Laboratoryjne metody uzyskiwania odwzorowań linii papilarnych z palców i dłoni zwłok N.N. osób - z praktyki LK KSP

Laboratoryjne metody uzyskiwania

odwzorowań

linii papilarnych z palców i

dłoni

zwłok

N.N. osób

-

z praktyki LK KSP

Daktyl osk opo wan ie zwło k jest

czynnością sprawiającą na ogół wię­

cejtrud ności niżpobieraniemateriału

porównawczego od osób żywych . Wykonanie odbitek opuszek palców oraz odbitek dłoni po kilku dniach od momentu zgo nu zazwyczaj nie s pra-wia trud ności technikowi k ryminali-styki ze wzg lęd u na fakt, że skóra itkanka podskórna pozostająwysta

r-czająco elastyczne, aby można było sp orządzić kart ę daktyloskopij ną

zużyciemtuszu.Trudnościz daktylo -skopowaniem denata poj awiają się

wówczas, gdyupłynął długi okres od chwili zgonu. Dodat kowym utrudn ie-niem wpływającym na prawidłowe

wykonaniekartysą niekorzystne wa -runki, w jakich przebywały zwłoki.

Zaawansowanyproces gnilny,dług o­ trwałe przebywanie zwłok w wodzie oraz oddziaływanie wysokiej tempe-ratury często sp rawiają, że tradycyj -na metodadaktyloskopo waniaza

po-mocątuszunieprzynosipożądanego

rezult atu . Zast osow an ie proszków ifoliidaktyloskopijnych czy też odle-wów silikonowych (mleczka kauczu -kowego) nie zawsze przynosiwyst ar-czająceefekty, odbitkisą zaś nieczy

-telne i nienadająsię do identyfikacji. W takich sytuacjach zdarza się , że

techn iklub ekspert kryminalistyki

od-stępująod dalszych czynności, uwa

-żającjeza bezcelowe.

Jeśli tradycyjne metody da ktylo-skopow ania zwło k nie przyn oszą

oczekiwanych rezultatów, konieczne jest zastosowanie metod c hemicz-nych pozwalających na wykonanie czytelnej daktyloskopii. W tym celu

należy amputować palce lub całe dłonieidostarczyćje do laborato rium

kryminalistycznego.Czynnośćta mo-że zostaćwykonanajedynie wzak

ła-S8

dzie medycyny sądowej na p odsta-wie postanow ienia prokuratora pr

o-wadzącego postępowanie związane

zokolicznościami znalezienia zwłok. Po amputacji palce lubdłonie należy

odpowiednio zabezpieczyć, aby nie

pomylić kolejności poszczególnych palców.Istotne jesttakże prawidłowe

przechowywanie materiału w celu ochrony przed niekorzystnym wpły­

wem czynników zewnętrznych (t em-peratura, wilgoć, owady). Zalecane jest zamroż en i e palców i dłoni, aby maksymalnie zm i n i mal izować postę­ pujące zmiany materiału (procesy gnilne).

Najczęści ej stosowa n ą metod ą

zabezpieczania jest nume rowan ie i opisywanie kopert bądź plastiko-wychpudełek(np.po filmach fotogra-ficznych), w których umieszcza się odcięty materiał. Należy unikać za-bezpieczania odciętych opuszek wlateksowe rękawiczki , zdarzało się bowiem,żew czasie transportupalce

wsun ęłysiędoich środka.Zabezp ie-czenie w ten sposób materi ału u

nie-możliwiało wykonanie karty d aktylo-skopijnej z zachowaniem kolejności

poszczególnych palców. W takiej sy-tuacji wykonywano tablicę poglądo­ wą, na której umieszczono fo togra-my, nie oznaczając ich żad nymi nu-merami.Podawan opod nimi jedynie

informację,z którejpochodzą dłon i.

