W przeprowadzonej analizie SWOT obszaru LGD zastosowano następujące definicje elementów macierzy strategicznej: silne strony (czynniki wewnętrzne pozytywne) - atuty obszaru LGD odróżniające go od innych jednostek; słabe strony (czynniki wewnętrzne negatywne) - słabe strony obszaru LGD, będące konsekwencją deficytów lub ograniczeń zasobów lokalnych; szanse (czynniki zewnętrzne pozytywne) - korzystne tendencje w otoczeniu zewnętrznym obszaru LGD, które właściwie wykorzystane mogą stanowić impuls rozwojowy;
zagrożenia (czynniki zewnętrzne negatywne) - niekorzystne tendencje w otoczeniu zewnętrznym, które mogą być barierą dla rozwoju obszaru LGD33.
Poprzez zastosowanie czterech metod partycypacyjnych zapewniono udział społeczności lokalnej w opracowaniu analizy SWOT (szczegółowy opis zastosowanych metod zamieszczony został w rozdziale 2.
Partycypacyjny charakter LSR). W szczególności zadbano o to, aby w pracach brali udział na równych zasadach i przy w miarę zachowanych proporcjach, przedstawiciele wszystkich sektorów, na których oparte jest działanie LGD, tj. przedstawiciele sektora społecznego, publicznego, gospodarczego oraz mieszkańców. Zamieszczone
33 Cholewicka-Goździk K., Analiza SWOT – instrument wyboru strategii i polityki jakościowej, http://iblis.home.pl/swot.pdf.
35
poniżej wyniki są efektem: współpracy społeczności lokalnej, są efektem ścisłej współpracy społeczności lokalnej oraz pracowników biura LGD. Przedstawione zostały w formie tabelarycznej (macierz), gdzie opisano słabe i mocne strony LGD oraz szanse i zagrożenia dla jej rozwoju. Analiza SWOT w takiej formie jest bezpośrednio powiązana z diagnozą obszaru co wynika z opisu aktualnej sytuacji oraz związanych z nią danych statystycznych.
Tabela 4.1. Macierz SWOT obszaru LGD.
Mocne strony Odniesienie do
diagnozy Słabe strony Odniesienie do
diagnozy Duża liczba miejsc do rozwoju
infrastruktury rekreacyjnej obszaru – strefa przenikania się kultur
Podrozdział 3.3 Niezadowalający poziom wyposażenia lokalnych grup i zespołów będący czynnikiem
Rozdział 3.7 Niespójny i mało efektywny system promocji obszaru LGD
Rozdział 3.7, 3.2, 3.3
Korzystna w porównaniu z obszarami wiejskimi Lubelszczyzny struktura wiekowa mieszkańców
Podrozdział 3.4.1
Zmniejszanie się liczby mieszkańców obszaru poprzez ujemne
ukierunkowanie zjawisk demograficznych,
w tym migracje osób młodych, utrwalone problemy społeczne z dominacją ubóstwa
i bezrobocia
Podrozdziały 3.4.1 i 3.4.2
Wysokie bezrobocie, szczególnie w śród osób młodych, z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia, zamieszkałych w gminach wiejskich.
Podrozdział 3.4.3.
Niewielki udział mieszkańców w działaniach integracyjnych ze względu na niewystarczającą sieć obiektów i zły stan techniczny istniejącej infrastruktury społecznej sprzyjającej aktywizacji i integracji społeczności lokalnej.
mieszkańców nt. zasad i warunków aplikowania o środki pomocowe PROW na lata 2014-2020 Leader.
Podrozdział 3.5.2.
Niewielki dostęp do doradztwa dotyczącego pozyskania funduszy w ramach PROW 2014-2020 osi Leader-RLKS (m.in. zakres możliwych obszarów wsparcia,
utrudniające inwestycje w tworzenie i wyposażenie nowych miejsc pracy.
Podrozdział 3.5.2
Mała liczba podmiotów świadczących usługi rekreacyjne.
Podrozdział 3.7.6
Szanse Odniesienie do
diagnozy Zagrożenia Odniesienie do
diagnozy Wzrost znaczenia walorów Podrozdział 3.7. Sąsiedztwo LGD o podobnym profilu Podrozdział 3.7.
36
przyrodniczych i kulturowych w rozwoju różnych form aktywności gospodarczej, w tym turystyki
społeczno
- gospodarczym (konkurencja).
Współpraca w rozwoju infrastruktury turystycznej z sąsiednimi LGD
Podrozdział 3.7. Peryferyjne położenie województwa lubelskiego
i jego zapóźniania w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej
Podrozdział 3.7.
Rozwój sektora odnawialnych źródeł energii
Podrozdział 3.7. Degradacja środowiska naturalnego wskutek niedorozwoju infrastruktury, w tym infrastruktury ochrony
środowiska
Podrozdział 3.7.
Nawiązanie współpracy z partnerami zewnętrznymi, w tym z zagranicy
Podrozdział 3.7. Narastająca emigracja ludzi młodych poza teren gminy lub za granicę
Podrozdział 3.7.
