znaczenie przem ysłu górnośląskiego dla położenia ekonomicznego Polski, pragniem y poniżej zobrazow ać — oczywiście w ram ach, zakreślonych cha
rak terem niniejszego a rty k u łu — , jaką nadw yżkę p ro duk cy jn ą dostarcza krajow i rolnictw o w ielkopolskie oraz przez jakie ręce pow inna się dostać część jej do Górnego Śląska, k tóryby można nazw ać z r a c j i s ą s i e d z t w a i u w a r s t w o w i e n i a z a w o d o w e g o n a t u r a l n y m o d b i o r c ą s p i c h l e r z a r o l n i c z e g o P o l s k i ,
Z całej l u d n o ś c i państw a, k tóra w ynosiła w dniu 30 w rześnia 1921, bez w ojska, 26 841 711 mieszkańców, p rzy p a d a na W ieJkopolskę 1 974 057 czyli 7,4% 1). P o lityczny jej w pływ na losy k ra ju będzie zatem nikły. Na G órnym Śląsku liczono w roku 1919 ogółem 980 296 m ie
szkańców czyli 3,7% ogólnej m asy w yborczej: jego bez
pośrednie znaczenie polityczne jest więc również małe.
Chcąc podać u w a r s t w o w i e n i e z a w o d o w e lu dności w ielkopolskiej, spotykam y pow ażne trudności. Nie rozporządzam y bowiem dotychczas odpow iednio o p rac o w anym m aterjałem . O statnia staty sty ka zaw odow a nie
m iecka z roku 1907 ogłosiła co do W ielkopolski następ u jący podział:
P rzy p ad ało na rolnictw o i pokrew ne zaw ody 68,8%
n a przem ysł, górnictwo i hutnictw o 22,6%
na handel i kom unikację 8,6% 2).
1) Mies, statyst., tom V, zeszyt 5, rok 1922.
2) S ta t. Jah rb u e h f, d. Pr. S taat 1911.
Fiir Polen sind O berschlesien und G rosspolen ohne Zweifel die w irtschaftlich w ertvollsten Gebiete, W eder das eine noch das an dere w aren allein im stande das ver~
elendete Land zu einer solchen E ntw ickelung zu fuli ren- wie sie ein neuzeitiges K ulturvolk ausw eisen muss, Ge
m einsam indessen w erden sie die A ufgabe verhaltnis- m assig schnęll und mit m athem atischer Gew issheit losen..
Die W iedererlangung G rosspolens verm ochte nicht, die S taatspro d uktion m it der -konsum tion auszugleichen, E rst seit d er W iedervereinigung O berschlesiens mit Polen, jenem denkw iirdigen 20. O ktober 1921 v erk leinert sich die passive Seite der polnischen H andelsbilanz zugunsten der aktiven und ist in den letzten M onaten sogar kleiner ais die aktive. Die w irtschaftlichen K onjunkturen Polens bessern sich standig, W ah ren d zahlreiche A rbeiten die gruudlegende B edeutung d er oberschlesischen Industrie erortern, m ochten wir im nachstehenden zeigen — selbst- verstandlich. begrenzt durch das W esen dieses Arti- kels — wel ch ein Produktionsuberschuss die grosspol- nische L andw irtschaft dem Lande bietet und durch welche H an d e ein Teil derselben nach Oberschlesien ge~
langen sollte. das m an a u f G r u n d d e r N a c h b a r - s c h a f t u n d B e r u f s g l i e d e r u n g d e n n a t u r - l i c h e n A b n e h m e r d e s p o l n i s c h e n Ge - t r e i d e s p e i c h e r s nennen kónnte.
Von d er ganzen Staatsbev6lkerung, die am 30. S&p- teriiberl921 ohne das M;Iitar 26 841 711 Einw ohner be- trug, zahlt G rosspolen 1 974 057, das sind 7 ,4 % ’ ).
