Analiza finansowa

Głównym celem analizy finansowej jest ustalenie opłacalności przedsięwzięcia po-przez wykorzystanie prognozowanych przepływów finansowych w celu obliczenia odpowiednich wskaźników, głównie: wartości zaktualizowanej netto (NPV) i we-wnętrznej stopy zwrotu (IRR). Do określenia tych wskaźników niezbędne jest ze-branie odpowiednich informacji, które przedstawiono w tabeli 14. Dane dotyczące przyszłych kosztów i przychodów powinny być gromadzone dla kolejnych lat „ży-cia” przedsięwzięcia, tj. od roku „0”, czyli momentu rozpoczęcia inwestycji, aż do roku jej zamknięcia. Dla przedsięwzięć sektora środowiskowego proponuje się przyjęcie okresu 30 lat¹⁵³. Dane powinny być zebrane dla każdego z analizowanych wariantów przedsięwzięcia.

Tabela 14. Informacje niezbędne do analizy finansowej przedsięwzięcia Wymagane informacje

(dla każdego roku „życia” przedsięwzięcia) Zakres informacji Wysokość nakładów inwestycyjnych • nakłady środki trwałe

• koszty rozruchu

• zmiany w kapitale obrotowym – różnica mię-dzy aktywami bieżącymi a zobowiązaniami bieżącymi

Koszty operacyjne • bezpośrednie koszty produkcji (zużycie mate-riałów oraz koszty usług, personelu, utrzyma-nia, ogólne koszty produkcji)

• wydatki administracyjne i ogólne

• wydatki związane ze sprzedażą i dystrybucją Źródła finansowania nakładów inwestycyjnych

i kosztów operacyjnych • środki własne

• pożyczki, kredyty

• dotacje

Przychody operacyjne • przychody ze sprzedaży wyrobów i usług Uwaga: do kosztów operacyjnych nie wlicza się kosztów odpisów amortyzacyjnych.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Przewodnik…, op. cit., s. 39–43.

Kolejnym krokiem w analizie finansowej przedsięwzięcia jest ocena finanso-wego zwrotu z inwestycji w każdym analizowanym wariancie. Wymagane wskaź-niki do sprawdzenia efektywności finansowej przedsięwzięcia to:

• zaktualizowana wartość netto (NPV);

• wewnętrzna stopa zwrotu (IRR).

Zaktualizowana wartość netto (ang. Net Present Value – NPV) pozwala na po-równanie wartości przychodów i nakładów zdyskontowanych do obecnej wartości pieniądza, przy założeniu określonej wielkości stopy procentowej. Stopa

dyskonto-153 Przewodnik do analizy kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych. Raport końcowy, Dyrekcja

Generalna ds. Polityki Regionalnej, KE, 2008, s. 39.

wa z reguły odzwierciedla alternatywną stopę zwrotu, jaką można by otrzymać, in-westując fundusze na przykład w papiery wartościowe obarczone podobnym ryzy-kiem. Jednak inwestor lub jednostka finansująca przedsięwzięcie może zastosować własną, wyższą stopę dyskontową (uwzględniającą dodatkowo ryzyko związane z inwestycją).

Wskaźnik zaktualizowanej wartości netto pozwala określić bieżącą wartość przy-szłych efektów netto, wyrażonych w jednostkach pieniężnych otrzymanych w wyni-ku wdrożenia przedsięwzięcia inwestycyjnego, i porównać ją z przewidywaną warto-ścią nakładów inwestycyjnych i kosztów bieżących. Uzyskana w ten sposób różnica między przychodami a nakładami stanowi kryterium podjęcia decyzji¹⁵⁴:

   z uwzględnieniem sumy wartości odzyskanych surowców odpadowych i nowych wytworzonych produktów (biogaz, kompost), a także oszczęd-ności z tytułu zmniejszenia sumy uiszczanych opłat ekologicznych oraz kar i odszkodowań za nieprzestrzeganie przepisów ochrony środowiska, N_t – wysokość nakładów inwestycyjnych w roku t,

K_t – wysokość kosztów bieżących w roku t, i – przyjęta stopa dyskontowa,

m – okres eksploatacji inwestycji, n – okres realizacji inwestycji, t = 0 – moment rozpoczęcia inwestycji.

Procedura obliczania zaktualizowanej wartości netto obejmuje:

1. Określenie nakładów inwestycyjnych związanych z realizacją przedsięwzięcia.

2. Określenie przewidywanych kosztów bieżących oraz przychodów związa-nych z funkcjonowaniem przedsięwzięcia w cenach bieżących; w tym celu, przyjmując odpowiedni wskaźnik zmiany cen towarów i usług, należy określić w całym okresie obliczeniowym przyszłe strumienie pieniężne wykorzystujące technikę „składania”: wzrost cen towarów i usług,

154 E. Broniewicz, B. Poskrobko, Nakłady na ochronę środowiska. Metodyka i wyniki badań. Wyd.

Ekonomia i Środowisko, Białystok 2004, s. 105.

110

t – okres obliczeniowy.

3. Zdyskontowanie przyszłych strumieni pieniężnych w obecnej wartości; przeli-czenie wartości w cenach bieżących na ceny stałe roku bazowego:

 

4. Zsumowanie poszczególnych elementów rachunku: nakładów inwestycyjnych oraz przychodów i pomniejszenie ich o wartość kosztów operacyjnych dla całego okresu obliczeniowego oraz wyliczenie wartości wskaźnika NPV.

Zgodnie z ogólną formułą, aby dane przedsięwzięcie uznać za efektywne, wy-nik końcowy bilansowania przychodów i kosztów powinien być większy od zera.

Ocena efektywności ekonomicznej pojedynczych przedsięwzięć inwestycyj-nych z wykorzystaniem wskaźnika NPV stanowi narzędzie decyzyjne w sytuacji, kiedy inwestor ma do wyboru kilka możliwych wariantów rozwiązań. Mając okre-ślone wskaźniki NPV dla kilku wariantów, ostatecznie decyduje się na rozwiąza-nie, dla którego wartość wskaźnika jest największa¹⁵⁵.

Wewnętrzna stopa zwrotu (ang. Internal Rate of Return – IRR) również bazuje na zdyskontowanych wartościach przyszłych przychodów pieniężnych. W przy-padku wskaźnika bieżącej wartości netto NPV wielkość stopy dyskontowej była założona z góry, a wynik obliczeń był wyrażony w postaci kwoty pieniędzy stano-wiącej różnicę pomiędzy przychodami a nakładami. Przy wskaźniku wewnętrznej stopy zwrotu nakładów IIR wynikiem obliczeń jest stopa dyskontowa, przy któ-rej bieżąca wartość przyszłych przychodów jest równa nakładom inwestycyjnym (NPV = 0). Jest to więc stopa graniczna:

  

i = wewnętrzna stopa zwrotu,

pozostałe oznaczenia jak we wzorach (1) i (2).

Ustalona wewnętrzna stopa zwrotu nakładów jest porównywana z analogicz-nymi wielkościami innych wariantów. W wyniku porównania zostaje wybrany wa-riant o najwyższej stopie zwrotu. Przedsięwzięcie jest tym korzystniejsze, im wyż-sza jest jego wewnętrzna stopa zwrotu nakładów inwestycyjnych¹⁵⁶. Jeśli wskaźnik IRR jest niższy niż zastosowana stopa dyskontowa, wygenerowane przychody nie pokryją kosztów przedsięwzięcia.

155 Ekonomika i zarządzanie…, op. cit., s. 155–156.

156 Ibidem.