neofilolog
CRASOÖISMO ÖOLSOINGO TOPARRQSTPA NNOŃILOLOGICRNNGO
NR 41I1
NaucYanieIucYenie Vię jęYyków VpecjaliVWycYnycU
poT reTakcją MagTaleny Sowy
ÖoYnań – Lublin 2013
ReTakcja
OATARRQNA OARÖIŃSOA-SRAJ (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) – reTakWor nacYelnX MAŁGORRATA ŁINLICOA (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) – VekreWarY reTakcji
RaTa naukowa
ANNA CINŚLICOA (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań; TexaV AFM InWernaWional UniverViWX) OARL-MINTNR ŁÜNTING (UniverViWäW MuiVburgH NVVen)
ANNA JAROSRNPSOA (UniwerVXWeW ParVYawVki) JAN MAJNR (UniwerVXWeW ŁóTYki)
OARIMINRA MQCROO (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) MIROSŁAP ÖAPLAO (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) TNRNSA SINO-ÖISOORUŁ (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań)
MAVIM SINGLNTON (TriniWX CollegeH Mublin) MARRNNA PATORNO (UniverViWé ÖariV 8 SW MeniV)
HALINA PIMŁA (UniwerVXWeW ŚląVkiH OaWowice)
PNRONIOA PILCRQŃSOA (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) ReTakWorYy WeÜaWycYni
ORQSTQNAMROŹMRIAŁ-SRNLNST (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) – gloWWoTXTakWXka URSRULAÖAÖROCOA-ÖIOTROPSOA (OaWolicki UniwerVXWeW LubelVki Jana Öawła II) – jęYXkoYnawVWwo
LNSRNOŁNRNROPSOI (UniwerVXWeW ProcławVki) – WranVlaWorXka
IPONA JANOPSOA (UniwerVXWeW JagiellońVki) – naucYanie jęYXka polVkiego jako obcego ReTakWorYy jęYykowi
SÉŁASTINNMUCOURTIOUX (UniwerVXWeW ParVYawVki) – jęYXk francuVki MNLANINNLLIS (NaucYXcielVkie OolegiuÜ JęYXków ObcXcUH RabrYe) – jęYXk angielVki
POLŃGANGSCHRAMM (UniwerVXWeW ParVYawVki) – jęYXk nieÜiecki ÖIOTR ŁAJAO – reTakcja WecUnicYna
JOANNA MUMNO – projekW okłaTki Meklaracja o werVji pierwoWnejJ
werVją pierwoWną każTego nuÜeru cYaVopiVÜa jeVW werVja TrukowanaH ukaYująca Vię nakłaTeÜ ÖolVkiego TowarYXVWwa NeofilologicYnego
© CopXrigUW bX ÖOLSOIN TOPARRQSTPO NNOŃILOLOGICRNN ISSNJ 1429-2173
ATreV reTakcjiJ OaWarYXna OarpińVka-SYaj
InVWXWuW Ńilologii RoÜańVkiej UAM.
al. NiepoTległości 4H 61-874 ÖoYnań kaWaVYaj@aÜu.eTu.pl
MałgorYaWa Łielicka (VekreWarY reTakcji) InVWXWuW LingwiVWXki SWoVowanej
ul. 28 CYerwca 1956 rokuI198H 61-485 ÖoYnań ÜalgorYaWa.bielicka@aÜu.eTu.pl
MrukJ Sowa – Truk na żXcYenieH ul. HrubieVYowVka 6aH 01-209 ParVYawa
SPIS TRNŚCI
PPROPAMRNNINJ MagTalena Sowa 5
ARTYOUŁY
1. Anna Maria Harbig – Mer facUbezogene FremTVpracUenunWerricUW
an polniVcUen HocUVcUulen (1953-1989) 7
2. NlżbieWa GajewVka – Analiza TyVkurVu w gloWWoTyTakWyce VpecjaliVWycznejJ kryWeria Toboru moTeli WeoreWycznycU Tla
poWrzeb TyTakWyki Vzkolnej 21
3. IYabela Ławej – O języku VpecjaliVWycznym w konWekście kulWurowym na przykłaTzie błęTnego użycia języka niemieckiego
w liście moWywacyjnym 37
4. JuVWXna CUolewa – Rola wieTzy VpecjaliVWycznej w uVWnej
komunikacji VpecjaliVWycznej na zajęciacU języka ekonomicznego 51 5. Anna MolaWa-RaróT – Językowe śroTki warWościujące w wyrokacU
francuVkiego SąTu OaVacyjnego 63
RNCNNRJN 77
SPIS TRNŚCI P JĘRYOU ANGINLSOIM 91
PPROPAMRNNIN
P oVWaWnicU TekaTacU naucYanie jęYXków To celów YawoTowXcU i Vpecjali- VWXcYnXcU cieVYX Vię ogroÜną popularnością wśróT ucYącXcU Vię jęYXków ob- cXcU na różnXcU eWapacU eTukacji. AkWXwność YawoTowa poTejÜowana w pojeTXnkę cYX Weż we wVpółpracX okaYuje Vię obecnie coraY cYęściej nie- Üożliwa beY YnajoÜości jęYXków obcXcUH kWóre w wielu obVYaracU VWają Vię poTVWawowXÜ narYęTYieÜ pracX. Pe wVpółcYeVnXcU cYaVacU nie Ta Vię już oTTYielić kVYWałcenia jęYXkowego oT poWrYeb i wXÜagań rXnku pracX. Öo- WwierTYenieÜ Wego VWanu rYecYX jeVW cUociażbX RozporząTzenie MNN w Vpra- wie poTVWawy programowej kVzWałcenia w zawoTacU1H kWóre YaklaVXfikowało jęYXki VpecjaliVWXcYne To obowiąYkowXcU eleÜenWów kVYWałcenia YawoTowe- go. RoVnące YapoWrYebowanie na oferWę eTukacXjną w YakreVie jęYXków Vpe- cjaliVWXcYnXcU VprYXja jeTnocYeśnie roYwojowi reflekVji TXTakWXcYnej naT VpoVobaÜi i WreściaÜi naucYaniaH jak również prYXcYXnia Vię To TXnaÜicYne- go roYwoju gloWWoTXTakWXki VpecjaliVWXcYnej w VferYe baTań naukowXcU.
ÖrobleÜX YwiąYane Y nauką oraY VkuWecYnXÜ poVługiwanieÜ Vię jęYX- kieÜ obcXÜ w TYiałaniacU YawoTowXcU Vą różnoroTne i oTnoVYą Vię To roY- ÜaiWXcU eleÜenWów koÜunikacji VpecjaliVWXcYnejH o cYXÜ świaTcYą WekVWX Yebrane w niniejVYXÜ nuÜerYe. OoÜpeWencja jęYXkowaH VocjokulWurowaH TXVkurVXwnaH jak również VpecjaliVWXcYna wieTYa YwiąYana Y YawoTowXÜ obVYareÜ TYiałaniaH VWanowią o Yłożoności koÜunikacji YawoTowej i wVkaYu- ją na uÜiejęWności nieYbęTne To opanowania prYeY ucYącego VięH abX Üógł w niej pełnie ucYeVWnicYXć. JeTnocYeśnie każTX Y powXżej wXÜienionXcU eleÜenWów okaYuje Vię wXVWarcYającX To fragÜenWarXcYnegoH ale pogłębio- nego baTania uYÜXVławiającego rolę poVYcYególnXcU VkłaTników Wak w pro- ceVie koÜunikacjiH jak i na eWapie kVYWałWowania Vprawności jęYXkowXcU.
TekVW AnnX Marii HarbigH kWórX oWwiera niniejVYX WoÜH Wo UiVWorXcYnX YarXV naucYania jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU w polVkicU VYkołacU wXżVYXcU (w raÜacU lekWoraWu jęYXka obcego). RYeWelnX opiV UiVWorXcYnXH uTokuÜen-
1 RoYporYąTYenie MNN Y Tn. 7.02.2012H MY.U. poY. 184.
WowanX bogaWą liWeraWurą prYeTÜioWuH ukaYuje ewolucję polVkiej ÜXśli TXTak- WXcYnej w YakreVie naucYania jęYXka nieÜieckiego w ciągu cYWerecU TekaT oT 1958 To 1989 rokuH analiYując klucYowe kweVWie naucYania inVWXWucjonalnego Wj. prograÜH WreściH ÜeWoTX i ÜaWeriałX naucYania.
OpracowXwanie kurVu jęYXka VpecjaliVWXcYnego nie jeVW Üożliwe beY wXkorYXVWania auWenWXcYnXcU ÜaWeriałówH kWóre Yawierają w Vobie bogacWwo VpecjaliVWXcYnXcU Wreści. AnaliYa auWenWXcYnXcU realiYacji VłownXcU – uVWnXcU cYX piVeÜnXcU – prowaTYi To wXłuVkania Y nicU eleÜenWów koniecYnXcU To uwYglęTnienia w VpecjaliVWXcYnXÜ kVYWałceniu jęYXkowXÜ. P WXÜ wYglęTYie barTYo inWereVującX i warWościowX jeVW WekVW NlżbieWX GajewVkiejH kWóra Toko- nuje krXWXcYnego ogląTu iVWniejącXcU oT laW 70. ÜoTeli WeoreWXcYnXcU VWoVo- wanXcU w baTaniu TXVkurVówH pokaYując icU TXTakWXcYną (nie)użXWecYność w konVWruowaniu Wreści kurVu jęYXka VpecjaliVWXcYnego.
Mwa kolejne WekVWX auWorVWwa IYabeli Ławej i JuVWXnX CUolewX Tokonują oÜówienia WruTności ucYącXcU Vię Ye VkuWecYnXÜ opanowanieÜ konkreWnXcU aVpekWów koÜpeWencji koÜunikacXjnej w jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ. ÖierwVYX Y WekVWów poświęconX jeVW analiYie konkreWnego błęTu jęYXkowego wXnikające- go Y nieToVWaWecYnego ukVYWałWowania koÜpeWencji kulWurowej w YakreVie Wwo- rYenie wXpowieTYi piVeÜnej (a konkreWnie liVWu ÜoWXwacXjnego) w jęYXku nieÜieckiÜ. Mrugi pokaYuje rolę wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji YawoTowej w jęYXku nieÜieckiÜ oraY prYeTVWawia probleÜXH jakie napoWXkają ucYącX Vię w Wrakcie prYXVwajania Wreści VpecjaliVWXcYnXcU w jęYXku obcXÜ.
PreVYcieH arWXkuł AnnX MolaWX-RaróT poTejÜuje Vię baTania Wreści ak- VjologicYnXcU prYekaYXwanXcU prYeY jęYXk. CeleÜ WekVWu jeVW analiYa wXroków francuVkiego SąTu OaVacXjnego poT kąWeÜ obecności w nicU śroTków jęYX- kowXcU poYwalającXcU na wXrażanie VąTów warWościującXcU.
ÖoYa WekVWaÜi o cUarakWerYe naukowo-baTawcYXÜH w niniejVYXÜ WoÜie YnalaYłX Vię również recenYje WrYecU publikacji obcojęYXcYnXcU – w jęYXku nieÜieckiÜ i angielVkiÜ – poświęconXcU naucYaniu jęYXków obcXcU.
