W celu zmniejszenia liczby pozycji oraz wyodrębnienia wymia-rów składających się z grup wzajemnie skorelowanych pozycji zastosowano analizę czynnikową metodą Varimax znormalizowaną (z rotacją czynników). Taka procedura pozwoliła na wyodrębnienie z 42 początkowych pozycji dwudziestu odznaczających się najwyż-szymi ładunkami czynnikowymi. Jako graniczną wartość ładunku czynnikowego przyjęto 0,5, chociaż większość stosowanych itemów ma ładunki znacznie wyższe. Procedura ta pozwoliła wyodrębnić trzy czynniki', które Wjjaśniają łącznie 48,88% zmienności ogólnej wyników kwestionariusza. Dane dotyczące wartości własnej i wa-riancji Wjjaśnionej szczegółowo przedstawiono w tab. 7.
Tabela 6: Ładunki poszczególnych itemów w zakresie trzech wyodrębnionych czynników
Czynnik 1. Czynnik 2.
Czynnik3.
Item Sytuacje Obciążenia
Sens Pracy Konfliktowe Organizacyjne
1. Podopieczni przychodzą na moje
zajęcia pod wpływem alkoholu lub 0,6905 -0,0270 0,1338 innych substancji odurzających.
2. Wychowankowie kierują
prze-0,6189 -0,0128 -0,0563 ciwko mnie agresję fizyczną.
3. Wychowankowie próbują mną
0,5520 0,0746 0,2165
manipulować.
4. Wchodzę w konflikty z innymi
instytucjami zajmującymi się 0,7194 0,0209 0,0815 moimi wychowankami.
5. Wychowankowie wulgarnie się
0,6861 -0,0304 0,1666 do mnie odnoszą .
8. Opis badań konstrukcyjnych nad KOZP 73
Tabela 6 (cd.)
Item Czynnik 1. Czynnik2. Czynnik3.
6. Rodziny podopiecznych kłócą się
0,7444 0,1900 -0,0304 zemną·
7. Pomieszczenia socjalne dla
pra-0,2034 0,6170 -0,1382 cowników są niezadowalające.
8. Podopieczni kwestionują sens 0,6594 0,3579 0,0001 zajęć prowadzonych przeze mnie.
9.Między przełożonymi a mną 0,6991 0,2304 -0,1730 występują kłótnie.
10. Moi wychowankowie popełniają 0,5913 0,1005 0,2336 czyny niezgodne z prawem.
11. Trudno mi pomóc
wychowan-0,2304 0,2093 0,6523
kom, mimo że chcę.
12. Moi współpracownicy nie poma- 0,1759 0,5200 0,0804 gają mi.
13. Zajmuję się zbyt dużą liczbą
wy-0,0453 0,6588 0,2873
chowanków.
14.Moi przełożeni nie wspierają 0,2652 0,6893 -0,0913 mnie.
15. Zarabiam niewspółmiemie mało -0,0481 0,6748 0,1277 w stosunku do nakładu pracy.
16. Programy nauczania i plany są -0,0314 0,6452 0,2021 przeładowane.
17. Mam zbyt mały wpływ na to co 0,0301 0,6289 0,1209 realizuję w placówce.
18. Moi współpracownicy rywalizują
0,0243 0,6504 0,1637
zemną·
19. Pomimo moich wysiłków
wycho-0,1291 0,6924 wankowie nie nabywają pożąda- 0,1057
nych sprawności.
20. Na pozytywne zmiany w
zacho-0,0098 0,1570 0,8396
waniu wychowanków muszę zbyt długo czekać.
Tabela 7: Wyniki analizy czynnikowej Kwestionariusza Obciążeń Zawodowych
Pedagoga
Czynnik Wartość własna Procent wariancji
Sytuacje Konfliktowe 5,28 26,39
Obciążenia Organizacyjne 2,85 14,23
Brak Sensu Pracy 1,65 8,26
Razem 48,88
W wyniku analizy czynnikowej wyodrębniono trzy skale. Lo-giczna analiza treści itemów, które się w nich znalazły pozwoliła na następujące ich nazwanie i określenie:
1.
Sytuacje Konfliktowe (SK) (itemy 1-6, 8-10)
Skala ta dotyczy obciążeń związanych z negatywnymi działa-niami innych osób, z którymi pedagog ma do czynienia w pracy, a więc przede wszystkim wychowanków (np. agresja werbalna lub fizyczna, nieposłuszeństwo, używanie środków psychoaktyw-nych, manipulacja, itp). Dotyczą one także pozostałych osób, z którymi pedagog spotyka się w pracy, tj. przełożonych oraz przedstawicieli innych instytucji zajmujących się wychowankiem oraz rodziców podopiecznych (konflikty). Generalizując, można stwierdzić, że skala ta w znacznym stopniu nasycona jest pro-blematyką odczuwania przez pedagoga obciążeń wynikających z jego konfliktów z innymi osobami w sytuacjach zawodowych.