Sein politischer Einfluss w ird somit gering sein. In O berschlesien zah-.te man im J a h re 1919 zusam m en 980296 Einwohner. daś sind 3,7% der W ah lerm asse; auch se;ne unm ittelbare politische B edeutung ist dah er klein, D i e b e r u f l i c h e G l i e d e r u n g der grosspolnischen Be vo!kerung lasst sich im A ugenblick nur schw er schatzen, W ie verfiigen bisher noch nicht iiber entsprechend bear- bcitetes M ateriał. Die letzte deutsche B eru fsstatistik aus dem J a h re 1907 gab beziiglich G rosspolens folgende Ein- teilung: Es w aren b eschaft;gt in d er L andw irtschaft und verw andten Gewerben. 68,8%
in d er Ind ustrie und im Bergbau 22,6%
in H andel und V erkehr 8.6% 2).
1) Statyst. M onatsheft, Band V, Heft 5, Ja h r 1922.
2) S tat. Ja h rb u e h f. d. Pr. S taat 1911.
NR.
i.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L 6 0 K N 0 Ś L Ą S K I
HANDEL U N D INDUSTRIE O B ER SC H L E SIE N S STR. 11.
Główny U rząd S tatystyczny liczby i
stw ierdził dotychczas Z ludności w ielkopolskiej p rzy p ad a na
a) m iasta 675 690 mieszkańców, b) gminy 925 752 mieszkańców,
c) obszary dw orskie 372 615 mieszkańców.
N a ludność w iejską p rzy p ad a zatem 65,8%.
Poniew aż ogólny stan zaludnienia i zasadniczy ch a
ra k te r gospodarczy od przedostatniego spisu ludności w W ielkopolsce naogół mało tylko się zmienił, możemy p rzyjąć z pewnem praw dopodobieństw em , uw zględm a- jąc lekkie zgęszczenie się sieci przem ysłow ej, że na te re nie W ielkopolski niespełna % m ieszkańców zajęte są w rolnictw ie i pokrew nych zawodach. W ybitnie rolniczy ch a ra k te r W ielkopolski wynika również z g ę s t o ś c i i e j z a l u d n i e n i a . Podczas gdy na G órnym Śląsku liczym y 304 m ieszkańców na 1 km 2, p rzy p a d a na id en ty czny obszar w Poznańskiem 74.2 mieszkańców, ponieważ o g ó l n y o b s z a r W ielkopolski w ykazuje 26 603 k n r.
Pogląd na u d z i a ł ' W ielkopolski« w p o k r y c i u z a p o t r z e b o w a n i a a p r o w i z a c y j n e g o R z e c z y p o s p o l i t e j d a je porównawcze zestaw ienie p ro dukcyjności ziemi poznańskiej z -tąże innych dzielnic Polski. C harakterystyczne cyfry o wysok;m poziomie jej ku ltu ry rolniczej znajdu jem y w „Statystyce P o lsk i'1 A.
K rzyżanow skiego i K. Kum anieckiego. M ianowicie plony w centn arach m etrycznych (100 kg.) z jednego ha za
siewu w roku 1912 wynosiły:
. Dzielnica
p sz e n ic a
'W
o
ję c z m ie ń o w ie s k a rt o fl e b u ra k i c u k ro w e łą k i
Wielkopolska . . 22,0 18,3 23,4 i 22,6 155,81305,61 42,3 G a lic ja ... 13,4 12,3 11,7 10,2; 106,5 (214,1 ‘ 17,8 Kongresówka . . 13,0 11,0 13,0 10,0 ' 78,0 206,0: 22
To też w ydadzą nam się zupełnie możliwemi w yso
kie liczby, w jakich rozm aici autorow ie szacują n a d w yżkę p rodukcji rolniczej W ielkopolski. Mianowicie A d am Rose („Rolnictwo w bilansie handlow ym b. dz, p ruskiej") oblicza, że przed w ojną wywieziono poza ob
ręb b, dz. pr. w latach 1911/1913
416 700 tonn zboża w artości 69 021 tysięcy mk. złot., ą w roku 1918 w edług obPczeń L. K. F ied lera („P rze
m ysł W ielkopolski*1) wywieziono do. Niemiec z W ielko
polski
zboża. 634 636 tonn (12.7% pro du k cji Rzeszy) k a rto fli 77 978 tonn (3,4%)
cukru 159 382 tonn (10,4%),
W latach 1919/20 oraz 1920/21 w ydajność p ro d u k cyjna W ielkopolski zm niejszyła się znacznie. W p łyn ęła ujem nie m, in, rządow a polityka sekw estrow a w odnie
sieniu do W ielkopolski, b rak nawozów sztucznych, węgli i chaotyczne stosunki w alutow e. Podczas gdy Polska ogółem osiągnęła w rok u 1920/21 70,5% produkcji ro l
niczej przeciętnej z la t 1909/1913, n astąp iło we W iełko- polsce z konieczności częściowe zaniechanie daw niejszej
Der Główny U rząd S tatystyczny (die G berste Sta- tistische Behórde) veroffeńtłiehte bis jetżt folgende Zahlen:
In G rosspolen zahlen:
aj S ta d te 675 690 Einw ohner b) G em einden 925 752 Einwohner c) Hófe 372 615 Einwohner.
