Rys.7.7. Wymiary zewnętrzne aplikatora, zmieniane w kolejnych symulacjach
Z przedstawionych wykresów na rys.7.8, widać, że oddalanie aplikatora – zwiększanie promienia walca, na który jest on nawinięty pogarsza oczekiwane parametry (rys.7.8e,f). Pozostałe parametry (czyli półosie nakładanej na walec elipsy: a i b) mają nieznaczny wpływ na uzyskane efekty, jedynie dla parametru a można określić odpowiedni rozmiar, który wynosi około 1 rad, któremu odpowiada kąt zaznaczony na rys.7.7, wynoszący około 180º.
Rozdział 7. Dobór odpowiednich parametrów przestrzennych aplikatorów
106
a). b).
c). d).
e). f).
Rys.7.8. Wartości maksymalne oraz minimalne prądu w zależności od położenia i wymiarów aplikatora a,b) zmiana wymiaru b-aplikatora, promienia elipsy, c,d) w zależności od kąta nawinięcia aplikatora (w radianach), e,f) od promienia walca,
Wnioski i podsumowanie
Zgodnie ze sformułowaną we wprowadzeniu tezą dysertacji i postawionymi celami, Autor chcąc dowieść jej słuszności, zrealizował następujące zadania:
- określił wpływ i skutki oddziaływania pola magnetycznego na pacjentów i personel zatrudniony w gabinetach stosujących magnetoterapię, - wyznaczył rozkład pola magnetycznego w otoczeniu aplikatorów
w odniesieniu do przepisów prawa pracy obowiązujących w Polsce,
- ocenił zagrożenia wynikające z zadawania niewłaściwych parametrów pulsującego pola magnetycznego oraz ocenił poprawność zastosowanej metody wyznaczania indukcji pola magnetycznego w otoczeniu aplikatorów do magnetoterapii.
Przedstawione w rozdziale 7 wyniki przemawiają za koniecznością odpowiedniego dostosowywania rozmiarów, położenia aplikatorów i parametrów pola magnetycznego stosowanego w czasie terapii złamań. Odpowiednie usytuowanie przestrzenne aplikatora powoduje, że stosunek wartości gęstości prądu w miejscu leczonym do wartości maksymalnej w całym poddanym ekspozycji fragmencie ciała, zwiększa się. Dzięki temu, z terapeutycznego punktu widzenia, powiększa się pole oddziaływania – zwiększa się górna granica zakresu prądu jaki można w leczonym miejscu zadawać. A odbywa się to przy jednoczesnym zachowaniu na stałym poziomie wartości prądu maksymalnego w całym, eksponowanym obszarze. Prądy o gęstości powyżej 100 mA/m2 mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia [5,9], a powyżej 1000 mA/m2 zagrożenie dla życia.
Odnosząc się do wartości maksymalnej prądu w całym analizowanym obszarze, należy zaznaczyć, że przedstawione wyniki dotyczą pulsującego pola magnetycznego o częstotliwości 50 Hz i maksymalnej wartości skutecznej indukcji pola magnetycznego (w całym, poddanym ekspozycji obszarze) wynoszącej dokładnie 10 mT. Aby każdorazowo dostosować wartość maksymalną gęstości prądu do przyjętego poziomu
Rozdział 7. Dobór odpowiednich parametrów przestrzennych aplikatorów
108
bezpieczeństwa (np. do 100 mA/m2), należy odpowiednio dobrać (zwiększać) wartość indukcji i częstotliwość pulsującego pola magnetycznego.