MagTalena Sowa
Anna Maria Harbig
UniwerVyWeW w BiałymVWoku
MNR FACHŁNROGNNN FRNMMSPRACHNNUNTNRRICHT AN POLNISCHNN HOCHSCHULNN (1953-1989)
TeacUing foreign languageV for Vpecial purpoVeV in PoliVU VcUoolV of UigUer eTucaWion (1953-1989)
TUiV arWicle TeVcribeV WUe origin anT TevelopÜenW of WUe WeacUing of foreign languageV for Vpecial purpoVeV in ÖoliVU VcUoolV of UigUer eTu- caWion. TUe WiÜe fraÜe in queVWion runV froÜ WUe VeWWing up of Ńoreign Language CenWerV Wo WUe Wurning poinW XearH 1989. TUe conTiWionVH aiÜV anT ÜeWUoTV of conTucWing claVVeV wiWU VWuTenWV of non-pUilological courVeV are preVenWeT in WUe conWexW of WUe TevelopÜenW of ÜeWUoT- ologX for WeacUing foreign languageV for Vpecial purpoVeV in ÖolanT.
TUe picWure iV VuppleÜenWeT wiWU an analXViV of UanTbookV for WeacU- ing GerÜan for Vpecial purpoVeVH uVeT in WUe 80V in claVVeV aW WUe Ńor- eign Language CenWerH WUe UniverViWX of ŁiałXVWok.
OeyworTVJ LSÖH language for Vpecific purpoVeVH Vpecial language WrainingH foreign language WeacUingH Ńoreign Language CenWer
ScUlüVVelwörWerJ ŃacUVpracUeH facUbeYogener ŃreÜTVpracUenunWerricUWH ŃacUVpracUenTiTakWikH ŃreÜTVpracUenYenWren
1. NinleiWung
Mie AnWworW auf Tie Ńrage nacU facUbeYogeneÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW iÜ polniVcUen ŁilTungVweVen konYenWrierW VicU biV 1989 auf Ten LeUrbeWrieb an Ten ŃreÜTVpracUenYenWren Ter HocUVcUulen unT UniverViWäWen. MiW Ter VerorTnung TeV ŁilTungVÜiniVWeriuÜV auV TeÜ JaUr 1953 wurTen an allen polniVcUen HocUVcUulen AbWeilungen für Ten prakWiVcUen ŃreÜTVpracUenun- WerricUW ÜiW TeÜ AufWrag gegrünTeWH VWuTienbegleiWenTen ŃreÜTVpracUen-
unWerricUW Yu erWeilen. MaV Riel warH Tie SWuTierenTen auf TaV LeVen von freÜTVpracUlicUer ŃacUliWeraWur vorYubereiWen.
ŁeTingungenH ÖrinYipien unT Riele TeV ŃreÜTVpracUenunWerricUWV unWer facUVpracUlicUer AuVricUWung einVcUließlicU einer SkiYYierung Ter InUalWe unT MeWUoTen TieVeV UnWerricUWV an polniVcUen HocUVcUulen werTen iÜ Ńolgen- Ten TargelegW. MieVeÜ Rweck TienWen RecUercUe unT AnalXVe von QuellenWex- Wen unT SekunTärliWeraWur.
Mer YeiWlicUe RaUÜen TeV ŁeiWragV reicUW voÜ GrünTungVjaUr Ter ŃreÜTVpracUenYenWren biV YuÜ poliWiVcU-wirWVcUafWlicUen UÜbrucU TeV JaUreV 1989H Ter iÜ polniVcUen ŁilTungVweVen grunTlegenTe VeränTerungen auVlöV- We unT TaV bilTungVpoliWiVcUe InWereVVe aÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW von Ten HocUVcUulen in Tie GrunT- unT MiWWelVcUulen verlagerWe.
2. NnWwicklung Ter FacUfreÜTVpracUenTiTakWik
GrunTlegenT für Tie NnWwicklung Ter MiTakWik TeV ŃreÜTVpracUenunWerricUWV (ŃU) in Öolen war Tie OonVWiWuierung TeV ŃacUeV GloWWoTiTakWik in Ten 60er JaUren TurcU L. Rabrocki. Men SWaWuV einer eigenVWänTigen wiVVenVcUafWlicUen MiVYiplin errang Tie ŃS-MiTakWik auf inVWiWuWioneller Nbene in GrünTung Ter ŃacUabWeilung AngewanTWe LinguiVWik (RakłaT JęYXkoYnawVWwa SWoVowanego) an Ter UniverViWäW ÖoVen. MieVeÜ VorbilT folgWen in Ten 70er JaUren weiWere UniverViWäWen. ŃorVcUungen iÜ ŁereicU Ter ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik waren aÜ InVWiWuW für AngewanTWe LinguiVWik angeVieTelWH TeVVen Aufbau Ń. GrucYa an Ter UniverViWäW ParVcUau bewirkWe. RuTeÜ wurTe TorW 1975 eine UocUVcUul- übergreifenTe NinricUWung für ŃreÜTVpracUenTiTakWik geVcUaffen (MięTYX- ucYelnianX OśroTek MeWoTXki NaucYania JęYXków ObcXcU). Mie NinricUWung boW LeUrkräfWen PeiWerbilTung unT beWrieb ŃorVcUung Yur SpracUTiTakWik. Mer VeröffenWlicUung wiVVenVcUafWlicUer UnWerVucUungen Vowie erfaUrungVprakWi- VcUer ŁericUWe TienWen Tie ŃacUYeiWVcUrifWen GloWWoTiTacWica (vorwiegenT Yu WUeoreWiVcUen Ńragen) unT ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX ÜiW ŁeiWrägen Yur Öra- xiV TeV VWuTienbegleiWenTen ŃU (GrucYa eW al.H 1981J 31).
Anregungen für iUre TäWigkeiW erUielWen Tie ŃreÜTVpracUenYenWren wei- WerUin TurcU Ten ÖolniVcUen NeupUilologenverbanT. ÖrobleÜe Ter ŃreÜTfacU- VpracUenTiTakWik fanTen ŁeacUWung auf Ten Tagungen TeV VerbanTeVH u.a.
1972 in ÖoYnań unT 1975 in Łiałowieża. In Ten 80er JaUren wurTen in Ten Oon- ferenYen TeV VerbanTeV LeUrkonYepWe für VWuTienbegleiWenTen ŃU referierW (1985) unT Ńragen TeV berufVbeYogenen ŃU erörWerW (1988). MaV NngageÜenW TeV polniVcUen NeupUilologenverbanTeV für Tie NnWwicklung Ter MiTakWik TeV facUbeYogenen ŃU würTigWe Tie UNNSCO-OoÜÜiVVion LSÖ (language for Vpecial
profeVVionV) ÜiW TeÜ AufWragH ein inWernaWionaleV ŃacUVpracUenVXÜpoViuÜ in Öolen Yu veranVWalWen. Mer GeneralVekreWär TeV ÖolniVcUen NeupUilologen- verbanTeVH P. ÖfeifferH wurTe beWrauWH Tie OonferenY in RuVaÜÜenarbeiW ÜiW TeÜ InWernaWionalen MeuWVcUleUrerverbanT (IMV) auVYuricUWen (SorgerH 2010J 395). 1981 WagWen in ÖoYnań 80 VerWreWer TeV ŃacUeV MeuWVcU alV ŃreÜTVpracUe YuÜ TUeÜa „ÖrobleÜe Ter allgeÜeinwiVVenVcUafWlicUen unT VpeYiellen ŃacU- VpracUen“. AucU Tie näcUVWe ŃacUWagung TeV IMV fanT 1988 in Öolen VWaWW. MaV Treffen VWanT unWer TeÜ TUeÜa „ŃacUVpracUlicUe MeuWVcUleUrerauV- unT forW- bilTung” (MagnuVYewVkaH MaleńcYXk-ŁoguVYewVkaH 2009J 18).
UnWerVucUungen YuÜ LeUren unT Lernen von ŃacUVpracUen beWrafen iÜ polniVcUen ŁilTungVweVen auVVcUließlicU Tie freÜTVpracUlicUe ŃacUVpracUenTi- TakWikH wäUrenT Ńragen TeV NrwerbV polniVcUer ŃacUVpracUen in Ter wiVVen- VcUafWlicUen MiVkuVVion kauÜ erörWerW wurTen (SYerVYeńH 2012J 588). In TieVer HinVicUW beVWanTen OonWraVWe Yur NnWwicklung Ter weVWlicUen ŃacUVpracUenTi- TakWik. SpracUlicUe unT beruflicUe InWegraWion von MigranWen – auV Teren Örob- leÜaWik LinguiVWen unT LeUrer weVWlicUer LänTer beVWänTig IÜpulVe eÜpfingen – war eine AufgabeH Tie in Öolen nicUW anVWanT. Ma ÖolniVcU alV ŃreÜTVpracUe aucU in NacUbarlänTern kein eWablierWeV ScUulfacU warH erfuUr TaV ŃacU geringe NacUfrageH ÜiW enWVprecUenTer Pirkung auf TeVVen MiTakWik. SoÜiW konnWe Tie ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik in Öolen nicUW auf NrfaUrungen unT ŃorVcUungen iÜ freÜTVpracUlicUen UnWerricUWen polniVcUer ŃacUVpracUen Yurückgreifen. Pie S.
GrucYa (2010J 31) feVWVWellWeH enWwickelWe VicU Tie ŃacUVpracUenTiTakWik in Öolen auV Ten AnforTerungen TeV VWuTienbegleiWenTen ŃreÜTVpracUenunWerricUWV Ter HocUVcUulen. NacU ŁerTXcUowVka (1990J 65) iVW TeÜ UinYuYufügenH TaVV Üan aucU in Ter WranVlaWoriVcUen AuVbilTung von ÖUilologieVWuTenWen facUVpracUen- TiTakWiVcUen ÖrobleÜen nacUging unT Tie ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik für pol- niVcUe ÖUilologieVWuTenWen weiWer enWwickelWe.
