! Algoryści!
! Jak wynika z powyższych rozważań algorytm jest specyficznego rodzaju strukturą logiczną, która może zostać zaimplementowana w kodzie źródłowym programu komputerowego. Szczególnie zwraca się uwagę na konstruowanie algorytmów, które w sposób optymalny będą mogły służyć realizowaniu pragmatycznych zadań związanych z obliczeniami, sortowaniem, przetwarzaniem danych. Dlatego tak istotnym parametrem jest złożoność obliczeniowa algorytmu oraz kwestia tego, czy zadane operacje wykonuje on tak wydajnie jak to tylko możliwe. Jednak algorytmika służyć może nie tylko konstruowaniu kodu o wysokich walorach użytkowych. Do dziedzin ludzkiej aktywności, w których znajduje ona zastosowanie należą również obszary związane z działalnością stricte artystyczną. Można oczywiście powiedzieć, że wszelkiego rodzaju aktywność twórcza, która odbywa się za pośrednictwem mediów cyfrowych lub tworzona jest przy użyciu programów komputerowych należy w jakiś sposób do „sztuki algorytmów” ponieważ z całą pewnością takowe – przynajmniej pośrednio, a bywa że i świadomie – aplikuje.
Przedmiotem naszego zainteresowanie są jednak ci autorzy, którzy z algorytmów uczynili sobie podstawowe narzędzie i cel pracy artystycznej.!
!
! Jedną z wczesnych, choć całkowicie nieformalnych grup identyfikujących swą działalność bezpośrednio z nowym medium byli twórcy, którzy sami nazwali się późnej Algorystami. Słowo to oznacza generalnie każdego, kto zajmuje się algorytmami – ma więc ono szerokie, historyczne, sięgające czasów przed komputerowych znaczenie.
Jednak - jak pisze jeden ze współtwórców ruchu (choć „ruch” to być może nieco za mocne określenie) Roman Verostko – Algoryści zaadoptowali pojęcie, czyniąc je znakiem osób zajmujących się konkretnie sztuką algorytmiczną. Początki działalności twórców identyfikujących się jako the Algorists, czyli m.in. Jean Pierre Heberta, Manfreda Mohra, Romana Verostko i Marka Wilsona sięgają zarania komputerów przeznaczonych do użytku indywidualnego, czyli okolic roku 1970. Algoryści przyjęli swoją nazwę za sprawą Heberta niejako retrospektywnie w 1995. Twórczość artystów koncentruje się do dziś wokół generatywnych możliwości urządzeń komputerowych. Ich idee związane z twórczą ekspresją pozostają w ścisłej korelacji z prezentowaną wcześniej w niniejszej pracy refleksją Chomsky’ego na temat generatywnego charakteru pewnych struktur logicznych.
Maszyna umożliwiająca implementację jego teorii stała się też automatycznie wehikułem
dla nowych - generatywnych właśnie - form estetycznych. Jak pisze Verostko – 18 wyrastając ze wspólnego korzenia sztuki geometrycznej i konceptualnej XX wieku Algoryzm wyforsował się na mającą źródło w technologii autonomię.!
!
Ilustracja 16: Roman Verostko, Green Cloud (the drawing), pióro i tusz na ploterze, 2011!
! !
!
! Autor Zielonej chmury zwraca także uwagę na fakt, że algorytmiczne ukorzenienie uprawianej przezeń i jego przyjaciół sztuki nie powinno być mylone z odwoływaniem się do
„czystej” matematyki. Matematyczność dzieł wynika z oczywistego osadzenia w procedurach najlepiej opisywalnych za pomocą języka Królowej Nauk. Nie mniej jednak ich wyjątkowość wyraża się w fakcie implementacji w konkretnym elektronicznym narzędziu za pomocą zapisu w języku programowania. To czyni sztukę algorytmiczną interesującą z naszego punktu widzenia. Oto bowiem komputerowe oprogramowanie staje się samodzielnym środkiem artystycznego wyrazu.!
!
Strona internetowa autora: http://www.verostko.com/algorist.html (dostęp: 1.05.2014)
18
! "
Ilustracja 17: Herbert Franke, Electronic Graphics, 1961-62
!
!!
! J'zyk programowania jest na tyle elastycznym $rodkiem ekspresji, #e mo#liwe jest nawet przeprowadzenie definicji „Algorysty” za pomoc" pseudokodu. Jean Pierre Hebert sformu&owa& j" nast'puj"co:!! !
( z ( 85 257
if
(creation && object of art && algorithm && one’s own algorithm) {
include * an algorist * }
elseif
(!creation || !object of art || !algorithm || ! one’s own algorithm) {
exclude * not an algorist * } 19
Ilustracja 18: A. Michael Noll, Computer composition with lines, 1964!