Jn D órfern wohnen somit 65,8%. Da die BevoI- kerungsziffer und w irtschaftliche S tiu k tu r G rosspolens seit der vorletzten Zahuung sich nur wenig verandert haben, nehm en wir u nter Beriicksichtigung e ’ner ffihl- baren- Erw eiterung des Industrienetzes an, dass in Gross
polen nicht ganz % der Einw ohner ihre B eschaftigung in der L andw irtschaft und verw andten B etrieben f indem.
Den aussergew ohnlich stark en landw irtschaftlichen Ein- chlag G rosspolens beweisst auch der G rad der E i i g e s e i n e r B e v 6 1 k e r u n g. W ahren d m an in Ober 304 Einw ohner auf den km2 technet, zahlt das Posensche auf derselben F lachę 74,2 Einw ohner; die G esam tfląche G rosspolens b etrag t nam lich 26 603 km".
D er mógliche A n t e i l G r o s s p o l e n s a n d e r D e c k u n g d e s A p r o v i s a t i o n ś b e d a r f s d e r R t p u b 1 i k geht hervor aus einer vergleichenden Źu- sam m enstellung der P ro d u k tm ta t verschiedener Tęil- gebicte Polens. A ufschluss iiber die hohe Entw icklung der G rosspolnischen landw irtschaftlichen K u ltu r geben Zahlen, die A , K rzyżanow ski und K, K um aniecki in der
„S taty styka P olski" (S tatistik Polens) vcroffentlichen.
D anach betrug d er E rn te e rtrag in ctn.2 (100 kg.) von 1 ha A u śsaat im J a h re 1912:
l ■ c Gebiet
c V i *5 N
£
: UJD 5
£*C O ct ■
co t-
<D a H a fe r
<D i O
!i <c
i | Z u c k e r- j ri ib e n c
■ m es Grosspolen
Galizien . . . Konpresspolen
22.0 18,3 ; 23,4 . 22,6 i 155,8 13,4 12,3 L 11,7 10,2 106,5 13.0 ; 11,0 i 13,0 10,0 78,8
305,6 42,3 214,1] 1? >8 2.06,0! 22 D aher nehm en auch die hohen Z ahlen nicht wunder,.
mit denen verschiedene H erausgeber den landw irt- schaitlichen Produktionsuberschuss G rosspolens schatzen, So nimmt A dam Rose an in seiner A rbeit „Rolnictw o w bilansie handlow ym b, dz. pruskiej (die Landw irschaft in der H andelsbilanz des ehem aPgen Teilgebiets Preussens), dass vor dera Kriege aus W estpolen ausgefiihrt wurden in den Ja h re n 1911/1913 416 700 Tonnen G etrelde im W er te von 69 021000 G oldm ark, und im J a h re 1918 w urden nach den Schatzungen von L. K. F ie d le r im
„Przem ysł W ielkopolski“ (Industrie G rosspolens) — aus G rosspolen nach D eutschland ausgefiihrt:
634 636 Tonnen G etreide (12,7% der Produktion npe n pirnpę I 77 988 Tonnen K artoffeln (3,4%).
159 382 Tonnen Zucker (10,4% ).
