Informacje o aktywności ekonomicznej ludności w wieku 15 lat i więcej opracowane zostały na podstawie reprezentacyjnego kwartalnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL).
Na przestrzeni kilku ostatnich lat w województwie opolskim w grupie osób objętych badaniem najistotniejsze zmiany zaszły wśród bezrobotnych. Zbiorowość ta systematycznie zmniejszała się i w IV kwartale 2006 r. osiągnęła poziom 54 tys. osób, tj. o 11,5% mniej niż w analogicznym okresie 2005 r.
Stopa bezrobocia wynosiła 13,4% i była wyższa od średniej w kraju o 1,2 pkt, a w porównaniu z IV kwartałem 2005 r. zmniejszyła się o 1,9 pkt. Tempo spadku zarówno liczby bezrobotnych, jak i stopy bezrobocia było wyraźnie mniejsze niż w kraju, gdzie w omawianym okresie odnotowano spadki odpowiednio: o 28,2% i o 4,5 pkt.
Ludność w wieku produkcyjnym stanowiąca potencjał zasobów pracy wynosiła 73,6% badanej populacji. W IV kwartale 2006 r. w województwie opolskim było 403 tys.
osób aktywnych zawodowo oraz 370 tys. biernych zawodowo. W porównaniu z analo-gicznym okresem poprzedniego roku odnotowano wzrost liczebności obu omawianych grup odpowiednio: o 1,0% (w kraju spadek o 1,7%) i o 8,2% (w kraju – o 2,4%).
W analizowanym okresie liczba ludności w wieku 15 lat i więcej wzrosła o 4,3%
(w kraju – o 0,2%), osoby pracujące stanowiły 86,6% ogółu aktywnych zawodowo, a bezrobotni 13,4%. W porównaniu z 2005 r. zwiększył się – o 1,9 pkt udział pracują-cych, natomiast bezrobotnych zmniejszył o – 1,9 pkt.
W IV kwartale 2006 r. współczynnik aktywności zawodowej wynosił 52,1%.
W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku udział aktywnych zawodowo
w ogólnej liczbie ludności, która ukończyła 15 lat zmniejszył się o 1,7 pkt (w kraju – o 1,1 pkt). W dalszym ciągu wśród ogółu aktywnych zawodowo najliczniejszą grupą były osoby w wieku 45–54 lata, które stanowiły 27,5% ogółu. W porównaniu z IV kwartałem 2005 r. udział tej grupy wzrósł o 0,6 pkt. Istotna zmiana zaszła wśród najstarszej grupy aktywnych zawodowo (osoby w wieku 55 lat i więcej). W grupie tej w porównaniu z IV kwartałem 2005 r. odnotowano wzrost liczebności o 17,9%, a jej udział wśród ogółu aktywnych zawodowo wzrósł o 1,6 pkt. Zmiany struktury aktywności ekonomicznej ludności w porównaniu z 2005 r. ilustruje poniższy wykres.
STRUKTURA LUDNOŚCI W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ WEDŁUG AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ W IV KWARTALE
2006
2005
Podobnie jak przed rokiem mężczyźni charakteryzowali się większym poziomem aktywności zawodowej niż kobiety. Spośród mężczyzn ponad połowa (62,2%) była aktywna zawodowo, podczas gdy wśród kobiet tylko 43,6%. W omawianym okresie poziom aktywności zawodowej mężczyzn wzrósł o 1,1 pkt, natomiast kobiet zmniejszył się o 3,7 pkt.
Wśród ogółu omawianej zbiorowości ludność aktywna zawodowo w miastach stanowiła 51,8%, a na wsi 52,6%. W porównaniu z IV kwartałem 2005 r. nastąpił nie-znaczny spadek liczby aktywnych zawodowo w miastach, tj. o 0,9% (o 2 tys. osób), podczas gdy na wsi odnotowano wzrost o 3,4% (o 6 tys. osób). Zmiany współczynnika aktywności ekonomicznej ludności w poszczególnych kwartałach przedstawia tablica nr 4.1.
