• Nie Znaleziono Wyników

"Stosunki J. I. Kraszewskiego z Agatonem Gillerem 1876-1887. Na podstawie korespondencyi Kraszewskiego", Julian Sokulski, Lwów 1912 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Stosunki J. I. Kraszewskiego z Agatonem Gillerem 1876-1887. Na podstawie korespondencyi Kraszewskiego", Julian Sokulski, Lwów 1912 : [recenzja]"

Copied!
3
0
0

Pełen tekst

(1)

Leszek Dziama

"Stosunki J. I. Kraszewskiego z

Agatonem Gillerem 1876-1887. Na

podstawie korespondencyi

Kraszewskiego", Julian Sokulski,

Lwów 1912 : [recenzja]

Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce

literatury polskiej 11/1/4, 686-687

(2)

6 8 6 R ecenzye i spraw ozdania.

(s. 1051),

Wychodziec

(Emisaryasz

s. 1116), w liście 34. z 30. VIII. 1 8 6 5 o gotowym przekładzie Dantego, w dalszych o odczytach na te­ mat

hisioryi obyczajów w dawnej Polsce

, których mimo wykończenia nie ogłosił drukiem. Pozatem m nóstwo jeszcze drobnych szczegółów : tak np. porusza K. sprawę wydawania pisma literackiego (s. 1 0 5 2 ), pośredniczy z Żupańskim w sprawie wydania rozmaitych dzieł, jużto proszony o to przez autorów, już to sam występując z inicyatywą. Sło­ wem pełno ciekawych szczegółów do poznania ruchu literackiego w y­ dawniczego w ogłoszonych dotąd listach, za których staranne ogłosze­ nie należy się szczera wdzięczność dr. Celichowskiemu. Zapowiedzia­ nych dalszych seryi listów wyczekujemy z ciekawością.

Lwów.

Wiktor fiahn.

S o k u ls k i J u l i a n : S t o s u n k i J. I. K r a s z e w s k i e g o z A g a - r o n e m G i 1 l e r e m (1876— 1887). N a p o d s t a w i e k o r e s p o n - d e n c y i К r as z e w s ki e g o. L w ó w . 1912. N a k ł a d e m S ł o ­

w a P o l s k i e g o . 8 -v o , s. 58.

Autor ogłasza szereg listów Kraszewskiego do Gillera, częścią w całości, częścią w wyjątkach, przeplatając je własnymi wywodami, wskutek czego poświęcił nieraz przejrzystość i zoryentowanie się niepo­ trzebnie dla powtórzenia znanych szczegółów skądinąd, n. p. z życio­ rysu Kraszewskiego przez Chmielowskiego. Po za szczegółami osobistymi (n. p. sprawa wydalenia Gillera ze Lwowa w r. 1 8 7 8 , stan zdrowia Kraszewskiego, zapowiedzi procesu z r. 1 8 8 3 ) znachodzimy w listach tych wiele spraw poruszonych ogólniejszej natury, jak n. p. założenie rzemieślniczej Gwiazdy we Lwowie, sprawę Muzeum Rapperswilskiego, o które Kraszewski troszczył się szczerze, zajęcie się Macierzą Pol­ ską i i. Ton listów niejednaki. Kraszewski nazywa Gillera panem do­ brodziejem, kochanym panem, przemawia doń wkońcu przez ty. Wiele rzeczy poufnych : »Proszę Was nie ogłaszać tego w gazetach i zosta­ wić przy sobie«. Ożywał Kr. Gillera do poruszenia spraw publicznych w dziennikach, wypowiadał przed nim swoje wrażenia z bieżącej polityki. Czyni to niemal w każdym liście, choć zastrzega si ę: »Nie widzę w tych rzeczach jasno, nie mam pretensyi do przepowiadania«.... »Zrzekłem się polityki zupełnie, wolę ograniczyć się małym wydziałem najbliższych obowiązków«. A jednak każdy czyn Kraszewskiego miał tło polityczne! Jubileuszu rad był uniknąć: »Gdyby w skutku z tego wyszło jakieś zbliżenie się i jedność, porozumienie, niechby się już o d b o la ło « ... »Niewym owny ból w sercu mam, myśląc, że tego nie dożył kto inny z naszych zasłużonych mężów, że mnie to spotka... Przekonany jestem aż nadto, że w gruncie nie dla mnie się to dzieje, ale dla idei polskiej, która stoi ponad wszystkiem. Skorzystano ze zręczności i zamanifesto­ wała się wielka jedność narodu«

(3)

Recenzye i sprawozdania. Ь87

Stwierdza się ponownie, że Kr. unikał silnych wrażeń i nie pra­ gnął rozgłosu. Kilka drobnych szczegółów do genezy pierwszych powie­ ści historycznych Kraszewskiego, kilka nowych faktów z jego życia, prócz podanych wyżej trosk jego i starań o dobro publiczne usprawie­ dliwiają aż nadto wydanie tej korespondencyi. Dodany w końcu bro­ szury skorowidz nazwisk świadczy dobrze o pracowitości wydawcy. Korrekta w kilku miejscach niedbała.