Mie Anfänge Ter ŃorVcUung Yur MiTakWik Ter ŃreÜTfacUVpracUen began- nen in Öolen eWwa uÜ 1970. Sie ging einUer ÜiW Ter VerVcUiebung TeV TiTakWi- VcUen InWereVVeV an ŃacUVpracUen von TerÜinologie auf ÖrobleÜe TeV VerVWe- UenV unT AnwenTenV facUVpeYifiVcUer SXnWax unT facUlicUer SWile. MaV InWereV- Ve an Ter ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik Ter 70er unT 80er JaUre war breiW ge- VWreuW (SYerVYeńH 2012J 588). Ru erkennen VinT folgenTe TUeÜengruppenJ
– ŁeVWanTVaufnaUÜen Yur SiWuaWion TeV ŃS-UnWerricUWVJ ÜberblickVTarVWel- lung von SYafrańVki (1978)H RuVaÜÜenfaVVung Ter MiVkuVVionen biV NnTe Ter 70er JaUre YuÜ SWellenwerW TeV ŃS-UnWerricUWV an Ten HocUVcUulenH inVbeVonTere YuÜ facUbeYogenen AnWeil aÜ ŃS-UnWerricUW (MakalH 1978);
– Yur LeUrerVcUafWJ facUlicUe VorbereiWung Ter ŃreÜTVpracUenleUrer (MakalH 1978)H OriWik WraTierWer AnVicUWen gegen facUbeYogenen ŃS- UnWerricUW an HocUVcUulen (PoXWowicY-NeXÜannH 1978);
– NrUebungen Yur SiWuaWion TeV ŃS-UnWerricUWVJ für Ten NngliVcUunWerricUW an Ten WecUniVcUen HocUVcUulen (OacYÜarVkiH 1979)H Yu LeUrYielen (PojnickiH 1978)H Yu LeUrbücUern (ŁoguckiH 1979)H Yur NffekWiviWäW TeV UnWerricUWV an Ten SpracUenYenWren (ATaÜiakH 1975 unT 1981; ArabVkiH 1978)H organiVaWoriVcUe unT ÜeWUoTiVcUe IÜplikaWionen auV einer Łe- TarfVanalXVe für SWuTierenTe Ter MaWUeÜaWik (RonowicYH 1978);
– ŁeWracUWungen Yu Rielen unT InUalWen TeV facUbeYogenen ŃS- UnWerricUWVJ von Pojnicki (1979 unT 1984)H Riele TeV LeUrplanV auV TeÜ JaUr 1978 für Ten ŃS-UnWerricUW an HocUVcUulen (Żor 1979)H MeWUoTen Yur ŁeVWiÜÜung von lexikaliVcUen InUalWen TeV UnWerricUWV (Ooć 1979a);
– MeWUoTiVcUe NrwägungenJ Yur NnWwicklung TeV LeVeverVWeUenV von ŃacUWexWen aÜ ŁeiVpiel TeV RuVViVcUen (RXTYewVkaH 1975)H YuÜ UnWer- ricUWen engliVcUer PirWVcUafWVVpracUe (PoXWowicY-NeXÜannH 1981);
– LeUrÜiWWelJ OriWerien Yur lexikaliVcUen AuVwaUl für forWgeVcUriWWene RuV- ViVcU-Lerner an ÜeTiYiniVcUen HocUVcUulen (RaniewVkiH 1975)H NÜpfeU- lungen Yu InUalWenH GlieTerungen unT ÜbungVforÜen (OoćH 1979b)H TexWklaVVifikaWion unT beTarfVanalXWiVcUe TexWauVwaUl Yur Gewinnung von TeuWVcUVpracUigen MiniÜalworWVcUäWYen für MeTiYinVWuTierenTe (SYafrańVkiH 1990)H OriWerien Ter TexWauVwaUlH ŃunkWion von VpracUVWa- WiVWiVcUen AnalXVen unT ATapWion von ŃacUWexWen (GrabarcYXkH 1989);
– ÖrograÜÜaWiVcUe NrwägungenJ ÖfeifferV (1986) ŃorTerungH GeÜein- unT ŃacUVpracUenerwerb Yu inWegrieren (SYerVYeńH 2012)H Yur TiTak- WiVcUen ŃunkWion TeV ŃacUWexWeV alV facUlicUe unT VpracUlicUe LeiWli- nie TeV UnWerricUWV (SkowronekH 1986);
– TexWlinguiVWikJ YuÜ NinVaWY Ter ŃacUWexWanalXVe für Tie PaUl eineV reprä- VenWaWiven TexWeV alV GegenVWanT TeV UnWerricUWV unT Yur Gewinnung von ÜbungVÜaWerial iÜ ŃreÜTVpracUenVWuTiuÜ (ŁerTXcUowVkaH 1990).
1991 erVcUien von Pojnicki Tie Monografie Nauczanie języków obcycU To celów zawoTowycU (ŁerufVbeYogener ŃreÜTVpracUenunWerricUW)H Tie Ten- TenYen Ter ŃacUVpracUenTiTakWik Ter 70er unT 80er JaUre außerUalb ÖolenV reVüÜierW unT ŁeYüge YuÜ facUbeYogenen ŃS-UnWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen aufYeigW.
3. LeUrYiele in geVeWYlicUen RicUWlinien
ŃacUVpracUlicUe UnWerweiVung in ŃreÜTVpracUen geUörWe VeiW GrünTung Ter SpracUenYenWren in Ten 1950er JaUren YuÜ AuVbilTungVVpekWruÜ TeV VWuTi- enbegleiWenTen ŃU an Ten polniVcUen HocUVcUulen. Mie VerorTnung TeV polniVcUen MiniVWeriuÜV für HocUVcUulweVen Yur GrünTung Ter SpracUen-
YenWren voÜ 2. Ńebruar 1953 beVWiÜÜWe YuÜ LeUrYiel TeV ŃreÜTVpracUen- unWerricUWVH Tie SWuTenWen Yu befäUigenH ŃacUliWeraWur in Ter ŃreÜTVpracUe Yu nuWYen. MaÜiW waren Tie RicUWlinien TeV VWuTienbegleiWenTen ŃreÜTVpra- cUenunWerricUWV geVeWYlicU fixierW (SYafrańVkiH 1978J 93). AucU in allen VpäWe- ren RicUWlinien blieb TeÜ ŃU an Ten polniVcUen HocUVcUulen TaV LeUrYielH freÜTVpracUige ŃacUWexWe Yu verVWeUenH erUalWen. Mer GeVeWYgeber boW Ten SpracUenYenWren Tie MöglicUkeiWH Tie LeUrpläne TeV ŃreÜTVpracUenunWer- ricUWV VelbVWänTig Yu geVWalWen. InwieweiW Tie SpracUenYenWren Ter VerpflicU- Wung unWerlagenH LeUrpläne Yu fixieren unT Ten ŃakulWäWen vorYulegenH wur- Te von HocUVcUule Yu HocUVcUule verVcUieTen geregelW.
ŃeVWgelegW YuÜ ŃreÜTVpracUenerwerb an Ten polniVcUen SpracUen- YenWren war TaV Lernen von Ywei ŃreÜTVpracUen ÜiW UnWerricUW in Ten erV- Wen beiTen SWuTienjaUren. Mie PaUl Ter ŃreÜTVpracUen TurcU Tie SWuTie- renTen VWanT unWer Ter ŁeTingungH VorkennWniVVe in Ter erVWen ŃreÜTVpra- cUe Yu erbringenH Tie forÜal für TaV VcUulpflicUWige ŃacU RuVViVcU gegeben Vein VollWen. In Ter YweiWen ŃreÜTVpracUe wurTen aucU OurVe für Anfänger angeboWen. MaV MiniÜalprograÜÜ für eine ŃreÜTVpracUe uÜfaVVWe 120 SWunTen ÜeiVW in SWreukurVen ÜiW wöcUenWlicU Ywei SWunTenH TaV aber nacU oben erweiWerbar war. Je nacU SWuTienricUWung boWen viele HocUVcUulen unWerVcUieTlicUe OurVprograÜÜe ÜiW 180 unT Vogar biV Yu 300 UnWerricUWV- VWunTen pro ŃreÜTVpracUe (MonaWUH 1982J 111).
Mie RicUWlinien YuÜ GrünTungVpapier Ter SpracUenYenWren blieben biV NnTe Ter 60er JaUre Tie einYigen geVeWYlicUen VorgabenH Tie für alle SpracUen- YenWren geÜeinVaÜ galWen. Nin NnWwurf eineV generellen LeUrplaneV ÜiW LeUr- Yielen für Ten ŃUH Ter Tie AnfängerVWufe berückVicUWigWeH enWVWanT erVW 1966J
– SelbVWänTige LekWüre wiVVenVcUafWlicUer unT facUlicUer ScUrifWen in Ter jeweiligen ŃreÜTVpracUe Yur VorbereiWung Ter SWuTenWen auf AnforTerungen TeV SWuTiuÜV in UöUeren SeÜeVWern unT iÜ Łeruf;
– VorbereiWung Ter SWuTenWen YuÜ akWiven GebraucU Ter freÜTen SpracUeH T.U. YuÜ VerVWeUen unT SprecUen in einfacUen SiWuaWionen TeV AllWagV;
– Anregung Ter SWuTenWen Yur weiWeren ArbeiW aÜ ŃreÜTVpracUener- werb TurcU a) ŃörTerung freÜTVpracUlicUer LeVegewoUnUeiWen b) VerÜiWWlung von ŃäUigkeiWenH VicU YuÜ ŃreÜTVpracUenlernen wiV- VenVcUafWlicUer HilfVÜiWWel Yu beTienenH inVbeVonTere WecUniVcUer MiWWel (HocUuł-ReVpekWowaH 1966J 109).
Mie AufnaUÜe Ter ŃorTerungenH aucU geÜeinVpracUlicUe OennWniVVe Yu verÜiWWelnH TürfWe VowoUl Ten InWereVVen Ter SWuTierenTenH wie aucU Ten ÖräferenYen Ter pUilologiVcU auVgebilTeWen LeUrerVcUafW enWgegengekoÜÜen Vein. Mer VerweiV auf WecUniVcUe HilfVÜiWWel (TonbanTgeräWe) enWVpracU Ter TaÜaligen NupUorie iÜ NinVaWY von SpracUlaborV. Mie InUalWe Ter auTiWiven
MeTien kaÜen allerTingV vorwiegenT auV geÜeinVpracUlicUen VerVWänTi- gungVbereicUen. InVgeVaÜW war Ter LeUrplanenWwurf TeV JaUreV 1966 ein ScUriWWH Ter Ten ŃU an Ten polniVcUen HocUVcUulen in RicUWung MünTlicUkeiW unT GeÜeinVpracUe verVcUob – aucU in ŁeWracUWH TaVV leTiglicU auf Anfänger- kurVe ŁeYug genoÜÜen wurTe. Magegen feUlWe jeglicUer HinweiV Yur GeVWal- Wung Ter ŃreÜTVpracUenkurVe für ŃorWgeVcUriWWene (HocUuł-ReVpekWowaH 1966J 113) – alVo auf jene OurVeH Tie nacU TaÜaliger AuffaVVung Ter geeigneWe OrW für einen facUbeYogenen ŃU Vein VollWen.
Mie NnWwicklung Ter polniVcUen ŃreÜTVpracUenTiTakWik Ter 70er JaUre unT eine geplanWe ScUulreforÜ füUrWen 1976 Yur PieTeraufnaUÜe Ter Ar- beiWen Yur NrVWellung VpeYifiYierWer unT verbinTlicUer LeUrpläne für Tie ŃreÜTVpracUenYenWren. Mie ŃeVWlegung Ter LeUrinUalWe wurTe in AbVpracUe ÜiW LekWoren Ter ŃreÜTVpracUenYenWren auV ganY Öolen geWroffen. OoorTi- nierung leiVWeWe Tie UocUVcUulübergreifenTe NinricUWung für ŃreÜTVpra- cUenTiTakWik an Ter UniverViWäW ParVcUau. 1977I78 wurTe Ter LeUrplan
„vorläufig“ eingefüUrWH blieb aber biV 1989 wirkVaÜ. Pie in vorauVgeUenTen ŁeVWiÜÜungenH verpflicUWeWe aucU TieVer LeUrplan Tie SWuTierenTenH Ywei ŃreÜTVpracUen Yu lernen. VeränTerungen gab eV UinVicUWlicU Ter LeUrYiele.
