Spółgłoska ni
Nauczyciel rozpoczyna naukę jak wskazują poprzednie wzory, to jest przekona się nasamprzód, czy uczniowie wyko nali co im był zadał do dom u; a więc zrobi przegląd tabli czek, każe odczytać z nich co napisali, potem przeczytają z książeczek co na poprzedniej godzinie czytali, w końcu po wtórzą co było opowiadane.
Odtąd więc w następnych wzorach wzmianka o rozpo częciu lekcyi będzie opuszczona.
a) Powiastka.
Miłość rodzicielska.
W pewnej wsi powstał straszny pożar. Ogień ogarnął wszystkie budynki i nie można było myśleć o ratunku. Nie szczęśliwi wieśniacy chwytali tylkoj swe dzieci i uciekali w pole.
W końcu zapaliła się i stodoła, na którój bocian miał gniazdo, a w gnieździe pisklęta. Biedny ptak chciał konie
cznie ratować swe dzieci. Brał je więc w dziob i próbował przenieść na inne miejsce, lecz daremnie, nie mógł ich u- dźwignąć, bo młode były za ciężkie na jego siły.
Tymczasem płomienie zaczęły już ogarniać i gniazdo!.. Cóż robi bocian? Ezuca się na gniazdo, nakrywa skrzydłami dzieci i ginie razem z niemi w płomieniach.
Nauczyciel odpyta treść powiastki stósownemi pytaniami, potóm wysnuje naukę w następujący sposób:
69
Ozy boeian mógł się uratować od spalenia, gdy wy buchł pożar we wsi? Jakim sposobem mógł się ocalić? A czy bocian odleciał w miejsce bezpieczne daleko od ognia? Dlaczego nie odleciał? Jak chciał ratować swe pisklęta? Czy mógł je udźwignąć w dzióbie ? A widząc, że ich nie udźwignie, czy mógł jeszcze uciec od ognia ? Lecz czy bo cian uciekł? Cóż zrobił? Dlaczego nakrył swe młode skrzy dłami ?
A skoro już ogień ogarnął gniazdo i on sam palić się począł, czy opuścił swe dzieci? Ozy bocian spalił się razem z niemi ? Cóż więc bocian wolał, czy żyć bez dzieci, czy umrzeć wraz z niemi ? Czy tedy bocian kochał swe dzieci? Nad co je więcój kochał? Wskutek czegóż bocian poniósł śmierć ?
Widzicie dziatki jeżeli bocian, który jest tylko zwierzę ciem, tak kocha swoje dzieci, że woli razem z niemi zginąć, niż je opuścić, to tern więcej kochają was rodzice wasi, którzy są ludźmi. A jeżeli rodzice tak bardzo swe dzieci kochają, czy powinny dzieci rodziców swych kochać? — szanować ? — być im posłuszne ? — nie martwić ich niczóm?—■ modlić się do Pana Boga o ich szczęście i zdrowie ? — po magać im w czem mogą ?
b) Wygłoszenie i rozdzielenie zdania na wyrazy, a wy razu na zgłoski celem poznania na ucho głosu n.
N. Gdzie bocian miał gniazdo ? U. Bocian miał gniazdo na dachu.
Nauczyciel wygłasza powoli: bocian—miał—gniazdo — na — dachu,
Powtórzy za mną to zdanie L., a wy liczcie, ile jest wyrazów w tem zdaniu. Nauczyciel wygłasza zdanie wraz
z uczniem, uczniowie liczą wraz z nim wyrazy.
70 U. Na dachu.
N. Wymów to słowo „na" wraz ze mną i tak samo jak ja Ł.
Nauczyciel wymawia „na" przeciągając długo samo głoskę a.
Wymówcie to samo wszyscy wraz ze mną.
Ile razy otwieraliśmy usta wymawiając „na“ powie M? Z ilu więc części składa się słowo „na?“ Wymów jeszcze raz to słowo M. Jaki głos znany wam słychad w tóm słowie N.?
Nauczyciel pisze na tablicy głoskę a. Przeczytaj co napisałem 0 .?
N. A gdy powiem „na" czy tu słychad tylko głos „a“, czy też słychać jeszcze jaki drugi głos?
U. Tu słychad jeszcze drugi głos.
N. Ozy ten drugi głos słychad przed a — czy po a ? U. Głos ten słychad przed a.
N. Na ten głos więc, który słychad przed a napiszę wam znaczek czyli głoskę.
c) Napisanie głoski n.
Nauczyciel pisze n i omawia jak to robi.
Od trzeciój linijki cienka kreska od lewej ku prawej ręce, do góry aż do pierwszej linijki: raz, zaokrąglid i na dół prosta kreska aż do trzeciej linijki: dwa, do góry po chyła kreska od lewój ku prawej ręce: raz, na dół prosta,
do trzeciej linijki: dwa, zagiąd haczyk w praw o: raz.
Nakreślicie wraz ze mną tę głoskę rysikami w powietrzu. Teraz piszcie na tabliczkach na. Nasamprzód tę nową głoskę. Nauczyciel pisze i omawia j a k : głoskę n . Do tego dopiszcie a.
