Most Północny w Warszawie składa się z 10 przęseł o rozpiętości od 45 m do 160 m. Łączna jego długość w osiach przyczółków wynosi 795 m. Uwzględ-niając ciągłość konstrukcji niosącej (rys. 1), jest najdłuższą przeprawą mostową przez Wisłę w Warszawie.
Trzy niezależne nitki mostu mają łączną szerokość 46 m. Konstrukcję nośną mostu stanowią skrzynki stalo-we o zmiennej wysokości od 3,3 m (w części zalewowej) do 8,6 m (nad podporami nurtowymi P40 i P50) oraz współpracujące z nimi żelbeto-we płyty pomostu grubości od 30 cm do 50 cm. Całkowita masa konstrukcji stalowej wynosi 11 770 t. W przypad-ku podpór pośrednich na każdej ła-wie usytuowano trzy fi lary, po jednym pod każdą nitką mostu (rys. 2, fot. 1).
Wysokość fi larów waha się od 7,7 m do 20,7 m. Podpory skrajne wykona-no w postaci masywnych przyczółków skrzynkowych ze skrzydełkami.
Do budowy mostu Północnego przystąpiono w 2009 r. według projektu nie-mieckiego biura Schüßler-Plan. Od początku władze miasta planowały bu-dowę w tym miejscu mostu o prostej belkowej konstrukcji, a więc tańszej od bardziej modnych obecnie rozwiązań światowych. Most Północny będzie dziesiątym mostem przez Wisłę w Warszawie, w tym ósmym drogowym [1, 3, 4]. Część drogowa (bez przeprawy tramwajowej) ma być gotowa do końca tego roku. Most jest częścią przedsięwzięcia pod nazwą „Budowa Trasy Mostu Północnego od węzła z ul. Pułkową do węzła z ul. Modlińską wraz z prze-prawą mostową przez Wisłę oraz trasą tramwajową” [2]. Całkowita długość trasy wynosi 3,5 km. Most przeprowadzi nad Wisłą trzy ciągi komunikacyjne:
jezdnię w kierunku wschodnim, jezdnię w kierunku zachodnim oraz dwutoro-wą trasę tramwajodwutoro-wą wraz z jednostronną ścieżką pieszo-rowerodwutoro-wą.
Obecnie w Polsce jedynym dokumentem dopuszczającym wprowadzenie na rynek łożysk mostowych jest certyfi kat zgodności łożyska z normą EN 1337 lub PN-EN 1337.
t e c h n o l o g i e
67
wrzesień 11 [87]
Fot. 2 | Podpory lewobrzeżnej (bielańskiej) części mostu
Fot. 3 | Łożysko garnkowe wielokierunkowo przesuwne na podporze P80
Przęsła mostu Północnego oparto na łożyskach garnkowych (fot. 2) zaprojektowanych zgodnie z PN-EN 1337-5 [7]. Ogółem jest 66 łożysk po 22 pod każdą nitką (po dwa na każdym fi larze – rys. 3). Z wyjątkiem podpory P50 na wszystkich podporach każdej nitki mostu w jednej osi ustawiono łożyska wielokierunkowo przesuwne (fot. 3 i 4), a w drugiej osi – łożyska jednokierunkowo przesuwne (rys. 4).
Łożyska nieprzesuwne ustawiono na podporze P50 po jednym dla każdej nitki mostu. Obok łożyska nieprzesuw-nego ustawiono łożysko jednokierun-kowo przesuwne poprzecznie. Nie jest to rozwiązanie zalecane przez normę PN-EN 1337-1 [6]. Jest jednak dopusz-czalne przy założeniu projektowym, że cała siła pozioma w kierunku osi podłużnej mostu będzie przenoszona przez łożysko nieprzesuwne [8]. Takie założenie przyjęto w tym przypadku. To znaczy projektanci założyli, że cała siła pozioma w kierunku osi podłużnej mo-stu będzie przenoszona przez łożysko nieprzesuwne na podporze 50.
Przyjęta w Normie Europejskiej zasada mówi, że ze względu na luzy w łoży-skach garnkowych tylko jedno łożysko na podporze może przejmować całe ob-ciążenie poziome. Łożysko jednokierun-kowo przesuwne w kierunku poprzecz-nym, co najwyżej, może uczestniczyć w przenoszeniu obciążenia poziomego w przypadku korzystnego ustawienia luzów w prowadnicy oraz w cylindrze między jego pierścieniem a tłokiem.