Mer Vorrang Ter ŃacUVpracUe gegenüber Ter GeÜeinVpracUe wurTe aufge- Uoben. Rur ŁegrünTung wurTen unYureicUenTe freÜTVpracUlicUe VorkennW- niVVe Ter SWuTierenTen genannW (ŻorH 1979J 51)H Tie OurVe auf forWgeVcUriW- WeneÜ Lernniveau beVucUWen. Mie AnfängerkurVe VollWen – nacU Ter in Ter LeUrerVcUafW verbreiWeWen AnVicUW – gänYlicU ÜünTlicUer AllWagVkoÜÜunika- Wion vorbeUalWen Vein. Mie ŃorÜulierung Ter Riele iÜ LeUrplan von 1977I78 wirT Uier exeÜplariVcU für TaV ŃacU MeuWVcU alV ŃreÜTVpracUe angegebenJ
a) NnWwicklung freÜTfacUVpracUlicUer LeVefäUigkeiW unT ŁefäUigung Yur NuWYung von ŃacUwörWerbücUern;
b) VerÜiWWlung VpracUlicUer ŃäUigkeiWenH Tie TeuWVcUe SpracUe in All- WagVViWuaWionen Yu gebraucUen unT VicU Yu TUeÜen Ter jeweiligen SWuTienricUWung Yu äußern (ŻorH 1979J 53).
In Ter ScUluVVauVVage TeV LeUrplanV wurTen allerTingV Tie LeUrYiele in RicUWung paVViver ŃerWigkeiWen gewicUWeW (ŻorH 1979J 54). Mie NnWVcUeiTungH facUVpracUlicUe MünTlicUkeiW nicUW alV priÜäreV LeUrYiel anYuVeWYenH enW- VpracU TeÜ Mangel an LeUrÜiWWeln Yur ÜünTlicUen ŃacUkoÜÜunikaWionH Ter in ŁeWracUW erUeblicUer Lücken Ter ŃacUVpracUenforVcUung nicUW Yu bewälWi- gen war (ŃluckH 1992J 11).
4. OooperaWion YwiVcUen FreÜTVpracUenYenWren unT FakulWäWen Mie ŃorTerung TeV ŁegrünTerV Ter polniVcUen GloWWoTiTakWik L. Rabrocki (1961J 15)H TaVV Ter ŃreÜTVpracUenunWerricUW an Ten HocUVcUulen in enger ŁeYieUung YuÜ jeweiligen LeUrVWuUlH bYw. unWer TeVVen facUlicUer LeiWungH VWeUen VollWeH iVW inVWiWuWionell nicUW uÜgeVeWYW worTen. SWaWW TeVVen gerie- Wen Tie ŃreÜTVpracUenYenWren an Ten RanT TeV HocUVcUulbeWriebV. Abge- VeUen Ter auVVWeUenTen geVeWYlicUen Vorgaben war TieVe NnWwicklung TeÜ auVVcUließlicU TiTakWiVcUen Örofil Ter ŃreÜTVpracUenYenWren geVcUulTeWH Tie YuTeÜ innerUalb Ter HocUVcUulen alV VelbVWänTige NinricUWung organiVierW waren. AucU Tie ŃakulWäWen Ter HocUVcUulen Uaben Tie bilTungVpoliWiVcU YugeTacUWe Rolle alV AufWraggeber oTer YuÜinTeVW alV NuWYnießer Ter Ver- ÜiWWlung facUVpracUlicUer OoÜpeWenYen iÜ ŃreÜTVpracUenerwerb nicUW angenoÜÜen. Mie SpracUenYenWren wurTen iUrerVeiWV VelWen genug iniWiaWivH freÜTfacUVpracUlicUen ŁeTarf Ter SWuTierenTen für Ten künfWigen Łeruf Yu erÜiWWeln. Äußerungen von VerWreWern Ter SpracUenYenWren enWUielWen Vor- würfe gegen Tie ŃakulWäWenH oUne eigeneV ŁeÜüUen uÜ OooperaWionen Yu nennen (ATaÜiakH 1975J 13; SWaViakH 1981J 48).
OooperaWion YwiVcUen ŃakulWäWen unT SpracUenYenWren war ÜöglicUH in- Vofern freÜTVpracUlicUer ŁeTarf in Ten SWuTienricUWungen vorUanTen war unT auf TaV NngageÜenW Ter LeUrkräfWe in Ten SpracUenYenWren Wraf. GeÜeinVaÜeV Pirken von PiVVenVcUafWlern unT ŃreÜTVpracUenleUrern iVW an UniverViWäWenH HocUVcUulen unT AkaTeÜien in ParVcUau unT Orakau TokuÜenWierW. GünVWige ŁeTingungen Yur VerVcUränkung facUlicUer- unT freÜTVpracUlicUer AuVbilTung boWen VicU an Ter ParVcUauer HocUVcUule für Ölanung unT SWaWiVWik. Mie Ru- VaÜÜenarbeiW beVWanTH außer in ŁeVWiÜÜungen von TexWen unT UnWerricUWVin- UalWenH in geÜeinVaÜer AuWorenVcUafW von LeUrbücUern. Marüber UinauV wur- Ten an TieVer HocUVcUule Łefragungen Yu VerVWeUenVprobleÜen von ŃacUWex- Wen unWer SWuTierenTen unT AbVolvenWen auVgefüUrW (PoXWowicY-NeXÜannH 1978J 77). An Ter Orakauer AkaTeÜie für Łergbau unT HüWWenweVen wurTen facUVeiWig NÜpfeUlungen auVgewäUlWer ŃacUWexWe Yu unWerricUWlicUen Rwecken erWeilWH auV Tenen VicU MiWauWorenVcUafWen an LeUrbücUern für ŃreÜTfacUVpra- cUen enWwickelWen (ATaÜcYXkH 1981J 91). UnWerricUW in Ter ŃacUVpracUe MeuWVcU wurTe an Ter UniverViWäW ParVcUau für runT 20 SWuTienricUWungen in VeUr Tiffe- renYierWen LeUrprograÜÜen geboWen. Mer aÜ SpracUenYenWruÜ langjäUrig WäWi- ge MeuWVcUleUrer A. MonaWU (1982J 110) beVcUrieb Tie SiWuaWion wie folgWJ „PäU- renT grunTVäWYlicU Tie ŁeUerrVcUung eineV facUVpracUlicUen MiniÜuÜV ange- VWrebW wirTH iVW Tie CUarakWeriVWik TieVeV MiniÜuÜV unWerVcUieTlicU unT wirT von TeÜ YuVWänTigen Mekan oTer SWuTienTirekWor TeV enWVprecUenTen InVWiWuWV feVWgelegW“. RuÜ MeuWVcUunWerricUW wurTen an Ter UniverViWäW ParVcUau TurcU
Tie ŃakulWäWen TerÜine beVWiÜÜW (eWwa YuÜ 3. oTer 4. SeÜeVWer)H ab Tenen Ter SWuTierenTe in Ter Lage Vein VollWeH facUVpracUlicUe TexWe Yu verVWeUen. UÜ facUbeYogenen ŃU aucU in AnfängerkurVen Yu erÜöglicUenH wurTen eigenV er- VWellWe LeUrbeUelfe geVcUaffen. SeUr UoUe AnforTerungen VWellWe beiVpielVweiVe Ter SWuTiengang Ter OrienWaliVWikH Ta Ter HaupWWeil Ter GraÜÜaWiken orienWali- VcUer SpracUen nur auf MeuWVcU Yur Verfügung VWanT (MonaWUH 1982J 110). Nine ebenfallV iTeale VerVcUränkung YwiVcUen facUlicUer unT freÜTVpracUlicUer AuV- bilTung war für Tie SWuTienricUWung MuVikologie an Ter Jagiellonen-UniverViWäW in Orakau gegeben. NngliVcUe unT TeuWVcUe TexWe waren VcUon iÜ erVWen SWuTi- enjaUr alV NrgänYungVliWeraWur Yu leVen unT NacUweiVe Teren VerVWänTniVVeV in Örüfungen Yu erbringen. RuVäWYlicUe ŃorTerungenH Ten ŃreÜTVpracUenunWer- ricUW Yu inWenVivierenH kaÜen von Ten SWuTierenTen. GewäUrW wurTen ein Vor- kurVH Ter (nocU vor SWuTienbeginn) Tie InUalWe TeV üblicUen AnfängerkurVeV auf einen vierwöcUigen UnWerricUW koÜpriÜierWeH Vowie NrUöUung Ter SWunTenYaUl TeV ŃU. Rur VerÜiWWlung Ter ŃerWigkeiW „orienWierenTeV LeVen“ wurTen Ten SWu- TierenTen Ter MuVikologie in Orakau u.a. OonYerWprograÜÜeH ÖarWiWuren unT enYXklopäTiVcUe ArWikel in Ter ŃreÜTVpracUe VcUon iÜ VorkurV gereicUW (OoYłowVkaH 1986J 134). Mer NinVaWY von freÜTVpracUlicUen ŃacUWexWen in An- fängerkurVen VWanTH wie oben VcUon erwäUnWH Ter TaÜalV unWer Ter LeUrer- VcUafW gängigen AnVicUW enWgegenH TaVV VolcUe LekWüre forWgeVcUriWWenen ŃreÜTVpracUenlernern vorbeUalWen Vein VollWe.
5. MeWUoTen
PäUrenT iÜ geÜeinVpracUlicUen ŃU TeV polniVcUen ScUulweVenV VpäWeVWenV VeiW Anfang TeV 20. JaUrUunTerWV VarianWen Ter TirekWen MeWUoTe iÜ NinVaWY warenH orienWierWe VicU Tie VerÜiWWlung von facUbeYogenen ŃreÜTVpracUen- kennWniVVen an Ten polniVcUen HocUVcUulen biV in Tie 1970er JaUre an WraTi- Wionellen VerfaUren TeV alWVpracUlicUen UnWerricUWV. Mie ScUwerpunkWe Ter UnWerricUWVpraxiV lagen auf VerÜiWWlung von ŃacUworWVcUaWY unT PorWbil- TungVÜiWWeln. MaV ÜeWUoTiVcUe ReperWoire beVWanT auV ÜberVeWYungen unT graÜÜaWiVcUen Übungen.
MaVV ein VolcUer facUbeYogener ŃUH Ter VicU auf ŁeVcUäfWigung ÜiW TerÜinologie beVcUränkWeH nicUW aWWrakWiv warH YeigWe gegen NnTe Ter 60er JaUre TaV NrgebniV einer Łefragung Ter SWuTierenTen an Ter TecUniVcUen HocUVcUule ParVcUau. Nur 11% waren einverVWanTenH iÜ ŃU auVVcUließlicU ŃacUVpracUe Yu lernenH 46% wünVcUWen geÜeinVaÜeV UnWerricUWen von ŃacU- unT GeÜeinVpracUe unT für faVW Tie HälfWe Ter ŁefragWen (43%) UaWWe TaV Lernen Ter GeÜeinVpracUe Vorrang (RawiTYka-MicUalVkaH 1967J 102).