In den J a h re n 19 i 9 20 und 1920/21 verring erte sich
die Produktionsergiebigkeit G rosspolens bedeutend. Von
ungunstigem Einfluss w aren u n ter anderem die Regie-
rungssekw esterpolitik mit Bezug auf G rosspolen, der
M angel an kunstlichen D iingem itteln und K ohlen und die
chaotischen V alutaverhaltnisse, W a h re n d P o len zusam-
men im J a h re 1920/21 70,5 % der durchschnittlichen
landw irtschaftlichen Produktion aus den J a h re n 1909/1913
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I
STR. 12, HANDEL U N D INDUSTRIE O B E R SC H L E SIE N S NR, i.
gospodarki intensyw nej. Sm utny stan ten objaśnia n a stępu jąca ta b lic a :3)
Plony w centnarach m etrycznych z jednego ha zasie
wu wynosiły w roku 1920/21:
Państwo IPsze- ż to jęcz- jo w ies; kar- buraki Dzielnica j mca : j mien totle | cukr.
Polska
ogółem . . . . 12,0 11,9 12,3
i11,3 86,6 141,8 W ielkopolska. . j 17,6 15,4 14,8 [ 13,6 86,0 i 147,5 W każdym razie W ielkopolska mimo tak niekorzy
stnych w arunków w yprodukow anych w ctn.2 zbóż 12 396 947 (14,3% ogólnej produkcji Polski)
buraków cukr. 6 237 593 (55,6% ogólnej produkcji Polski) Znaczenie cyfr podanych sta je nam dopiero przed oczyma, jeżeli, uprzytom nim y sobie, że W ielkopolska z a j
m uje około 7% ogólnego obszaru oraz stanowi 7.4% mie
szkańców państw a.
S tan ż y w e g o i n w e n t a r z a W ielkopolski w dniu L ó. 1917 oraz 30. 9. 1921 był n astępujący:
Data Korne Bydło Owce ^ zoda
: rogate chlewna
1.6. 191741 256 773 923 586 231 103 856 944
■30.9. !9211> S 273 744 859 569 324 171 ' 925 344 N iesłychane w prost dla całego państw a jest znacze
nie p r z e m y s ł u r o 1 n i c z e g o W ielkopolski. P o d a je my tylko k ilk a cyfr znam iennych świeższej daty. W roku 1921/22 w yprodukow ała
Polska ogółem 1 546 758 ctn.2 cukru białego zachód, P olska 1 010 420 ctn.2 cukru biał. ') W tysiącach hektolitrów
Polska ogółem 447,94 spirytusu Zachodnia Polska 379,8 spirytusu fi)
Przem ysł rolniczy rozw inął się znakomicie w op ar
c iu /o prod ukcję rolniczą, zdobyw ając sobie rynek św iato
wy dla swych wyrobów drzew nych, likierowych, m łynar
skich i przetw orów ziem niaczanych. W spom inam y krói ko o takich fabrykach jak B. K asprowicz G irezno, H artw ig K antorow icz Nast., A rtu r G aede dawn. Procho
wni k i „A kw aw it" Poznań, P rzetw ory Ziem niaczane Lu
bań i W ronki, o słynnych brow arach Grodziskim. Koby-
errerchte, erfolgte in G rosspolen eine Absehwac-hung der fruheren intensiyen B ew irtschaftung. A ufschluss iiher den traurigen Stand gibt folgende T abelle s| :
Die E m te e rtra g e in c tn .2 von 1 ha A ussaat betrugen im J a h re 1820/21:
Staat Teilgebiet
Wei- i zen
Rog- gen
Ger-
ste Hafer Kar
tofle! n
Zueker riiben Polen
insgesam t . . Grosspolen . .
12,0 17,6
11,0 154
12,3 14,8
13,3 13,6
86,6 86,0
141,8 147,5 Jed en falls produzierte G rosspolen trotz so unguusti- gen Bedingungen in ctn, 3.
12 396 947 G etreide (14,3% der G esam tproduktion, Polens).
6 237 593 Zuckerriiben (55,6 % der G esam tproduktion P c le n s).
W ir verstehen die B edeutung d er angegebenen Zahlen erst, weim w ir bedenken, dass G rosspolen ungefahr 7 % der Staatsoberflache und 7,4 % der Einw ohnerzahl hat.
D e r V i e h b e s t a n d G r o s s p o l e n s am 1, 6.
