Środki zagraniczne

Do 1999 roku na obszarze województwa małopolskiego uzyskano na cele inwestycyjne prawie 6 mln euro. Na wartość tą składało się 90 inwestycji realizowanych w ramach programów: INRED, STRUDER II oraz TURIN III.

Natomiast na „programy miękkie” uzyskano 813 tys. euro. Pozwoliło to na przeprowadzenie szeregu szkoleń na temat zasad korzystania z funduszy pomocowych dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz zasad budowania strategii rozwoju i planów operacyjnych (INRED).

1) PHARE INRED – zintegrowany rozwój regionalny, w ramach którego wsparto:

• rozwój instytucji regionalnych, budowanie strategii;

• podnoszenie kwalifikacji zasobów ludzkich;

• wsparcie inwestycyjne w regionie Małopolski.

W ramach programu w Małopolsce zakontraktowano łącznie 4 976,5 tys. euro

2) PHARE STRUDER II – celem programu było wspieranie procesów wspomagających rozwój ekonomiczny w regionach szczególnie dotkniętych efektami restrukturyzacji gospodarki. W programie tym uczestniczyły gminy z byłego województwa nowosądeckiego.

Dofinansowano 3 projekty, których całkowity koszt wynosi: 525,6 tys. euro, w tym 116 tys.

euro dotacji.

3) PHARE RAPID – celem programu było ograniczenie zróŜnicowania regionalnego poprzez wspieranie rozwoju infrastruktury w wybranych regionach, których rozwój społeczno-ekonomiczny jest opóźniony w stosunku do średniej krajowej. W programie tym uczestniczyły gminy z byłego województwa nowosądeckiego. Łączna kwota środków wydatkowanych w Małopolsce – 1 305 866 euro, w tym 610,8 tys. euro dotacji.

4) TOURIN III – celem programu było udostępnienie gminom pomocy w podniesieniu ich atrakcyjności turystycznej poprzez rozbudowę lokalnej infrastruktury turystycznej na terenach pozamiejskich. Program objął 14 projektów na łączną kwotę 3,2 mln zł.

5) Program TEMPUS 1999-2000: celem programu było nawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy uczelniami, polskimi i zagranicznymi firmami działającymi w regionie Małopolski, takŜe organizacja praktyk studenckich (wartość grantu: 30 tys. euro).

6) Program SOCRATES - Celem programu było promowanie idei europejskiego wymiaru nauczania poprzez współpracę między szkołami i uniwersytetami z państw członkowskich, wymianę studentów i wykładowców, (SOCRATES 1998/1999 – 24 tys. euro oraz SOCRATES 1999/2000 – 28,7 tys. euro).

W latach 1999-2004 na obszarze województwa małopolskiego realizowane były następujące programy pomocowe UE:

1) ISPA – program ten w latach 2000-2006 pomagał krajom kandydującym w osiąganiu standardów i norm Unii Europejskiej w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska. W województwie małopolskim realizowanych bądź przygotowywanych było 5 projektów (po akcesji Polski do UE w 2004 r. finansowanie projektów ISPA przejął Fundusz Spójności). Cztery projekty dotyczą ochrony środowiska, a jeden jest z zakresu transportu:

1. Program Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Krakowie, 2. Oczyszczalnia ścieków Płaszów II w Krakowie,

3. Oczyszczanie ścieków na Podhalu,

4. Gospodarka ściekowa Tarnowa i okolicznych gmin,

5. Wzmocnienie nawierzchni drogi krajowej nr 4 do 115kN/oś, na odcinku Kraków-Tarnów.

Łączna kwota realizowanych projektów to ok. 230 mln euro (wielkość dofinansowania z UE to ponad 150 mln euro).

2) SAPARD

Program przedakcesyjny realizowany w latach 2000-2006, finansujący pomoc dla rozwoju obszarów wiejskich oraz dostosowanie polskiego rolnictwa do standardów i wymagań unijnych. We wszystkich działaniach programu realizowanych w województwie małopolskim podpisano łącznie 1926 umów na kwotę przekraczającą 370 mln zł, co stanowiło ok. 130%

alokacji środków przyznanych pierwotnie dla województwa.