W trakcie pracy z tak s pecyficz-nym materiałem dowodowymnaleźy zachować szczególne środki ostroż­ ności, ponieważ nieumiejętn e s toso-wanie substancji chemicznych może dop rowadzić do oparzeń (kwas oc to-wy lodow aty) . Przed przystąpieniem

do jakichkolwiek czynności wykony-wanych zużyciem odczynnikówche -micznychkoniecznejest zatem

zapo-znanie się z treści ą kart charaktery -styki poszczególnychsubstancjic he-micznych dołączanych przez p rodu-centów lub dystrybutorów. Nieprawi -dłowestoso wanienarzędzi o ostrych

krawędziach może równieżdoprowa-.

dzićdoskaleczeń,co w czasiepo bie-rania materiał u porównawczego gro-zi przeniesieniem czynników pato-gennych (bakter ie, wirusy). P odsta-wowym środkiem ochronny m, który

należy stosować w celu unikn ięcia zakaż en ia , są dobrejjakości rękawi­

ce ochronne lateksowe lub nitryiowe. Ze wzg lędów higienicznych należy zad baćrównieżoto,abysprzętim

a-teriaływykorzys tanewprocesach by

-ły używane wyłączn ie do czynności związanych z daktyloskopowan iem zwłok. Po zakończeniu czynności

sprzętoraz stanowisko pracy, p owin-ny zostaćzdezynfekowane.

Wciągu ostatnich trzech latzaob -serwowano wzrost nadesłanych do Laborato rium Kryminalisty czn ego Komendy Stołecznej Policjip

ostano-wie ń osporządze nie kartda ktylosko-pijnych na podstawie dostarczonych

odciętychpalcówrąkoraz dłoni N.N.

zwło k.Wroku 2004byłoich zaledwie sześć, w 2005 - dziesięć , a w 2006

już piętnaście .

Opuszki palców oraz dłonie d o-starczone do badań w tym okresie

charakteryzowałysięróżnymetapem przemian pośm iertnych. Począwszy

od opuszek w daleko pos uniętym

proce sie gnilnym , przez opuszki zmumifikowa ne o mocnopofałdowa­

nej i twardej strukturze, aź po zwę­

glone bądź narażone na długotrwał e działaniewody.Każdyprzypadek

wy-magał indyw idualnego rozpatrzenia i zaang ażowan ia eksperta. Dostar -czonydobadańmateriał byłw p

szej ocenieczęsto nieczyteiny,z wi-docznym brakiemzarysów linii papi-larnych, jednak po przeprowadzeniu złożonych i czasochłonnych proce-sów wizualizacyjnych uzyskiwano wyniki, które umożliwiały dokonanie dalszychczyn nościprocesowych.

W przypadku daktyloskopowania zwłok należy pamiętać, że zniszczo-ny naskóre kpalców i dłoni nie wy-klucza możliwości wykonania odbi -tek linii papilarnych. Do tego celu można wyko rzystać zarówno

we-wn ęt rz n ą wa rstw ę naskórka, jak iskórę właściwą .

Ze względu na warunki, w jakich przebywały zwłoki, materiał badaw-czy można podzielić na cztery pod-stawowegrupy:

- opuszki poddane działaniu su-chego powietrza (zmumifikowa-ne),

- opuszki będące w rozkładzie

gnilnym,

- opuszki pochodzące od zwłok poddanych działaniu wysokiej temperatury,

- opuszki poch odzące od zwło k

na raż onych na długotrwałe działaniewody.

Wśród większościekspertyz wizu-alizacyjnych,wykonanych w Labora-torium Kryminalistycznym KSP, doty-czących sporządzania kart daktylo-skopijnychzwłok, materiał nadesłany do badań stanowily zmumifikowane opuszki palców, o twardej i mocno pofałdowanej powierzchni skóry. Świadczyto o tym,że zwłoki przeby-wa/y w miejscach przewiewnych, poddanychdziałaniusuchego powie-trza. Do uzyskania czytelnych odbi-tek liniipapilamychwystarczyło uela-stycznienietkanek miękkich poprzez namoczenie w roztworze wodorotlen-ku amonowym. W niektórych przy-padkach, w celu dodatkowego uwy-puklenia, w opuszki palców wstrzyk-nięto glicerynę.