1917 und 30. 9. ‘*1921 w ar folgender;
Datum Pferde Hornvieh Schafe Borsten-
___ • ' ; vieh
1 .6 . 19174) 256 773 923 586 I 231 103 856 944 30. 9. 1921° 273 744 859 569 ; 324 171 925344 U ngeheuer fiir den ganżen S ta a t ist die B edeutung der l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n I n d u s t r i e G ross
polens, W ir erw ahnen n u r einige Zahlen frischeren Datum s. Im J a h re 1921 22 produzierte:
tn T ausend
Polen insgesam t 1 546 758 ctn. - weissen Zucker W estpolen 1010 420 ctn ." weissen Zucker5) In T ausend H ektolitern:
Polen insgesam t 474.94 Spiritus
W estpolen 379,8 Spiritus11)
G estiitzt auf die landw irtschaftiiche Produktron, eniw ickelte sich die landw irtschaftiiche In d u strie vor- ziiiglich und eroberte sich den W eltm ark t fur ihre Holz- pródukte,, Likore, G etreid ep ro d u k te und K artoH elpm
dukte. W ir erw ahnen kurz einige bekannte Fabriken, wie
3) S tatist. Mon., Band V, H eft 3, Ja h r 1922.
4) Stat. Jah rb u eh f. d. Pr. S ta a t 1918.
5) G azeta Cukrownicza W arszawa, Juni 1922.
6) S tat. M onatsheft, Band V, Heft 7, Jahrgang 1922.
3) Mies. S tatyst., tom V, zeszyt 3, rok 1922.
4) S ta t Jahrbueh f. d. P r. S taa t 1918,
5) G azeta Cukrow nicza W arszawa, czerw iec 1922.
6) Mtes. statyst., tom V, zeszyt 7, rok 1922.
11. WYSTAWA ROLNICZO-PRZEMYSŁOWA
ZACHODNICH ZIEM POLSKICH
W Adres: Poznań, Wieża Górnośląska. W POZNANIU Adres: Poznań, Wieża Górnośląska.
I 2 3 . V I . - 1 . V I I . 1 9 2 3 .
M pod protektoratem Panów Wojewody hr. B i l i ń s k i e g o , G enerała R a s z e w s k i e g o i prez. m iasta Poznania R a t a j s k i e g o .
ŻYWY INWENTARZ TYLKO Z WIELKOPOLSKI
| 2 7 . V I . — 1 V I I . 1 9 2 3 .
I P 0 ZAMKNIĘCIU WYSTAWY LICYTACJA KONI I BYDŁA.
m -
liii i i
r n!S 'i “M1 m 1 “ """ " 1 » ' i 1 M i i i ' ^
NR. i.
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I
HANDEL U N D INDUSTRIE O B E SC H L E SIE N S STR.
n .
lepolskim i K rotoszyńskim oraz znanej rep u ta cji m ły
nów wielkopolskich, któ re w edług A. Rosego wywoziły przed w ojną rocznie przeciętnie 109 000 tonn mąki w ar
tości 22 923 tysięcy mk, złotych do Niemiec. U w zglę
dniając, że przez, przyłączenie Górnego Śląska do Polski powiększyła się liczba ludności o około '4c/ó i w skutek te go zapotrzebow anie aprow izacyjne w k ra ju o mn;ejw ię- cej 2%: możemy śmiało powiedzieć, że W i e l k o p o l s k a z d o t a ł a t w o s w o j ą p r o d u k c j ą i p r z e m y s ł e m r o l n i c z y m p o k r y ć w z m o ż o n y p o p y t -
Stopniowy pow rót ziemian wielkopolskich do p rze d wojennych metod gospodarow ania obiecuje w r o k u b i e ż ą c y m , z n a c z n i e w y ż s z e p l o n y n i ż r o - k u ,1920/2l.y A bstrah ując od w yjątkow o dobrej pogody, będzie to również zasługą produkcji przem ysłow ej G ór
nego Śląski, Łatw iejsza dostaw a nawozów sztucznych i ogólna konsolidacja położenia ekonomicznego Polski m a ją pod tym względem znaczenie potęgujące. Przy produkcji cynku wydobyw a G órny Śląsk jako ■ produkt poboczny k w a s siarkowy, który należy do surowców, po
trzebnych przy wyrobie superfosfatów. F a b ry k ac ja stali zaś d a je poboczny produkt żużli Thom asa, a sucha de
sty lacja węgła koks i pogazową wodę am onialną, która (nie licząc amoniaku) w łączności z kw asem siarkowym umożliwia w ytw arzanie siarczanu amonu. Nieocenione również dla rolnictw a jest wapno azotow e (azotniak), w ytw arzany na G órnym Śląsku. Ju ż w roku 1922/23 zdołała. W ielkopolska w yzyskać w wielkiej m ierze p ro du k cję nawozową Górnego Śląska. Skutkiem tego ustały utyskiw ania rolników poznańskich na dotkliwy dotąd brak nawozów. S t a n z a s i e w ó w p rzedstaw ia się obe
cnie w całej Polsce powyżej średniego i jest s z c z e g ó l n i e d o b r y w W ojew ództw ach środkowych i za
chodnich.