Tarnów.

Leszek Dziama.

S m o la r s k i M ie c z y s ła w : Fredro i W olter. Biblioteka w a rsza w ­ ska. 1912, t. II. s. 449— 465.

Autor wyraża przekonanie, że wpływ Woltera na Fredrę „uwy­ datnia się dopiero po roku 1 8 2 8 “, na jakich danych opiera to twier­ dzenie, nie wiadomo. Pierwszego śladu komedyi wolterowskiej dopatrywa się w „Odludkach“, które termin, wyznaczony przez autora, nieco wy­ przedzają: we wrześniu 1825. otrzymały już bowiem imprimatur cen­ zury lwowskiej. „Dożywocie“ ma zdradzać wpływ dwu komedyi Wol­ tera „L’Enfant prodigue“ i „Le Dépositaire“, w „Panu Jow ialskim “ zaś „pokrzyżowały się wpływy“ komedyi „Les Originaux“ i „ L’E cossaise“. Argumenty jednak, podane przez autora, są powierzchowne i mało prze­ konywujące a podobieństwa naciągane. Bardzo możliwy natomiast jest, podniesiony przez autora, wpływ „Nanine ou le préjugé vaincu“ na „Wychowankę“ Fredry, w każdym razie zdradza ta komedya silne pokrewieństwo z francuską

comédie larmoyante

, do której i „Naninę“ zaliczyć wypada. Lecz i ta kwestya wymagałaby ponownego, ściśle anali­ tycznego zbadania, opracowanie bowiem autora, dość dyletanckie, nie zadowala pod żadnym względem : mało dowodów z tekstu, przytoczenia zaś nie popierają twierdzeń autora. Cała hipoteza wpływu Woltera opiera się jedynie na podstawie tak kruchej i zawodnej jak analogia treści, czasem nawet bardzo daleka, brak zupełny analizy charakterów i sy- tuacyi, które autor uważa za wspólne. Niektóre twierdzenia sprzeciwiają się wszelkiej oczywistości, tak n. p. w „Oryginałaeh“ Woltera chce au­ tor widzieć koniecznie prototyp „Pana Jowialskiego“, ignoruje przytem zupełnie zeznanie samego poety : „Ja tę postać żywcem wziąłem z sę­ dziwego staruszka, Grzymały“. Rodzącego się stąd dylematu: albo Wol­ ter albo obserwacya — nie myślał autor roztrząsać. Intryga „Jowial­ sk iego“ jest tak często powtarzanym motywem w komedyi (Baryka np.), że trzebaby mieć bardzo pewne dane na wyprowadzenie jej akuratnie z Woltera, a końcowe rozpoznanie w tej komedyi powtarza się tysiące razy w komedyi francuskiej XVII. i XVIII. w.; taka analogia niczego nie dowodzi. Niektóre sądy autora wyglądają dość dziwnie. Autor zdaje się źle rozumieć, co to jest wpływ; Günther dowiódł nie wpływu ale r e- m i n i s c e n c y i z Regnarda, są to pojęcia odrębne. Wiersz Fredry ma być od romantycznego „mniej dźwięcznym i f a n t a s t y c z n y m “ (s. 450). Co to jest „wiersz fantastyczny“?

Cytaty

Powiązane dokumenty

i dotyczyły wpływu FAME zawartego w biopaliwach: B10, B20 i B30 na efektywność pracy wtryskiwaczy pie- zoelektrycznych w nowoczesnych, turbodoładowanych silnikach o

padnie poniekąd tw órcą poglądu kolektywistycznego na litera­ turę. Herder odróżnia epokę zamierzchłą poezji „natu­ ralnej“ która niejako sama, spontanicznie

przewiduje ukaranie osoby, która przez wskazanie niepraw­ dziwych danych, zatajenie prawdziwych danych lub w jakikolwiek inny sposób wprowadza w błąd właściwy

Henryk Popławski, Michał Rogalski Uwagi o udziale obrońcy w. postępowaniu przygotowawczym Palestra

Przepis art. 388 pkt 9 k.p.k mówi o sytuacji, gdy „sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa, przez co został on

niu obowiązującego prawa materialnego i prawa formalnego, a także o nadsyłanie prac ukazujących sposoby stosowania pra­ wa, które uchodzić by m ogły za

Więc przede w szystkim „przyczyny (...) bardzo spiętrzone, czasem nie u św ia­ domione do końca przez sam ego przyznającego się” (doc. Ostatecznie jedn ak

Słusznie zatem autor zastrzega się, że proponowane przez niego rozwiązanie będzie miało miejsce jedynie wtedy, gdy sąd nie nałożył obowiązku naprawienia