2. Obciążenia Organizacyjne (00) (itemy 7, 12-18) Skala ta mierzy obciążenia związane z aspektami organiza-cyjnymi - zarówno na poziomie makro, jak i konkretnej placówki oświatowej. W grę wchodzą tutaj następujące aspekty obciążeń organizacyjnych:
• brak wsparcia społecznego ze strony przełożonych i współpra-cowników;
• przeciążenie pracą;
• niezadowolenie z socjalnych warunków pracy, w tym wynagro-dzenia.
8. Opis badań konstrukcyjnych nad KOZP
73
Tabela 6 (cd.)
Item Czynnik 1. Czynnik2. Czynnik3.
6. Rodziny podopiecznych kłócą się 0,7444 0,1900 -0,0304 zemną·
7. Pomieszczenia socjalne dla pra- 0,2034 0,6170 -0,1382 cowników są niezadowalające.
8. Podopieczni kwestionują sens 0.6594 0,3579 0,0001 zajęć prowadzonych przeze mnie.
9.Między przełożonymi a mną 0,6991 0.2304 -0,1730 występują kłótnie.
10. Moi wychowankowie popełniają 0,5913 0,1005 0.2336 czyny niezgodne z prawem.
11. Trudno mi pomóc wychowan- 0.2304 0,2093 0,6523 kom, mimo że chcę.
12. Moi współpracownicy nie poma- 0,1759 0,5200 0,0804 gają mi.
13. Zajmuję się zbyt dużą liczbą wy- 0.0453 0,6588 0.2873 chowanków.
14.Moi przełożeni nie wspierają 0.2652 0,6893 -0.0913 mnie.
15. Zarabiam niewsp6łmiemie mało -0,0481 0,6748 0,1277 w stosunku do nakładu pracy.
16. Programy nauczania i plany są -0.0314 0,6452 0,2021 przeładowane.
17. Mam zbyt mały wpływ na to co
0.0301 0,6289 0,1209
realizuję w placówce.
18. Moi współpracownicy I)'Walizują 0.0243 0,6504 0,1637 zemną·
19. Pomimo moich wysiłków
wycho-0,1291 0.6924 wankowie nie nabywają pożąda- 0,1057
nych sprawności.
20. Na pozytywne zmiany w
zacho-0.0098 0,1570 0.8396
waniu wychowanków muszę zbyt długo czekać.
Tabela 7: Wyniki analizy czynnikow,q Kwestionariusza Obciążeń Zawodowych
Pedagoga
Czynnik Wartość własna Procent wariancji
Sytuacje Konfliktowe 5,28 26,39
Obciążenia Organizacyjne 2,85 14,23
Brak Sensu Pracy 1,65 8,26
Razem 48,88
W wyniku analizy czynnikowej wyodrębniono trzy skale. Lo-giczna analiza treści itemów, które się w nich znalazły pozwoliła na następujące ich nazwanie i określenie:
1.
Sytuacje Konfliktowe (SK) (itemy 1-6, 8-10)
Skala ta dotyczy obciążeń związanych z negatywnymi działa-niami innych osób, z którymi pedagog ma do czynienia w pracy, a więc przede wszystkim wychowanków (np. agresja werbalna lub fizyczna, nieposłuszeństwo, używanie środków psychoaktyw-nych, manipulacja, itp). Dotyczą one także pozostałych osób, z którymi pedagog spotyka się w pracy, tj. przełożonych oraz przedstawicieli innych instytucji zajmujących się wychowankiem oraz rodziców podopiecznych (konflikty). Generalizując, można stwierdzić, że skala ta w znacznym stopniu nasycona jest pro-blematyką odczuwania przez pedagoga obciążeń wynikających z jego konfliktów z innymi osobami w sytuacjach zawodowych.
2. Obciążenia Organizac}jne (00) (itemy 7, 12-18) Skala ta mierzy obciążenia związane z aspektami organiza-cyjnymi - zarówno na poziomie makro, jak i konkretnej placówki oświatowej. W grę wchodzą tutaj następujące aspekty obciążeń organizacyjnych:
• brak wsparcia społecznego ze strony przełożonych i współpra-cowników;
• przeciążenie pracą;
• niezadowolenie z socjalnych warunków pracy, w tym wynagro-dzenia.
8. Opis badań konstrukcyjnych nad KOZP
75
3. Brak Sensu Pracy (BSP) (itemy 11, 19, 20)
Skala ta mierzy obciążenia wynikające z braku efektów lub zbyt długiego oczekiwania na efekty pracy. Przede wszystkim chodzi tutaj o brak postępów w rozwoju lub terapii podopiecz-nych. Skala ta mierzy więc obciążenie w aspekcie rzadko podda-wanego operacjonalizacji ujęcia egzystencjalnego.