Ош
Książnica Kopernikadska
w Toruniu
ШЕХ LECTIOSUM
IN
L Y CEO REGIO HŐSI ANO BRÜNSBERGENSI
P ER A E S T A T E M
A DIE XV. APRILIS ANNI MDCCCLXXXIIL
INSTITUENDARUM.
PRAECEDľľ „8IXTJ IV. 8UMMI PONTIFICIS AD PAULUM III. OPTIMUM PONTIF1CEM MAXIMUM COMPOSITION EM DEFENSIO“, QUAM EDI DIT PROF. DR. FRANCI SCUS DITTRICH.
BRUNSBERGAE, 1883.
TYPIS HEYN]-:ANIS.
LYÇEI REGII ROSI ANI H. T. RECTOR
D R- F R A N CIS C U S DITTRICH.
PROFESSOR PUBLICOS ORDINARIUS.
AlltiJSKA IM. KOPERNIKA
w TORUNIU
4ց45:ԶՕՋ,
LYCEI REGII HOSIANI BRUKSBERGEKSIS
RECTOR ET SENATES
In collectionc documentoruni historiam (-eclesiásticam et profanam borúm sex saeculorum illustrantium Doellinger! aliorumque opera edita’ prodi it nuperrime opusculuin, quod in codice Vaticano inscripto m est: ,,Progetto di ri forma ecclesiastiea disciplinare, forsę fatto dal Cardinale Giam piętro Carada, poi Paolo IA'., a nome di una specjale eommissione ad instanza del pontifice Adriano VI.“
liečte editores observaverunt, pro nomine Adriani sulist!tuendum esse Paulum HL, cum hune tractatum initio pontifica tus Pauli 111. eonfeetum esse manifestum sit eandenique fere in co spira re mentem ас in „Consilio dclectorum Cardinali inn de emendanda cedes ia“?
Fugit latuitque viros illos doctissimos, idem documcntum iam integro anno ante a me public!
iuris factum esse sub titulo: „Consilium quatuor dclectorum a Paulo 111. super reformatione S. Romanan Ecclesiae“1 23, cui Contáronos et Carada Cardinales, Hieronymus Aleander, archiepiscopus Brundusinus, Thomas Badia, Magister S. Palatii, subscripserunt. Atque hoc quidem consilium ve] menso Tulii a. 1537 vel paulo post Summo Pontifici oblatam fuisse, multa sunt, quao mihi suadeant. Primum eu im Contarenus Cardinalis in litter iș die 12. Maii a. 1537 ad Reginaldum Pol um datis: „Pontifex“, inquit, „aggressus est reformationis negotium : coepit a se ipso4 elegitque quatuor Cardinales: Simonotam, Ginuccium, Tlieatinum et me, quibus iniunxit, ut diligenter videamus et corrigamus ea, quae expedir! consueverunt per Datarium“.5 „Quatuor honim instrumentorum“ etiaih Gregorius Cortesias abbas in li էէ er is die 23. eiusdem mensis et anni ad Contarenum scriptis mentionom facit,6 Die vero 23. 1 ulii ipse Cardinalis Isidoro Clario, monacho Mutinensi, quem seiebat vehementer cupere his de rebus certiorcm fieri, haec significa vit : „Reformatio, quam institueramus, aliquamdiu retardata est tum ob Turcarum motus, tum ob nostrum inertiam. Nos etenim, quibus Pontifex id mu nus commÎșerat, fuimus aliquante segniorcs in obeundo. Pontifex tarnen adeo nos excitat, ut oinnino sporem parituram tandem hane nostram congregationem foctuui, quem iam din părtinit“.՛
1 Beiträge zur politischen, kirchlichen und Kulturgeschichte der sechs letzten Jahrhunderte, Herausgegeben unter der Leitung von loh, los. Ign. Doellinger. Wien 1882. Bd. Ill, 208—219.
2 Hoc consilium vel anno 1536 exeunte vel a. 1537 ¡neunte compositum esse facile hiñe sequitur, quod et Reginald!
Poli et Giberti, qui sub finem mensis Ianuarii a. 1537 sese ad iter in Galliam suscipiendum accinxerunt et primis Februarii diebus Roma profecti sunt, nomina in ¡¡belli subscriptione insignita apparent. Cfr. Morandi, Monumenti di varia letteratura (Bologna 1797) I, 21 p. 26, not. 3ł — Atque hoc dictum sit contra de Druffel, qui, ubi mei de vita gestisque Contaren!
Cardinalis libri censuram agit (Goettingische gelehrte Anzeigen. 1882, Stuck 33, 31), consilium Cardinalium ad tempos posterius referre non dubitat. 3 Regesten und Briefe des Cardinals Gasparo Contarini (Braunsberg 1881), p. 279—288.
4 Quae verba si contuleris cum iis, quae légimus in „Consilio quatuor delectorum“ (Regesten p. 279): „Ut omnibus posthabitis nee tui nec tuorum habita ratione aggressus fueris ecclesiae Christi reformationem ac ut vere imiteris Christum Dominum, cuius vicem geris, qui coepit facere ac postea docere aggressus es a rebus tuis“, non ambiges mecum indicare, ea referenda esse ad „Consilium quatuor delectorum“ ас proinde errare de Druffel asserentem (1. c.), Contaren! ad Isidorum epistolam eandern rem attingentem agere de „Consilio de emendanda ecclesia“.
5 Regesten, p. 98. c լ c. p 99 7 լ c. լօշ. 278.
. quam ut ipsum
„Sixti IV. Surnmi
1537 quatuor Cardinales del netos a Paulo III.
i ta rem promovisse. ut spera rent, „pari turam non errabit, qui hoe fere tempore „Consilium
ut pa te է ex verbis : „Sanctus Paulus 111 integris simoniac facinus pałam commfeit“, confirmantur magisque comprobantur, quae Certo igitur certius est, inde a menso Maio a.
reformationis nego tio operam dédisse et menso Julii tandem congregationem foetum.“ Qui bus do causis quatuor delectorum“ in lucern venisse iudicaverit.8
8 Quae cum ita sint, nescio, quo iure de Druffel (L c ) potuerit contendere, sine causa ac ratione hunc me termin urn statuisse.
9 Regesten, p. 280. 281. 10 1. c. p. 281. 11 1. c. p. 283. 12 Cfr. infra pag. 1.
' ' In Cod. Ottob. 2416 (I, fol. 16 sq.) „Consilium quatuor delectorum“ subsequuntur „quatuor scripturae doctorum circa supra dictam reformatio nem,“ quae respondent ad quaestionem: „An Praclatus pro usu spirituális potestatis, ad quern ex officio tenetur, possit absque simen iae vitio a sponte dantibus sive ab invitis per expressam petitionéul seu per spiritualium subtractionem de bonis ecclesiae vel de aliis bonis undequaque provenientibus temporale aliquid accipere vel exigere.“ Primae responsioni subscripsit „Frater Clemens Generalis Arae Coeli'՛, alter! „Franciscos de Salazar, Hispanus Poenitentiarius“. Kxstant quatuor hae scripturae etiam iu Cod. XXXIII, 50 bibliothecae Barberinae.
Quod vero consilio non quatuor illi deputat!,
compositionum dcfensio, cum quaestidni turn an siinoniac labe laborent. Incéin aliquam aderat.