N iejeden sceptyczny ro d ak na G órnym Śląsku po
m yśli' „Co mi z tego, i tak zboże jest drogie i będzie jeszcze d ro ższe'’. Otóż taki kryty k nie z d aje sobie z u pełnie spraw y z, tego., jak tani towar dostarcza W ielko
polska, Poniżej podajem y fragm entaryczne zestawienie cen liverpoo!skich i poznańskich na cztery najw ażniejsze zboża; Za. ctn," notow ały w tysiącach m arek polskich a) LiyerpooL b) Poznań: 7)
7) Notowania pod a) podano według notowań liverpoolskich, wymienionych w „Corn T rade N ew s” po ich przeliczeniu na marki polskie według ku rsu dnia, notow ania pod b) zaś według najwyższych notowań Giełdy Płodów Rolnych w Poznaniu.
B. K asprowicz, Gniezno, H artw ig K antorow icz Nast,, A rth u r Gaede, friiher Prochownik und ,.A kw aw it“ Po
znań, K artoffelprodukte Lubań und W ronki, die be- ruhm ten B rauereien in Grodzisk, Kobylepole und K ro
toszyn sowie den bekannten Ruf der grosspolnisch in M uhleń. die nach A dam Rose vor dem K riege durcb- schnittlich jahrlich 109 000 Tonnen M ehl im W erte von 22 92:’/ 000 G oldm ark nach D eutschland ausfuhrten.
W enn wir berucksichtigen, dass Oberschlesien eineis:
Bev6lk.erungszuwachs von ungefahr 4% fiir Polen bedeu- tet und infolgedessen der A provisationsbedarf im Lande sich, urn etw a 2 % erhohte, konnen wir mit Gewissheit schliessen, dass G r o s s p o l e n m i t L e i c h t i g k e i f d u r c h s e i n c P r o d u k t i o n u n d l a n d w i r t - s ć h a f t l i c h e I n d u s t r i e d e n e t h o h t e fi B e - d a r i d e c k e n w i r d .
Die allm ahliche R uckkehr der grosspolńischen Gross- grundbesitzer zu V orkriegsw irtschaftsm etodęn ver- spricht im l a u f e n d e m J a h r e b e t e u d e n d h o h e r e E r n t e e r t r a g e a i s i m J a h r e 1920/21.
U nter Absehung von der vorzuglichen W itterung wircf das auch ein V erdienst d er industriellen P roduktion O berschlesiens se'n. Die leichtere Lielerungsmóglichkeif von kunstlichen D ungem itteln und die aSlgenieine Kon- soHdierung der wśrtschąitHchen Lage Polens erw ahnen wir ais E nergielak toren e rste r Ordnung. Bei der Zink- produktion gewinnt O berschlesien ais Nebenproduki;
Schw efelsaure, die zu den R ohstoffen gehórt. welche man bei der S uperphosphateizeuguńg v erw ertet. Die Stahl- fabrikation gibt ais N ebenprodukt Thom asschlacke und die Trockendestillierung von Kohlen, K oks und A m m oniak-' wasser. das in V erbindung mit Schw efelsaure die P ro duktion von Scbwefelam m oniak erm óglicht. wobei wir den Am inomak garnicht zahlen, U ngeheure Bedeutung hat fiir die Landw irtschaft auch der K alkstickstoff, den vvir in O berschlesien erzeugen. Schon im J a h re 1922^23 nutzte Grosspolen in w eitem M asse die D ungerproduktion Oberschlesiens aus. Infolgedessen horten die K lagen der Posener Landw irte auf den bisher rech t bedenkłichan M angel an D ungem itteln, D e r S a a t e n s t a n d ist augenblicklich in ganz Polen besser ais ein m ittlerer und ist b e s o n d e r s g u t in den m ittłeren und west- lichen W ojew oaschaften.