W literaturzemożna znaleźć inne metody zmiękczania i uelastycznia-nia zmumifikowanych opuszek

pal-PROBLEMY KRYMINALISTYKI256107

Z PRAKTYKI

ców.W tymcelumożna zastosować kąp ielw roztworze wodorotlenku so-du, a następn ie w roztworze odpo-wiedniego detergentu, co powoduje oddzielenie naskórka.Odbitkilinii pa-pilarnych wykonujesię wtedy ze skó-rywłaściwej.

Wcelu uelastycznieniatkankimię­

śniowej i skóry palcówmożna

zasto-sować także kąpiel w roztworze wo-dorotlenku potasu.Zewzględuna sil-ne działanie niszczące roztworów NaOHiKOH proceszmiękczan ia po-winien być systematycznie kontrolo-wany. Dobre efekty zmi ękcza n i a i uelastyczniania tkanek miękkich

palców uzyskano również dz ięki

wykorzystaniu roztworuzawierające­

gośrodek dozmiękczan ia tkanin,co ma tę dodatkową zaletę, że zmniej-sza nieprzyjemny zapach, oraz soli fizjologicznej. Na uwagę zasługuje również dającadobre rezultaty meto-da stosowanaw USA,polegająca na wykorzystywaniuprzez firmy pogrze-bowe środ ków do balsamowania zwło k. Istniejątakżeinnemetody za-kładające użycie roztworów kwasu taninowego,kwasu octowego, deter-gentuiroztworuzawi erająceg o2- lub 4-sodowy czterooctan etylenodwu-aminy.

W celu uzyskania czytelnego ob-razu linii papilarnych z opuszek pal-cówbędącychw stanierozkładu gnil-negomożna oddzielićnaskórek i wy-konaćodbitki linii papilarnych ze skó-ry właściwej . W literaturze opisano także metodę wypreparowania na-skórka z wykorzystaniem roztworów detergentu, kwasu mrówkowego i 2-propanolu. Przed wykonaniem od-bitek z użyciem tuszu powierzchn ię

naskórkamożna poddać dodatkowo działaniupar cyjanoakrylanów.

W przypadku opuszek palców po-chodzących od zwłok poddanych działaniuwysokiej temperatury w lite-raturzemożna znależćnieco odmien-ne metody uzyskiwania czytelnych odbitek linii papilarnych. Zaobserwo-wano, że dłonie mają tendencję do zamykaniasięwpięść,co w pewnym

stopniu chroni linie papilame, które znajdują się na wewnętrzn ej stronie palcówidłoni. Stwierdzonorównież, żewysokatemperatura,atakże póź­ niejsze przechowywanie zwłok

w chłodniach, powoduje oddzielenie naskórka.Ze względu na powyższe

właściwości jedna z metod spo rzą­ dzania odbitek liniipapilarnychzakła­

da oddzielenie naskórka od skóry właściwej orazsporządzenie odbitek linii papilarnych palców i dłoni z

ze-wn ętrznej strony wyciętego (oddzie-lonego) naskórka. Do tego celu wy-korzystuje si ę wałe k daktyloskopijny,

pokrytycienkąwarstwątuszu.

Przy tego rodzaju materiale ba-dawczym, gdy zwęglona skóra jest twarda, lecznie łamliwa, można za-stosowaćmetodę zmiękczaniaza po-mocą wodorotlenku sodu lub wody amoniakalnej.Należyjednakzwrócić uwagę na zachowanie szczególnej ostrożności , gdyż proces zmiękcza­ nia zachodzi bardzo szybko. Dobre efekty uzyskujesię dziękizastosowa

-niu prostej metody nawodnienia pole-gającejna namoczeniuwwodzie wy-suszonych opuszek palców pocho-dzących odzwłokpoddanychdziała­

niuwysokiejtemperatury.

W przypadkuzwłok długo przeby-wających w wodzie opisano przypa-dek uwidocznieniaczytelnych linii pa-pilarnych przez zastosowanie połą­

czonych metod polimeryzacji cyjano-akrylowej oraz ninhydrynowej. Od-wzorowania linii papilarnych zabez-pieczono fotograficznie.

