BARBARA TYLICKA 1925-2013 U Niej w domu zaczął się „Guliwer", przy

zapalonej lampie, wieczorową porą, w ma­

łym pokoiku, jak zawsze zastawionym książ­

kami i tekturowymi teczkami pełnymi nota­

tek, przy stole, na którym stała maszyna do pisania - Jej nieodłączny towarzysz. Ugo­

ściła nas rozmową, winem i marzeniami, że może się uda. Przy Basi wszystko musiało się udać. Była Człowiekiem wielkiej wiary w ży­

cie, wiary prostej, mądrej i heroicznej. Tro­

skała się o przyszłość kraju w czasach wiel­

kich przemian, o stan kultury, o los książki, o człowieka rozrywanego sprzecznościa­

mi. Z tej troski wynikała Jej postawa zaan­

gażowania w różne przedsięwzięcia, któ­

re książce i kulturze służyły. Przez niemal ćwierć wieku pracowała w „Świecie Mło­

dych", kierowała jego działem literackim.

To tu, na łamach tego czasopisma, ogłasza­

li swoje pierwsze utwory Wanda Chotom- ska i Janusz Domagalik. Po latach marzyła o tym, żeby ocean drobiazgów, które uka­

zywały się w „Świecie Młodych", dziesiąt­

ki opowiadań, nowel, wierszy, przeczesać, wybrać rzeczy najwartościowsze i wydać, żeby uchronić od całkowitego zapomnie­

nia utwory ulotne, a wartościowe i aktual­

ne. Nie zdążyła. „Świat Młodych" pozostał nieodkrytą skarbnicą.

Barbara Tylicka Fot. Z archiwum Biblioteki Śląskiej

Była dociekliwym krytykiem literackim, znakomicie obeznanym z historią książki dziecięcej i jej współczesnością, z najnow­

szymi tendencjami rozwojowymi, nurtami i dyskusjami. Czytała rzeczy najnowsze, zna­

ła nazwiska ciekawych debiutantów, impo­

nowała sumiennością, rozeznaniem, traf­

nością ocen. Wynikało to z Jej maksymali- zmu - wyrozumiała dla innych, wymagała od siebie bardzo wiele, nie pozwalała so­

bie na taryfę ulgową.

Angażowała się w różne społeczne ak­

cje wspierające czytanie, promujące książ­

kę. Działała w Stowarzyszeniu Pisarzy Pol­

skich, przez pewien czas jako członek Za­

rządu Oddziału Warszawskiego współtwo­

rzyła Polską Sekcję IBBY, współpracowała z Fundacją ABC XXI, uczestniczyła jako ju­

ror w licznych konkursach literackich, służąc swoją wiedzą i kompetencjami. Była wśród założycieli „Guliwera".

Z Jej inspiracji powstały dwie naów- czas nowatorskie książki: Dzień dobry życie i Kartki z mojego pamiętnika. Stanowiły po­

kłosie konkursów literackich organizowa­

nych wśród nastolatków. Dziś, czterdzieści lat po wydaniu tamtych tomów, konkursy organizuje się w całej Polsce, ale wówczas było to przedsięwzięcie do tego stopnia nowatorskie na skalę europejską, że Barba­

rę Tylicką uhonorowano w 1980 r. prestiżo­

wą nagrodą Premio Europeo di Letteratura Giovanile, przyznawaną przez profesorów - wykładowców literatury dziecięcej.

Napisała szereg opowiadań z życia dzie­

ci. Większość z nich ukazała się na łamach

„Świata Młodych"; Jeden dzień Ani zbłądził pod „szkolne strzechy", stał się lekturą szkol­

ną. Zaniepokojona faktem, że dzieci lepiej od rodzimych legend znają Disneyowskie wersje Grimmów i Andersena, napisała zna­

komite Polskie miasta w baśni i legendzie.

Wraz z Krystyną Kuliczkowską opra­

cowała Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży; po śmierci Kuliczkowskiej z gru­

pą współpracowników kontynuowała pra­

ce nad tym pionierskim tomem i dopro­

wadziła do wydania w Ossolineum Słow­

nika literatury dziecięcej i młodzieżowej. Są to pozycje, które od wielu lat służą czytel­

nikom, bibliotekarzom, nauczycielom, wy­

dawcom, tłumaczom literatury polskiej. Jej leksykon Bohaterowie naszych książek ini­

cjował powszechne dziś wydania słowni­

ków literackich, adresowanych do młodych odbiorców.

W 2006 roku Barbara Tylicka otrzymała nagrodę

„Guliwer w Krainie Liliputów"

Fot. z archiwum Biblioteki Śląskiej

Dla przyjaciół zawsze miała czas, krze­

piące, mądre słowo, pełen dobroci uśmiech.