Codex cnim Venetianus tot tantisqne mendis scriptons aliening scatet, ut omnes locos mendosos arte critica sanare textumque ad Nihilominus id mi hi assecutus esse sen sus, legentibus futurum sit ciarum atque apertura.
opuscul u in defendendumque compositionum patebit, ut cationes
supersedere possimus.
pariterque doetissimoruni dominorum”
cosque duos fuisse i psi affirmant.13
notaient compositionum usura a Sixti temporibus nihil melius faciendum sibi puta ru ո է,
libelloque suo titulom inseriberent: , Maximum compositionum defensio“.
Quae cura et ipsa sub finem a. 1537 exara ta sit, anuis tribus
supra de tempore, quo Conta reni consilium scriptum fiierit, diximus.
Prodeat nunc primum in medium hace Sixti IV.
multum agitatae,13 utrum compositiones sínt licitan, Res ardua atque difficilis.
negligentia et ignorantia illatis
genuina ni formam ас rationera redigerc me posse desperarem.
videor, ut, qui fuerit
sed ex his duo tantum simul cum A lea n d ro et Thoma Radia subscripserunt, in causa esse videntur variae opiniones dišsensionesque de compositionum natura atque indole morali. In rebus enim abis vin delecti convenerunt, in aliis non convenerunt.8 9 Nonnulli ex illis „viri illustres et perquam docti“ senserunt, quamvis ñeque res spirituális noque usus spirituális posset vendi aut erai, seu pro temporali re comunitari sine vi ti o simoniae, alia tarnen radone iure posse ex illis pecuniara comparări, dummodo non ut pretium, sed ut stipendium debitam accipcrctur;10 nonnulli e contra „hune módúin non esse honestum continereque defonnitatem repugnantem rationi naturali et verbis Christi in Evangelio, defonnitatem scilicet sirnoniacam“ iudicarunt. " Cumque dissentient.es convenire inter sc non possent, factum esse videtur. ut ex quatuor illis Cardinali bus duo, Co ntaren us et Carada, severi ori disciplinau faventes suum eomponcrent consilium ei que una cum Aleandro et Radia forsan consultoribus congregation! adiunctis subscriberent, ceteri vero, Ginuccius scilicet et Simoneta, aliud consilium litteris mandarent et ad Pontificem transmitterent. Et reverá exstat in tabulari is bibliothecae S. Marci tale consilium seu memoriale, quod ad refutandum Contaren! Caraffaequo usum scriptum esse eiiivis vel obiter logent! tam facile ad confirm andam hane nostram sententiam hin c inde colligoro atque afierre Ut u num tantum attingamus, libclli huius auetores nonnunquam „illustrissimorum
compositiones ecu simoniacas dotestantium mentionom faciunt Quoniam autem Contaremos et qui priori consilio nomen suum coop isse sigiïificaverant, qui diversão erant òpinionis, Sixtum Pontificem seso defendentem inducerent Pontifiais ad Paulum 111. Optimum Pontificem
Sixti IV. Summi Pontiflcis ad Paulum III. Optimum Pontiflcem Maximum compositionum defensio.
Cum multa, Paule optime, pro Christianae reipublicae salute et ornamento a te fuerint cogítala prudentei՝ atque divinitus instituta, tum praesertim illud praeclarissimum, ut [ne] quid in gratiarum concessione dein ceps fieret, quod Sedis Apostolicae dignitatem Christianamve laederet pieta tem. Quod eni m in aids optaras olim, id in apostolatus ápice plis aggressus affectibus procul dubio consequeris. Christus enim, qui in te volle operatus est optimum, dabit et coeptis pergőre, caque deifique perficere cumulatissime. Qui namque fieri potest, ut, qui via, veritas est et vita, cuius vices tanto animi candore pieta toque geris in terris, te non comitetur, tuos non dirigat actus, toque cou ducem demissum coelitus non doceat. instruál, regat, foveat et tueatur? Fulgebant etenim ex super- eminentissima veritate, quae Deus est, splendidissimi radii supra mentis tuae purissimae penetralia, quibus illám certo agnosces certius, fovebis agnitam ac illustrabis, nec te perturbe!, obsecro, varia quorundam opinio, nodi ancipites rationesque bine inde pugnantes. Nam quorum sunt seiitentiae diversae, finis est amicíssimo concurs sanctitati: Apostolicae Sedis decus, ecclesiae salus, Christianae familiae reformatio, tuique deifique honos atque gloria sempiterna, idque fiet perspectius, si, quorsum tendant, paulo attendus inspexeris. Qui namque compositiones ceu simoniącas detestantur, nihil optant ardentius, quam ecclesiam in veterem candorem dignitatemque pristiiiam vindicare eainque veluti sponsam descendentem de coelo a Deo paratam piissimis tais implicitam amplexibus intueri. Sciunt etenim praeclara illa ingenia puraeque mentes, Christi ecclesiam non armorum defendí turbinibus, non auro gemmisve attolli, nec denique dividís, libidinum incantatricibus exornari, sed fide, pietate, integritate, vitae doctrinaeque splendoru dilatar! et illustrai՝!. Nam quibus artibus Pontificibus est partum imperium, iisdem et servatur et exaltatur. Verum qui eas a bonis principiis ortas sancteque instituías asserunt submovendos esse abusas, qui parum quibusdam advertentibus Pontificibus irrepsere.
Horrent etenim contra tot summos Pontífices, Cardinales, Episcopos, consiliarios ceterosque innúmeros л iros celebérrimos praecipitare sententiam, simoniacam innrere notant. Horrent, Lutlieranis, qui tam impía et absona Romanan curiae obiecerunt, iniustae laetitiae causas subministrare. Verentur, nę Christi fidelibus offendiculi praebeant ansam, detestantur denique, Romanam ecclesiam tamdiu nefario hoc scelere fuisse deturpatam, quae ceu coniux Christi caríssima a spiritu sancto dirigitur et gubernator.
At cum eas a simoniaca labe, si recto fiant, esse mirifice alienas agnoscaiit, putarunt ecclesiae consultam optime, si illam a tanto scelere libéraient, denique cum nihil vehementius optent quam ecclesiae decus et incrementam, id temperatis fieri modis perficique prudentei՝ hortantur. Sciunt namque duo ill!
illustrissimi pariterque doctissimi domini՛, nedűm náturám repentinas páti non posse muta dones, verum nec artem. Qui enim, obsecro, fiet, ut labefactati, ne dicam perditissimi tamdiu mores [in] nascentis ecclesiae puritatem repente vertan tur? Noscunt insuper, alns nascentem indigere puellam, infantem aliis, diversis nubilem variisque grandaevam, coniectaque hominuni pravitate et temporum diversa consulunt
pro radoné tomporom esse remedía adhibenda. :
1 ContarenuS et Caraffa.
1
Liquet igitur, Paule Optime Maxime, finem esse omnibus [unum], etsi diversis gradiantur semitis.
Verum ut res tibi fiat perspectior, liaec ex ordine pandam. Primo equidem, in quibus conveniunt, enarrabo, secundo, in quibus différant, tertio alterius opinionis fundamenta, quarto defensionis mear causam soHdamque veritatem adducam, quinto absurda, quae ex altera nascuntur opinione, demum quid hac tempestate res poscat agendum. Te vero per immortalem obtestor Deum, attendus, obsecro, non poenitebit, spero, senem, religiosum, Theologum, Pontificem, denique coelicolam audivisse paululum de huiuscemodi disserentem.
iniecerit,
ubi nulla est noxa, nullum fructibus regressuque simul, partimque déclinant.2 3 Cum
2 ha legendum esse coniicimus, Cod. exhibet lectionem penitus corruptam.