Poza wiadomościami z literatury naszczególną uwagę zasługujądwa przypadki dostarczonego do Labor a-torium Kryminalistycznego Komendy Stołecznej Policjimateriału dowodo-wego w postaciodciętych dłoni.

W pierwszym przypadku dobadań dostarczono dwie prawe dłonie od-cięteodciałdwóch nieznanych osób oznaczonych numerem 1 i 2.Sekcję zwłok przeprowadzono w Zakładzie

Medycyny Sądowej Akademii Me-dycznej w Warszawie. W postano-wieniu wydanym przezjednąz

kontrastowy obraz linii papilamych. Pozwolilo towykonać dokumentację

fotograficzną (ryc.4).Z wykonanych fotogramówz widocznymiliniami pa-pilamymi sporządzono karty daktylo-skopijne. W kolejnym etapie badań na opuszki palców naniesiono farbę daktyloskopijną i podjęto próbę spo-rządzeniaodbiteklinii papilarnych na kartcepapieru.Nie udało sięjednak wykonaćodbitek ozadowalającej

ja-kości. Po usun ięciu farby z opuszek palcówpodjętopróbę zdjęcia

odwzo-rowań linii papilarnych za pomocą proszku daktyloskopijnego i folii po-zytywowej,nieuzyskując pozytywne-go rezultatu.

Po przeprowadzonych badaniach wizualizacyjnychprzystąp i onodo po-równania odwzorowań linii papilar-nych z kartamidaktyloskopijnymi wy-typowanych osób.

organicznychimineralnych zaobser-wowano brak widoczności linii papi-larnych. Stwierdzono,żepaliczki ma-ją gładką powierzchn ię , a skóra rąk jest szarocielistego zabarwienia. Przy oględzinach dłoni wyczuwalny był fetor procesu gnilnego. W celu przywróceniaobrazu linii papilarnych dłonie umieszczono w roztworze sporządzonym na baziekwasu octo-wegolodowatego(ryc.2).Pozakoń­ czonymprocesiewyjętoje z roztworu i osuszono (ryc. 3). W wynikuoglę­ dzin stwierdzono zanikn ięcie na ich powierzchnizabarwieńinalotów gnil-nych.Dłon iestały sięjasne, zdobrze widocznymi liniami papilarnymi. Dą­ żącdo uzyskanialepszejczyte l ności, na opuszki palców

naniesiono,

po-przez nacieranie,

sadzę, uzyskując

raturwarszawskich postawiono pyta-nie,czy możliwe jest wykonaniekart daktyloskopijnych napodstawie prze-kazanego materiału dowodowego oraz czy ewentualneodbitkilinii papi-larnych można porównać z kartami daktylo skopijnymi wytypowanych osób. Dło nie zabezpieczono następ­

nie w dwa zakręcone słoiki, do

któ-rych przytwierdzono opisane

me-tryczkiśladowe.

Przedprzystąpien iemdobadań,w celu udokumentowania stanu aktual-nego,dło niesfotografowano(ryc.1). Fotogramy umieszczono na tablicy pog lą d owej, którą dołączono do sprawozdania. Po oczyszczeniu do-starczonego mate riał u z elementów

••••••••••

Ryc. 1. Widokogólnydostarczonejdobadańjednej z dwóchprawych

dloni N.N.zwłok

Fig. 1.Oneotthe hands submitted forexamination

Ryc.3.Osuszaniedłonipowyjęciuzkąpieliz roztworu

Fig.3.Oryingot hands after removaltram solution

Ryc.2.Kąpiel dłoniwroztworzena baziekwasuoctowegolodowatego

Fig.2.Soakinginsoustonot g/acial acetieeoa

RyC.4.Kontrastowanieopuszek palcówsadzą

Fig.4.Contrasting ot fingertipswith earbon blaek

Z PRAKTYKI

Ryc. 5. Tablicapoglądowadojednej zekspertyz wykonanychwLKKSPwWarszawie

Fig. 5.Visualaidsusedin presentationot expert's reportetebomteabyMetropolitanPolice lorensie

laboratory

zaciśnięte w pięść, naskórek uległ całkowitemu zwęgleniu, natomiast naskórekpalcówdłonilewejskurczył sięi pofałdował- nie zaobserwowa -no na opuszkach palców odw zoro-wań liniipapilarnych.