W terapii polem magnetycznym, odpowiednie dobieranie wartości indukcji pola magnetycznego nie jest działaniem wystarczającym. W instrukcjach obsługi aplikatorów, dla konkretnych schorzeń, producenci określają zakres możliwych do stosowania wartości indukcji, dodające jeszcze do tego kształt impulsu tego pola lub częstotliwość. W takim podejściu, brakuje związku pomiędzy parametrami stosowanymi podczas terapii a konkretnym usytuowaniem aplikatora, parametrami przestrzennymi schorzenia i całego obszaru poddanego działaniu pola magnetycznego. Nawet zawężając zastosowanie aplikatorów jedynie do urazów ortopedycznych, konieczne jest rozpatrywanie kilku rodzajów złamań, ze względu na jego rodzaj (skośne, poprzeczne, spiralne, wieloodłamowe) [30] – o zróżnicowanych rozmiarach szczeliny złamania. W zależności od płci, wieku, kondycji organizmu, rozmiary kończyn i kości różnią się znacząco. Wszystkie wymienione przesłanki przemawiają za koniecznością dobierania aplikatorów i parametrów terapii do konkretnych przypadków. Umiejscowienie intuicyjne aplikatora (lub kończyn wewnątrz aplikatora) według zasady „jak najbliżej urazu” jest podejściem niewłaściwym, mogącym przynosić niepożądane efekty lub nie powodować żadnych efektów (w tym brak jakiejkolwiek poprawy powodowanej magnetoterapią).
Za własne osiągnięcia Autor uważa:
- ocenę dokładności obliczania rozkładu indukcji pola magnetycznego i możliwych do przyjęcia uproszczeń w opisie przebiegu uzwojeń aplikatorów (w rozdziale 4),
- przedstawienie w oparciu o własne oprogramowanie, rozkładu przestrzennego stref oddziaływania pola magnetycznego w otoczeniu aplikatorów (rozdział 5.3),
- ocenę wpływu położenia aplikatora na wartości gęstości prądów w miejscach poddanych terapii (rozdział 7),
- opracowanie własnego oprogramowania wykorzystującego Metodę Elementów Brzegowych do obliczania rozkładu gęstości prądów wirowych w obszarach o niskiej przewodności elektrycznej.
Doświadczenie Autora niniejszej pracy w ciągu kilku lat związanych z przedstawioną tematyką powiększyło się znacząco, w szczególności w temacie metod numerycznych i zagadnień związanych z analizą prądów wirowych. W połączeniu z doświadczeniem i znajomością środowiska MatLab oraz języka C++, pozwoliło Autorowi na opracowanie własnych programów, które są połączeniem zalet i wygody
interfejsu użytkownika oraz prezentacji wyników jakie daje środowisko MatLab, z szybkością i efektywnością działania implementacji opracowanych w języku C++, odpowiedzialnych za formułowanie i rozwiązywanie układów równań. Wszystkie wyniki symulacji przedstawione w tej pracy są uzyskane w oparciu o własne programy.
Teza pracy odnosi się do konieczności dopasowywania i zadawania
parametrów terapii pulsującym polem magnetycznym, zapewniających zachowanie wartości gęstości prądów wirowych w części ciała poddanej leczeniu, na odpowiednim z medycznego punktu widzenia poziomie.
Zatem – według Autora – teza pracy została w niniejszej pracy pozytywnie zweryfikowana, a postawione cele osiągnięte.
110
Literatura
[1] Albanese R., Rubinacci G.: Correspondence On certain properties of electric vector potential
in eddy current problems, IEE Proceedings, 134, 10, 1987, s.814-815.
[2] Aliabadi M.H.: The Bouundary Element Method Volume 2. John Willey & Sons, Inbunden,
2005.
[3] American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH) Threshold
Limit Values for Chemical Substances and Physical Agents. Biological Exposure Indices,
2007.
[4] Beer G., Watson J.O.: Introduction to finite and boundary element methods for engineers, Chichester, John Wiley&Sons, 1992.
[5] Bernhardt J.H.: The establishment of frequency dependent limits for electric and magnetic fields and evaluation of indirect effect, Radiation and Environmental Biophysics, 27(1),
1988, s.1-27.
[6] Bronzino J. D.: Biomedical Engineering Handbook, CRC Press 1999.
[7] Burch J.B., Reif J.S., Noonan C.W., Yost M.G.: Melatonin metabolite levels in workers
exposed to 60-Hz magnetic fields: work in substations and with 3-phase conductors, Journal
of Occupational and Environmental Medicine, 2000, 42(2), s.136-142.
[8] Carlberg M., Hardell L., Söderqvist F., Mild K.H., Morgan L.L.: Long-term use of
cellular phones and brain tumours: increased risk associated with use for > or =10 years,
Occupational And Environmental Medicine, 2007, 64(9), s. 626-632.