45,6%
8,2%
53,8%
46,2%
Bierni zawodowo Aktywni zawodowo:
pracujący bezrobotni
47,9% 52,1%
7,0%
45,1%
Tabl. 4.1. Współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku 15 lat i więcej
2005 2006
kwartały
IV I II III IV
Wyszczególnienie
współczynnik aktywności zawodowej w %
+/–
w po- równa-niu z IV kw.
2005 Ogółem ... 53,8 51,9 54,2 52,8 52,1 –1,7
mężczyźni ... 61,1 59,9 64,1 63,8 62,2 1,1 kobiety ... 47,3 44,1 44,7 43,0 43,6 –3,7 Miasta ... 55,3 51,8 53,7 52,2 51,8 –3,5 Wieś ... 52,2 51,8 54,9 53,5 52,6 0,4
W IV kwartale 2006 r. w województwie opolskim pracowało 349 tys. osób, tj. o 3,3% więcej niż przed rokiem (w kraju o 3,6%). Pracujący stanowili 45,1% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. W omawianym okresie wzrosła liczba pracujących mężczyzn (o 6,4%), natomiast liczba pracujących kobiet pozostała na poziomie z IV kwartału 2005 r. W porównaniu z poprzednim rokiem wzrosła zarówno liczba pracujących mieszkańców miast – o 1,1%, jak i mieszkańców wsi – o 6,1%. Strukturę pracujących według wieku i poziomu wykształcenia ilustruje poniższy wykres.
STRUKTURA PRACUJĄCYCH WEDŁUG WIEKU I POZIOMU WYKSZTAŁCENIA W IV KWARTALE 2006 R.
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
Wiek: Wykształcenie:
15–24 wyższe
25–34 policealne i średnie zawodowe 35–44 średnie ogólnokształcące
45–54 zasadnicze zawodowe
55 lat i więcej gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe
10,3% 25,2% 24,4% 28,1% 12,0%
19,5% 27,3% 6,9% 35,6% 10,7%
W IV kwartale 2006 r. wśród ogółu pracujących najwięcej, tj. 35,6% posiadało wykształcenie zasadnicze zawodowe (spadek o 0,6 pkt w stosunku do IV kwartału 2005 r.), najmniej średnie ogólnokształcące – 6,9% (wzrost o 1,0 pkt).
Podobnie jak w latach poprzednich najliczniejszą (28,1%) grupę pracujących stanowiły osoby w wieku 45–54 lata. Ich udział w stosunku do IV kwartału 2005 r.
zmniejszył się o 1,2 pkt. Najmniej liczną grupę stanowiły osoby w wieku 15–24 lata – 10,3% ogółu pracujących.
W IV kwartale 2006 r. według statusu zatrudnienia z ogółu pracujących więk-szość (75,4%) stanowili pracownicy najemni, ich liczba nieznacznie zmalała, tj. o 0,4%
w stosunku do IV kwartału 2005 r. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2005 r.
odnotowano wzrost liczby pracujących na własny rachunek (o 15,4%), w tym pracodawców (o 7,1%). W nieco mniejszym stopniu, wzrosła liczba osób pracujących w charakterze pomagających członków rodzin (o 13,0%), z czego ponad połowę (69,2%) stanowiły kobiety (o 20,0% więcej niż przed rokiem). Udział osób pracujących w sektorze prywatnym w IV kwartale 2006 r. wzrósł o 2,1 pkt w odniesieniu do analo-gicznego okresu 2005 r. i ukształtował się na poziomie 72,8%. Ponad połowę tego sektora (61,0%) stanowili mężczyźni. Zmiany w strukturze pracujących w porównaniu z 2005 r. przedstawia poniższa tablica.
