Aktywny rozwój kompetencji uczniów szkół ponadgimnaz- jalnych w zakresie przedsiębiorczości

2.4.3. Aktywny rozwój kompetencji uczniów szkół ponadgimnaz-

Postawa przedsiębiorcza charakteryzuje się inicjatywnością, aktywnością, niezależno- ścią i innowacyjnością zarówno w życiu osobistym i społecznym, jak i w pracy. Obejmuje również motywację i determinację w kierunku realizowania celów, czy to osobistych, czy wspólnych, zarówno prywatnych, jak i w pracy.

Poprzez uczestnictwo w projekcie uczniowie szkół ponadgimnazjalnych mieli możli- wość zdobycia i poszerzania wszystkich trzech elementów powiązanych z kompeten- cją inicjatywność i przedsiębiorczość. Jeżeli chodzi o zdobywanie i poszerzanie niezbędnej wiedzy, to odbywało się to na każdym z etapów projektu. Na wykładach prowadzonych przez pracowników Uniwersytetu Szczecińskiego uczniom została prze- kazana wiedza z różnych aspektów ekonomii, w oczywisty sposób powiązanych z przedsiębiorczością. Wykłady dotyczyły między innymi:

• ogólnej wiedzy ekonomicznej;

• procedury zakładania firmy;

• etyki w biznesie;

• zarządzania zasobami ludzkimi;

• elementów statystyki;

• elementów teorii podejmowania decyzji;

• zarządzania przedsiębiorstwem;

• teorii skłonności;

• innowacyjności;

• marketingu.

Dzięki wykładom uczniowie zdobyli ogólną wiedzę ekonomiczną, wiedzę z przedsię- biorczości, metod naukowych stosowanych w ekonomii, etyki, zarządzania i innych.

Na wykładach zawsze były także przykłady praktyczne, których rozwiązywanie wyma- gało aktywnej pracy uczniów. Taka forma prowadzenia zajęć była bardziej interesująca zarówno dla uczniów, jak i dla prowadzących.

Obok wykładów prowadzonych metodą tradycyjną, czyli osobiście przez pracownika Uniwersytetu Szczecińskiego w szkole, prowadzone były także zajęcia e-learningowe.

Wielką zaletą tych zajęć było to, że do uczestnictwa w nich wystarczał komputer z do- stępem do internetu. W ramach kompetencji przedsiębiorczości uczniowie najchętniej wybierali następujące tematy zajęć¹³⁷:

• negocjacje i konflikty;

• oszczędzanie i inwestowanie;

• usługi finansowe w praktyce;

• giełda papierów wartościowych;

• organizacja pracy;

• ryzyko działalności gospodarczej.

W projekcie prowadzony był dodatkowo mentoring, którego ideą jest partnerska re- lacja między uczniem a mistrzem i który jest nakierowany na odkrywanie i rozwijanie potencjału ucznia. Część pracowników naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego była mentorami, dostępnymi dla uczniów przygotowujących swoje projekty i służącymi

137Upload_PartnerProjektu_AS_konferencja_1.ppt[prezentacja], dz. cyt. [dostęp: 13 maja 2013].

swoją wiedzą i doświadczeniem. Dzięki relacji z mentorem uczeń mógł w sposób bez- pośredni zdobyć wiedzę dotyczącą wybranego przez niego wycinka rzeczywistości. Inną rolą mentora było nakierowywanie ucznia na źródła wiedzy na temat opisywanego pro- blemu, co pozwalało mu samodzielnie dotrzeć do potrzebnych informacji. Miało to niebagatelne znaczenie w procesie zdobywania przez niego wiedzy.

Jednak podstawową metodą, dzięki której uczniowie zdobywali i poszerzali swoją wiedzę, była metoda projektów. Dzięki pracy nad projektem uczniowie zdobywali wie- dzę na temat opracowywanego przez siebie tematu w sposób bezpośredni, poprzez swoją pracę, studiowanie literatury oraz opis i analizę problemu. O ile na wykładach, zajęciach

e-learningowych, czy poprzez mentoring uczniowie nabywali raczej wiedzę teore- tyczną (aczkolwiek zilustrowaną przykładami), o tyle w metodzie projektów zdobywali wiedzę praktyczną. Dzięki specyfice metody projektu uczniowie rozwijali także inne kompetencje kluczowe. Najczęściej wybieranymi projektami UGP w kompetencji przed- siębiorczość były¹³⁸:

• lokalny rynek pracy;

• etyczna reklama;

• osobowość a rozwój człowieka;

• personel w przedsiębiorstwie;

• projektowanie i zakładanie firmy;

• tworzenie profilu zawodowego;

• koncepcja firmy sprzedającej rośliny ozdobne przez internet.

Z kolei w przypadku NKP popularnymi tematami projektów były¹³⁹:

• Pola i ruch;

• Woda;

• Laser – atomowe światło pół wieku od odkrycia;

• Moja firma w internecie;

• Projektowanie i zakładanie firmy.

Powtarzającymi się tematami w projektach UGP oraz NKP w kompetencji przedsię- biorczości były te o projektowaniu i zakładaniu firmy oraz dotyczące szeroko rozu- mianej obecności formy w internecie. Można wyciągnąć wniosek, że w przyszłości duża część obecnych uczniów będzie chciała otworzyć własną działalność gospodarczą oraz wykorzystać do tego internet.