[9] Chodak A., Najgebauer M., Krawczyk A.: Metodyka i historia powstawania systemu
normatywnego w ograniczaniu pola elektromagnetycznego, XIX Sympozjum PTZE,
Worliny, 2009, s.43-44.
[10] Ciejka E., Gorąca A.: Wpływ pola magnetycznego niskiej częstotliwości na ciśnienie tętnicze
krwi zwierząt doświadczalnych, Acta Bio-Optica et Informatica Medica, 4/2006, vol.12.
[11] Cieśla A.: Elektrotechnika: elektryczność i magnetyzm w przykładach i zadaniach, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków, 2006.
[12] Cieśla A., Kraszewski W., Skowron M., Syrek P.: Nowa koncepcja uzwojenia
wzbudzającego pole magnetyczne w zastosowaniu do magnetoterapii, Agrolaser 2006, III
Międzynarodowa Konferencja Naukowa Oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko rolnicze, 05 – 07.09.2006 Lublin ; Referaty i doniesienia / Polskie Towarzystwo Agrofizyczne – Lublin 2006 ; ISBN 83–89969–80–7; 2006, s. 21–25.
[13] Cieśla A., Kraszewski W., Skowron M., Syrek P.: Wykorzystanie silnego pola
magnetycznego wzbudzonego przez elektromagnes nadprzewodnikowy do biostymulacji przedsiewnej nasion, Agrolaser, 05-07.09.2006, Lublin, s.26–33.
[14] Cieśla A., Kraszewski W., Skowron M., Syrek P.: The shape’s influence of the small coil
applicator applied in magnetotherapy on the magnetic field schedule, IC–SPETO 2007, XXX
Międzynarodowa Konferencja z Podstaw Elektrotechniki i Teorii Obwodów, Gliwice – Ustroń 23 -26.05.2007, t. 1, s. 43-46.
[15] Cieśla A., Kraszewski W., Skowron M., Syrek P.: Dangers connected with
magnetotherapy’s applying. Analysis of selected issues, IC–SPETO 2009, XXXII
Międzynarodowa Konferencja z Podstaw Elektrotechniki i Teorii Obwodów, Gliwice – Ustroń 20 -23.05.2009, t. 1, s. 33-35.
[16] Cieśla A., Kraszewski W., Skowron M., Syrek P.: Distribution and Influence of Magnetic
Field Applied in Magnetotherapy. Analysis of Selected Issues, PIERS -Progress In
Electromagnetics Research Symposium, Moscow -Russia, 2009, s. 840-841.
[17] Cieśla A., Kraszewski W., Syrek P.: The shapes’s selection of small coil applicator to get
magnetic field applied in magnetotherapy, ISEFʹ2007: International Symposium on
Electromagnetic Fields in Mechatronics, Electrical and Electronic Engineering, Prague, Czech Republic, 2007, 466 – 467.
[18] Cieśla A., Kraszewski W., Syrek P.: The magnetic field schedule depending on shape of the
small coil applicator applied in magnetotherapy, IC–SPETO 2008, XXXI Międzynarodowa
Konferencja z Podstaw Elektrotechniki i Teorii Obwodów, Gliwice – Ustroń 28 -31.05.2008, t. 1, s. 19-21.
[19] Cook M.R., Graham C., Cohen H.D., Gerkovich M.M.: A replication study of human
exposure to 60-Hz fields: effects on neurobehavioral measures, Bioelectromagnetics, 1992,
13(4), s.261-85.
[20] Davis S., Mirick D.K., Stevens RG.: Residential magnetic fields and the risk of breast
cancer, American Journal of Epidemiology, 2002, 155, s.446–454.
[21] Dimbylow P.: Development of the female voxel phantom, NAOMI, and its application tocalculations of induced current densities and electric fields from applied low frequency magnetic and electric fields, Physics in Medicine and Biology, 50, 2005, s.1047-1050.
[22] Directive 2004/40/EC of the European Parliament and of the Council of the minimum health and safety requirements regarding the exposure of workers to the risks arising from physical agents (electromagnetic fields) (18th individual Directive within the meaning of Article 16(1) of Directive 89/391/EEC), OJ. Nr L-184, 2004.
