Ludność – stan i struktura
Kielce to największe miasto i stolica województwa świętokrzyskiego. Dominuje na tle województwa, zarówno pod względem demograficznym, jak i gospodarczym. Skupia funkcje administracyjne, gospodarcze, edukacyjne oraz kulturalne regionu. Województwo świętokrzyskie jest regionem o znacznym odpływie migracyjnym, proces ten nie ominął także Kielc. Mimo że w ostatnich latach nastąpiło jego osłabienie, to miał on wpływ na coroczne zmniejszenie ludności miasta. Prognozy przewidują nasilenie niekorzystnych zjawisk demograficznych, co doprowadzi w najbliższym dwudziestoleciu do jednej z wyższych w kraju depopulacji miasta1.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), rok 2019 był kolejnym rokiem, w którym zmniejszyła się liczba mieszkańców Kielc. W 2019 roku w Kielcach mieszkały 194 852 osoby, a w 2015 roku 198 046, czyli o 3 194 mniej. Analizując lata 2015–2019 zauważa się stały spadek liczby mieszkańców Kielc, co obrazują dane zawarte w tabeli 1.
Tabela 1. Liczba mieszkańców Kielc i województwa świętokrzyskiego w latach 2015–2019
Rok 2015 (A) 2016 2017 2018 2019 (B) B - A
Miasto Kielce
Liczba mieszkańców
– ogółem
198 046 197 704 196 804 195 774 194 852 -3 194
Mężczyźni 93 004 92 781 92 363 91 753 91 271 -1 733 Kobiety 105 042 104 923 104 441 104 021 103 581 -1 461
Województwo Świętokrzyskie Liczba mieszkańców
– ogółem
1 257179 1 252900 1 247732 1 241546 1 233961 -23 218
Mężczyźni 613 217 610 944 608 515 605 341 601 664 -11 553 Kobiety 643 962 641 956 639 217 636 205 632 297 -11 665 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS2
Kielce skupiają 15,79% ludności województwa świętokrzyskiego. Większość ludności miasta w 2019 roku stanowiły kobiety – 53,16%, a współczynnik feminizacji wynosił 1133.
1Sytuacja społeczno-gospodarcza Kielc, Urząd Statystyczny w Kielcach, wyd. 2016.
2Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
3Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
8 Wykres 1. Liczba mieszkańców Kielc w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w latach 2015–2019
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS4
Biorąc pod uwagę strukturę wieku według klasyfikacji wskazanej w wykresie 1 na przestrzeni omawianego okresu zauważa się znaczący spadek subpopulacji w wieku produkcyjnym oznaczający spadek dostępnej siły roboczej. W 2015 roku kobiety w wieku 15–
59 oraz mężczyźni w wieku 15–64 stanowili 64,46%, a w 2019 roku – 60,01%. Pozytywnym zjawiskiem był wzrost liczby osób w wieku przedprodukcyjnym w 2019 roku o 456 osób w porównaniu do 2015 roku. Proces starzenia się społeczeństwa Kielc widoczny jest na przestrzeni ostatnich lat. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła o 11,03%
w porównaniu do 2015 roku.
Analizując dane zawarte w wykresie 2 zauważa się, że w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym występują niewielkie różnice w podziale na płeć. W 2019 roku w grupie przedprodukcyjnej mężczyźni stanowili 50,94% , a w grupie produkcyjnej 52,12%. Znacząca różnica pojawia się w grupie poprodukcyjnej, gdzie kobiety stanowiły aż 67,28%. Różnica ta wynika z wyższego wskaźnika średniej długości życia dla kobiet. W 2019 roku przeciętne dalsze trwanie życie w województwie świętokrzyskim wynosiło dla kobiet 82,2 lat, a dla mężczyzn 73,8 lat5.
4Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
5Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
26 112 26 329 26 395 26 501 26 568
125 676 123 674 121 393 118 973 116 926
46 258 47 701 49 016 50 300 51 358
0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 120 000 140 000
2015 2016 2017 2018 2019
w wieku przedprodukcyjnym - 14 lat i mniej
w wieku produkcyjnym: 15-59 lat kobiety, 15-64 lata mężczyźni w wieku poprodukcyjnym
9 Wykres 2. Liczba mieszkańców Kielc w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym z podziałem na płeć w 2019 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS6
Ruch naturalny
Pomimo wzrostu liczby urodzeń żywych, w Kielcach od wielu lat utrzymuje się ujemny przyrost naturalny. W 2019 roku przyrost naturalny wynosił - 497, a 4 lata wcześniej - 336. W tym samym roku liczba zgonów wzrosła o 135 w porównaniu do 2015 roku. Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1 000 mieszkańców w 2019 roku wynosił - 2,57.
Wykres 3. Przyrost naturalny w latach 2015–2019
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS8
6Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
7Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
8Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
13 533 -14 lat i mniej - kobiety
w wieku produkcyjnym 15-64
10 Wykres 4. Liczba zawieranych małżeństw i rozwodów w latach 2015–2019
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS9
Liczba zawieranych małżeństw utrzymuje się na podobnym poziomie na przestrzeni podawanych lat. Podobna sytuacja odnosi się do liczby rozwodów. W 2019 roku w Kielcach zawarto 839 związków małżeńskich i 289 związków małżeńskich zostało zakończonych w drodze sądowej.