Mie 70er JaUre VWanTen iÜ ReicUen ÜeWUoTiVcU-TiTakWiVcUer MiVkuVVi- onen Yu ÖrobleÜen TeV facUbeYogenen ŃU. Mie biV TaUin VelbVWverVWänTlicUe ÜberYeugungH TaVV TaV ÜberVeWYen alV auVVcUließlicUeV UnWerricUWVverfaUren anYuwenTen VeiH galW nicUW ÜeUr uneingeVcUränkW. Mabei wurTen Tie Hin- TerniVVeH „alWe unT unwirkVaÜe MeWUoTen“ Yu überwinTenH alV Ńolge Ter ÜangelnTen NinbinTung TeV UnWerricUWV Ter SpracUenYenWren in Tie SWuTi- enpläne Ter ŃakulWäWen beWracUWeW. Meren AnforTerungen an VerÜiWWlung VpracUlicUer ŃerWigkeiWen jenVeiWV TeV ÜberVeWYenV UäWWen Tie MeWUoTik TeV facUbeYogenen ŃU VcUnell veränTern können (ÖioWrowVkiH 1980J 7). NacU- TrücklicU wurTe in TiTakWiVcUen MiVkuVVionen beWonWH TaVV iÜ wiVVenVcUafW- licUen unT beruflicUen AllWag freÜTVpracUlicUe ŃacUWexWe nicUW überVeWYWH VonTern leTiglicU YuVaÜÜenfaVVenT referierW werTenH unT Ywar vorwiegenT in Ter MuWWerVpracUe. MeÜYufolge Uabe Ter NinVaWY freÜTVpracUlicUer TexWe iÜ facUbeYogenen ŃU TeÜ Üben von TexWYuVaÜÜenfaVVungen unT TeÜ SprecUen über Tie InUalWe TeV GeleVenen Yu Tienen. Mie NÜpfeUlung lauWeWeJ
„Tie ŃerWigkeiW TeV LeVenV alV SinnerfaVVung“ TeV jeweiligen GeVaÜWWexWeV Yu verÜiWWeln (ÖioWrowVkiH 1980J 9).
In Ter OonWroverVe uÜ Tie ŃunkWion Ter MuWWerVpracUe wurTe TaV ÜberVeWYen alV ÜbungVforÜ iÜ facUbeYogenen ŃU nicUW prinYipiell auVge- VcUloVVen. Rur Aneignung Ter ŃacUlexik wurTen aucU weiWerUin ÜberVeW- YungVübungen auVgefüUrW. AuVgewäUlWe unT kurYe TexWpaVVagenH Tie be- VonTerV UoUen AnWeil an TerÜini aufwieVenH VollWen in Tie MuWWerVpracUe unT anVcUließenT rücküberVeWYW werTen. AucU TaV WraTiWionelle VerfaUrenH Lexik alV LiVWe von PörWerbucUeinWrägen einYufüUrenH VollWe weiWerUin alV NinVWieg in Tie jeweilige LerneinUeiW fungieren. AlV NÜpfeUlung galWH freÜT- VpracUlicUe TerÜiniH Tie in VWarken lexikaliVcUen AbweicUungen YuÜ Öolni- VcUen VWanTenH auVwenTig lernen Yu laVVen. AllerTingV wurTe eÜpfoUlenH Tie VorenWlaVWung Ter TexWarbeiW nicUW bei YweiVpracUigen VokabelliVWen Yu be- laVVen. SpracUWranVfer VollWe nicUW ÜeUr allein TurcU MeÜorierung erreicU- bar VeinH VonTern vor alleÜ TurcU ŁeYug auf facUlicUeV PiVVen unT PelWwiV- Ven Ter SWuTierenTen. Mer NrarbeiWung unT ŃeVWigung facUVpeYifiVcUen PorWVcUaWYeV TienWen ÜbungVforÜen wie RuorTnungen YwiVcUen MefiniWio- nen unT ŁegriffenH Übungen Yur PorWbilTungH ÖarapUraVieren Vowie Übun- gen Yur ŁegriffVverneWYung (PoXWowicY-NeXÜannH 1981J 24ff.).
IÜ UnWerricUWVgeVcUeUen VWanT Ter ŃacUWexW aucU weiWerUin an YenW- raler SWelle alV Träger TeV LernpenVuÜV Ter einYelnen LekWionen. Mer TexW TienWe Ter YuVaÜÜenfaVVenTen RepräVenWanY Ter Yu lernenTen VpracUli- cUen MiWWel in auWUenWiVcU facUlicUer OonWexWualiVierung. Rur VerÜiWWlung von ŃäUigkeiWen iÜ LeVeverVWeUen wurTen folgenTe ÜbungVforÜen eÜpfoU- lenJ Ńragen YuÜ TexW in Ter MuWWer- unT ŃreÜTVpracUeH RicUWig-ŃalVcU-
ÜbungenH RuorTnungVaufgaben Vowie PorWVcUaWYübungen Yu SXnonXÜen unT AnWonXÜen (PoXWowicY-NeXÜannH 1981J 43).
MiWWe Ter 70er JaUre wurTen neue ÜbungVWXpen in AnleUnung an Tie ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik (v.a. AllenH PiTTowVonH 1974; PiTTowVonH 1978) auV TeÜ engliVcUVpracUigen RauÜ vorgeVWellW. Mie TiVkurVorienWierWen Übungen beVWanTen iÜ MefinierenH OlaVVifiYieren unT MeTuYieren facUlicUer SacUverUalWeH TeÜ ŁeVcUreiben von NxperiÜenWenH ÖroYeVVen unT GeräWen Vowie TeÜ NrWeilen von AnweiVungen. Rur LöVung Ter Aufgaben in Ter TexW- arbeiW VollWen ŃacUkennWniVVe unT kogniWive ŃäUigkeiWen Ter SWuTierenTen einbeYogen werTen (ŁoguckiH 1979J 100ff.; PoXWowicY-NeXÜannH 1981J 44ff.). NÜpfoUlen wurTe aucU Tie ŁerückVicUWigung pragÜaWiVcUer AVpekWe facUVpracUlicUer Äußerungen. AllerTingV bracUWen erVW Tie LeUrbücUer Ter 80er JaUre enWVprecUenTe ÜbungVforÜen wie RollenVpieleH MiVkuVVionen unT InWerviewV in Ten UnWerricUW (vgl. TaV 1988 erVcUienene LeUrbucU ŁuVi- neVV NngliVU von PoXWowicY-NeXÜannH OopeVWXńVkaH ÖawłowVka).
6. LeUrbücUer
Mie folgenTe VorVWellung facUbeYogener LeUrÜiWWel für Ten ŃU baVierW auf einer exeÜplariVcUen AuVwaUl von LeUrbücUern für Ten UnWerricUW MaŃH Tie in Ten 80er JaUren aÜ ŃreÜTVpracUenYenWruÜ Ter UniverViWäW ŁiałXVWok in GebraucU waren.
Mie LeUrbücUer nannWen in Ten VorworWen alV LeUrYiel Tie VerÜiWWlung von PorWVcUaWY unT Tie NnWwicklung von ŃäUigkeiWen iÜ LeVeverVWeUen.
RoÜanowVka unT SWXpińVka (1984J 11) boWen „VorbereiWung auf TaV LeVen von ŃacUlekWüre“. ŃijałkowVka (1984J 4) verVpracU „NinfüUrung in Tie facU- VpeYifiVcUe Lexik unT TUeÜaWik“. Maciąg (1984J 3) YiWierWe auV TeÜ LeUrplanJ
„ŃeVWigung Ter SpracUkennWniVVe unT NinfüUrung in VelbVWänTige ŁenuWYung Ter ŃacUliWeraWur“. In Ten LeUrbücUern für ÖUilologieVWuTenWen feUlWe Ter HinweiV auf facUVpracUlicUe LeUrYieleJ „LeVen unT SprecUen in einer freÜ- Ten SpracUe Vowie ŃeVWigung unT AuWoÜaWiVierung Ter Lexik unT VpracUli- cUer SWrukWuren“ (OaVperVkaH 1980J 3). SWaWW TeVVen wurTe VerÜiWWlung lan- TeVkunTlicUer InUalWe angeboWenH wie in Ter „AuVwaUl liWerariVcUer ÖroVaWex- We in MeuWVcU“ von OorTXś (1986J 4).
In Ten GlieTerungen Ter LeUrbücUer folgWen Tie LekWionen gleicUer- Üaßen facUlicU linearen unT VpracUlicU progreVViven AnorTnungen. AlV WX- piVcU können facUWUeÜaWiVcU benannWe LekWionen ÜiW graÜÜaWiVcUen Un- WerWiWeln gelWen. IÜ ScUeÜa Ter LekWionen wurTe Tie Abfolge TexWH PorW- VcUaWYliVWeH Ńragen YuÜ LeVeverVWeUen unT Übungen Yu graÜÜaWiVcUen
SWrukWuren (VelWener Yu facUVpracUlicUen MiWWeln) YuÜ UVuV. AbweicUungen beVWanTen iÜ UÜfang Ter TexWe unT Ter AnUänge ÜiW GloVVaren unT Quel- lenverweiVen oTer aucU graÜÜaWiVcU ÜoWivierWen VerYeicUniVVen.
NnWVprecUenT Ter facUübergreifenTen ŁeVWiÜÜungen Ter Rielgruppe Ter LeUrbücUer war Tie AuVwaUl Ter TexWe UinVicUWlicU Teren HerkunfW auV UoriYonWaler ScUicUWung Ter ŃacUVpracUen (HoffÜannH 1987J 66) VeUr breiW.
In Ten TexWfolgen Ter LeUrbücUer für UuÜaniVWiVcUe ŃacUricUWungen laVVen VicU WUeÜaWiVcUe ŁeYüge erkennen. Magegen war eV Ten VerfaVVern Ter LeUrbücUerH ÜiW Tenen SWuTierenTe verVcUieTener naWurwiVVenVcUafWlicUer unT WecUniVcUer ŃacUricUWungen geÜeinVaÜ unWerricUWeW wurTenH kauÜ ÜöglicUH in Ter TexWauVwaUl inUalWlicUe ŁeYogenUeiW UerYuVWellen. Nine Łe- VonTerUeiW enWUielW Tie TexWauVwaUl Ter LeUrbücUer für SWuTierenTe pUilolo- giVcUer SWuTienricUWungen. IÜ VWuTienbegleiWenTen MeuWVcUunWerricUW reicU- We Üan Ten künfWigen SlawiVWenH AngliVWen unT RoÜaniVWen keine facUbeYo- genen TexWeH VonTern ŁelleWriVWik. VerwenTeW wurTen in Ten LeUrbücUern TeV ŃacUeV MaŃ auWUenWiVcUe TexWeH ÜeiVW gekürYW.
Mer facUlicUe SpeYialiVierungVgraT Ter TexWe in Ten LeUrbücUern enW- VpracU allerTingV weTer Ter in Ten VorworWen beWonWen univerViWären AuVbil- TungVViWuaWionH nocU Ter Rielgruppe Ter forWgeVcUriWWenen ŃreÜTVpracUenler- ner. Mie TexWe TieVer LeUrbücUer realiVierWen Tie nieTrigVWe verWikale ScUicU- Wung – nacU HoffÜannV MoTell (1987J 66) Tie ScUicUW Ter OonVuÜpWionH alV ScUniWWVWelle YwiVcUen GeÜein- unT ŃacUVpracUe in Ter OoÜÜunikaWion Ywi- VcUen Laien unT ŃacUÜann. Mie VerfaVVer Ter LeUrbücUer beTienWen VicU po- pulärwiVVenVcUafWlicUer ScUrifWenH einVcUlägiger RaWgeberliWeraWur unT WUeÜa- WiVcU beYogener ÖreVVearWikel. NnWVprecUenT flacU unT polXvalenW fielen Tie facUVpracUlicUen AnforTerung an Tie SWuTierenTen auV. TXpiVcUe AuVprägun- gen facUlicUer TexWeH wie VXnWakWiVcUe GebunTenUeiWH Uäufige VerwenTungen von NoÜinaliVierungenH MeUrfacUkoÜpoViWaH ÖronoÜinal- unT TexWaTverbien Vowie beVWiÜÜWe ŃunkWionVverbgefügeH blieben beiÜ Lernen ÜiW TieVen LeUr- bücUern unbeÜerkW. ŁeobacUWbar iVW YuTeÜ geringe OorrelaWion YwiVcUen ŃacUlicUkeiWVgraT unT VpracUlicUeÜ Niveau. ŃacUkorrekWur oTer Tie ŁeWeili- gung von ŃacUleuWen bei Ter LeUrbucUerVWellung war VelWen.