Instytut Badawczy Dróg i Mostów przeprowadzał ocenę poprawno-ści obliczeń łożysk [5]. Zweryfi kowa-no przede wszystkim te ich parametry, które mają największy wpływ na za-chowanie łożysk podczas eksploatacji.
Sprawdzeniu podlegały:
■ naprężenie docisku do płyty elasto-merowej,
■ naprężenie docisku do arkusza PTFE,
■ warunek nieprzekroczenia nośności obliczeniowej przy obciążeniu mi-mośrodowym,
Fot. 4 | Łożysko garnkowe wielokierunkowo przesuwne na podporze P110
■ współczynnik tarcia przy docisku osiowym,
■ możliwość obrotu tłoka względem pierścienia cylindra z zachowaniem:
– bezpiecznej odległości między kra-wędzią tłoka a krakra-wędzią pierścienia cylindra,
– odpowiedniego luzu między koł-nierzem tłoka a krawędzią pierścienia cylindra.
W obliczeniach łożysk wykonanych przez biuro Reisner & Wolff Engineering przy wyznaczaniu nośności łożysk na
siły poziome przyjęto, że w przenosze-niu tych sił bierze udział tarcie po-wierzchni ślizgowych, co jest niezgodne z wymaganiami PN-EN 1337 [6, 8]. Nie miało to jednak wpływu na ogólną oce-nę poprawności obliczeń łożysk. No-śność obliczeniowa łożysk garnkowych zastosowanych w moście Północnym mieściła się w zakresie od 500 kN do 50 000 kN. Łożyska przesuwne umożli-wiają przemieszczenia do ±270 mm.
Największe z łożysk ma średnicę 1200 mm i masę ponad 3,5 t.
t e c h n o l o g i e
W związku z powstaniem Normy Eu-ropejskiej EN 1337 i obowiązkiem jej stosowania obecnie w Polsce jedy-nym dokumentem dopuszczającym wprowadzenie na rynek łożysk mosto-wych jest certyfi kat zgodności łożyska z normą EN 1337 lub PN-EN 1337.
Ten certyfi kat zgodności jest wyda-wany wtedy, gdy łożysko pod wzglę-dem materiałowym i konstrukcyjnym mieści się w zakresie normy EN 1337 lub PN-EN 1337. Upoważnionymi do wydawania certyfi katów zgodności z EN 1337 lub PN-EN 1337 są akre-dytowane laboratoria lub instytucje.
Każde łożysko spełniające wymagania EN 1337 otrzymuje znak zgodności wraz odpowiednią metryką. Aby otrzy-mać certyfi kat zgodności z EN 1337, łożysko powinno przejść wymagane normą badania typu.
W 2006 r. na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad autor opracował wytyczne łoży-skowania przęseł mostowych oraz wymagania dotyczące warunków odbioru łożysk przed ich wbudo-waniem i kontroli łożysk podczas ich eksploatacji [9]. Wytyczne po-rządkowały różne koncepcje łoży-skowania stosowane dotychczas przez projektantów obiektów, wpro-wadzając jednolite zasady, zgodne z obowiązującym stanem prawnym narzuconym przez nowe Normy Europejskie oraz rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodar-ki MorsGospodar-kiej z dnia 30 maja 2000 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogo-we obiekty inżynierskie i ich usytu-owanie – Dz.U. Nr 63, poz. 735.
Rys. 4 | Schemat łożyskowania mostu Północnego [2]
Zamawiającym inwestycję jest m.st. Warszawa – Zarząd Miej-skich Inwestycji Drogowych w Warszawie. Nadzór nad inwestycją sprawują Zakłady Budownictwa Mostowego Inwestor Zastępczy Sp. z o.o. Projekt budowlany jest
autorstwa niemieckiego biura dr inż. Andrzej Niemierko
Instytut Badawczy Dróg i Mostów
Bibliografi a
1. B. Chwaściński, Mosty na Wiśle i ich bu-downiczowie, Fundacja im. A. i Z. Wa-siutyńskich, Warszawa 1997.
2. P. Książek, A. Niemierko, Budowa mostu Północnego przez Wisłę w Warszawie,
„Drogownictwo” nr 6/2011.
3. A. Niemierko, Rys historii mostów war-szawskich na Wiśle, cz. 1 i 2, „Drogo-wnictwo” nr 5 i 6/2003.
4. A. Niemierko, Budowa mostów w Pol-sce 1995–2005, „Drogownictwo”
nr 2/2006.