3 Lege „Consilium quatuor delectonim“. Regesten p. 282 sq.
sacerdotein manus reliquum postremo, resignavit servatis convehiunt partim
debeatur, militant! stipendium, operario tuerces,
natura, te vero dominie! pastorem gregis, Christian! ducem exercitus et princípom, operări um
tibi ceterisque Pontificibus naturae divinoque iure deberi.
impartientur Christicolae, bene erit cum illis beneque cum ecclesia actum, praetextu, sed avaritiae fomite vel ingratitudinis vitio,
aut subsidia denegarint, cos te ad dandum compellere cogereque posse confitentur unanimes. Sed quinam prudens iustusque cogendi sit modus, hoc opus, hic labor est, hinc sen tontine variac rationesque diversão atque pugnantia fundamenta. Nam qui módúm hactenus observatum, litterarum scilicet retentionem, ceu simoniacum execran tur, alium quaerendum módúm naturae rationique conformem [volunt], nt hi scilicet vei superioris auctoritate cogantur vel anathematis gladio feriantur, qui debita stipendia aut subsidia denegarint. Sed quomodo sua studeant fundamenta rationesque corroborare.®
operae pretium est videro. Attende, quaeso.
Etsi illustres et doctissimi víri exhibitis spiritualibus ad dandum temporalia cogendi Christicolas tibí tribuant facultatem, vitupérant tarnen subscriptam gratiam a Datarlo rețineri; cum eniin propterea retineatur, ut dot danti pecunias, ac deneget dare negantibus, quis dubitat, actus huiusmodi simoniacos et naturae rationique contrarios esse? ldque fundamentis aliquibus firmis subtiliter suadere conantur et primo, omni Pontifici incumbere ex officio servare, tueri ас pascere dominicum gregem. Nain asserente Petro, [se] non modo diligere Serva torem, verum vehementer amare, dictum est ei: Pasce oves meas, pasco agnos meos. Boni vero pastoris est, pro ovium suarum salute vel vítam i psa m profundere, quod cum a Paulo in Pontificis persona dictum accepimus: Sapientibus et insipientibus debitor sum.
turn etiam maxime in litterarum suarum frontispicio se sacrum servum servorum Dei piissime eonfitetur.
Addunt praeterea et quideni doctissime, bonum ex integra causa constare, malum autem ex una tantum, quam ob rem licet aliquis finem sibi praestituat optimum, ut puta captivorum redemptionem, si actum tarnen elegerit ex sui natura deformem, ut est in exemplo furări vel foenerari, non propterea talis actus ex huiusmodi fine erit a. maliția depnrgatiis; impimn est eniin facere mala, ut bona eveniant.
Tria compositionum esse genera, Paule optime, non ignoras. Alteram, quod Pontifices veluti terrenarum rerum domini facere consueverunt, alteram autem, quod potestatem coelitus datam exercuere, idque [in] duo distinctum seis. Unum enim in delictorum poenam, ut puta si quis violentas in si simoniae crimen commiserit, vel si infidelibus arma praestiterit, et facinus, nulla deifique culpa, ut si quis benefícium Prima duo iuste Heere ambigit nemo, et in tertio etenim pascenti gregem et lac et lana ab ovibus auctore Paulo prima ad Corinthios, quin immo ipsa in vinea Domini [esse] eadem sententia plane fateantur, consonum est disseminatis spiritualibus temporalia
Quae si vultu laeto ՜ animoque lubenti verum si non paupertatis vel quapiam alia iniusta via debita stipendia
His praelibatîs su u m sic armant Achillom : quomodocunquc est alicuius rei spirituális in temporalem eommutatio, actus est ex sui natura detestabilii et simoniacus, sed ita հէ, ut subscriptas gratiae fidelibus retineantur.4 Dat enim Datarias largienti pecunias, nolenti denegat, ncc donarct. nisi esset pecuniam accepturus, nec contra darentür pecuniae, nisi esset supplex signatam gratiàm habitaras. In praxi autem huiusmodi commutationem esse, quis sani capitis deneget? Profecto nemo. Verum si qiiispiam dixerit. actum huiusmodi provide non esse faciiiörösum, quia pecuniae non tamquam pretium, sed velu ti stipendium exiguntur, id dictum esse subtiliter asserunt, sed sibi constare minimé: non enim propterea Het, quin actus ex sui natura deformis fiat a simoniaco scclere alienas, quod exemplo declarant. Nam si quis altarlas coniugem ratione, quia pulchra est, adamaret, quia vero illius uxor, dotestaretur, non propterea actus huiusmodi posset a maliția excusar!. Si vero diceret alius. Datariam non subscriptam gratiam, quae iam facta est, sed litteras. quae confectae sunt testimonium, in temporales pecunias comunitare, arguant aequo id simoniacum esse, ac si spirituális gratia commutaretnr. Sunt etenirn litterae huiusmodi veritatis testes adeo spiritual! annexae gratiae, ut ipsas spirituales negare videatur absurdum. Verum si quis commutationem roi annexae spirituali in temporale simoniacum non esse dixerit, hunc cum Paschal! [in decretis C.]5 prima, quaestione tertia, can. VII: Si quis ohiecerit, d esi pere arbitrantur. Arguant praeterea dictum illud de stipendie: Ubi stipendium exigitur. attenditur proporție stipendii debit! ad labores6, in casu vero non ad stipendium habetur ratio, cum enim plurimi pcrsolvere stipendia [non] tenca n tur, a quibus exigitur nihil, vol qui integras non persolvunt decimas, noc Pontificis pro obtinendis gratiis limina calcant, multi vero integras persolventes decimas, at in Galliarum et Hispaniarum partibus, dispensationes gratiasque obținere cupiontes non solutis pecuniis minime eonsequuntur. Attenditur autem proportio gratiae; quibus étenim gratia conceditur maior, amplior ab iisdem exigitur copia pecuniar um. Addunt tertio7, actum eiusmodi Evangelio repugnare;
cum etenirn sit gratis habitus, gratis est dandus, ut Salvator inquit: Gratis accepistis, gratis date;
répétant autem, Salvatorem dixisse, gratis dandum, non autem intendendum gratis dare. Quoad earn partem vero, quae Pontifiais est, sic arguunt, non Heere, cum enim sibi ex officio incumbat gregem pasccre, non poterit pro quavis spirituali gratia quiequam capero, ut inquit divus Thomas 2. 2. quaest.
100, articulo tertio in responsione ad tertium, quin immo vac sibi, nisi Christi fidelibus inservierit, si non evangelizaverit, si denique non paverit, ut in simili de se referí Paulus prima ad Corin thins 9:
Si enim evangelizavero, necessitas mihi incumbit, vae autem mihi, si non evangelizavero. Addunt secundo, si Pontifex pro aliquo spirituali munus acciperet, comrnitteret Simoniam, sieni et alius homo, ut inquit divus Thomas quarto sententiarum dist. 25, quaestione tertia, articulo tertio in responsione ad 2 : igitur a fortiori vol saltern a simili, si pro spiritual! gratia pecuniam capiat; turpius enim est vol saltern aeque tur pc, pro re spirituali sibi pecuniam vindicare. Tertio, si, quod absi t, Papa spirituelle pro rebus temporalibus ecclesiarum claret, simonia non excusare tur, igitur a fortiori vol saltern a simili, si pro pecunia vol aliis rebus saeculi spirituelle largiretur. Quarto non est dubiurn, quod Simoniam comrnitteret, si quis aliquod spirituale debitori suo daret, ut, quod suum est, recuperarei, ut praefatus ait doctor ubi supra; igitur a fortiori, si spirituale, ut, quod est alterius, acquîratur, cuiusmodi in compositionibus passim ac propalam fieri sólet.