Tabl. 4.2. Struktura pracujących według sektorów i statusu zatrudnienia
2005 2006
kwartały
IV I II III IV
Wyszczególnienie
w odsetkach
Ogółem ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
sektor: publiczny ... 29,3 26,6 27,2 27,3 27,2
prywatny ... 70,7 73,4 72,8 72,7 72,8
Pracownicy najemni ... 78,1 74,9 77,2 77,5 75,4
Pracujący na własny rachunek
(łącznie z pracodawcami) ... 15,2 17,1 15,5 14,9 17,2
Pomagający członkowie rodzin 6,7 8,0 7,3 7,6 7,4
Rozpatrując zbiorowość pracujących według grup zawodów zauważyć należy, iż najliczniejszą grupę (15,8%) stanowili zatrudnieni jako „robotnicy przemysłowi i rzemieśl-nicy”. Ich udział w ogóle pracujących w porównaniu z IV kwartałem 2005 r. zmniejszył się o 2,2 pkt. Drugą co do wielkości grupą byli „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”
(13,8%), a ich udział wzrósł o 1,1 pkt w omawianym okresie. Natomiast najwyższy przy-rost liczbowy wystąpił w grupie „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” (o 6 tys.
osób). Udział pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych i specjali-stycznych wynosił 18,3% i był niższy o 0,3 pkt w porównaniu z IV kwartałem 2005 r.
Pracujących według zawodów ilustruje poniższy wykres.
PRACUJĄCY WEDŁUG GRUP ZAWODÓW W IV KWARTALE
Wśród kobiet najwięcej było „specjalistów” oraz „pracowników usług osobistych i sprzedawców”. Ich udział ukształtował się na tym samym poziomie i wynosił po 17,9%.
Miarą określającą rzeczywiste zaangażowanie ludności w procesie pracy jest wskaźnik zatrudnienia, który w IV kwartale 2006 r. wynosił 45,1%, tj. o 0,5 pkt mniej niż przed rokiem. Dla mężczyzn wskaźnik ten ukształtował się na poziomie 55,7% i był wyższy niż dla kobiet o 19,3 pkt. Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania badanych osób, wśród mieszkańców wsi odnotowano wzrost (o 1,5 pkt), natomiast w miastach spadek (o 2,1 pkt).
Poziom zaangażowania zawodowego w większości grup wiekowych był wyższy niż w IV kwartale 2005 r. Jedynie w grupie osób w wieku 25–34 lata odnotowano spadek (o 0,6 pkt). Wskaźnik zatrudnienia analogicznie jak w poprzednich okresach był stosunkowo niski wśród osób młodych (w wieku 15–24 lata) i wynosił 26,5%, tj. w stosunku do IV kwartału 2005 r. wzrósł o 5,7 pkt. Najwyższy poziom, podobnie jak przed rokiem osiągnął w grupie wiekowej 35–44 lata i wynosił 78,7%, natomiast najniższy w grupie osób 55 lat i więcej – 16,0%.
W IV kwartale 2006 r. odnotowano 54 tys. bezrobotnych. Ich liczba zmniejszyła się zarówno w porównaniu z poprzednim kwartałem (o 10,0%), jak i w stosunku do IV kwartału 2005 r. (o 11,5%). Wśród bezrobotnych ponad połowę (55,6%) stanowiły kobiety, przy czym zauważyć należy, iż w ciągu roku jednakowo zmniejszyła się liczba
0 10 20 30 40 50 60 tys.
Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy
Specjaliści
Technicy i inny średni personel Pracownicy biurowi
Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn
i urządzeń
Pracownicy przy pracach prostych
2005 2006
bezrobotnych mężczyzn i kobiet – po 3 tys. osób. Spadek w równym stopniu dotyczył mieszkańców miast i wsi – po 3 tys.
W IV kwartale 2006 r. stopa bezrobocia wynosiła 13,4% i zmniejszyła się w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku o 1,9 pkt (w kraju o 4,5 pkt), jak i w stosunku do poprzedniego kwartału o 1,6 pkt (w kraju o 0,8 pkt). Zróżnicowanie stopy bezrobocia według płci i miejsca zamieszkania przedstawia poniższa tablica.
Tabl. 4.3. Stopa bezrobocia według płci i miejsca zamieszkania
2005 2006
kwartały
IV I II III IV
Wyszczególnienie
w %
Ogółem ... 15,3 12,5 12,2 15,0 13,4 mężczyźni ... 12,6 11,0 12,5 13,4 10,8 kobiety ... 17,9 14,4 11,7 17,0 16,6 Miasta ... 13,6 12,1 12,4 16,7 12,3 Wieś ... 16,9 12,8 11,9 13,5 14,7
Pomimo stopniowej poprawy sytuacji młodzieży na rynku pracy, stopa bezrobocia dla osób w wieku 15–24 lata nadal utrzymywała się na najwyższym poziomie i wynosiła 26,0% i była prawie 2-krotnie wyższa niż dla ludności ogółem w wieku 15 lat i więcej.