Ruch wędrówkowy
Ograniczenie liczebności głównej grupy ekonomicznej mieszkańców miasta warunkował, poza tendencją rozwoju ludnościowego, również rynek pracy. Niewystarczające możliwości kreowania nowych, atrakcyjnych miejsc pracy mogły skutkować w pewnych przypadkach decyzjami o emigracji. Wskazuje na to ujemne saldo migracji wewnętrznych, które w 2019 roku wyniosło - 553, a w 2015 roku - 593. Saldo migracji zagranicznych wyniosło 79 w 2019 roku, a w 2015 roku 0.
Tabela 2. Saldo migracji mieszkańców Kielc w latach 2015–2019
Wskaźniki 2015 2016 2017 2018 2019
Zameldowania w ruchu wewnętrznym 1 371 1394 1278 1 629 1 751 Wymeldowania w ruchu wewnętrznym 1 964 1 714 1 924 2 240 2 304 Saldo migracji wewnętrznych -593 -320 -646 -611 -553 Zameldowania z zagranicy (imigracja) 0 113 88 67 98 Wymeldowania za granicę (emigracja) 0 15 12 38 19
Saldo migracji zagranicznych 0 98 76 29 79
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS10
Edukacja
Miasto oferuje możliwość kształcenia na wszystkich szczeblach szkolnictwa, dzięki czemu w pełni zaspokaja potrzeby w zakresie zdobywania i uzupełniania wykształcenia.
9Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
10Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
859 907 880 903 839
355 362 357 351 289
0 500 1000
2015 2016 2017 2018 2019
Małżeństwa zawarte Rozwody
11 W analizowanym okresie w większości kieleckich placówek edukacyjnych obserwowano systematyczny spadek liczby kształcących się osób. Wyjątkiem są przedszkola i szkoły podstawowe, gdzie liczba dzieci uczęszczających wzrosła.
Wychowanie przedszkolne realizowane jest w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz punktach przedszkolnych. W 2019 roku na terenie Kielc działało 90 przedszkoli wraz z oddziałami i punktami przedszkolnymi, do których uczęszczało 7 270 dzieci. W 2015 roku liczba przedszkoli wynosiła 72 z 6 029 dziećmi11.
W Kielcach w 2019 roku funkcjonowały 43 szkoły podstawowe, natomiast w 2015 roku było ich 37. Wzrosła również liczba uczniów – z 11 121 w 2015 roku do 14 399 w 2019 roku. W 2019 roku funkcjonowało 91 szkół ponadgimnazjalnych, ponadpodstawowych oraz policealnych, do których uczęszczało 21 011 uczniów12.
Kielce oferują również możliwość zdobywania wykształcenia na poziomie wyższym.
Uczelniami skupiającymi największą liczbę studentów pozostają Uniwersytet Jana Kochanowskiego oraz Politechnika Świętokrzyska. W 2019 roku na 8 uczelniach wyższych naukę pobierało 19 072 studentów, czyli o 6 032 mniej niż w 2015 roku.
Tabela 3. Liczba studentów w Kielcach w latach 2015–2019
Wskaźniki 2015 2016 2017 2018 2019
Liczba uczelni – ogółem 9 9 8 8 8
Studenci – ogółem 25 104 22 895 22 719 20 264 19 072 Studenci – mężczyźni 10 908 9 736 9 086 8 220 7 670 Studenci – kobiety 14 196 13 159 13 633 12 044 11 402 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS13
Pomoc społeczna
W 2020 roku 7 193 osobom przyznano decyzją świadczenie pieniężne bądź niepieniężne.
W 2015 roku było to 13 040 osób, czyli o 5 847 więcej. Podstawowym powodem ubiegania się o udzielenie świadczeń z pomocy społecznej jest trudna sytuacja materialna, dochód nie przekraczający kryterium dochodowego określonego w ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (ustawowa granica ubóstwa) oraz jednoczesne wystąpienie co najmniej jednej z przyczyn wymienionych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej. Należą do nich między innymi: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo–wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, przemoc w rodzinie, alkoholizm lub narkomania.
Wśród dominujących powodów przyznawania świadczeń w 2020 roku znajdowały się:
długotrwała lub ciężka choroba – 5 091 osób, niepełnosprawność – 4 532 osoby oraz bezrobocie – 1 509 osób. Dane dotyczące powodów przyznawania pomocy oraz liczby klientów Ośrodka w latach 2015–2019 roku przedstawia wykres 5.
11Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
12Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
13Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica, data dostępu: 15.04.2021 r.
12
Wykres 5. Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie z MOPR oraz główne powody przyznania świadczeń w latach 2015–2020
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań MRPiPS Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Kielcach
13 040 11 134 9 719 8 681 8 083 7193
4 798 4 384 3 869 3 302 3 122 29673 575 3 042 2 484 1 956 1 628 1509
3 441 3 494 3 415 3 249 4 760 4532
5 336 5 311 5 198 5 066 5 372 5091
1 048 926 785 773 699 634
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000
2015 2016 2017 2018 2019 2020
Liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenie Ubóstwo
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała lub ciężka choroba
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego
13