4 Coi: tribuantur. 5 Cfr. „Consilium“ 1. c. pag. 284. 6 In „Consilio“ dictum illud hoc ost: „Id quod
•exigitur, pro stipendie exigitur secundum proportionera stipendii debit!, non secundum proportionera gratiae, [quae fit“.
Regesten p. 286. 7 Cfr. „Consilium“ 1. c. p. 285. 283.
Hace sunt, Paule prudentíssimo, quibus celeberrimi pariterque et peritissimi [viii] opinîonem
•suam firmant, fülein nt meque tanti anctoreni sceleris ćrim inan tur. Verum cum nihil sit i m man ins,
1*
4
quam neglecta fama veritatem nolle tueri, his inecum e coelo deducția earn defensurus accesai, пес mi reris. obsecro, si hodie religiosum, senem, Theologian, Pontificein ас denique coelicolani sensoria impendió succensentem. Nam etsi catholicae ecclesiae Pontificibus plurima quidem obiicere sedera non dubitarunt, nullo tarnen graviori foediorive, quam haereseos crimine . . . . ,8 Quis etenim vel vir sanctissimus non est condtatus ad iram, cum tali sensed! se vulnere saudar! ас cum simoniaca labe deformes et haereticae, immo et haereticis deteriores sanctorum sententiae censeantur? Aequum te mihi praebebis iudicem, si zelo commotus quaedam concitatius dixerim, quam aetas, profess!о, dignitas statusve exposcat, et ne te diu obtundam taedio, quibusdam altius repetitis rem perfecturus exordiar. Audi, obsecro.
8 Forsan acciisavere.
Vix pullulant, optime Paule, Christianae lidei germina, cum Christi fideles ad beatorum pedes Pontificum pro consequendis gratiis commearunt, quibus acceptis ingentem terrenarum copiam rerum affluenti liberalitate donaban!. Nain si hominibus est a natura tributam, ut his innúmeras impendant gratins, a quibus temporalia perceperunt, quanto id credimus insertion firmius, cum copiosos spiritualium rerum thesauros longe fuerint assecuti, praesertim cum viva fides charitate comité tepentium corda hominum inflammaret. Quam ob rem nulla praeeunte expostalatione tot nitro profundebantur ab illis, ut thesauri ecclesiae omnium admiratione crescerent in immensum. Verum successu tempói uni crevit hominum maliția, refriguit charitas desiereque sanctorum miracula patrum, quibus homines ad ditandam trahebantur ecclesiam, effectumque est propterea, ut plerique paupertatis praetextu habitis gratiis pro stipendie genuflexiones proque subsidio verba redderent gratiosa. Quocirca erant supplices et mendaces et iustitiae rei, quin et videntes ministri thesauri ecclesiae mendicitatem, пес ulla ex impensis laboribus aeris [se] adstringi mercede, vix per annum Summo Pontifici diplomata praesentabant.
Implebant proinde clamoribus ac querelis omnia clamantes, satins illis fuisse consultam, si ampliora subsidia praestitissent celerius expediti, quam confecto fere senio Romae perfecția rebus nullo praestito subsidio ad pátriám remeare. Quibus cum maxime consulere opportunaque adliibere remedia exoptarem, subiit in mentem tritura illud apud Theologos, posse Christi fideles susceptis spiritualibus ad largienda temporalia cogi. Exspoliavit eniin Apostolus ecclesias plurimas accipiens Stipendium ad ministerium Corinthiorum. Memorque praeterea levitici praecepti. quo compellebantur voventes certo quodara pretio redimere vota, et si paupertatis onere gravați fuissent, sacerdotum iudicio ac sententiae se subiieiebant, nil profecto facilius, tutius, consultius, denique mitins fore duxi, quam post gratuitam spiritualium concessioner retentis gratiarum litteris Christ!
fideles debita offeree stipendia etsi nolentes habere compulsos.
Haec praecepi Datarlo : Subscriptas a rae gratiarum diplomatibus id perpetuo sit tibi menti, nullo prorsus accepta stipendie cas pauperibus élargir! ; at si illis ea fuerint fortunan bona, quibus posshit laboranti pastori stipendia ас patri subsidia exhibere, piis hortatibus pete decretam subsidii et stipendii taxam. Quod si audierint, bene cura illis tura et ecclesiae érit consultara, si viel dimidium ex eo fuerit diminutum ; at si vel avaritia, ingratitudine vel ecclesiae contemplu impenderé denegarint, abnega et tu collatac gratiae testimonium non veluti illius pretium acccpturus, sed in non observatae iustitiae ac ingratitudinis mule tara. Iam pridem igitur, Paule optime, collatis spiritualibus terrenarum stipendia rerum Christi fideles ceu divino naturacque iure debita Summo Pontifici tribuebant. Non igitur haec a me reperta quis putet, quae natura docuit, praecepit Deus ususque firmavit. Quae vero instituerim ego, ration! esse conformia, quis poterii sanan mentis denegare? Nonne instara est, iustissime
э
Paule, ut oculi, qui culpa clauduntur, aperiantur et poena? Nonne et aequum, ut ab ingratis collata beneficia auferantur? Nonne et sanctum, per immortalem Deum, ut qui patri pastorique su o debita subsidia ас stipendia lărgiri remuant, iisdem,9 quae non sunt illis a pâtre debita, iure óptimo abnegare?
(’unique пес gratine пес gratia rum indicia impiis iniustisque illis a Pontificabas debeantur, quid mirum i gitar, si non collatae gratine, quae iure negări possent, sed gratiarum litterae denegentur? Verum actus huiusrnodi nullám redolere simoniacam pravítaíem, ex ipsius simoniae definitione apertissime constat. Nulla est in Pontifice stúdiósa emendi vendendive voluntas spiritualem gratiam, quae millo potest pretío compensări, nulla etiam in Datarlo vendendi gratiarum assertiones vol veritatem ipsam, sed co res tendit, nt seclusis clamoribus, querelis, scandalis, denique litibus valeant Sum mi Pontifices iuribus uti pacifice suis. Dat enim plis et gratis filiis, abnegat impiis in sceleris commissi poenam.
igitur nec simonía.
9 Cod.: ut quae patri .... lărgiri renuuntur ab iisdem quae non ...
Hue accedit, licere Pontificibus eorumque ministris -elargitis spiritualibus exigera temporalia non ceu spiritualium pretium, sed valut debita stipendia aut subsidia, ut peritiores Tbeologi sentiunt.
Cum autem id operetur Datarias, idque efficiat tarnen litterarum retentione, consen taneum est fater!, nullum in tali actn facinus simoniae videri. Inquiunt actum esse de sui natura deformem, inventumque fuisse módúm ad spiritualium commutationem ac mercaturam atque propterea abolendnm. Ego vero, piissime Paule, iustissime institutum ostendam. Tu vero attende, precor.