[23] Dobrzyniecka B., Prusek W., Zaremba-Nizioł B., Cieślar G., Sieroń A.: Badanie
skuteczności terapeutycznej i tolerancji zastosowania magnetostymulacji systemem VIOFOR JPS w leczeniu dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, Acta
Bio-Optica et Informatica Medica, 3-4/2004, vol.10.
[24] Einhorn T.: Enhancement of fracture healing, Journal of Bone & Joint Surgery, 77, 1995,
s.940-956.
[25] Eko-Med - Specjalistyczne Centrum Leczniczo-Rehabilitacyjne, 32-091 Pielgrzymowice 14, (www.ekomed.com.pl).
112
[26] Foster K.R., Schwan H.P.: Dielectric properties of tissues/Handbook of Biological Effects of
Electromagnetic Fields, CRC Press, 1994.
[27] Friedenberg Z., Andrews E., Smolenski B., Peart B., Brighton C.: Bone reaction to
varying amounts of direct current, Surgery Gynecology & Obstetrics, 131(5), 1970,
s.894-899.
[28] Fukada E., Yasuda I.: On the Piezoelectric Effect of Bone, Journal of the Physical Society of Japan, Vol.12, No.10, October, 1957.
[29] Gabriel S., Lau R.W., Gabriel C.: The dielectric properties of biological tissues: III
Parametric models of the dielectric spectrum of tissues, Physics in Medicine and Biology,
41, 1996, s.2271-2293.
[30] Góral R.: Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa, 1992.
[31] Grudziński E., Rozwałka K.: Szerokopasmowe pomiary pola magnetycznego w ochronie
pracy i środowiska - stan dotychczasowy i najnowsze trendy, Przegląd Elektrotechniczny,
2004/02, s. 81-88.
[32] Gryz K., Karpowicz J.: Pola magnetostatyczne – źródła, pomiary, ocena, Bezpieczeństwo Pracy, 2000/12, s.11-15.
[33] Gryz K., Karpowicz J.: Ekspozycja na pola elektromagnetyczne w pomieszczeniach
biurowych i metody jej ograniczania, Przegląd Elektrotechniczny, 2004/12, s. 88-93.
[34] Gryz K., Karpowicz J.: Dyrektywa dotycząca ekspozycji zawodowej na pola
elektromagnetyczne – 2004/40/WE, Bezpieczeństwo Pracy, 2004/11, 2004, s.20-23.
[35] Hardell L., Carlberg M., Mild K.H.: Użytkowanie telefonów komórkowych i
bezprzewodowych a ryzyko występowania guzów mózgu zdiagnozowanych w latach 1997-2003, Bezpieczeństwo Pracy, 2007/04, s.22-26.
[36] Hoang L.H., Scoretti R., Burais N.: Numerical Dosimetry of Induced Phenomena in the
Human Body by a Three-Phase Power Line, IEEE Transactions On Magnetics, vol.45,
no.3, 2009, s.1666-1669.
[37] http://www.medandlife.com/dom/zestawy [38] http://www.ronomed.pl/magnetoterapia/index.php [39] http://www.biomag.cz/pl/magnetoterapia-aplikatory.php [40] http://www.gortomed.pl/magnetoterapia.php
[41] Instrukcja obsługi. Aparat Magnetronic MF-10 – aparat do leczenie pulsującym polem magnetycznym, producent: Elektronika i Elektromedycyna, Otwock-Świder, ul.Zaciszna 2.
[42] Jabłoński P.: Metoda elementów brzegowych w analizie pola elektromagnetycznego, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, 2003.
[43] Jankowska E., Markowska-Kosno D., Thannhauser J., Ponikowska B., Buldańczyk A., Kamil Jurczyszyn K.: Zastosowanie pola magnetycznego w leczeniu zespołów bólowych
twarzowej części czaszki różnego pochodzenia, Czas Stomatologiczny, 2005, LVIII, 11.
[44] Jarosiewicz G.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w polach elektromagnetycznych -Informacje dla przeprowadzających kontrole w zakładach pracy stosujących źródła pól elektromagnetycznych, Zeszyty Inspektora Pracy, Warszawa 2008.