Przed przystąpieniem do badań dostarczone dłonie sfotografowano, aby udoku mentowaćich stanaktua l-ny. Fotogramyumieszczono nat abli-cy poglądowej, którą dołączono do sprawozdania. W celuprzywrócenia obrazu linii papilarnych dłonie umieszczonow roztworze amoniaku. Powyjęciu z roztworuz prawejdłoni oddzieliły się fragmenty spalonego naskórka, na których nie stwierdzo-no występowania odwzorowań linii

papilarnych. Na opuszkach palców lewejdłonizaobserwowano po jawie-nie się fragmentarycznych zarysów linii papilarnych. Po osuszeniu opuszki palców sfotografowano, a z wykonanych fotogramówspo rzą­ dzono karlę daktyloskopijną, którą dołączono do sprawozdania. W k o-lejnym etapiebadań na opuszkipa l-ców lewej dłoni naniesiono farbę daktylos kopijną i podjęto próbę spo -rządzeniaodbitekliniipapilarnych na

. -=-. ~=

--

-.

--=='-

':.:

'

-

...

_

...

-N.N.mężczyzny. Materiał dowodowy zabezpieczono, podobnie jak w wy-żej opisanymprzypadku, wdwasło­

iki. Wstępne. oględziny dostar czo-nych do badań dłoni wykazały, że palce prawej dłoni były częściowo

"

•

'I \YF.RI.l.LOOWOOO"l"

OIInI hliI ~

...-_..,.,...-<ł ręl<l, ~

0Iwu ...~..."' ...Jaot •. . .

-ooI. _" łll'"'k"· _<ł ttloi !'ro )l,~ ~ W wyniku przeprowadzonych ba-dańdokonanopozytywnej identyfika-cjiosób (ryc.5).

W drugim przypadku dobadarrd o

-starczono prawą i lewą dłoń, które odci ęto równieżpodczassekcjizwło k

•

_•

•

_•

_•

•

_•

_•

•

_•

_•

•

_•

_•

•

_•

_•

•

_•

_•

•

_•

•

•

_•

•

,

•

3

·

.1

•

•

Aye. 6. Fotogramyprzedstawiającekolejneetapybadańlewejdłoni(1 - stan zastany,2 - roztwór wodortlenkuamonu,3- roztwórna baziekwasu octowego

lodowatego

Fig. 6.Photographstrom subsequent stages otexaminationot lefthand(1- initial stage,2- solutionofammonium hydroxide,3-solution ofglaciatacetic

acid)

Czytelniku, swój

do redakcji e-mailem:

clkpk@policja.gov.pl

kartce papieru. W wyniku podjętych

czynności nieudało się wykonać od-bitek linii papilarnych. Następnie, po zastosowaniu powyższych metod,