! Grupa identyfikująca wspólnym mianem osób pracujących z algorytmicznym
!
medium to oczywiście jeden z wielu przykładów twórców zaangażowanych w tworzenie sztuki w oparciu o koncepcje związane z podstawami informatyki i działania oprogramowania w ogóle. Dziś sztuka generatywna pozostaje ważnym elementem nowoczesnej działalności artystycznej.!
!
! Sztuka generowana proceduralnie!
! Pod pojęciem sztuki generowanej proceduralnie (lub po prostu – proceduralnej) rozumiemy takie formy estetycznej wypowiedzi, które realizowane są za pomocą systemów autonomicznych. Chodzi o sytuację, w której narzędzie jest przez artystę w jakiś sposób programowane (nie musi tu jednak chodzić o kodowanie w sensie informatycznym) do wykonywania dzieła. Rolą twórcy jest więc sformułowanie pewnych
Korespondencja Hebert-Verostko datowana na 31 sierpnia 1995 (za stroną internetową autora)
19
warunków wyjściowych oraz ustawienie (setup) systemu – sama realizacja pozostaje już poza jego bezpośrednią kontrolą. Sztuka proceduralna zakłada pewien element nieokreśloności jeśli chodzi o efekt końcowy dzieła. Chodzi mianowicie o to, żeby zaprogramowany obiekt wytworzył strukturę, która jest przewidywalna tylko w pewnym stopniu. Istotnym elementem pracy staje się kwestia losowości, swobodnego lub organicznego powstawania różnorodnych tworów – stąd właśnie odwołanie do pojęcia
„generatywności”. Elementy przetwarzania proceduralnego możemy napotkać na gruncie praktycznie wszystkich ważnych sztuk:!
!
• w muzyce dawniejszej (J. P. Kirnberger) i współczesnej (John Cage, Brian Eno)!
• w sztukach wizualnych (Sol LeVitt, Woody Vasulka, J.-P. Hebert i Algoryści, Mark Napier)!
• w literaturze (Borroughs, Tristan Tzara)!
!
! Sztuka generatywna pomimo, że nie odnosi się wyłącznie do dziedziny opartej na programowalnych układach elektronicznych (jest kategorią szerszą) – pozostaje w ścisłej relacji w stosunku do sztuki algorytmicznej (znów, kategoria – teoretycznie – szersza niż sztuka komputerowa) oraz software artu. Za cezurę wyznaczającą wejście tego rodzaju twórczości na estetyczne salony świata najlepiej prawdopodobnie uznać wystawę Cybernetic Serendipity, która została zapoczątkowana w 1968 roku w londyńskim Institute of Contemporary Arts. Dziś generatywność jako formuła realizowania różnorodnych przedsięwzięć, również tych o charakterze artystycznym nie wydaje się niczym szczególnie niezwykłym.!
!
! Przykład: „Sea and Spar Beetween” Nicka Montforta i
! Stephanie Strickland!
! Omawiane dzieło jest generatorem poezji, który realizuje różne kombinacje strof i wyrażeń w przestrzeni dwuwymiarowej (o koordynatach 0,0 na 14992383, 14992383) co daje – jak piszą autorzy - około 225 trylionów możliwych kombinacji. Generowanie 20 wierszy odbywa się za pomocą poruszania kursorem po wyznaczonym obszarze lub po wpisaniu ręcznie dowolnych koordynatów (z podanego zakresu) w pole tekstowe. Strofy i wrażenia pochodzą z wierszy Emily Dickinson oraz z Moby Dicka Hermana Melville i są
http://blogs.saic.edu/dearnavigator/winter2010/nick-montfort-stephanie-strickland-sea-and-spar-between/
20
(dostęp: 1.05.2014).
zestawiane dzięki zaimplementowaniu pewnych struktur generatywnych w kodzie źródłowym programu.!
!
! Sam program ma postać strony internetowej – typowego dokumentu HTML5 z elementem canvas, który pozawala na wyświetlanie wyniku dzięki użyciu biblioteki canvastext.js oraz formularzem pobierającym położenie kursora. Silnikiem programu jest wykonywany przez przeglądarkę kod JavaScript (zamieszczony w załączniku na końcu dysertacji wraz z komentarzami). W skrypcie znajdują się zmienne odpowiedzialne za przechowywanie i mieszanie wyrażeniami charakterystycznymi dla danego autora (varDickinsonSyllable, varMelvilleSyllable) a także siedem możliwych linijek (np. varShortPhrase, function ExclaimLine, function riseAndGoLine).!
!
Ilustracja 19: „See and Spar Between” w akcji.!
!
!
!
! Warto przy okazji wspomnieć, że w 2013 roku zostało zrealizowane polskie tłumaczenie poematu dokonane przez Monikę Górską-Olesińską i Mariusza Pisarskiego, którego wynik wraz z analizą został zaprezentowany podczas konferencji Hold The Light 2014 Electronic Literature Organization Conference .!21