[45] Jaworski M.: Przegląd norm i przepisów w zakresie ochrony przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych 50 Hz obowiązujących w różnych krajach, Pola elektromagnetyczne
w środowisku człowieka –materiały konferencyjne, 27-29.10.2003, Poznań, s. 56-67. [46] Jędrzejewski P., Cieślik T., Sieroń A.: Zastosowanie kliniczne wolnozmiennych pól
magnetycznych –doświadczenia własne, Dental and Medical Problems, 2002, 39, 2, s.195–
197.
[47] Kamande I.W., Kuhanendran D., Ahmad M.A., Charalambides Ch.: Accelerated tibial
fracture union in the third trimester of pregnancy: a case report, Journal of Medical Case
Reports, 2008, 2:44, doi:10.1186/1752-1947-2-44.
[48] Karpowicz J.: Ocena narażenia pracowników na prądy indukowane przez pola magnetostatyczne tomografów rezonansu magnetycznego, Acta Bio-Optica et Informatica
Medica, 1/2010, vol.16, s.74-77.
[49] Karpowicz J., Gryz K., Zradziński P.: Pola magnetyczne przy urządzeniach do
magnetoterapii – ocena ryzyka zawodowego, Bezpieczeństwo Pracy, 2008/9, s.21-25.
[50] Kasprzak W.P., Kasprzak P.D., Mańkowska A.: Pulsujące pole magnetyczne a ćiśnienie
tętnicze u normotoników i w chorobie nadciśnieniowej, Balneologia Polska, 1997, t.XXXIX,
z. 3-4, s.95-100.
[51] Klocke M.: Reduction of eddy current losses by 2D-segmentation, Przegląd
Elektrotechniczny, 2007/11.
[52] Korniewicz H., Gryz K.: Ocena narażenia na pola magnetyczne 50 Hz, Bezpieczeństwo Pracy, 1998/326, 9, s.6-12.
[53] Korpinen L., Partanen J.: Influence of 50-Hz electric and magnetic fields on human blood
pressure, Radiation and Environmental Biophysics, 1996 Aug, 35(3), s.199-204.
[54] Koszowski R., Śmieszek-Wilczewska J., Dawiec G.: Porównanie efektu przeciwbólowego
lasero- i magnetostymulacji przed chirurgicznymi zabiegami stomatoligicznymi, 2006,
Wiadomości Lekarskie, LIX, 9-10, s.630-633.
[55] Krajewski W.: Elementy brzegowe i liniowe w analizie wybranych zagadnień EMC niskiej częstotliwości, Instytut Elektrotechniki, Warszawa, 2005.
[56] Krakowski M.R.: On certain properties of electric vector potential in eddy current problems,
IEE Proceedings, 132, 7, 1985, s.445-449.
[57] Krakowski M.R.: Some theorem of the eddy currents theory, Archiv fur Elektrotechnik, 74,
114
[58] Kraszewski W., Skowron M., Syrek P.: Wyznaczanie stref oddziaływania pola
magnetycznego w gabinetach stosujących aparaturę do magnetoterapii, Studia i Materiały
Informatyki Stosowanej, t. 2, nr 2, 2010, s. 31-34.
[59] Kraszewski W., Syrek P.: Magnetoterapia – zastosowanie pola magnetycznego w leczeniu
oraz zagrożenia z nim związane, Warsztaty doktoranckie : Lublin 24–27.06.2010, s. 1-4.
[60] Kraszewski W., Syrek P.: Pole magnetyczne wytworzone przez urządzenie z cewką
małogabarytową do zastosowania w magnetoterapii, Prace Instytutu Elektrotechniki,
Z.248, 2010.
[61] Krawczyk A.: Bioelektromagnetyzm, Instytut Naukowo-Badawczy ZTUREK,
Warszawa, czerwiec 2002.
[62] Krawczyk A., Plewako J., Grochowicz B.: Stymulacja elektromagnetyczna nerwu błędnego
w terapii antyotyłościowej, Przegląd Elektrotechniczny, 2008/12, s. 188-189.