Dilaturus ego, sapientíssimo Paule, cuín fundamenta turn secus sentient!um rabiones id primam notatu dignum occurrit, human! generis Redemptorem destinaturum discípulos ad hominum salutem divinique eloquii manifestationem eisdem talia demandasse: Emites praedicate, appropinquabit regnum coelorum, infirmes curato, mortuos suscítate, leprosos mandate, daemones eiieite, gratis accepistis, gratis date. Quod licet primo oculorum obitu doctissimis et praestantissimis viris com pos! tienes simoniacas opinant! bus facere videatur, si tarnen profund um dominie! sermon is sensum cum sanctis doctoribus excerpere desideramus, concesso Christianae militiae ducibus stipendie, tantum pretium prohibitum esse perspiciemus. Audi, obsecro, Hieronymum Domini sententiam exponentem. Ecce, ait, ego magister vester et dominus absque pretio vobis hoc dedi, ergo et vos gratis [sine] pretio date.
Sequitur et euin Chrysostomus asserens, Redemptorem spiritualium mercaturam prohibuisse, cum inquit : Gratis date, (’oncers est et divus Gregorius, qui in eiusdem litterae expos!tione ait: Praesciebat enim Dominus, nonnullos donum accept! spiritus in usum negotiationis inflectere et miraculorum signa ad avaritiae obsequia declinare, propterea inquit: Gratis date. Sentit idem doctissimus Thomas...10
Pauli epistolam ad Corinthios, ait enim: Gratis date, gratis sine pretio, non gratis sine stipendie.
Quod autem stipendium capero ас exigere liceat, declarat divus Gregorius in expositione dominicae sententiae divi Lucae: In quameunque domum intraveritis. Inquit enim: Si pax nostra recipitfir, dignum est, ut in eadem domo maneamos edentes et bibentes, quae apud illos sunt, ut ab eis terrena stipendia consequamur, quibus praemia patriae coelestis offerimus. Unde etiam Paulus liaec ipsa pro mínimo suscipiens dicit: Si nos vobis spiritualia seminamos, mirom est, si carnalia vestra metamos?
Colligitur idem experientia duce, si gesta a divo Paolo recto indicio perpendemus. Nam etsi gratis praedicaverit Evangelium, exspoliavit tarnen ecclesias, accipiens stipendium in sanctorum ministerium.
Patet denique idem ex contexto evangélico. Postquam etenini spiritualium mercaturam prohibait Dominus, debitum iure divino stipendium declaravit inquiens: Dignos est operarios mércédé sua.
Quantum vero inter pretium et stipendium discrimen, licet non te latent, Paule optime, non ab re tam
10 Forsan exponens.
6
palám referre put,avi. Est namquc pretium venditianis finis, ut refert Aquinas Quoi. 60 que 2fla 1 militantis stipendium. Potest esse sine labore pretium, sed néquit esse sine labore stipendium, Alterum mercąturam arguit, alterum industriam vel virtutem. Id est peculiare pretio, ut plus offerenti vendendum detur lubentius, quod est a stipendie alienum, non etenim fidelis Christicola esset a Turcarum tyran no vel maximum stipendium accepturus. Habet et pretium deformitatëm quandam annexam, ut mer catara, quod ipsi stipendie minime congruere reperimus. Quamobrem nulii doctorum virorüm. admirationi futurum arbitrer, cum dixerim, actum, que et Pontifex et Datarius spiritualia subministra!, esse gratissime datum, licet debita teniporalium rerum stipendia exigantur, at vero secundo actum aliquem spiritualem dici vel ex principio, ut consecrado ećclesiarum, missas celebrare aliaque huiusmodi ortu m haben tia ab aliquo spirituali in sacerdoți bus exsistente, vei radoné finis, ut docere veri ta tem, quae licet sit spirituális, potcrit tarnen a gentilibus nihil spirituale habentibus cdoceri. Utrumque istorum bene et perperam posse exerceri non am bigi t divas Aquinas Quoi, ubi supra. Qui etenim largi tur spiritualia, si intendit actum vendere, Simoniam committit et mortaliter peccat, cum enim sit pretium in venditione finis, tunc temperaba essen t velut tinis primo i riten tus; verum si quis poneret huiusmodi actus finem primo intentam Deum Optimum Maximum, temporalem autem finem censecutivum vel media ad finem, nullum esset in casu pretium, nullum facinus пес simonía, quod clarins habetur ex divo Gregorio exponente illud Lucae: Dignus est operarais mercede sua. Ait-enim: Quo iure consi- derandum est, quod uni nostro operi duae mercedes debentur, una in via, altera in patria, una, quae nos in labore subsistit, altera, quae nos in resurrectione remunerat; merces ¡taque, quae in praesenti accipitur, hoc in nobis debet agere, ut ad sequen tem mércédéin robustius tenda tur. Verns ergo quisque praedicator non ideo praedicarc debet, nt hoc tempore mércédéin accipiat, sed ideo mércédéin recipeŕe, ut praedicarc subsistât. Quisquís namquc ideo praedicat, ut hic vel laudis vel muneris mércédéin accipiat, aeterna procul dubio mercede sc privat. Cum audis igitur, dare Pontificele spiritualia pro teniporalibus, vel ut temperaba consequatur, si finem ea intendit ultimum, procul dubio Simoniam committit, si vero intentas finis est Deus, ccclesiae instauratio, animarum salus, ea vero sint media ad coiisequciiduiii finem, nullum est facinus, nulla est mercatura. Sic etenim et Apostoli pro tempói alibus praedicabant. In ac tu vere spirituali ex fine, ut est veri ta tem docere, si quis intendit vendere finem ipsum, ut puta veritatem, non potest a simoniae sedero excusar! ; at si intenderet vel suas locare operas vel ¡uro uti pacifice suo, vel collatis spíritualibus tomporába non ut pretium, sed ut stipendium exigere, nulii érit peccato obnoxios. Cum autem Datarii actus sint ex fine tantuinmodo spirituali, potest enim vir coniugatus actus huiusmodi exercere, si eos non intendat pretio dare, érit a pra vitató simoniaca prorsus immunis. Add o postremo, ad corninutationcm plurima requiri debere:
primo quidem pactum pretium, secundo valoris aequalitatom rei ad rem, tertio ut res, in quam fit commutatio, finis liabeat rationem, dem um, ut danti plurima detur facilius, non danti penitus denegetur, e quibus facile quis colbgere potest, nullum esse [in] Datarii actibus cominutationein. Non etenim pactum est ibi pretium, пес valoris attend!tur aequalitas subscriptaruni litterarum ad temporada tanquam finis; dantur enim pauperi bus plurimis millo temporali prorsus recepto, negau tu r denique ditissimis multis iniusta petentibus, etiamsi ingentem pecuniarum copiam pro Pontificis subsidiis profundere vellent. Cum igitur gratis sínt a Pontifice collatae gratiae nullaqiie sit ex Datarii parte commutatio, ruit amatas Achilles vel, ut rectius dicam, paralogismus sive fallacia non causae ut causae, putant enim dato spirituali temporada capete integram commutationis exprimere causam, vel fallacia consequentis, arguunt enim ad propositionem habentem pluies causas veritatis ab una illarum, quod
11 Ita Cod. ; nunc: Quoi. H, art. 11.
7
sí haberet roboris firmitatem. procul dubio celebrans officium pro distributionibus quotidian is Simoniam pałam eommitteret. Dat cn i m iile spirituale non daturus aliter, nisi sciret se tempo ralia, accept uruni, ex alia vero parte non tribuerentur temporalia, ni peteret eCclesiam divinaque ibidem celebra ret.