Ńragen YuÜ InUalW Ter TexWe bieWen alle LeUrbücUer. SeÜanWiVierung wurTe TurcU YweiVpracUige WexWbeYogene PorWliVWen unWerVWüWYWH Tie aller- TingV kauÜ SXnWagÜen unT ÖUraVeologiVÜen enWUalWen. ŃerWigkeiWVbeYüge VinT in Ten Übungen VelWen Yu erkennen. Sie folgen graÜÜaWiVcU unT WXpo- logiVcU TeÜ Oanon geÜeinVpracUlicUer LeUrbücUerJ ÜiW Lücken in NinYelVäW- Yen für ŃlexionVÜorpUeÜe oTer PörWer Vowie SaWYuÜforÜungen (allerTingV ÜiW ScUwerpunkW auf ÖaVVivH unperVönlicUen ÖronoÜina unT InfiniWv). Mie in Ten Übungen verwenTeWe Lexik enWVpracU nur VelWen TeÜ PorWVcUaWY Ter
TexWe. NrfüllW war TieVe AnforTerung in ŃijałkowVkaV „ÖäTagogiVcUe(n) Tex- We(n) ÜiW Übungen“ (1984). Übungen Yu ŃerWigkeiWen VpracUlicUer ÖroTukWion boW OaÜińVkaV (1985) LeUrbucU für SWuTierenTe Ter ÖoliWikwiVVenVcUafWen unT TeV JournaliVÜuV. Mie SWuTierenTen UaWWen ÜünTlicU MeinungH RuVWiÜ- Üung oTer PiTerVprucU Yu äußern unT Nrklärung Yu bieWen.
7. RuVaÜÜenfaVVung
NacU Ter bilTungVpoliWiVcUen IniWialiVierung TeV facUbeYogenen ŃU an Ten polni- VcUen HocUVcUulen in Ten 1950er JaUren folgWe Üan TiTakWiVcU über ÜeUr alV Ywei MekaTen TeÜ WraTierWen VpracUorienWierWen OonYepW. Verlagerungen Ter LeUrYiele in RicUWung GeÜeinVpracUe VinT VeiW Ten 60er JaUren Yu erkennen.
ŃacUVpracUenTiTakWiVcUe ŃorVcUungen VeiW Ten 70er JaUrenH einVcUließ- licU Ter Łefragungen unWer SWuTierenTen unT LeUrerVcUafWH füUrWen Yu ÜeWUoTi- VcUen VeränTerungen iÜ facUbeYogenen ŃU. Rur VerÜiWWlung von ŃäUigkeiWen iÜ LeVeverVWeUen wurTen Übungen in Ter RielVpracUe eingeVeWYWH Tie ŃacU- kennWniVVe Ter SWuTierenTen einbeYogen Vowie Yu kogniWiven LernleiVWungen anregWen. Mer TiTakWiVcUe TrenT nacU MünTlicUkeiW unT ViWuaWiv beVWiÜÜWer OoÜÜunikaWion TeV geÜeinVpracUlicUen ŃU wurTe in Ter ŃreÜTfacUVpracUen- TiTakWik propagierWH iVW aber in Ten LeUrbücUern TeV facUbeYogenen ŃU Ter 80er JaUre nur in wenigen Ńällen angekoÜÜen. Lern- unT ferWigkeiWVorienWierWe An- VäWYe waren in Ten LeUrbücUern TeV facUbeYogenen ŃU Tie AuVnaUÜe.
ŁIŁLIOGRAFIN
ATaÜiakH T. 1975. „PXkorYXVWanie YnajoÜości jęYXków obcXcU w VXVWeÜie kVYWałce- nia akaTeÜickiego” (w) NowocYeVne ÜeWoTX i WecUniki naucYania jęYXków obcXcU. II OgólnopolVkie SXÜpoYjuÜ NeofilologicYne (reT. J. RaniewVkiH M.
SYafrańVki). ŁiałXVWok-ŁiałowieżaJ ÖTNJ 12-17.
ATaÜiakH T. 1981. Ńunkcje i efekWX naucYania jęYXków obcXcU. ParVYawa-ÖoYnańJ ÖPN.
AllenH J.H PiTTowVonH H. 1974. NngliVU in ŃocuV. NngliVU in ÖUXVical Science. LonTonJ OUÖ.
ArabVkiH J. 1978. „ÖrYXcYXnX niepowoTYeń na lekWoraWacU”. ÖrYegląT GloWWoTXTak- WXcYnX 1J 121-138.
ŁauÜannH O.-M. 2000. „Mie NnWwicklung eineV inWegraWiven ŃacUVpracUenunWerricUWV – eine akWuelle HerauVforTerung Ter AngewanTWen LinguiVWik“ (w) SpracUen iÜ Łeruf (reT. O.-M. ŁauÜannH H. OalverkäÜperH O. SWeinberg-RaUal). Tübin- genJ NarrJ 149-173.
ŁoguckiH J. 1979. „Ocena VXWuacji w YakreVie VkrXpWówI poTręcYników To nauki jęYXka angielVkiego na lekWoracie wXżVYej ucYelniH Ye VYcYególnXÜ uwYglęTnienieÜ kie- runków WecUnicYnXcU i ściVłXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 4J 93-114.
ŁerTXcUowVkaH R. 1990. „RuÜ SWellenwerW Ter ŃacUWexWanalXVe iÜ ŃreÜTVpracUen- VWuTiuÜ“ (w) MeuWVcU alV ŃacUVpracUe in Ter MeuWVcUleUrerauVbilTung unT - forWbilTung (reT. P. Öfeifer). ÖoYnańJ PXTawnicWwo Naukowe UAMJ 65-72.
MonaWUH A. 1982. „ŃacUbeYogener MeuWVcUunWerricUW unT facUbeYogeneV Oönnen an Ter HocUVcUule“ (w) MeuWVcU alV ŃacUVpracUe (reT. P. Öfeifer). ÖoYnańJ PXTawnicWwo Naukowe UAMJ 107-116.
ŃluckH H.-R. 1992. ŃacUVpracUenTiTakWik TübingenJ Narr.
GrabarcYXkH R. 1989. „Öreparacja ÜaWeriałów gloWWoTXTakWXcYnXcU w YakreVie Wek- VWów VpecjaliVWXcYnXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 10J 83-100.
GrucYaH Ń.H LewanTowVkiH J.H MariańVkiH J.H SWęperVkiH J. 1981. „ÖropoYXcje ToWXcYące na- ucYania jęYXków obcXcU w VYkołacU wXżVYXcU”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 10J 31-42.
GrucYaH S. 2010. „SpracUe(n) – ŃacUVpracUe(n) – ŃacUVpracUenTiTakWik” (w) SWuTien Yur VpracUlicUen OoÜÜunikaWion (reT. G. ŁopuVYańVka). GTańVkJ PXTawnic- Wwo UniwerVXWeWu GTańVkiegoJ 31-46.
HocUuł-ReVpekWowaH R. 1966. „Na ÜargineVie projekWu ÖrograÜu NaucYania JęYXków RacUoTnioeuropejVkicU na lekWoraWacU”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 1J 108-116.
OacYÜarVkiH S. 1979. „SWan i ocena naucYania jęYXka angielVkiego na lekWoracie w wXżVYej ucYelni WecUnicYnej”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 3J 103-118.
OoćH G. 1979a. MeWoTologicYne poTVWawX baTań naT ToboreÜ Wreści naucYania jęYX- ków obcXcU w VXVWeÜie lekWoraWowXÜ”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 4J 57-78.
OoćH G. 1979b. „MXTakWXcYne probleÜX poTręcYnika jęYXków obcXcU Tla lekWora- Wów”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 3J 85-102.
OoYłowVkaH M. 1986. „R ToświaTcYeń lekWora jęYXków obcXcU”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 4J 125-138
MagnuVYewVkaH R.H MaleńcYXk-ŁoguVYewVkaH H. 2009. ÖolVkie TowarYXVWwo Neofilo- logicYne 1929-2009. OaWowice.
MakalH M. 1978. „R TXVkuVji o lekWoraWacU jęYXków obcXcU na łaÜacU cYaVopiVÜ peTagogicYnXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 2J 99-112.
ÖioWrowVkiH P. 1980. „Ooncepcja lekWoraWu jęYXka obcego w VYkole wXżVYej”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 7-8J 3-13.
RonowicYH N. 1978. „Rróżnicowanie forÜ organiYacXjno-ÜeWoTXcYnXcU lekWoraWu jęYXka obcego w uniwerVXWeWacU w Yależności oT końcowXcU celów naucYa- nia”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 2J 89-97.
RXTYewVkaH M. 1975. „OVYWałcenie Vprawności cYXWania i roYuÜienia WekVWów Vpecjali- VWXcYnXcU” (w) NowocYeVne ÜeWoTX i WecUniki naucYania jęYXków obcXcU. II OgólnopolVkie SXÜpoYjuÜ NeofilologicYne (reT. J. RaniewVkiH M. SYafrańVki).
ŁiałXVWok-ŁiałowieżaJ ÖTNJ 115-123.
SkowronekH Ł. 1986. „Rur ŁeVcUreibung Ter ŃacUVpracUen für Ten geVWeuerWen ŃreÜTVpracUenunWerricUW”. GloWWoTiTaWica XVIIIJ 49-58.
SorgerH Ł. 2010. Mer InWernaWionale MeuWVcUleUrerverbanT iÜ SpannungVfelT von VpracUen- poliWiVcUen OonYepWen unT facUlicUer InWereVVenVverWreWung. PienJ MiVVerWaWion.
SWaViakH H. 1981. „RoYważania o naucYaniu jęYXków obcXcU w VYkołacU wXżVYXcU”.
ŻXcie SYkołX PXżVYej 10J 47-55.
SYafrańVkiH M. 1978. „NaucYanie jęYXków obcXcU w VXVWeÜie organiYacXjnXÜ VYkołX wXżVYej w ÖolVce LuTowej”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 1J 95-112.
SYafrańVkiH M. 1990. „Mer TexW in Ter ŃacUVpracUe Ter MeTiYin“ (w) MeuWVcU alV ŃacUVpracUe in Ter MeuWVcUleUrerauVbilTung unT -forWbilTung (reT. P. Öfei- fer). ÖoYnańJ PXTawnicWwo Naukowe UAMJ 73-88.
SYerVYeńH Ö. 2012. „RuÜ SWanT Ter ŃacUVpracUenTiTakWikforVcUung in Öolen. Nin AbriVV“ (w) Mer MenVcU unT Veine SpracUen (reT. M. OlpińVka-SYkiełkoH S.
GrucYaH R. ŁerTXcUowVkaH J. ŻÜuTYki). ŃrankfurWIM.J ÖeWer LangJ 586-596.