M anch M itburger in Oberschlesien denkt; da wohlr, ,.W as habe ich davon; das G etreid e ist teu er und wird noch teu re r sein". So ein K ritiker gehórt z.u denen. die
""Ti
I. Landwirtschafts- u. Industrie-
der polnischen Westlander
::
a Adresse: Poznań, Wieża Górnośląska. j j | P o Z I l e i n
vom 23. VI. 1. VII
Adresse: Poznań, Wieża Górnośląska, 1923.
u n te r dem P ro te k to rate des H errn Wojew. Graf Bniński, H errn Gen. Raszewski und des H erm P ras. der S tadt Poznań Ratajski, ■«
■ ■
Lefeendes Inventar nur aus Grosspolen.
27. VI. l. VII. 1923. ||
Mach Schiuss der Ausstelhmg AuKtion von Pferden und Yieh. |
[WBBWBiBBBttBWBSMBHHHWKaBBBBBIlHBBHaHeiH^
S T R , 14,
P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I
H A N D EL U N D IN D U S T R IE O B E R S C H L E SIE N S NR. 1.
W dniu P szenica Żyto Jęczm ień
a b a b a b
Owies
a b
3, 1922 34,5 !
16 19,8 10,8 10 22.8 9,8
4. 7. 1922 30,3 25 i 21,6 19 ! 21,1 16 23,5 19,5 3. 10. 1922 46 31,5 28,4 18,7 ; 36,5 19,2 40,6 20,5
Z. 1. 1923 90.8 83 51,5 1104,2 44 i 92,2 ; 49
35 5 1923 269,9 222 | 165,8 124 262,4 104 238 138
Pod w pływ em zakazów wywozowych o d d aje więc W iel
kopolska stale całą sw oją w ielką nadw yżkę produkcyjną po cenach daleko niższych od światowych. J e s t to nie spraw iedliw ość w yrządzona rolnictw u W ielkopolski, p o nieważ ono lwią część swych nakładów płacić musi ce
nami światowemi. W spominamy tylko o najw ażniejszym arty k u le G órnego Śląska, o węglu. Poniew aż d la Niem
ców, A u strji i W ęgier konw encje g w arantują takie same ceny i w arunki zakupu jak dla polskich nabywców, R ząd nie ma zainteresow ania w sztucznem obniżaniu cen w ę
gla. P rzez to producent górnośląski osięga również w e
w nątrz k raju cenę światowa. Podobnie rzecz się ma z innem i artykułam i, których roln ik wielkopolski potrze*
bu je dla swojego w arsztatu pracy. Nie tylko nie można posądzać ziem ianina wielkopolskiego o to, że zbyt drogo sp rzed aje swój towar, lecz przeciw nie trzeba przyznać, że k on ten tu je się niskiemi cenami, k tó re powinny o d straszać go od dalszej działalności energicznej na roli.
Byłoby to groźnem dla państw a. D eprecjacja w aluty w dodatk u w yw ołuje w rażenie, jakoby on był zawsze tym ..szczęśliwym trzecim ". W interesie ogółu leży b ez
względnie usunięcie dotychczasow ych drakom cznycb ograniczeń wywozowych przynajm niej co do zupełnie pe
wnej nadprodukcji. Zwolnienia nastąpić powinny ją k ną jw cześniej, ażeby można w yzyskać odpow iednią chwilę dla zbytu towarów. Dopiero wówczas produkcja w ielkopolska powróci do stopy przedw ojennej i przy słu ży się jeszcze więcej krajow i. Inaczej ściąga się od jednej w arstw y zw łaszcza w jednej dzieln. coś w ro d za ju n a d zwyczajnych podatków na rzecz ogółu. Ten wysoce niebez
pieczny, już tiie mówiąc że niespraw iedliw y, stosunek uwydatni, się w całej pełni, kiedy M inister Skarbu p rzy stąpi do realizacji swych projektów , w myśl których m a
ją być ściągane podatki w wysokości przedw ojennej.