Exemplum vero de adamante alteráis uxorein, quatenus pulchra, non quatenus uxor, nihil ad rem;
impossible est enim, actum huiusmodi non esse ex sui natura deformem. Actus vero, qui ex Datarlo proficiscitur, est collatis gratas spiritualibus temporalia deinde peterc et exigere, id vero inste rec toque fieri posse, liquet ex divo A quínate, inquit 2. 2. quaest. 100: Collatis spiritualibus gratiis licite possunt a. potentibus et non volenti bus dare exigi temporalia non tanquam spiritualium pretium, sed cen debitum stipendium. Nec obstat adducta ratio de proportione stipendii debit! ad labores, cuín enim aliquis pro aliqua universitate vigi lat, laborat et opera tur, dignum est. ut is malőréin stipendii partem operan ti tribual, cui labores impensi mains praesti terhit iuvamentum; dignum ist amplius, eum patri malus debere subsidiam, qui ab eo maioris gratine suscepit beneficium. Adde quod praeterea a difficiliora petentibus mains expostulatin' subsidiam, ne tam sit facilis adi tus ad eorum dispensationem concession em ve, quae instissime pariter ac sanctisșhnis legibus explosa lucre, quod vero a petentibus gratins ot non ab alns exposeatiir subsidiam, id non mercaturae, sed pietatis est opus. Nam etsi cuncti Christicolae ad pia teneantur pracstanda subsidia, ab iis petenda institui, cum gravissime urgerețur ecclesia,1ճ quibus maiora beneficia conferuntur. Dico ad tertium, et Pontificem et Datarinm gratis dare, licet debita stipendia exigantur, ut ex praehabitis colligere i|uis facile potest. At si retentis diplomatibus eos cogéré, quos voti facérét compotes, ad débita reddenda stipendia sen subsidia spiraret simoniacam pravitatem, nonne et bullarum retentio pro percipiendis annatarum fructibus cădem infamia laboraret? Quocirca ne dicam qui mihi successere Pontifices, de quibus, cum panel sint, non fore quid curae autumant, verum et alii complures, quorum memoria nulla tempo rum delcbitur edacitate, crunt hac improba eluvie defoedati ; etenim lain diu litterac sigillatae13 benigne daban tur decretis per provincias fructuum collectoribus, qui ingratos accepți muneris et reddere ecclesiae debita renuentes vel anathematis vinculo14 vel iuris potestate conipellerent.
< ur postea Pontificum consilio, solertia, prudentia et gravitate putas fuisse sancitum, ne debita frugum abnegantibus portionéra de cetero largirentur? Ni quia plurimi vel avaritia, ingratitudine vel impietate quad am devicti petentibus inra debita denegabant? Cumque vel iuris cogebantur auctoritate vel anathemate necabantur. tune rixarum susurri, odiorum fontes, bellorum tumultus, ecclesiae damna innumeraque damnorum genera faventibus et illis principibus hiñe indo scaturiebant. Quodsi subscripta gratiarum diplomata in futurum nitro dabuntur, deinde vero Christi fideles quibus consulunt mediis debita persolvere compellentur, nullis sane er it ignotum, cadera vel fortasse maiora, cura immitioribus mitigentur, incommoda, detrimenta, discrimina scandalaque deifique suboritura.
Quae vero sunt Pontificem tangentia argumenta fácil lime diluuntur. Non posset enim Pontifex ex quacunque dispensatione gratiarumve concessione temporalium quicquam accipere, si sibi ex ecclesiarum proventibus statuta stipendia forent, ut et doctissimus docet Aquinas. Verum cum ea non modo ¡Hi non sint integra, sed vix minima porfío fere, lice bit igitur seininatis spiritualibus metere temporalia, cum nemo stipendiis militet suis, debeat et qui arat, in spe arare, et qui seminal, in spe liuctus percipiendi, nt inquit Paulus ubi supra. Fateor deinde Pontificem certo actum committere simoniacum, si pro spirituali munus capiat. Habet enim munus et pretil nitro rationem. Verum si concessis gratiis spiritualibus temporalia capiat non ut pretium vel finem ultimum, sed ut media ad cousequenduiii finem, qui Deus est Optimus, id inste sibi Heere, siciit et ceteris ministrantibus sacra.
12 Cod.: in gravissimis urgeretur ecclesia. 13 Cod. : sigillo nitro. 14 Cod. : iugnlo.
8
non ambigo. Non etenim propterea inservit Evangelio, սէ tempo ralia condeie, sed propterea exhibiție spiritualibus ea accipit, ut gregem suum pascere tuerique possit Deoque Optimo Maximo et commodius et sanctius famulari.
Per idem patet solutio ad rationem, quod, si quis daret spirituale debitori suo, ut, quod suum est, recuperarei, Simoniam committeret. Si etenim id primo intendit, id luce meridiana est clarins, at si finis est Deus, pax ecclesiae animarumque sains, et consequenter, quae sua sunt, recuperare intendat, nullum committitur facinus. Idque Apostolorum exemplo manifestatul՛, qui licet Evangelio inservierint ас verbum Domini praedicaverint, gratis etiam pro temporalibus laborabant, non intendentes ea ut finem, sed ut media ad tinem facilius consequendum. Possem, Paule prudentissime, ex divi Bonaventurac, Iohannis Scoți, Adriani VI. Pontificia Maximi aliorumque plurimoruni virorum sublimium doctrina secus opinautium fundamenta facile paucisque evertere. Qui etenim, etsi spiritualium horrent mercaturam, labores vero, quibus sánctissima ministrantur, emi vendive posse rationi divinaeque legi con somi m arbitrantur. Cum etenim dederit Dominus filii s suis Levi décimas Israel ut pretium ministern, quo inserviebant in tabernáculo foederis, pretium vero negotiationem arguat, cumque spiritualia vendi nequeant, reliquum est labores, quibus administrantur, posse vendi liebre. Ne tarnen eos ceu suspectes indices testesve reiiciant. Sunt en i m duo ex Franciad familia, alter vero composiciones huiusmodi exerçait ас approbavit divi Thomae, quem ipsi non ab re ad sidera tollunt, secutas dogmata, comm .... cationes.
Liquet igitur ex dictis, nullum me facinus instituísse, non Simoniam, scelus denique in hac re nullum, sed et petentium saluți, ecclesiae indemnități expeditionumquc et facilitați et celerități pio consuluisse affecta. Quam ob rem ea non te moveant, quaeso, quibus suadere nituntur commoda, utilia, denique decora et tibi ecclesiaeque futura innúmera, si eorum faveris opinioni meque cuín plurimis simoniaca labe deformem pro nun tiaveris; agnosces etenim facile, id vel in gloriam vei in perenne dedecus esse cessuruni, si his, quae dixerim, aures praebebis. Attendus audi, obsecro.