W porównaniu z IV kwartałem 2005 r. najwyższy spadek (o 11,2 pkt) stopy bezrobocia wystąpił wśród osób w wieku 15–24 lata, najniższy (o 0,1 pkt) w grupie osób w wieku 35–44 lata. Natomiast wzrost stopy bezrobocia odnotowano wśród osób w wieku 45–54 lata (o 1,0 pkt).
Biorąc pod uwagę wykształcenie w dalszym ciągu największy udział wśród bezrobotnych miały osoby o najniższym poziomie wykształcenia (gimnazjalnym i niższym), dla których stopa bezrobocia wynosiła 22,9%, tj. o 1,5 pkt mniej niż przed rokiem. W analizowanym okresie znaczący spadek stopy bezrobocia odnotowano wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (o 7,1 pkt), natomiast największy wzrost, tj. o 2,5 pkt wśród osób z wykształceniem średnim zawodowym i policealnym.
Istotnym czynnikiem wpływającym na sytuację osób bezrobotnych na rynku pracy jest okres poszukiwania pracy. W IV kwartale 2006 r. przeciętny czas poszukiwania pracy przez osoby bezrobotne był równy z wyznaczonym w analogicznym kwartale 2005 r.
i wynosił 15 miesięcy (w kraju 18 miesięcy). Zmiany w strukturze bezrobotnych według okresu poszukiwania pracy w porównaniu z 2005 r. ilustruje wykres na str. 69.
BEZROBOTNI WEDŁUG OKRESU POSZUKIWANIA PRACY W IV KWARTALE
2005 2006
Kryterium płci nie miało decydującego wpływu na długość czasu poszukiwania pracy, w podobnym stopniu dotyczyło kobiet i mężczyzn. Przeciętny czas poszukiwania pracy przez osoby mieszkające w mieście w IV kwartale 2006 r. wyniósł – 12 miesięcy (14 przed rokiem). Natomiast na wsi przeciętny czas poszukiwania pracy wyniósł 19 miesięcy (16 w 2005 r.).
W IV kwartale 2006 r. odnotowano 370 tys. biernych zawodowo, co stanowiło 47,9% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej (w kraju 45,9% ogółu), podczas gdy przed rokiem udział ten wynosił 46,2%. W porównaniu z IV kwartałem 2005 r. liczba osób biernych zawodowo zwiększyła o 8,2%, w tym w miastach – o 14,0%. Wśród biernych zawodowo ponad połowę (63,2%) stanowiły kobiety. W miastach mieszkało więcej osób biernych zawodowo niż na wsi (55,1% wobec 44,9%). Biorąc pod uwagę kryterium wieku nadal najliczniejszą grupę biernych zawodowo stanowiły osoby w wieku 55 lat i więcej – 58,6%, których udział wzrósł o 3,9 pkt w porównaniu z IV kwartałem 2005 r.
Najmniejszą grupę stanowiły osoby w wieku 35–44 lata (3,5%).
Wśród biernych zawodowo według poziomu wykształcenia w IV kwartale 2006 r.
– 46,5% stanowiły osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niepełnym podstawowym. W porównaniu z sytuacją sprzed roku ich udział zmniejszył się o 1,2 pkt.
Natomiast odsetek osób z wykształceniem wyższym, którzy stanowili najmniej liczną grupę wśród biernych zawodowo nieznacznie wzrósł o 0,1 pkt.
W IV kwartale 2006 r. wśród biernych zawodowo 99,2% nie poszukiwało pracy.
Jako główne przyczyny bierności podawano: emeryturę (45,9%), naukę i uzupełnianie kwalifikacji (20,5%) oraz chorobę, niepełnosprawność (11,6%).
0 10
20 30
Do 3 miesięcy
4–6
7–12
Powyżej 12 miesięcy
0 10 20 30
tys. tys.