Z właściwym sobie dystansem do współcze­

sności podejmowała rozmowy, inicjowała dyskusje, a gdy trzeba było - łagodziła spo­

ry. Jej wyważony głos, pełen aprobaty dla wszystkich, którzy się spierali, potrafił go­

dzić nawet najbardziej skrajne stanowiska.

Zapytana kiedyś, dlaczego poświęci­

ła swoje życie książce, powiedziała, że je­

dynym szczęściem dla człowieka jest dru­

gi człowiek. Książka to właśnie drugi czło­

wiek. Lektura książki - mówiła - to spotka­

nie z nim.

Pożegnaliśmy Barbarę Tylicką ze smut­

kiem i z miłością.

Grzegorz Leszczyński

ABSTRACT

The main theme of this issue of „Guliwer" is the suffering in the literature for chil- dren.

The section Inscribedin Culture is opened with the article of Adrian Szary „Rhino, Rab- bit and Hoopoe or Suffering in Leszek Kołakowski's Fairy Tales". Text by Hanna Diduszko is also on suffering in children's book with retrospective approach. The author recalls both the older books and the contemporary ones which take this issue.

Hanna Dymel-Trzebiatowska prepared an interesting study on children's suffering in Astrid Lindgren's books and Piotr Ruszkowski presented the same motives in the literary output of Charles Dickens.

In the next section Joy of Reading you can find an article by Iwona Cierkosz „Meggi's Ink Gift - the Way to (Un)Happiness". Katarzyna Slany discusses the problem of child's suf- ferings presented in the book „Peter Pan". Ewa Stadtmuller presents the excellent book by Roksana Jędrzejewska-Wróbel - „Alien". Another author, Kamila Łajczak shows the univer- sality of message in children's books, recalling unforgettable books like: „Oscar and the Lady in Pink", „The Little Prince", „A Christmas Carol" and „Anne of Green Gables"

In the same section there is also an interesting text by Tomasz Marciniak „University Pranksters and Child's Education or Torunian Artistic Book".

The section Between the Child and the Book includes Ewa Stadtmuller's „All Hospice Reads to Children or Fairytale Therapy in Use".

The section Book Counter as usual presents many reviews of new releases on Polish book market. Among Polish authors of reviewed books we can mention: Agnieszka Tyszka, Grzegorz Kasdepke, Barbara Ciwoniuk, Anita Głowińska, Barbara Park, Irena Landau, Magdalena Skrabska and Wojciech Widłak. We also recommend the books by foreign authors - „Why does the cheese have holes? Tales for Curious Children" by P.M. Schmitt and Ch. Dreller, as well as S. Zett's „Kuba the Genius".

In the section „Chronicle" we have published an article by Grzegorz Leszczyński dedicated to the memory of sorely missed Barbara Tylicka, who once co-created the magazine „Gulliver".

Enjoy your reading!

Transl. Wisława Bertman

Wydawca:

„Śląsk” Sp. z o. o. Wydawnictwo Naukowe ul. J. Ligonia 7, 40-036 Katowice tel.: 32 258 07 56, faks: 32 258 32 29

e-mail: biuro@slaskwn.com.pl, handel@slaskwn.com.pl www.slaskwn.com.pl

Rada naukowa:

prof. Joanna Papuzińska - Przewodnicząca (Warszawa) prof. Alicja Baluch (Kraków)

prof. Krystyna Heska-Kwaśniewicz (Katowice) dr Grażyna Lewandowicz-Nosal (Warszawa) prof. Irena Socha (Katowice)

dr Magdalena Ślusarska (Warszawa) Zespół redakcyjny:

prof. dr hab. Jan Malicki - redaktor naczelny (tel. 32 208 38 75) mgr Magdalena Skóra - zastępca redaktora naczelnego mgr Aneta Satława - sekretarz redakcji (tel. 32 208 37 61) Korekta: Barbara Meisner

Skład i łamanie: Jolanta Mierzwa Projekt okładki: Marek J. Piwko {mjp}

Na okładce wykorzystano pracę Pauliny Sucheckiej (lat 11)

Publikacja dofinansowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Publikacja dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Zrealizowano w ramach programu „Promocja literatury i czytelnictwa”, ogłoszonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

M in is te rstw o

Kultury

i D z ie d z ic tw a N arodow ego^

ISSN 0867-7115

Adres redakcji:

Biblioteka Śląska, Redakcja „Guliwera”

Plac Rady Europy 1, 40-021 Katowice tel./faks: 32 208 37 20

e-mail: guliwer@bs.katowice.pl

Dyżury redakcji: poniedziałek, środa, piątek - w godz. od 10.00 do 12.00

Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów i skrótów nadesłanych materiałów oraz do nadawania własnych tytułów. Za skutki ogłoszeń redakcja nie odpowiada.

£\ Ś L Ą S K >

C z a s o p i s m o o k s i ą ż c e d l a d z i e c k a

wer