Inquiunt praeclarissimi viri,15 millo te posse telo certius et securius Lutheranos schismaticosque conficere, non matere splendoru Románam illustrare ecclesiam, пес via faciliori Christianam restaurare rempublicam, nec denique clariori exemplo Christicòlas ad virtutum studia, ad Christi obsequium, ad huius sanctae sedis benevolentiam ac pietatem oppido concitare, quam si compositiones huiusmodi ceu nefarias, rationi divinaeque legi contrarias obliteraras. Cum etenim universa Christi familia speret longe a te maiora, quam a nascentis ecclesiae principio a quovis sanctissimo doctissimoque Pontifice exspeetaverit, audita tarn praeclari facinoris fama, te veluti soleni demissum coditas admirabitur, venerabitur ac complectetur. Sed proh immortalem Deum, quid posset haereticis evenire felicius, quid unquam ill is fuit optatius? Dicerent enim, iamiam diu clamavimus, quo usque clausas obturatasque serpentium aures agrum dominicum demolientium percussit veritas ac penetravit? Audite intelligiteque, Christicolae, nonne veritatem scripsimus et praedicavimus, cum impiam Romanae ecclesiae tyrann idem et Babylonicam captivi tatem ves tris inculcavimus auribus oculisque legenda obiecimus? Nonne propterea fuimus morte16 mulctati, aerumnas, calamitates persecutionesque patimur perpessique fuimus? Felices nos igitur, qui persecutionem propter iustitiam pass! digni sumus coelorum sedibus, ipsi enim aeternis incendiis involventur. Negabunt tersan amplias, crudelem demortuos, immo et praesentes Pontifices exercuisse tyrannidem, qui sub pietatis specie tamdiu simoniae facinus concesseruut. Christi fideles depauperarant, ad pompam gulae ventrisque oblectamenta, ad explendum exitialis libidinis incendiam, ad ditaudos consaguineos? lam ipsa claríssima veri tails tuba quod multo emicuit tempore cognoscentes
15 Cfr. Regesten etc. pag. 287. 16 Cod.: autem.
E contra v
Macedonio deteriorem tecum in perditionein, Nam ex certa.
vendidisti tarndin.
is inserentur:
cum si super sc hniusmodi Diccnt forsan : qui ad implendas Quid mirum igitur.
Puntilicein suscepiseet I leu miseri.
insatiabileS a
coningem proniiserat ad Lutheri rob is non Clinique et veluti a Spirit։։ Sánelo illám Quid minim, si ea erraverit ас pertractavit. quid sinioniacis, iranio et Pecunia tua sit
— ---is ас Filii serrara՝
O igitur ingeniera gloriam Sanctus Paulus Ili՜ vir noliilissimus.
՚ ՜*."" ,ր1ր1Ա hľmataque suscipienda propoiiemus. respondebunt extemplo-
...
írÄBSSF1...
. - contl a vero Christi fideles scandale funcstissimo ferien tur taindiu habuinius pro pastoribus lapos, pro principiáis tvrannos,
et nulle tempore pen túram, cum haec tuis annalibus i
10
i Apostolicaeque Sedia ne te nobiscum una eondemnes.
quantum dedecoris et infaniiae.
postením. Nam si cu t est speciesem
si ab illis ob aliorum
—, sic illa non suo At si , se fecisse fat er i, ас
confirmabis. x---
auc tori tate. Quodsi te nulla schismaticorum haereticorumve gloria пес noștri nietas cominovet, ut te certe seio moveri, tibi sis pi us. tui non immemor, i.
Nain si sublimium auctoritate virorum commotus me damnaveris, Paule, nonne et te aliosque compluies, quiRomanai» ecclesiam iuverint, auxerint ac illustraverint, consimili mucrone necabis. Quandoque si in mea institutione est, longe proferto magis esse in his perspectissimuin ent, qui illám et diu servavcrunt et diuturna consuetudine comprobarunl. Perpende, quaeso, sublimi tui ingemi nu icio praesentium hominum mores et usus, temponim malitiam, haereticorum saevitiam, sclnsmatieorum immanitatem, Principum discordiam decretumque a te concilium, quaeve passent ex bis heile exon Sunt siquidem conciba vastissimis maribus perquam similia, timendi sunt scopul. ventorum aNatus, procellae. piratae, Syrtes. Scyllae, Sirenae, Charybdes abaque quam plurima. Nec velím existimo ea me dixisse praeterea, ut tibí iniieiam alimenta timons. Novi enim animi tui magmtudin fortitudinem atque constantina., scio eandorem ac pietatem, sed ne tantum viventibus tribuns, ut nos. qui iam naturae concessimus, oblivione vel infamia pendas. Quodsi compositionuni amotionem ecclesiae instauration!, Christi fideli um saluți, haereticorum schismaticorumque intentioni futuiam perspexeris: ad hoc ego te non modo veluti ad summáé landis studia հօրէօր, șed per immorta em obtestor Deum. veils cas, Apostolice tarnen Sedis, noștri tuique honore dignitate ac auch» tak servatis, quam citissime summovere. Tantum etenim et tibi ceterisque Pontißcibimglorme Lutheiam*
et schismatici* ignominiar afférét, si manifestata compositionum institua ao aequitate nullo prorșuș stipendie vel subsidio accepte spirituales gratins lar gier ii
reu naturae divinaeque legi contrarii* desistes in
salutem suique animi magnitudinem ea, quae vel maxime licent, cum non expédiant, non operan, et longe deforme ea, quae sunt naturae divinaeque legi contraria.
impulsu, sed aliorum consilio. hortatu, vel ipsa cogente necessitate depellere ac detestan.
haereticis moderatam: his telis schismatici atque haeretici confodientur, cum omnium admiratione dicetur:
»cripserit Galatis: Si circumeidimini. nil vobis proderit Christus, so tarnen puriheavit m templo 'circumeiditque Tiinothenm. Itaque si eorum favebis partibus, sic Lutheranos schismah«)sque mtihcie», sic Romanara illustrabis ecclesiam acSedem A postoi ica m cxaltabis. Hic ergo no >1֊ en pu am ՛ ho.- erit amplissiraura paterni uoraiuis patriraonium snccessoribns nostrispraedecessores habuisse haereticis deteriores. At inquis forsan. qui mihi suadent talia, viri sunt prüdentissiini, probatissnni merque et Apostolica« Sedis amantissirai. Fateor omnia, quid tu? Nurn propterea Romanan, eeclesram. nos teque tanta foedaveris nota? Abstrae igitnr, Paule optime. Kara si «raquam causa maxima prudenta »ra o tuo fuit decidenda indicio, hane tantam esse existimo, ut ex ea Christiana« religioiiis honos, ł on շ fama, Sedis Apostolica« dignités, haereticorum schismaticorumque vel glona vel dedetu^՚
pendeat Sic enini Romana« ecclesiae tyrannidem ac Babylonicam captivitatem. quam 1 1 p
impudentissimique homines vel sacrarum litterarumauctoritate probare non yaluerunt, tua ірмj sentónէ»
Actum est de Apostolica« Sedis dignitate deque Romanar ecclesiae summorumque I ontificum
11
qui licet sacris initiât! perenni obedientiae voto se
vel petulantiae, voluptatum adducti, vel tantîlla in superiores compulsi Deum, religionen։, vestes ac om nem denique frontibus descrentes ex elaustris catervatim tan taque rcligionum et infamia et iactura, Namque i<l nostro vix aovo jiro unios regn i aureornm allectis aucupio nitro consulitur.
scelerum libidinumque maculis loetidissimi, venatores, eaupones, vernae lusores, . qui Deo vivent։ in a ris eompositionum inspecta licentia ас aequitate aliisve prudentisshnis, ut adsoles, causis adductus cas abolondas non esse décernas, ne cuncteris, obsecro, funestissimos ammovere abusus, qui ita inexplebili hominum avantia irrepsere, ut liane Sanetissimam Sedem cuñete fere terrarum orbi ingratani.