Wzrost dostępności do usług społecznych, m.in. poprzez zastosowanie nowoczesnych technik informacyjnych i komunikacji
Podrozdział 3.7. Niska świadomość mieszkańców, dotycząca potrzeby funkcjonowania instytucji doradczych
i wsparcia biznesu
Podrozdział 3.7.
Wykorzystanie środków unijnych na lata 2014 – 2020
Podrozdział 3.7. Konkurencja innych JST i LGD innych podmiotów w pozyskiwaniu dotacji unijnych
Podrozdział 3.7.
Źródło: opracowanie własne.
Do podstawowych atutów obszaru LGD należy jego położenie w strefie transgranicznej (funkcjonują tutaj dwa przejścia graniczne), a także dobra jakość środowiska oraz jego atrakcyjność pod względem krajobrazowym.
Walory te uzupełniają unikatowe w skali europejskiej zasoby kulturowe, wynikające z lokalizacji w obszarze przenikania się kultur. Ludność w skali Lubelszczyzny posiada dość korzystną strukturę wiekową. Jest dobrze zorganizowana – funkcjonuje tutaj duża liczba organizacji pozarządowych i grup nieformalnych. Od kilku lat notowany jest przyrost podmiotów gospodarczych w grupie mikroprzedsiębiorstw. Obszar posiada też dobre warunki do rozwoju rolnictwa specjalistycznego, a także usług około rolniczych, w tym turystyki wiejskiej i agroturystyki.
Analizowany obszar posiada szereg słabości, które negatywnie wpływają na tempo rozwoju społeczno – gospodarczego. W niewystarczającym zakresie wykorzystywane jest jego transgraniczne położenie. Efektem tego jest niewielka liczba elementów infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej umożliwiających wykorzystanie zasobów środowiska i elementów kulturowych. Część z nich znajduje się w złym stanie technicznym i wymaga pilnej interwencji (obiekty zabytkowe, infrastruktura społeczna). W małym zakresie wykorzystywane są zasoby kulturowe w efektywnej promocji obszaru. Od kilku lat notowane jest zmniejszanie się liczby mieszkańców obszaru poprzez ujemne ukierunkowanie zjawisk demograficznych, w tym migracje osób młodych, utrwalone problemy społeczne z dominacją ubóstwa i bezrobocia. Problemem jest wysokie bezrobocie, szczególnie wśród osób młodych. Niewystarczająca sieć obiektów infrastruktury społecznej nie sprzyja aktywizacji i integracji społeczności lokalnej, a zły stan techniczny niektórych obiektów, niekompletne wyposażenie tworzą kolejne bariery. Konsekwencja tego jest niewielki udział mieszkańców w działaniach integracyjnych ze względu na słaby dostęp do infrastruktury społecznej, a także złe warunki funkcjonowania lokalnych grup mieszkańców (KGW, Kluby Seniora). Obserwowany jest niewielki poziom wiedzy mieszkańców nt. zasad i warunków rozwoju przedsiębiorczości, co w sposób decydujący hamuje rozwój tego sektora. Miejscowe podmioty gospodarcze w większości dysponują przestarzałym lub niekompletnym wyposażeniem, niewielkimi kapitałami własnymi.
W niewielkim zakresie ich działalność opiera się na wykorzystaniu zasobów własnych obszaru LGD. Dodatkowe utrudnienia stwarza niewielki dostęp do doradztwa biznesowego i finansowego.
Do podstawowych szans rozwojowych opisywanego obszaru należy zaliczyć wzrost znaczenia walorów przyrodniczych i kulturowych w rozwoju różnych form aktywności gospodarczej, w tym turystyki, a także współpraca w rozwoju infrastruktury turystycznej z sąsiednimi LGD i jednostkami samorządu. Ze względu na wyjątkowe w skali kraju warunki nasłonecznienia, ważny będzie rozwój sektora odnawialnych źródeł energii.
Efektywne wykorzystanie położenia w strefie transgranicznej wymagało będzie nawiązania współpracy z partnerami zewnętrznymi, w tym z zagranicy. Istotny będzie też wzrost dostępności do usług społecznych, m.in.
poprzez zastosowanie nowoczesnych technik informacyjnych i komunikacji, a także wykorzystanie środków unijnych na lata 2014 – 2020.
Zagrożeniem dla rozwoju obszaru będzie konkurencja sąsiednich LGD, które posiadają zbliżone uwarunkowania społeczno – gospodarcze, a także środowiskowe i kulturowe. Barierą będzie również peryferyjne
37
położenie województwa lubelskiego i jego zapóźniania w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej, co ogranicza dostępność komunikacyjną opisywanego terenu. Problemem jest też postępująca degradacja środowiska naturalnego wskutek niedorozwoju infrastruktury technicznej, w tym infrastruktury ochrony środowiska.
Narastająca emigracja ludzi młodych poza teren gminy lub za granicę stanowi zagrożenie odpływu osób młodych najlepiej wykształconych, które w przyszłości mogłyby tworzyć trzon społeczności lokalnej. Obserwowana jest też niska świadomość mieszkańców, dotycząca potrzeby funkcjonowania instytucji doradczych i wsparcia biznesu.
Elementem zagrożenia jest też konkurencja innych JST i LGD w pozyskiwaniu dotacji unijnych.