Zapewne najbardziej interesującą dla uczniów formą zdobycia wiedzy były wycieczki krajowe oraz zagraniczne. Wizyta w London School of Economics and Political Science czy Cambridge University pozwoliło im poznać jedne z najbardziej znanych uczelni na świecie. Jeżeli chodzi o zdobywanie wiedzy, to raczej nie chodziło tutaj o konkretną wiedzę na temat przedsiębiorczości jako takiej, ale o wiedzę na temat in- nych miejsc na świecie. W czasie wycieczek uczniowie mieli możliwość otrzeć się o inną kulturę, inny język; była to więc dodatkowa „cegiełka” pozwalająca im rozwijać różne kompetencje kluczowe.

138Tamże [dostęp: 13 maja 2013].

139Tamże [dostęp: 13 maja 2013].

Inną metodą aktywizującą, dzięki której uczniowie mogli poszerzać swoją wiedzę, były konferencje i festiwale nauki. Na imprezach tych prezentowano wykłady, organi- zowano spotkania z przedstawicieli nauki, biznesu i władz lokalnych – a także ucznio- wie sami prezentowali swoje projekty. Pozwoliło im to spojrzeć na zagadnienie z różnych stron, podejść do swoich wyników krytycznie oraz wymienić poglądy z przed- stawicielami innych grup projektowych. Takie spotkania, noszące wszelkie znamiona dyskusji naukowej, pozwalają znacznie poszerzyć swoje horyzonty myślenia na oma- wiane kwestie.

Jeżeli chodzi o rozwój umiejętności niezbędnych w kompetencji inicjatywność i przed- siębiorczość, to najważniejszą metodą aktywizującą była oczywiście metoda projek- tów. Tworząc projekt, uczniowie musieli zaplanować badanie, zorganizować pracę, rozdzielić zadania. W każdej grupie musiał być lider, którego zadaniem było kierowa- nie pracami, zlecanie i rozdzielanie zadań. Musiał on też egzekwować wykonanie prac.

Tak więc metoda projektów wymuszała konieczność pracy grupowej, w ramach której każdy członek grupy musiał wykonać swoją część zadania. Na koniec wszystkie części musiały być złożone w jedną, logiczną i spójną całość. W każdej grupie praca nad pro- jektem wykonywana była z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. O ile znajomość obsługi komputera jest powszechna, o tyle ze znajomością narzędzi przydatnych w pracy czy w nauce czasami nie bywa najlepiej. Praca nad projektem zatem na pewno pozwoliła uczniom nabrać większej wprawy w posługiwaniu się nimi oraz odkryć ich inne, niewykorzystywane wcześniej możliwości.

Mimo że metoda projektów była najważniejszą metodą rozwijającą umiejętności po- wiązane z kompetencją inicjatywność i przedsiębiorczość, także inne metody miały wpływ na jej kształtowanie. Wiele wykładów prowadzonych przez pracowników nau- kowych Uniwersytetu Szczecińskiego zawierało wiadomości niezwykle przydatne w poznaniu badanych umiejętności. Takie tematy jak teoria podejmowania decyzji, za- rządzanie zasobami ludzkimi czy teoria skłonności traktowały w sposób bezpośredni i pośredni o umiejętnościach związanych z omawianą kompetencją kluczową.

Konferencje oraz festiwale nauki także dawały ogromne możliwości rozwoju umie- jętności powiązanych z kompetencjami kluczowymi. Dawały możliwość prezentacji projektów oraz prezentacji i promocji osiągnięć grupy. Rozwijały umiejętności komu- nikacji, dawały możliwość przezwyciężenia stresu związanego z występem publicznym.

Takie doświadczenia na pewno będą pomocne w dalszym rozwijaniu przez nich umie- jętności oraz postaw związanych z przedsiębiorczością.

Ostatnim elementem kompetencji inicjatywność i przedsiębiorczość są postawy. Po- dobnie jak poprzednie elementy, także i one były w projekcie aktywizowane głównie przez metodę projektów. Uczniowie tworząc projekt, musieli wykazać się zarówno ini- cjatywnością, aktywnością, niezależnością, jak i innowacyjnością. Każda grupa chciała, żeby ich projekt czymś się wyróżniał spośród innych o tym samym temacie. Uczniowie musieli więc wykazać się inicjatywą, aktywnie poszukiwać informacji dotyczących opra- cowywanego przez nich tematu, myśleć nieszablonowo. Po ocenach projektów widać, że uczniowie wykazywali się konsekwencją w ich realizacji.

Inną bardzo ważną metodą aktywizującą odpowiednie postawy niezbędne w kom- petencji inicjatywność i przedsiębiorczość był mentoring. Wymagał on aktywnej po- stawy uczniów w zdobywaniu potrzebnej im wiedzy i umiejętności. To oni musieli

kontaktować się z mentorem i wykazywać inicjatywą i konsekwencją w dążeniu do uzys- kania satysfakcjonujących informacji na temat opracowywanego zagadnienia.

Wszystkie metody aktywizujące zastosowane w projekcie AS KOMPETENCJI zos- tały tak dobrane, żeby wzajemnie się uzupełniać, rozwijając każdy aspekt kompetencji kluczowych. Jak wynika z poprzedniego podrozdziału, zastosowane metody zyskały uznanie zarówno wśród uczniów, jak i wśród nauczycieli-opiekunów grup uczniow- skich.

Rozdział 3

Ocena realizacji projektu w świetle badań ewaluacyjnych

CoMbiDAtA Poland sp. z o.o.