PiTTowVonH H. 1978. TeacUing NngliVU aV coÜÜunicaWion. OxforT UniverViWX ÖreVV.
PojnickiH S. 1978. „Cele naucYania na lekWoraWacU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 1J 113-120.
PojnickiH S. 1979. „Cele Vpecjalne w gloWWoTXTakWXce i icU wpłXw na krXWeria Toboru ÜaWeriału jęYXkowego”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 4J 43-56.
PojnickiH S. 1984. „NaucYanie To celów ogranicYonXcU jako ukłaT gloWWoTXTakWXcY- nX.” ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 6J 7-14.
PojnickiH S. 1991. NaucYanie jęYXków obcXcU To celów YawoTowXcU. ParVYawaJ PieTYa ÖowVYecUna.
PoXWowicY-NeXÜannH M. 1978. „NaucYanie jęYXka VpecjaliVWXcYnego w wXżVYej ucYelni ekonoÜicYnej”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 1J 69-80.
PoXWowicY-NeXÜannH M. 1981. MeWoTXka naucYania angielVkiego jęYXka ekonoÜii.
ParVYawaJ SGÖiS.
RabrockiH L. 1961. „JęYXki obce w VYkole wXżVYej”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 12J 11-27.
RaniewVkiH J. 1975. „ŁaYa lekVXkalna poTręcYnika” (w) NowocYeVne ÜeWoTX i WecUniki naucYania jęYXków obcXcU. II OgólnopolVkie SXÜpoYjuÜ NeofilologicYne (reT.
J. RaniewVkiH M. SYafrańVki). ŁiałXVWok-ŁiałowieżaJ ÖTN J 144-150.
RawiTYka-MicUalVkaH A. 1967. „LekWoraW w opinii VWuTenWów”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 1J 100-104.
ŻorH P. 1979. „ÖrograÜ jako poTVWawa naucYania jęYXków obcXcU”. ÖrYegląT GloW- WoTXTakWXcYnX 3J 43-64.
LeUrbücUer
ŃijałkowVkaH N. 1984. ÖäTagogiVcUe TexWe ÜiW Übungen. ParVYawaJ PXTawnicWwa UP.
OaÜińVkaH O. 1985. InWereVVieren Sie VicU für ÖoliWik? AuVwaUl unT linguiVWiVcUe Łe- arbeiWung poliWiVcUer TexWe auV TeÜ TeuWVcUen SpracUgebieW (MMRH ŁRMH ÖV- WerreicUH ScUweiY). ParVYawaJ PXTawnicWwa UP.
OaVperVkaH P. 1980. LiWerariVcUe ÖroVaWexWe in MeuWVcU. ParVYawaJ PXTawnicWwa UP.
OorTXśH R. 1986. AuVwaUl liWerariVcUer ÖroVaWexWe in MeuWVcU. ParVYawaJ PXTawnic- Wwa UP.
MaciągH M. 1984. JęYXk nieÜiecki Tla VWuTenWów kierunków prYXroTnicYXcU. OielceJ PSÖ.
RoÜanowVkaH H.H SWXpińVkaH M. 1984. JęYXk nieÜiecki i WecUnika. ÖoTręcYnik jęYXka nieÜieckiego Tla pocYąWkującXcU. ParVYawaJ PÖ.
PoXWowicY-NeXÜannH M.H OopeVWXńVkaH R.H ÖawłowVkaH Ł. 1988. ŁuVineVV NngliVU.
ParVYawaJ ÖPN.
NlżbieWa GajewVka
UniwerVyWeW PeTagogiczny w Orakowie
ANALIRA MYSOURSU P GLOTTOMYMAOTYCN SPNCJALISTYCRNNJJ ORYTNRIA MOŁORU MOMNLI TNORNTYCRNYCH MLA POTRRNŁ MYMAOTYOI SROOLNNJ
Genre analyViV in WUe VWuTy of Language for Specific PurpoVeV (LSP)J criWeria for WUe VelecWion of WUeoreWical ÜoTelV in LSP WeacUing TUe recenW TeciVion of WUe ÖoliVU MiniVWrX of NaWional NTucaWion Wo Üake VpecialiYeT language a coÜpulVorX parW of vocaWional Wraining VeWV WUe conWexW of WUiV arguÜenW. TeacUerV of profeVVional VeconTarX VcUoolV will now face new ÜeWUoTological cUallengeVH Vo iW iV iÜ- porWanW Wo give WUeÜ appropriaWe WoolV Wo aTTreVV WUeVe. TUiV paper exaÜineV WUe beVW known ÜoTelV of genre analXViV uVeT in WUe VWuTX of LSÖ J ŁUaWia (1993); AVkeUave anT SwaleV (2000)H anT WUe AnalXVe MifférenWielle TeV MiVcourVJ MourlUon-MallieV (2008)H reflecWing on WUe poVVibiliWieV of WUeir pracWical uVe in WUe WeacUing of LSÖ.
Oey worTVJ LSÖH genre analXViVH WeacUing ÜaWerialV
Słowa klucYoweJ jęYXki VpecjaliVWXcYneH analiYa TXVkurVuH ÜaWeriałX naucYania
PprowaTYanie w Wajniki jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU wXTaje Vię TYieTYiną Yare- Yerwowaną Tla cUęWnXcU i nie ToWXcYącą ogółu „YwXkłXcU” naucYXcieli. ÖrYe- konanie YoVWało YakweVWionowane wVkuWek wejścia w żXcie RozporząTzenia MNN w Vprawie poTVWawy programowej kVzWałcenia w zawoTacU1H Ya Vprawą kWórego jęYXki VpecjaliVWXcYne VWałX Vię obowiąYkowXÜ eleÜenWeÜ kVYWałcenia YawoTowego. P VYkołacU ponaTgiÜnaYjalnXcU WXpu YaVaTnicYe VYkołX Yawo- Towe oraY WecUnikaH jęYXk obcX prYeVWaje bXć WrakWowanX jako cYęść kVYWałce-
1 RoYporYąTYenie MNN Y Tn. 7.02.2012H MY.U. poY. 184.
nia ogólnegoH lecY VWaje Vię cYęścią WeoreWXcYnego prYXgoWowania To prYXVYłej pracXH Üając wpłXw na egYaÜin poWwierTYającX kwalifikacje abVolwenWa.
RaWruTnieni w WXcU placówkacU peTagoTYXH ÜogącX ToWąT naucYać JO To celów ogólnXcUH ÜuVYą w najbliżVYXÜ cYaVie prYeVWawić Vię na kVYWałcenie jęYXkowe poT kąWeÜ poWrYeb YawoTowXcU. TXÜcYaVeÜ gloWWoTXTakWXka VpecjaliVWXcYna nieYwXkle rYaTko VWanowi cYęść forÜacji prYXVYłXcU naucYX- cieli (GajewVka i SowaH w Truku a)2. NwenWualnXÜ ToVYkalanieÜ w WXÜ Ya- kreVie YajÜują Vię niekieTX cenWra cerWXfikujące YnajoÜość YawoTowXcU uÜiejęWności koÜunikacXjnXcU (np. w oTnieVieniu To jęYXka francuVkiego – cenWruÜ jęYXkowe IYbX ÖrYeÜXVłowo-HanTlowej ÖariV-Ile Te Ńrance)H jeTnak nie Vą Wo akcje regularne ani ÜaVowe. SWąT Weż prYXjęWe roYporYąTYenie Ya- owocowało różnego WXpu TYiałaniaÜi eTukacXjnXÜi.
JeTnXÜ Y nicU bXło VYkolenie YorganiYowane w raÜacU projekWu Mało- polVkiego CenWruÜ MoVkonalenia NaucYXcieliH wVpółfinanVowanego Ye śroT- ków NuropejVkiego ŃunTuVYu SpołecYnego („MoTerniYacja VXVWeÜu ToVkona- lenia kaTr VYkół YawoTowXcU w MałopolVce”H VWXcYeń-ÜarYec 2013). Örowa- TYąc blok Yajęć wprowaTYającXcU To gloWWoTXTakWXki VpecjaliVWXcYnejH auWorka niniejVYego arWXkułu Üiała konWakW Y licYnXÜi naucYXcielaÜiH obVerwując icU beYpośreTnie reakcje na poTawane iÜ Wreści. OTbiorcX VYkolenia ocYekiwali prYeTe wVYXVWkiÜ oWrYXÜania prakWXcYnXcU i operacXjnXcU narYęTYi kVYWałce- nia. TruTno YreVYWą Vię TYiwićJ cUarakWerXVWXcYną cecUą naucYania oparWego o analiYę poWrYeb VpecjaliVWXcYnXcU jeVW pracocUłonność Wej proceTurXH a pXWanie o opłacalność poTjęWXcU TYiałań nie należX wcale To wVWXTliwXcU. TXÜcYaVeÜ wielu VpośróT YgroÜaTYonXcU naucYXcieli Üiało To cYXnienia Y kilkoÜa naraYH nieWXpowXÜi profilaÜi oTbiorcówH YÜieniającXÜi Vię w ToTaWku wraY Y ToVWo- VowXwanieÜ oferWX icU placówek eTukacXjnXcU To poWrYeb rXnku pracX.
P kręgu YainWereVowań auWorki już oT TłużVYego cYaVu YnajTuje Vię wXkorYXVWanie analiYX TXVkurVu w naucYaniu JO Tla celów VpecjaliVWXcYnXcU (cf. GajewVkaH 2012H 2013). ÖrYXjęcie perVpekWXwX beYpośreTnicU i pośreT- nicU oTbiorców VYkoleniaH cYXli naucYXcieli VYkół ukierunkowanXcU YawoTo- wo oraY icU ucYniówH Vkłoniło ją To krXWXcYnego – Wo jeVW reflekVXjnego – prYXjrYenia Vię proponowanXÜ prYeY gloWWoTXTakWXkę VpecjaliVWXcYną proce- TuroÜ i ÜoTeloÜ. NfekWX WXcU prYeÜXśleńH ToWXcYące Wak VaÜej analiYX po- WrYeb (1)H jak i TXTakWXYacji YebranXcU ÜaWeriałów (2)H YoVWaną prYXbliżone w Woku TalVYXcU roYważań. ÖierwVYa cYęść arWXkułu prYeTVWawia najbarTYiej Ynane ÜoTele WeoreWXcYne VWoVowane w baTaniu TXVkurVów lub gaWunków
2 Np. w prYXpaTku prYXVYłXcU roÜaniVWówH gloWWoTXTakWXka VpecjaliVWXcYna propono- wana bXwa opcjonalnie na OUL oraY UÖ w Orakowie VWaraniaÜi cXWowanXcU auWorek.
VpecjaliVWXcYnXcUH Truga naWoÜiaVW poświęcona jeVW ocenie icU użXWecYności w naucYaniu (poWencjału aplikacXjnego).
1. AnaliYa VpecjaliVWycYnycU poWrYeb koÜunikacyjnycUJ oT koÜplekVowycU VyVWeÜów ogólnycU To operacyjnycU proceTur analiYy gaWunku OlucYowXÜ eleÜenWeÜ w opracowaniu prograÜu i Wreści kurVu jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU (Talej JS) jeVW analiYa poWrYeb. P pewnXÜ uproVYcYeniu polega ona na wXborYe funkcji koÜunikacXjnXcU (pojęć lub TYiałań jęYXko- wXcU)H kWóre uYnaje Vię Ya ważne Y punkWu wiTYenia prYXVYłXcU poWrYeb ucYą- cXcU Vię (cYXli właściwXcU Tla VXWuacjiH w kWórXcU ucYącX Vię będą TYiałać)H a naVWępnie na prYXporYąTkowaniu poVYcYególnXÜ funkcjoÜ YeVWawu warian- Wów wXpowieTYi jęYXkowXcUH kWóre ucYącX Vię winien uÜieć YroYuÜieć iIlub wXproTukować. AuWoraÜi funTaÜenWalnXcU prac w WXÜ YakreVie Vą Ü.in.