3) Program Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza (Phare SSG),

Phare SSG był jednym z instrumentów pomocy przedakcesyjnej dostępnej od 2000 roku.

Celem programu było zmniejszanie dysproporcji rozwojowych między regionami, promowanie aktywności gospodarczej, rozwój zasobów ludzkich, restrukturyzacja oraz rozwój infrastruktury. Małopolska dołączyła do programu w jego drugiej edycji Phare SSG 2001. Na terenie województwa zrealizowano projekt w zakresie rozwoju zasobów ludzkich o wartości 1,5 mln euro.

Alokacje z programu Phare 2002-2003 dla województwa małopolskiego wynosiły:

• Phare 2002 SSG - 20,61 mln euro. Podpisano 348 umów o całkowitej wartości dofinansowania 21,1 mln euro.

• Phare 2003 SSG - 8,23 mln euro. Podpisano 127 umów na łączną kwotę 6,1 mln euro.

4) Phare Odbudowa

Program Phare ODBUDOWA 2001, realizowano na terenach 3 polskich województw (małopolskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego) najbardziej poszkodowanych w wyniku powodzi w 2001 r. W ramach pierwszej edycji programu Małopolska otrzymała 6,1 mln Euro, które pozwoliły na realizację 60 projektów. BudŜet dla Małopolski z drugiej edycji programu wyniósł 3,89 mln Euro i pozwolił na realizację 29 zadań związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz infrastrukturą przeciwpowodziową.

5) Program Współpracy Przygranicznej Polska – Słowacja PHARE CBC:

Program realizowany na południowej granicy Polski od 1999 roku słuŜył promowaniu współpracy przygranicznej i wyrównywaniu poziomu rozwoju pomiędzy sąsiadującymi regionami. Pomoc zaplanowana została w ramach 4 komponentów: Wspólnego Funduszu Małych PoŜyczek, Funduszu Małych Projektów Infrastrukturalnych, Schematu Wsparcia dla Infrastruktury Okołobiznesowej, oraz DuŜych Projektów Infrastrukturalnych. W ramach realizacji programu Małopolska otrzymała pomoc w wysokości ok. 6 mln euro.

6) Program Banku Światowego „Aktywizacja Obszarów Wiejskich”

Program Banku Światowego „Aktywizacja Obszarów Wiejskich” realizowany w Małopolsce w latach 2000-2004, jego zadaniem było wniesienie wkładu finansowego, inwestycyjnego oraz wiedzy i umiejętności w szeroko rozumiany rozwój gospodarczy wsi, wsparcie realizacji średniookresowej strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich oraz spójnej polityki strukturalnej rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa.

Program składał się z następujących komponentów:

• A - MikropoŜyczki,

• B - Aktywizacja kapitału ludzkiego, w tym podkomponenty:

- B1 - Przekwalifikowanie siły roboczej, - B2 - Edukacja,

- B3 - Budowanie potencjału instytucjonalnego administracji lokalnej i regionalnej,

• C - Infrastruktura wiejska.

Łącznie w Małopolsce wydatkowano 12,83 mln euro ze środków Banku Światowego.

PowyŜsze dane obrazują wsparcie uzyskane w ramach poszczególnych programów. NaleŜy podkreślić, iŜ we wszystkich z nich beneficjenci wykazywali się duŜą efektywnością w wykorzystywaniu dostępnych środków. Świadczy to o potencjale absorpcyjnym, ale takŜe potencjale merytorycznym i instytucjonalnym beneficjentów oraz instytucji odpowiedzialnych za wdraŜanie tych programów na poziomie regionalnym. Udział w róŜnych programach zapewnił doświadczenie w zakresie przygotowania projektów i programów oraz zarządzania nimi. Czynniki te były kluczowe w momencie uruchomienia funduszy strukturalnych w 2004 roku – stanowiły potencjał, który umoŜliwił beneficjentom efektywny udział w programach operacyjnych okresu 2004 – 2006.