P rzyzn ajm y każdem u, co mu się należy, budujm y sw oją w spółpracę na trw ałym fundamencie, zaufaniu wzajemnego. J e s t ono szczególnie ważnem w s t o s u n k a c h k u p i e c k i c h . N iestety i z jednej i z drugiej
en twe der aus Unwissenheit oder U nkenntnis siindigen.
Hoffen wir, dass er die folgenden Ziffem in Be- tra c h t zieht. Sie en th alten eine fra g m en tarsch e Zusam- m enstellung d er Liverpooler und Posener P re’se fiir die vier w ichtigsten G etreidearten. In T ausend Polenm ark notierten fiir den ctn.2: a) I.iyerpool, b) Poznań ')
Tag Weizen Roggen G erste Hafer
i a ::j b a b a b a b
7. 3. 1922 i
34,5 ! 16 19,8 10,8 _ 10 22,8 9,8
4. 7. 1922 30,3 25 21,6 19 21,1 15 23,5 19,5
3. 10. 1922 46 31,5 28,4 18,7 | 36,5 19,2 40,6 20,5
2. 1. 1923 90,8 : 83 — 51,5 104,2 44 92,2 49
15. 5. 1923 269,9 222 165,8 124 : 252,4 104 238 138
W ir sehen, dass G rosspolen infolge von Austuhrver- hoten bestandig sem en grossen P roduktionsuberschuss zu Preisen abgibt, die bedeutend niedriger sind ais die am W cltm ark t notierten. Das ist eine der grosspolnis;he<i L andw irtschaft angetane U ngerechtigkeit, da s;e den gróssten Teil ihrer A uslagen m it W eltm arktpreisen zahlen muss. W ir erw ahnen nur den w ichtigsten A rtik el O ber
schlesiens, die Kohle. Da Abm achungen fiir Deutsch- land, O esterreich und U ngarn dieselben P reise und Ein- kaulsbedingungen garan tieren w ir fiir polnische K aufer, h at der S taat kein Interesse daran, die K ohlenpreise kunstlich zu driicken. D aher erreicht der oberschlesiche P ro d u zen t gleichfalls im In land e den W eltm arktpreis.
A ehnlich steht es mit andern, dem grosspolnischen Land- w irt bei der A rbeit unentbehrlichen A rtikeln. Man kann den grosspolnischen P ro d u zen ten also nicht n u r verur teilen, da er seine W are zu teu e r verkaufe, sondern m usi im G egenteil zugeben, dass er sich mit P reisen zu- friedenstellt, die ihn von w eiterer intensiver A rb eit ab schreckeń sollten. Das w are gefahrlich fiir den S taat, Dic E ntw ertung d e r V aluta ru ft noch dazu den E indruck hervor, ais ob e r imm er der gliickliche D rittc w are. Im Interesse der A llgem einheit liegt unbedingt eine A ufhe- bung der bisherigen drakonischen Aus fuhrbeschrankungen zura M indesten. was die vollkom m en gewisse U eberpro- duktion anbetrifft. Die B efreiungen m ussten so friih wie móglich erłolgen, dam it m an den entsprechenden Augen-
7) Die N otierungen unter a) sind den Liverpooler N otierungen im „Corn T rade News" nach U m rechnung in polnische Mark nach dem Tageskurs entnom m en, d :e N otierungen u n te r b) nach den hochsten N otierungen der Biirse fur lańdw irtsch. Erzeugnisse in Poznań.
■m
ARTUR AEDE
NAJSTARSZA POZNAŃSKA FABRYKA WÓDEK I LIKIERÓW
RAWN. J PKOCHOWNIK
W ŁASNA REKTYFIKACJA SPIRYTUSU
Z A tO £ 0 NA m ') SOKU.
ODDZIAŁY W TORUNIU I W DZIAŁDOWIE.
ZAŁOŻONA 1816 ROKU.