RicUWericU (1973; RicUWericU i CUancerelH 1977) oraY MunbX (1978). Rapropo- nowane prYeY nicU Yłożone i koÜplekVowe proceTurX poYoVWałX YaVaTnicYo w VferYe WeoreWXcYnej. CUociaż VYcYegółowe oÜówienie poVYcYególnXcU kon- cepcji prYekracYa raÜX niniejVYego arWXkułuH abX nie bXć gołoVłownXÜH prYX- WocYÜX eleÜenWX uwYglęTniane prYeY ÜoTel analiYX poWrYeb koÜunikacXj- nXcU (CommunicaWive SyllabuV MeVign) MunbX’ego (1978)J
– „ÖroceVor ÖoWrYeb OoÜunikacXjnXcU”3 (CommunicaWion NeeTV Pro- ceVVor)H VWanowiącX poTVWawę wXboru uÜiejęWności jęYXkowXcU (Üi- kroTYiałań) oraY Üikrofunkcji jęYXkowXcUH
– „ÖroceVor UÜiejęWności JęYXkowXcU” (Language SkillV ProceVVor)H obejÜującX 54 VYcYegółowe kaWegorie;
– „ÖroceVor RnacYeń” (Meaning ProceVVor)H określającX poWrYebne Üi- krofunkcje koÜunikacXjne;
– „ÖrYeWwornik JęYXkowX” (LinguiVWic NncoTer)H w kWórXÜ oTbXwa Vię YeVWawianie śroTków jęYXkowXcU oTpowiaTającXcU ÜikrofunkcjoÜ i uÜiejęWnościoÜ.
SaÜ „ÖroceVor ÖoWrYeb OoÜunikacXjnXcU” obejÜował Wakie paraÜeWrXH jakJ Tane oVobiVWe na WeÜaW ucYącego VięH TYieTYinę YawoTowąH śroTowiVko obco- jęYXcYneH w kWórXÜ bęTYie użXwał JOH prYewiTXwane inWerakcje koÜunikacXj- neH śroTki koÜunikacji oraY oTÜianę jęYXkową (oTÜianX jęYXkowe) właściwe oTnośnej koÜunikacji. Na icU poTVWawie Üiano uVWalać TocelowX poYioÜ jęYX- kowXH YeVWaw TYiałań koÜunikacXjnXcU (communicaWive evenWV) oraY Wonację koÜunikacXjną wobec roYÜówcX (communicaWive key)H cYXli YeVWaw eleÜen- Wów cUarakWerXYującX poVWawę wobec roYÜówcX (aWWiWuTinal WoneV).
3 TłuÜacYenia poVYcYególnXcU WerÜinów YoVWałX prYXjęWe Ya PojnickiÜ (1991J 22-23).
Również koncepcje RicUWericUa (1973H 1985)H roYwijane w kolejnXcU publikacjacUH oTYnacYałX Vię poTobnXÜi waTaÜiJ koniecYnością YaVWoVowa- nia WruTnej i rXgorXVWXcYnej ÜeWoTologii baTawcYej w celu uYXVkania Ya- ÜknięWego Ybioru TanXcU i WreściH kWóre nie bXłX jeTnak ani wVYecUVWronne (inWerakcje Y VaÜej Vwej naWurX nie Vą w pełni prYewiTXwalne)H ani wXcYerpu- jące (nie VpoVób wXlicYXć wVYelkie Üożliwe realiYacje naweW jeTnego akWu jęYXkowego). Öróbując koÜplekVowo opiVać całość poWrYeb jęYXkowXcU określonego oTbiorcX w celu icU późniejVYego YaVpokojenia poprYeY aTe- kwaWne kVYWałcenieH TXTakWXka VpecjaliVWXcYna YaWrYXÜXwała Vię nieVWeWX na jałowXÜ biegu już na VWarcie.
TruTno Vię TYiwićH że w coTYiennej prakWXce Tla uVWalania Wreści kurVu prYXjęWo uproVYcYonX VXVWeÜH kWórX LeUÜann (1993H 1997) określał krXWXcY- nie jako „SAŁOC”J (VpecjaliVWXcYna) VXWuacja koÜunikacXjna = akWX ÜowX = poWrYebX koÜunikacXjne = cele naucYania = Wreści naucYania (ViWuaWion = acWeV Te parole = beVoinV = objecWifV = conWenuV). To Te facWo Yrównanie po- VYcYególnXcU eleÜenWów prYXWocYonego wXżej ciągu okaYało Vię ogranicYają- ce. ÖoÜijając już kweVWię WYw. poWrYeb ucYeniowXcU (roYwinięWXcU VYerYej w GajewVka i SowaH w Truku b)H wiYja jęYXka YaWrYXÜująca Vię na poYioÜie ak- Wów ÜowX jeVW Yupełnie nieprYXVWająca To wVpółcYeVnXcU koncepcji jęYXko- YnawcYXcU i TXTakWXcYnXcU. OoÜunikacja oT Tawna WrakWowana jeVW już nie WXlko w kaWegoriacU pragÜaWXcYnXcUH ale Weż WranVfraVWXcYnXcUH Yaś wXpo- wieTź baTana jako YorganiYowanX WekVW. Co więcejH poroYuÜiewanie Vię baTane jeVW jako YjawiVko Vilnie powiąYane Y konWekVWeÜH wielokanałowe i nie ogranicYające Vię wXłącYnie To aVpekWu werbalnego. OażTX WekVW wpiVuje Vię w łańcucU innXcU WekVWówH lecY Wakże TYiałań. Również gloWWoTXTakWXka ToVWrYegła rolę jęYXka w TYiałaniuH co jeVW wiTocYne w YałożeniacU poTejścia YaTaniowego (NŁ. prYXjęWego oT Tawna w naucYaniu JO Tla celów Vpecjali- VWXcYnXcUJ cf. SowaH 2012).
OcYXwiVWXÜ bXłoH że żaTen Y YacXWowanXcU ÜoTeli nie naTawał Vię Tla VYkolonXcU naucYXcieli VprofilowanXcU YawoTowo VYkół ponaTgiÜnaYjal- nXcU. P Wej VXWuacjiH pragÜaWXcYnXÜ roYwiąYanieÜ Üogło bXć wXkorYXVWanie narYęTYi lingwiVWXcYnXcU opracowanXcU na poWrYebX baTań jęYXków – a wła- ściwie TXVkurVów – VpecjaliVWXcYnXcU.
1.1. Genre AnalXViVH cYyli baTanie konWekVWowo oVaTYonycU roYwiąYań koÜunikacyjnycU
P angloVakVońVkicU baTaniacU naT koÜunikacją VpecjaliVWXcYną prYełoÜeÜ okaYał Vię reWorXcYno-pragÜaWXcYnX ÜoTel CARS (CreaWe A ReVearcU Space) SwaleVaH koncepWualiYującX YaVaTX buTowX wVWępów To arWXkułów nauko-
wXcU. Opierając Vię na pracacU ToWXcYącXcU „VWrukWurX reWorXcYnej” WekVWów naukowo-WecUnicYnXcU auWorów YwiąYanXcU Ye VYkołą waVYXngWońVką (Selin- ker i inniH 1974; TriÜbleH 1985)H SwaleV (19814H YaJ SwaleVH 2004) Vkoncen- Wrował Vię na analiYie gaWunkuH prowaTYącej To wXkrXcia wYorów jego orga- niYacji (paWWernV)H jak również śroTków jęYXkowXcU VłużącXcU To icU wXraża- nia. SwaleV Yaproponował proceTurę polegającą na iTenWXfikacji inWencji pragÜaWXcYnej właściwej gaWunkowi WekVWuH wXoTrębnieniu i YTefiniowaniu kolejnXcU „kroków” (moveV)H cYXli funkcji wVpólnXcU Tla Ybioru WekVWówH wXkłaTników jęYXkowXcU WXcUże funkcjiH a naVWępnie VprawTYanie uniwer- Valności wXłonionego Wą Trogą ÜoTelu Tla innXcUH poTobnXcU WekVWów. Mefi- nicja SwaleVa (1990J 58) wiąże gaWunek Y określoną funkcją koÜunikacXjną oraY Y grupą użXWkownikówH prYeY co YnakoÜicie VprawTYa Vię w oTnieVieniu To WekVWów YawoTowXcU bądź akaTeÜickicUJ ÜakroVWrukWura WekVWu VWanowi kogniWXwnX wYorYecH kWórego cYłonkowie Tanej wVpólnoWX VocjolingwiVWXcY- nej użXwają To WworYenia oraY To inWerpreWowania TXVkurVu.
ÖoTejście reWorXcYno-funkcjonalne VYXbko YacYęło bXć prakWXcYnie wX- korYXVWXwane w baTaniacU naT koÜunikacją naukową i YawoTową (NngliVU for AcaTemic PurpoVeV oraY NngliVU for OccupaWional PurpoVeV). ŁUaWia (1993J 22-35) roYwinął koncepcje SwaleVa w VieTÜioVWopniową proceTurę analiYX gaWunków WekVWuH prYXVWoVowaną To baTania i naucYania WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU. Jego ÜoTel analiYX nowXcU poWencjalnXcU gaWunków (un- familiar genreV) obejÜuje kolejnoJ
1. uÜieVYcYenie Tanego gaWunku WekVWu w konWekście VXWuacXjnXÜ 2. prYegląT liWeraWurX YwiąYanej Y WXÜ gaWunkieÜ
3. prYeTefiniowanie konWekVWu VXWuacXjnego 4. YeVWawienie korpuVu WekVWów
5. analiYę konWekVWu inVWXWucjonalnego 6. poYioÜX analiYX jęYXkowej
ÖoYioÜ 1J analiYa cecU lekVXkalno-VXnWakWXcYnXcU
ÖoYioÜ 2J analiYa wYorców WekVWowXcU albo ÜeWoT WekVWualiYacji ÖoYioÜ 3J VWrukWuralna inWerpreWacja WekVWu jako gaWunku
7. konVulWację oWrYXÜanXcU wXników Ye VpecjaliVWą.
CYXnności wVWępne obejÜują WrYX faYXH YacYXnające Vię reflekVją naT konWekVWeÜ VXWuacXjnXÜ właściwXÜ TaneÜu gaWunkowiH cYXli wXkorYXVWanie poViaTanej wieTYX o świecie lub wieTYX YawoTowej w WXÜ YakreVie (1). Oo- lejnXÜ eWapeÜ jeVW prYegląT ToVWępnej liWeraWurX naukowej i YawoTowejH w WXÜ np. poTręcYnikówH prYeTVWawiającXcU cecUX konVWXWuWXwne oTnośnego
4 SwaleVH J.M. 1981. “MefiniWionV in Vcience anT law – eviTence for VubjecW-Vpecific courVe coÜponenW”. FacUVpracUe 3 J 106-112.