molestam, contemptibilem reddiderint, quin et vehementissime odiosam. Non enim sanetissimis conciliorum summorumque Pontificum instituas nisi ex urgentissimis pariterque ex iustissimis causis derogabatur. At proh dolor, id est introduction eorum cupiditate, ut, quae nee ipsis Pontificibus lieeant, nulla habita personarum temporumque ratione, creberrime admittantur atque, ut cetera taceam illud unum adducam religiosorum exemplum, qui licet sacris initiati perenni obedientiae voto sé mancipa verint, quin et quidam religion is suae coenobia an nos plurimos moderarint, turn vel perpetrati sceleris poena perterriti, vel terrenarum rerun։ desiderio inflammati,
oblectationibus incensi, vel inconstantia ac levitate aut obedientiae fuga a indignatione aut sceleratorum hominum hortatu <
bene beateque vivendi modum formamque perfrictis egrediuntur cum incredibili Christi fidelium scandale quanta nulla unquam hominum memoria fuit audition, salute recuperationeque nunc passim palam duorum offertur et datur, quorum pleriquc, ut sunt omnium
consimilia sibi exercitia struunt, fiunt aucupes, piscatores, venatores, c.~
alchinostae, parașitae, Ionones, itinerun։ latrones, quodque est diet։։ horribile, 4...
sanetissimis iam din corpus dominicum obtulerunt, centurionuni apparitores, ne dicam earnifiées.
Пос ։taque, sanctissnne Paule, ас aliis compluribus seclusis abusibus, quos, ne longa dicendi
»■l ie molesteris, obticeo, quas institui compositiones, ut sunt iustissimae, sic crunt universae Christianac reipublicae iucundissimae. Verum enimvero si stat, Paule, sententia haeretque fixum anime, me atque mne praesertnn, qui mecum ost Adrianus, vir doctrina vitaeque sanctitate illustris, damnare, nil nobis seito, officies, sumus enim Sanctorum cives et domestici Dei. ad quem iamiam redituri ecu ad iudiceuí aequissonum in beatorum concilio coetuque apellabimus. Tu vere interim te ipsum audi, te adliibe m consilio. confide, ut facie, in Domino, non erubesces, porgo coeptis, perfides certe, quae cupis, duce liristo Optimo Maximo, quern tui et comitem et ducem fuisse hactenus (breque, quoad vixens ex a reams aecepi. Plura praedicerem, sed tempos abnegat, vocor ad soperos, igitur noștri tuique mémo։
dm vive et vale !
12
LECTIONES.
A. ORIHAIS THEOŁOGORUM.
Dr. Hugo Weiss, P. P. O., li. t. Decanos.
I. Introductionem generalem in \ . et N. ľ. libros exhibehit bis per hebd. hora 11.
II. , Evangelium see. Marcum interpretabitur q unter per hebd. hora \ 111.
III. Graminaticam Arabicain offert boris doff.
Dr. Franc. Hipler, P. P. 0.
1. Theologiae pastoralis partem alteram docebit sexies per hebd. hora Հ III.
II. De arte catechetica disseret die Lunac et lovis hora Л II.
III. S. Thomae Aquinatis selecta capita interpretabitur boris deff.
Dr. Franc. Dittrich, P. P. 0.
I. Historiam ecclesiasticani primaevae ecclesiae trade! quater per hebd. hora IX.
II. Historiam ecclesiasticani novissimi temporis enarrabit sem el per hebd. hora del.
III. Repetitiones de historia ecclesiastica institue! semel per hebd. bora del.
IV. De arte Christiana disseret some! per hebd. hora del.
Dr. Henr. Oswald, P. P. 0.
I. De gratia et iustificatione tractabit, doctrinan։ de sacramentis expone!, res novíssimas edisseret quinquies vel sexies per hebd. hora X.
II. Selecta prophetae lesaiae capita interpretări perget bis terve per hebd. hora \ II.
III. Scholas grammatical de lingua Hebraica continuabit una cum exerciții« interpretatoriis ter per hebd. hora VIL
Dr. tul i us Marquardt, P. P. O.
1. De principii« et íundamentis ethicae christianae disseret quinquies per hebd. hora XI.
II. Repetitiones et disputationes de select!« theologian moralis capitibushabebit seinei per hebd. hora XI.
III. Historiam litterariam ecclesiae primaevae docebit horis deft.
B. BRIMAIS PHILOSOPH ŐRIT JI.
1>ր. Willi. Weissbrodt, P. P. 0., hoc anno Decanus.
J. Inscripționez Christianas ct antiquita tes quas vocant tradet ter hebdoinade hora IX.
II. Historiam artis antiquac imprimis sacrae enarrabit bis liebdomade hora IX.
HJ. k.xercitationes latine scribendi et loquendi moderabitur h. deľ.
Dr. los. Bender, P. P. 0.
ï. Históriáin generis humani primaevam rosque populorum orieiitalium enarrabit ter vel qua ter per hebd. hora XI.
11. l’ľimordia et fata linguae theodiscae exponet seme! vol bis per hebd. hora XI.
III. De praeeipuis historieis eorumqnc seriptis disseret semel per hebd. h. XI.
IA . Repetitorium historicum cum excrcitationibus criticis instituet հօր. def.
Dr. Willi. Killing, P. P. 0.
1. Botanicen docebit bis terve per hebdomadem h. Vlll.
11. De legum naturalium divinaeque rcvelationis consensu ter hebdómada disseret h. VIII.
III. < aleulum differentialem et integralem explicabit h. def.
IV. Selecta optices capita tradet h. def.
Dr. los. Krause.
1. lntroductionem in studium philosophise tradet bis per hebdomadem.
11. Logi cam ct noeticam docebit ter per liebdom.
Hl. Psychológiám exponet bis per liebdom.
ІЛ . Historiam philosophise medii aevi enarrabit semel per liebdom.
Publica doctriiiae subsidia.
, Bibliotheca Lyeci Regii, eui praeest Prof. Dr. Weiss, commilitonibus patebit diebus Martis ct Veneris hora JI—UI.
Instrumenta, q na e ad physieon, mathematical!! et astronómiám pertinent, asservat Prof. Dr. Killing.
CERTAMEN UTTERARIUM ET PRAEMIA.
Ordo Theologorum pro certamine Iliterario in annum subsequentem basce proponit quaestiones:
1. Ex instituto Regio: Data genuina iustitiae definitione eins species enumerentur, explicentur et quatenus ad Deum transferid possint, ostendatur; dein quomodo divina iustitia cum ceteris Dei attributis ас praeprimis cum satisfactione Christi vicaria convening discutiatur.
II. Ex instituto Scheill-Busseano : Quae differentia in prímáévá ecclesia episcopes inter et presbíteros
fuerit, exponatur. \
Ordo Philosophoriiin commilitones do praemio Regio certaturos quaerere iubet, quid Dante Alighieri in comoedia divina de rerum natura sentía!.
Certantium. cómmentationes latine conscriptae et more consueto signatae ante diem XV. Ianuarii a. 1884 Rectori Lycei exhibendae sunt. Victoribus praemia constituía: ex instituto Regio LXXV, ex instituto Scheill-Busseano C marcarum.