[63] Krawczyk A., Pławiak-Mowna A., Miaskowski A.: Badanie kardioimplantów w polu
elektromagnetycznym w środowisku pracy, Przegląd Elektrotechniczny, 2005/12, s. 28-30.
[64] Krawczyk A., Wiak S., Drzymała P., Zyss T.: Modelling of eddy currents applied to human
brain, IEEE Transactions on Magnetics, 1998, 34, 5, s. 3471-3474.
[65] Lias K., Mat D., Kipli K., Marzuki A.: Human health implication of 900 MHz and 1800
MHz mobile phones, Proceedings of the 2009 IEEE, 9th Malaysia International
Conference on Communications, Kuala Lumpur, 2009, s.146-149.
[66] Linet M.S., Hatch E.E., Kleinerman R.A.: Residential exposure to magnetic fields and acute
lymphoblastic leukemia in children,. The New England Journal of Medicine, 1997, 337(1),
1–7.
[67] Lisiecka-Biełanowicz M., Krawczyk A., Lusawa A., Kulikowski J.: Wpływ środowiska
terapeutycznego na skuteczność terapii polem elektromagnetycznym, Przegląd
Elektrotechniczny, 2008/12, s.205-206.
[68] Lorensen W., Cline H.: Marching Cubes: a high resolution 3D surface reconstruction
algorithm, Computer Graphics, 1987, Vol. 21, No. 4, s.163-169.
[69] Majchrzak E.: Metoda Elementów Brzegowych w przepływie ciepła, Wydawnictwo
Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, 2001.
[70] Miecznik A., Czernicki J., Krukowska J.: Wpływ pola magnetycznego o różnej
charakterystyce fizycznej na ciśnienie tętnicze krwi u chorych z zespołami bólowymi kręgosłupa i współistniejącą chorobą nadciśnieniową, Acta Bio-Optica et Informatica
Medica, 1-2/2001, vol.7, s.9-13.
[71] Mollon B., Da Silva V., Busse J.W., Einhorn T.A., Bhandari M.: Electrical Stimulation for
Long-Bone Fracture-Healing: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials, The
[72] Piatkowski J., Kern S., Ziemssen T.: Effect of BEMER Magnetic Field Therapy on the Level
of Fatigue in Patients with Multiple Sclerosis: A Randomized, Double-Blind Controlled Trial,
The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 2009, Vol.15, 5, s.507-511. [73] Pieber K., Schuhfried O., Fialka-Moser V.: Magnetfeldtherapie – ergebnisse htsichtlich
evidence based medicine, Wiener Medizinische Wochenschrift, 2007, 157/1-2, s.34-36.
[74] Płonecki P., Sawicki B., Starzyński J., Wincenciak S., Mathematical description of eddy
currents in a non-homogenous area with using electric scalar potential, Przegląd
Elektrotechniczny, 2007/2K, s.215-218.
[75] Płonecki P., Sawicki B., Starzyński J., Wincenciak S.: Scalar potential applied to magnetic
stimulation modelling, Przegląd Elektrotechniczny, 2007/7-8, s.143-147.
[76] Płonecki P., Sawicki B., Wincenciak S.: Modelowanie prądów wirowych w środowiskach
słaboprzewodzących przy wykorzystaniu skalarnego potencjału elektrycznego, Prace
Instytutu Elektrotechniki, Z.236, 2008, s.129-142.
[77] Podleśny J.: Wpływ stymulacji magnetycznej nasion na wzrost, rozwój i plonowanie roślin
uprawnych, Acta Agrophysica, 2004, 4(2), s.459-473.
[78] Poole C., Trichopoulos D.: Extremely low-frequency electric and magnetic fields and cancer, Cancer Causes and Control, Vol. 2, 1991.
[79] Polska Norma, PN-ISO 7010:2006, Symbole graficzne -- Barwy bezpieczeństwa i znaki
bezpieczeństwa -- Znaki bezpieczeństwa stosowane w miejscach pracy i w obszarach użyteczności publicznej.
[80] Polska Norma, PN-74/T-06260, Źródła promieniowania elektromagnetycznego, Znaki
ostrzegawcze.