W latach 2004 – 2006 kluczowym programem wdraŜanym z zaangaŜowaniem Samorządu Województwa był Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego na lata 2004 – 2006 (ZPORR).

W ramach tzw. komponentu regionalnego ZPORR województwo małopolskie otrzymało 185,26 mln Euro. W tym 152 mln Euro na Priorytet I i III (bez działań 1.6 i 3.4), w ramach których podpisano 200 umów o dofinansowanie. Wśród beneficjentów pomocy znalazły się jednostki samorządu terytorialnego, szpitale, szkoły wyŜsze, kościoły, organizacje pozarządowe i terenowe jednostki administracji rządowej.

Wartość umów podpisanych w ramach wszystkich priorytetów ZPORR w województwie małopolskim wyniosła ponad 837 mln zł (stan na dzień 31.12 2006 r.), natomiast wielkość dotacji przyznanych z EFRR w zakresie zawartych umów wyniosła 798,69 mln zł, co stanowi 101,17 % alokacji. Wskaźnik zrealizowanych płatności wyniósł 55,3% i był to najwyŜszy poziom wydatkowania środków w ramach ZPORR w skali całego kraju.

Interwencja ZPORR w Województwie Małopolskim w ujęciu dziedzinowym przedstawia się następująco:

- infrastruktura drogowa – 24% środków,

- infrastruktura ochrony środowiska - 32% środków, - szkoły, hale sportowe - 10% środków,

- wyposaŜania szpitali, modernizacja ośrodków zdrowia - 18% środków, - systemy teleinformatyczne - 5% środków,

- infrastruktura kulturalna i turystyczna - 5% środków,

- rewitalizacji obszarów miejskich i poprzemysłowych - 6% środków.

W województwie realizowanych jest równieŜ 260 projektów z zakresu inwestycji w zasoby ludzkie regionu (w ramach priorytetu II) oraz 189 projektów z zakresu wsparcia mikroprzedsiębiorstw (Działanie 3.4) – stan na dzień 31.12.2006r .

PoniŜszy rysunek prezentuje przestrzenne rozmieszczenie dofinansowanych projektów inwestycyjnych.

Rysunek 11. Rozmieszczenie przestrzenne projektów inwestycyjnych dofinansowanych na obszarze Województwa Małopolskiego w ramach ZPORR.

źródło: Opracowanie własne.

W okresie 2004 – 2006 oprócz ZPORR, znaczące wsparcie przekazywane było do regionu poprzez Fundusz Spójności, Sektorowe Programy Operacyjne, oraz Inicjatywy Wspólnotowe.

Tabela 5. Zestawienie dofinansowanych projektów w okresie 2004 – 2005 (stan na 31 grudnia 2005 – według zakontraktowanych projektów).

Lp. Program Priorytet Liczba

projektów

Wartość wkładu wspólnotowego

w mln zł.

Sektor środowiska 9 923,27

1 Fundusz spójności*

Sektor transportu 1 186,7

2 SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb

3. Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla, rybacka infrastruktura portowa, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe

7 1,48

3 SPO Transport 2. Bezpieczniejsza infrastruktura drogowa 1 55,88

1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze

rolno - Ŝywnościowym 1151 65,00

wiejskich 2. ZrównowaŜony rozwój obszarów wiejskich 443 42,00 1. Rozwój przedsiębiorczości i wzrost

2. Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw 391 60,70 1. Aktywna polityka na rynku pracy oraz

integracji zawodowej i społecznej 57 43,80

2. Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy 33 52,10 6 SPO Rozwój zasobów

w tym Działanie 1.6 ZPORR Rozwój

transportu publicznego w aglomeracjach 1 115,16 2. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w

regionach 141 43,71

*Do grupy projektów współfinansowanych z Funduszu Spójności zaliczono inwestycje, które uzyskały wsparcie w ramach programu ISPA.

Ponadto, na potrzeby niniejszego zestawienia, w celu przeliczenia wielkości dofinansowania z Funduszu Spójności przyjęto kurs na poziomie 1EUR = 4 PLN.

źródło: Opracowanie własne.