5. A. Niemierko, Ocena dotycząca po-prawności obliczeń łożysk garnkowych RW oraz zgodności z obliczeniami ło-żysk dostarczonych na budowę mostu Północnego w Warszawie, IBDiM 2011.
6. PN-EN 1337-1:2003 Łożyska konstruk-cyjne – Część 1: Postanowienia ogólne.
7. PN-EN 1337-5:2010 Łożyska konstruk-cyjne – Część 5: Łożyska garnkowe.
8. PN-EN 1337-11:2001 Łożyska konstruk-cyjne – Część 11: Transport, magazyno-wanie i ustawianie.
9. A. Niemierko, Zalecenia dotyczące ło-żyskowania obiektów mostowych oraz kontroli łożysk podczas eksploatacji, GDDKiA, Warszawa 2006.
Rys. 3 | Rozmieszczenie i oznaczenie łożysk na typowej podporze
projektów Schüßler-Plan. Projekt wykonawczy wykonało biuro pro-jektowe POMOST s.c. przy współ-pracy Instytutu Badawczego Dróg i Mostów w Warszawie w zakresie fundamentowania obiektu. Gene-ralnym Wykonawcą budowy Trasy Mostu Północnego jest konsorcjum fi rm P.R.I. Pol-Aqua SA (roboty ziemne – lider konsorcjum), San-do BuSan-downictwo Polska Sp. z o.o.
(partner konsorcjum i fi rma odpo-wiedzialna za przeprawę mostową MD-31), Sando Construcciones SA (partner konsorcjum), Kromiss-Bis Sp. z o.o. (partner konsorcjum).
Wykonawcą robót fundamento-wych oraz podpór był Energopol Szczecin SA. Wykonawcą kon-strukcji stalowej był Vistal Gdynia SA, a dostawcą łożysk i urządzeń dylatacyjnych fi rma Reisner & Wolff Polska Sp. z o.o.
c i e k a w e r e a li z a c j e
Rys. 1 | Plan sytuacyjny układu przesyłowego z lewobrzeżnej Warszawy do oczyszczalni ścieków
„Czajka”
Przedmiotem artykułu są nowatorskie rozwiązania techniczne stosowane przy budowie układu przesyłowego do oczyszczalni ścieków „Czajka”
w Warszawie. Oczyszczalnia ta jest obecnie modernizowana w ramach projektu Unii Europejskiej Infrastruk-tura i Środowisko. Aby ta największa polska oczyszczalnia ścieków mogła je oczyszczać z całej Warszawy, przy-stąpiono do budowy nowoczesnego układu przesyłowego, którego reali-zacja jest w końcowym etapie prac.
Układ nowo budowanych kolek-torów będzie miał docelowo dłu-gość ponad 8,5 km i będzie składał się z dwóch zasadniczych części:
tunelu pod Wisłą o długości ponad 1300 m wykonanego technologią bez-wykopową oraz kolektorów dosyło-wych z rur z żywic poliestrodosyło-wych CC-GRP o rekordowej długości odcin-ków wykonywanych metodą mikrotu-nelową, a także średnicy.
Autorzy wyrażają nadzieję, że zapre-zentowane w artykule doświadczenia o charakterze naukowo-technicznym będą mogły być przydatne również w innych tego typu wdrożeniach.
Celem przedsięwzięcia realizowanego od kilku lat w Warszawie jest wybudo-wanie układu przesyłowego ścieków z lewobrzeżnej Warszawy do oczysz-czalni ścieków „Czajka”. Zadanie jest istotne z powodu stale rozwijającej się warszawskiej aglomeracji miejskiej.
Plan realizowanego rozwiązania poka-zano na rys. 1.
Całość projektu składa się z kilku za-sadniczych elementów. W skład budo-wanego systemu wchodzą:
■ kolektory ogólnospławne o średnicy wewnętrznej 2800 mm, wybudo-wane na terenie dzielnicy Białołęka w prawobrzeżnej części Warszawy, wraz z kolektorami przepięć re-zerwowych o średnicy 1400 mm, przewidzianych dla transportu
Nowoczesne rozwiązania technologiczne tunelowe i mikrotunelowe ze względu na swoje zalety techniczno--ekonomiczne znajdują coraz szersze zastosowanie na świecie, w tym również w Polsce.