lewą dłoń umieszczono w roztworze

sporządzo nymna bazie kwasu oct

o-wego lodowatego. Po zakończonym

procesie dłoń wyjęto z roztworu

i osuszono.Rezultatuzyskanych

wy-ników, po przeprowadzeniu kolejno

zastosowanych metod,zostału

trwa-lony fotograficznie (ryc.6).W wyniku

oględzin na wielkim oraz wskazują­

cym palcu lewejdłoni

zaobserwowa-no wystąpienie czytelnych

odwzoro-wań linii papilamych.Na opuszkach

środkowego, serdecznego i małego

palca lewej d/oni nie uzyskano po

-prawy czyte lności fragm

entarycz-nych zarysów linii papilarnych. Dą­ żącdouzyskani a czytelnegowyniku,

na opuszki palców naniesiono ,

po-przez nacieranie, sadzę. Uzysk

aw-szy kontrastowy obraz linii papi lar -nych, opuszki zabezpieczono fot

o-graficznie (ryc.7).Z wykonanych

fo-togramów sporządzono kartę

dakty-los kopijn ą, którą dołączonodo s

pra-wozdania. W toku dalszych badań

podjęto próbę sporządzenia odbitek

zapomocąfarbydaktyloskopijnej na karcieMek-18.Wwyniku przepro

wa-Ayc.7.Obrazliniipapilarnychuwidoczn ionypo

zastosowaniuroztworu na bazie kwasu octowego

lodowategoi skontrasto waniusadzą

Fig.7.Skin ridgespatiem following ecetic acid

solution treatmentandapplicationo,carbon

b/aek

dzonych czyn ności udało sięsporzą­ dzić jedynie odbitki linii papilarnych

wielkiegopalca lewej ręki .

Wnioski

1.Wwiększości wykonanych e

ks-pertyz zastosowanemetody po

-prawiania jakości nadesłanego materiału dowodowego pozwo

-liłyna sporządzenie kart dakty

-loskopijnych umożliwiających

przeprowadzenie dalszych

czynnościprocesowych,co n ie-jednokrotnie,dziękiwykorzysta

-niu AFIS-u, doprowadziło do ustalenia tożsa mości N.N.

zwłok.

2. Zastosowa nie metody kąpiel i

palcówlubdłon iw wodzie amo -niakalnej nie wyklucza użycia kolejnego roztwo ru na bazie kwasu octowego lodowatego.

Wpraktyceuzyskano w

ielokrot-nie dobre efekty, stosując

se-kwencjeww.metod.

3.Z uwagi na poprawne

wykona-nie karty daktyloskopijnej n iedo-puszczalne jest zabezpieczanie

dowodowych palców w sposób

mogącydop rowadzićdoich za-miany.

To masz Kulczyk

TomaszSzczepański

Ryszard Łabaj

zdj.: T.Szczepański

BIBLIOGRAFIA

1.CookS.M.: The use ofembalming

f1uidsin the restoration ot mummifiedfi

n-gers,"J.ForensicIdent."1996, 46,vol. (5),s.529-541.

2.Jakllńskl A.,MarekZ.:Medycyna

sądowadlaprawn ików ,Wyda wnictwoZa

-kamycze,Kraków1996.

3.Kalwak M.: Ocenawybranych me

-tod daktyloskopowania zwłok o dużym

stopn iustwardnienia naskó rka,"Biuletyn

Informacyjny"2004,nr119, s.45- 59. 4.Keating D.M.,Miller J.J.: At achni-que for developing and photographing

ridge impresionon decompo sed wate r

-soaked fingers,"J.Forensic Sci." 1993,

vol.38 (1),s.197-202.

5.MillerR.D.:Recovery otusable fin

-gerprintpatternsframdamaged postm

or-tem friction ridgeskin,.,J. Forensic Ident."

1995,vol. 45(6), s.602-<i05.

6. Moszczyń ski J.: Daktyloskopia.

Zarysteorii i praktyki,WydawnictwoCLK KGP,Warszawa1997.

7.RlceK.A.:Prinling ot the deceased

whohave beansubjected to fire, "J.

Fo-rensic ldent.' 1992,vol.42 (1),s.18-25.

8.RlceK.A .:Printing ot the underside

ot the epidermal surface of decomp osed

fingers,"J.Forensicldent.' 1988,vol. 38

(3),s.99-100.

9. Rlce K.A.: There-hydration and

printing mummified finge rs, .,J. Fore nsic

IdenI."1988. vol. 38(4).s.152-156.

10. Szkodziński A.: Ciekawy

przypa-dekuwidocznienialinii papilarnychna na

-skórku opuszki palca poddanegodziała­

niu wysok iejtemperatury, "BiuletynInfo

r-macyjny"2003,nr 117,s.35-37.

11. Wro ńskl M.: Daktyloskopowanie

i identyfi kacja zwłok wszczególnie trud

-nych przypadkach,"Problemy Kry minali-styki"2002, nr 235,s.25-2 7.

12.ZugibeF.T.,CostelloJ.T.: A new

method for softeni ng mummifiedfingers,

"J. Forensic Sci." 1985, vol. 31 (2), s.

726-731.