[81] Polska Norma, PN-T-06580:2002, Ochrona pracy w polach i promieniowaniu
elektromagnetycznym w zakresie częstotliwości od O Hz do 300 GHz, Część 1:
Terminologia. Część 3: Metody pomiaru i oceny pola na stanowisku pracy.
[82] Przytulski A.: Analiza gęstości prądów indukowanych w ciele człowieka przez pola ze źródeł sztucznych i naturalnych, IV Konferencja Naukowo-Techniczna p.n.: Pola
elektromagnetyczne 50 Hz a energetyka i środowisko, Szczyrk, 4-6 listopada 1998, 133-143.
[83] Quittan M.: Magnetfeldtherapie - klinische Wirksamkeiten, Trauma und Berufskrankheit,
Vol.6, Supplement 3, August, 2004, s.374-375.
[84] Reicher M., Bochenek A.: Anatomia człowieka, Wyd. 12, T.I: Anatomia Ogólna, PZWL, Warszawa, 2009.
[85] Rozporządzenie Rady Ministrów, W sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym, Dziennik Ustaw nr 114, Warszawa, 10.09.1996, poz. 500.
[86] Rozporządzenie Rady Ministrów, W sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia kobiet, Dziennik Ustaw nr 114, Warszawa, 10.09.1996, poz. 545.
116
[87] Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, W
sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalnych poziomów promieniowania, jakie mogą występować w środowisku oraz wymagań obowiązujących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania,
Dziennik Ustaw nr 107, Warszawa, 11.08.1998, poz. 676.
[88] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej, W sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
Zał. 2/E: Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz-300 GHz, Dziennik Ustaw nr 217, Warszawa, 29.11.2002.
[89] Rozporządzeniu Ministra Środowiska, W sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów,
Dziennik Ustaw nr 192, Warszawa, 30.10.2003, poz.1883.
[90] Sawicki B.: Modelowanie prądów wirowych w środowisku słaboprzewodzącym z wykorzystaniem wektorowego potencjału elektrycznego T, Praca doktorska, Wydział
Elektryczny, Politechnika Warszawska, Warszawa 2003.
[91] Sawicki B., Starzyński J., Szmurło R., Wincenciak S.: Modelowanie prądów wirowych w
ciele człowieka podczas stosowania aplikatorów pola magnetycznego, Przegląd
Elektrotechniczny, 2004/12, s.213-215.
[92] Sawicki B., Szmurło R., Starzyński J., Wincenciak S., Zyss T.: Porównanie wyników
symulacji terapii EW i TMS dla rzeczywistych parametrów urządzeń, Przegląd
Elektrotechniczny, 2005/12, s. 31-34.
[93] Sieroń A.: Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie, α-medica press, 2000.
[94] Sieroń A., Cieślar G.: Wymogi bezpiecznego stosowania pól magnetycznych w medycynie, Acta Bio-Optica et Informatica Medica, 2000, 6, s.87-89.
[95] Sieroń A., Cieślar G., Kawczyk-Krupka A., Biniszkiewicz T., Bilska-Urban A., Adamek M.: Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. II wyd., α-medica press, Bielsko-Biała, 2002.
[96] Sieroń A., Cieślar G., Matuszczyk J., Żmudziński J.: Próba wykorzystania zmiennego pola
magnetycznego w objawowym leczeniu stwardnienia rozsianego, Polski Tygodnik Lekarski,
t.LI, Nr 6-9, 1996, s.113-116.
[97] Sieroń A.: Magnetoterapia i magnetostymulacja. Podstawy cz.II, Acta Bio-Optica et Informatica Medica, Vol.4, 1998, s.45-46.
[98] Sieroń A., Sieroń-Stołtny K., Biniszkiewicz T., Stanek A., Stołtny T., Biniszkiewicz K.:
Analiza skuteczności terapeutycznej magnetostymulacji systemem VIOFOR JPS w wybranych jednostkach chorobowych, Acta Bio-Optica et Informatica Medica, Vol.7, 2001,
s.1-8.
[99] Sieroń A.: Magnetoterapia i magnetostymulacja. Cz.I, Acta Bio-Optica et Informatica Medica, Vol.4, 1998, s.1-2.