71
d) Przeczytanie.
Przeczytaj co napisałeś S. ? — Przeczytaj z tablicy T.?— Przeczytajcie wszyscy.
Nauczyciel zakrywa następnie n i wzywa ucznia, by przeczytał a. Zakrywa a. — Przeczytaj W. Uczeń nie wie jak
przeczytać.
N. Widzicie dzieci ten głos nie da się sam przeczytać, tylko z drugim głosem, n. p. jak z tym. Odkrywa a . Prze czytaj Z. Nauczyciel każe dzieciom wynajdy wać inne wyrazy,
zaczynające się od n.
Następnie wygłasza nauczyciel z dziećmi i dzieli słowa ni—wa.
Pisze i — każe przeczytać.
N. A jak powiem ni, czy tu słychać prócz i jaki drugi głos ? Gdzie go słychać ? Czy poznaliście już ten głos ? W jakiem słowie poznaliście ten głos? Jakąż więc głoskę na piszemy przed tern i żeby było ni ? Ozy już znacie tę gło skę? Dopiszcież ją przed i.
Nauczyciel dopisuje wraz z uczniami n przed i.
Przeczytaj A. — Przeczytajcie wszyscy.
W ten sam sposób wygłasza, pisze i czyta z dziećmi: nu — no — ne.
Następnie wygłaszają i dzielą dzieci z nauczycielem słowo: o—ni.
Z ilu części składa się to słowo policzy B.? — W y głosi pierwszą część C. — Wygłosi drugą D.
Napiszcie pierwszą część. Nauczyciel pisze wraz z ucznia
mi o. Wygłosi drugą część E. Zróbcie po o kreskę poziomą. Nauczyciel krćśli na tablicy pauzę.
Piszcie teraz ni. Pisze wraz z dziećmi.
Zakrywa „ni“. Przeczytaj E. Zakrywa „o“. Przeczytaj P.
72
Nauczyciel wygłasza z dziećmi: on. Gzy słychać w tem słowie ten głos, któryście dzisiaj poznali? Gdzie go słychać, na początku, czy na końcu ? Zakrywa na tablicy i. Jest tu ta głoska? Gdzie, na początku, czy na końcu? — Przeczytaj to H.
Gdyby uczeń źle przeczytał, odkrywa napowrót i i każe przeczytać: o—ni. Nakrywa i . Przeczytajże teraz, tylko tak,
żeby nie było słychać na końcu głosu i.
W ten sam sposób wygłaszają i piszą: a-ni — in — un — en — an — na — in — na — in — ne — an — ne.
Przeczytaj z tabliczki co napisałeś I. — Przeczytaj z tablicy K. — Przeczytajcie wszyscy z tabliczek.
Tabliczki zetrzeć — schować: raz — dwa — trzy.
d) Śpiew.
e) Czytanie z książki.
Wyjąć książeczki: raz — dwa — trzy.
Otworzyć w tern miejscu, gdzieśmy czytali na ostatniej lekcyi, odwróćcie kartkę.
Ozy jest tu głoska, którąście poznali w słowie: na?— Pokaż ją L, — Czytaj pierwsze słowo, w pierwszym wier szyku od góry M.
Nauczyciel powinien się przekonać, czy dzieci rozumią znaczenie każdego słowa, które czytają; w tym celu zadaje stósowne pytania. Nie należy atoli nigdy żądać, by dzieci podawały definicye, co to lub owo słowo znaczy.
Czytaj drugie słowo N. Czytaj trzecie 0. i t. d.
f ) Wyjaśnienie wyrazów.
N a : Na czem leżą wasze tabliczki ? Na czem stoi
szafa ? Na czem wisi obraz ? Widzisz dziecię, „na“ mówimy, gdy jaka rzecz gdzieś leży, na czemś wisi lub stoi.
73
na niego i powiedz inne słowo. Gdy o kimś mówimy możemy
powiedzieć: om.
Ona: A gdy pokażesz na Klimkównę, czy także po
wiesz on? jakże powiesz?
Oni: A gdy będziesz mówił o Śnieżku i o Dudku na
raz, to jak powiesz ?
I n —na: Ozy ta tabliczka, którą ma Słowik jest ta sama,
którą ty masz, czy inna?
Inne: Ozy w drugiej ławce mają te same tabliczki,
które macie wy w pierwszej ławce, czy inne?
Anna: Jak ci jest na imię Bąkówna? Anno: Zawołaj na nią po imieniu N.
Następnie czytają dzieci raz jeszcze oba wierszyki za porządkiem, a potem na wyrywki słowa, to z pierwszego, to z drugiego wierszyka. Na wyrywki czytają dlatego, by się
przekonać, czy dzieci nie czytają przypadkiem na pamięć.
Dosyć — książeczki zamknąć — schować : raz — dwa— trzy.
Głoska, którą dzisiaj poznaliście nazywa się : en. Jak się nazywa ta głoska, którą dzisiaj poznaliście?
Na przyszłą lekcyą napiszecie mi obydwa wierszyki z książki na tabliczkach.
Oo macie napisać? Modlitwa.
WZÓR XV.