Prognozowanie i symulacje 2010/2011
1
Wykład 1
PROGNOZOWANIE I SYMULACJA – podstawowe pojęcia i definicje
Przewidywanie - wnioskowanie o zdarzeniach nie znanych na podstawie zdarzeń znanych:
1) racjonalne (logiczny proces)
– zdroworozsądkowe (wnioskowanie oparte na doświadczeniu), – naukowe (wnioskowanie z wykorzystaniem reguł nauki), 2) nieracjonalne (wróżby i proroctwa).
Prognozowanie (predykcja) - racjonalne, naukowe przewidywanie przyszłych zdarzeń (zazwyczaj wnioskowanie oparte na danych czasowych lub przekrojowych).
Symulacja polega na badaniu rzeczywistego systemu za pomocą eksperymentowania na modelu, dokonywanego przez wprowadzenie różnych założeń co do warunków działania systemu. Otrzymuje się w ten sposób zbiór prognoz badawczych.
Funkcje prognoz
– preparacyjna (prognoza jako działanie przygotowujące zajście innych działań),
– aktywizująca (pobudzanie do podejmowania działań sprzyjających realizacji prognozy, np. poprzez opublikowanie prognozy),
– informacyjna (oswajanie ludzi z nadchodzącymi zmianami, zmniejszanie lęku przed przyszłością).
Klasyfikacje prognoz.
1) ze względu na sposób wyrażania stanu zmiennej:
– ilościowa (stan zmiennej jest wyrażony liczbą) punktowa (podanie określonej wartości zmiennej)
przedziałowa (podanie przedziału liczbowego, w którym znajdzie się wartość zmiennej),
– jakościowa (prognozowanym zdarzeniem jest stan zmiennej niemierzalnej lub słownie opisana sytuacja dotycząca zmiennej mierzalnej).
Prognozowanie i symulacje 2010/2011
2
Wykład 1 (cd.)
2) ze względu na typ zmian zachodzących w prognozowanym zjawisku:
– krótkookresowa (prognoza na taki okres, w którym zachodzą tylko zmiany ilościowe, tzn. zwiększenie lub zmniejszenie wartości zmiennej prognozowanej, zgodnie z dotychczasową prawidłowością, np. z trendem),
– średniookresowa (dotyczy takiego okresu, w którym oczekuje się zmian ilościowych i śladowych zmian jakościowych, polegających na zmianie istotnych cech zjawiska, np. zmiana postaci trendu, zmianie charakteru związków z innymi zmiennymi), – długookresowa (dotyczy okresu, w którym mogą wystąpić zmiany ilościowe, jak i
znaczące zmiany jakościowe).
Etapy prognozowania:
1) Sformułowanie zadania prognostycznego (określenie obiektu, zjawiska, prognozowanej zmiennej, celu prognozy, horyzontu)
2) Wybór predyktora – metody prognozowania (przepisu), biorąc pod uwagę:
– horyzont prognozy (krótkookresowa, średniookresowa, długookresowa) mechanizm, któremu podlega prognozowanie zmiennych w przeszłości i czynniki wpływające na ten mechanizm.
– składowe dekompozycji szeregu czasowego (w przypadku prognozowania na podstawie szeregu czasowego)
trend (gdy zmienna jest rosnąca lub malejąca w czasie),
wahania sezonowe (w przypadku danych o częstotliwości wyższej niż roczna, np.
kwartalna),
wahania cykliczne (długie szeregi), wahania przypadkowe.
3) Wyznaczanie prognozy
4) Ocena dokładności prognozy, weryfikacja prognozy (błędy ex post, ex ante).
Prognozowanie i symulacje 2010/2011
3
Wykład 1 (cd.)
Metody prognozowania i symulacji (będące przedmiotem wykładu)
– metody mechaniczne – oparte na analizie szeregów czasowych – modele trendu (syn
– modele ekonometryczne przyczynowo-skutkowe jedno i wielowymiarowe
– inne metody (głównie analogowe)
predykcja i symulacje