[100] Sikora R., Zeńczak M., Gęstość prądu jako wielkość kryterialna do oceny oddziaływania pól
elektromagnetycznych na organizm człowieka, Przegląd Elektrotechniczny, 2005/09, s.
59-62.
[101] S k owr on M.: Biostymulacja nasion lnianki silnym stałym polem magnetycznym, Prace
Instytutu Elektrotechniki, Z.243, 2009, s.149-170.
[102] Strzałka-Gołuszka K., Syrek P.: Pole elektromagnetyczne w środowisku człowieka i metoda
jego obliczania, Prace Instytutu Elektrotechniki, Z.239, 2008, s. 189-203.
[103] Strzałka-Gołuszka K., Syrek P.: Electromagnetic Field in Human Environment and
Method of its Determination, MMElektro-2009, 6th International Scientific Conference
ʺMathematical Modeling of Electrical and Power Engineeringʺ, 03-06.06, Lwów, Ukraine, 2009, s.226-233.
[104] Syrek P.: Positive influence of low-frequency magnetic field on live organisms, Konferencja naukowo-techniczna doktorantów i młodych naukowców, 22-24.09.2008, Warszawa, s.254–258.
[105] Syrek P.: Pole elektromagnetyczne w terapii złamań, materiały konferencji zorganizowanej z okazji Jubileuszu 90-lecia AGH, Kraków, 28–29 maja 2009, ISBN 978-83-88309-87-8, s.263–264.
[106] Szewczenko J.: Zjawiska elektryczne w kościach długich, Przegląd Elektrotechniczny,
2005/12, s.94-97.
[107] Szewczenko J.: Bezpieczeństwo elektrostymulacji zrostu kostnego w aspekcie korozji implantów ze stali austenitycznej, Przegląd Elektrotechniczny, 2008/01, s. 94-97.
[108] Sztafrowski D., Jakubaszko J.: Wpływ zmiennego pola magnetycznego na funkcje narządu
wzroku, Przegląd Elektrotechniczny, 2005/04, s.25-29.
[109] Tombarkiewicz B.: Wpływ długotrwałej deprywacji pola geomagnetycznego na zawartość wybranych pierwiastków we włosach szczurów laboratoryjnych, XIII Kongres Polskiego
Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych, Olsztyn, 2008, s.221-222.
[110] Tynes T., Klaboe L., Haldorsen T.: Residential and occupational exposure to 50 Hz
magnetic fields and malignant melanoma: a population based study, Occupational and
Environmental Medicine, 2003, 60, s.343–347.
[111] Wertheimer N, Leeper E.: Electrical wiring configurations and childhood cancer, American Journal of Epidemiology 1979; 109(3), s.273–284.
[112] Wojtusiak R., Majlert Z.: Geomagnetobiologia. Wpływ pola magnetycznego Ziemi na
organizmy żywe, Wrocław Warszawa Kraków, Wydawnictwo Polskiej Akademii
Nauk, 1992.
[113] Woldańska-Okońska M., Czernicki J.: Wpływ pól magnetycznych niskiej częstotliwości
stosowanych w magnetoterapii i magnetostymulacji na wyniki rehabilitacji chorych po niedokrwiennych udarach mózgu, Przegląd Lekarski, 2007/64/2, s.74-77.
118
[114] Wrobel L.C.: The Boundary Element Method Application in Thermo-Fluids and Acoustics,
John Willey & Sons, 2002.
[115] Xi W., Stuchly M.A.: High spatial resolution analysis of electric currents induced in men by
ELF magnetic fields, Applied Computational Electromagnetic Society, 9,2, 1994.
[116] Yasuda I., Fukada E.: Fundamental aspects of fracture treatment, Journal of Kyoto Medical Association, 4:392, 1953.
[117] Zieliński T.P.: Od teorii do cyfrowego przetwarzania sygnałów, Wydział EAIiE, Kraków 2002.
[118] Zyss T., Zięba A., Dudek D., Datka W., Grabski B., Siwek M., Wróbel A., Mączka G.:
Stymulacja magnetyczna w leczeniu depresji, Przegląd Elektrotechniczny, 2005/12, s.