BAZA źRóDŁoWA

Bazę źródłową opracowania w ogrom nej większości stanowi materiał niebę-dący dotąd przedmiotem badań onomastycznych. Zasadniczą jej część tworzą dokumenty rękopiśmienne. Są to przede wszystkim akta starostw i miast: księgi radzieckie (księgi rady miasta) i wójtowsko-ławnicze, doku-mentujące życie miast i ich mieszkańców, sprawy sądowe oraz informacje o charakterze administracyjno-gospodarczym. Posłużyłam się również lustracjami ziemi chełmskiej i inwentarzami starostw, wykorzystałam księgi podkomorskie prowadzone przez sądy podkomorskie, które zajmowały się rozstrzyganiem sporów granicznych i przeprowadzaniem działów mająt-kowych, księgi poborowe, tj. taryfy podatku podymnego, rejestry podat-kowe zawarte w księgach grodzkich, a także archiwalia rodzinne i metryki kościelne zawarte w aktach parafii rzymskokatolickich¹⁴⁹.

Bogata dokumentacja źródłowa została potwierdzona w zbiorach drukowanych. Są to tablice genealogiczne szlachty ruskiej i polskiej, spisy szlachty i urzędników, spisy studentów Akademii Zamojskiej pochodzących z ziemi chełmskiej, lustracje królewszczyzn, a także księgi sądowe, inwen-tarze, które sporządzano przy zmianie posesora bądź dzierżawcy królewsz-czyzny, np. przy okazji przekazywania dóbr lub rozliczania się tenutariusza

148 I. Mytnik, Słownik historyczno-etymologiczny antroponimów ziemi chełmskiej (XVI –XVII wiek), Warszawa 2017.

149 Por. M. Stankowa, Materiały do dziejów Chełma, Ziemi chełmskiej i powiatu w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Lublinie [w:] Ziemia chełmska: materiały z sesji naukowej histo-ryków odbytej 21 VI 1959 r., pod red. J. Willaume, Lublin 1961, s. 134–140; M. Troja-nowska, Źródła do dziejów Chełma od XV do XX wieku w zasobie Archiwum Państwo-wego w Lublinie, cz. 1, „Rocznik Chełmski”, t. 2, 1996, s. 11–49; Idem, Źródła do dziejów Chełma od XV do XX wieku w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie, cz. 2, „Rocznik Chełmski”, t. 3, Chełm 1997, s. 393–436; Idem, Chełmski Konsystorz Greckokatolicki [1525] 1596–1875 [1905]. Inwentarz analityczny archiwum, Warszawa 2003.

Baza źródłowa

ze skarbem¹⁵⁰ oraz opisy dóbr, wsi i miast, będące głównym źródłem antropo-nimii mie szczań skiej i chłopskiej.

Dwa wykorzystane w proponowanym omówieniu źródła, tj. lustracja starostwa lubomelskiego i ratneńskiego z 1565 r., były przedmiotem badań M. Demczuk¹⁵¹ oraz R. Kersty¹⁵² i dotyczyły męskich nazw osobowych w XVI w. Część badanych akt miast należących do starostwa hrubieszow-skiego stanowiła bazę źródłową wspomnianej już monografii M. Kojdera¹⁵³. Mimo zróżnicowanej zasobności materiałowej badanych dokumentów, wyekscerpowany zbiór antroponimów ma ważne walory dokumentacyjne, stosunkowo dobrze ilustruje zróżnicowany etnicznie i społecznie skład ludności zamieszkującej ziemię chełmską w wieku XVI i XVII. Poniżej przed-stawiam wykaz wykorzystanych źródeł.

Rękopisy

aCH 1619–1677 – Akta miasta Chełma 1619–1677, Archiwum Państwowe w Lublinie (dalej: APL), 43/0, S. 1.

aCH 1678–1700 – Akta miasta Chełma 1678–1700, APL, 43/0, S. 2.

aCz 1591 – Acta consularia Zamoscensia 1591, APL, 35/61/0/2, S. 9.

aCz 1688–1689 – Acta consularia Zamoscensia 1688–1689, APL, 35/61/0/2, S. 1.

ADS 1644, 1678 – Akta dóbr Świerże 1644, 1678, APL 35/2, S. 1–2.

aH 1601–1615 – Akta miasta Hrubieszowa z 1601–1615, APL, 43/0, S. 1.

aH 1630 – Akta miasta Hrubieszowa z 1630, APL, 43/0, S. 3.

AMK 1616–1698 – Akta miasta Kryłowa 1616–1698, APL, 41/0, S. 1, S. 3.

AKR 1586–1590 – Akta miasta Krasnegostawu 1586–1590, APL, 43/0, S. 1.

AKR 1604–1608 – Akta miasta Krasnegostawu 1604–1608, APL, 43/0, S. 2.

AKR 1618–1629 – Akta miasta Krasnegostawu 1618–1629, APL, 43/0, S. 3.

AS 1688–1699 – Akta miasta Sawina 1688–1699, APL 35/52, S. 7.

AU 1614–1632 – Akta miasta Uchanie z 1614–1632, APL, 58/0, S. 1–2.

AU 1635–1641 – Akta miasta Uchanie z 1635–1641, APL, 58/0, S. 3.

150 Por. J. Ternes, Inwentarz starostwa chełmskiego z roku 1608, „Rocznik Chełmski”, t. 5, 1999, s. 79.

151 M. Демчук, Слов’янські автохтонні особові власні імена в по буті українців ХІV–ХVІІ ст., Київ 1988.

152 P. Керста, Українська антропонімія XVІ ст. Чоловічі іме ну вання, Київ 1984.

153 M. Kojder, Antroponimia historyczna …

I 1509 – Inwentarze starostwa chełmskiego i ratneńskiego z 1509 r., Archiwum Główne Akt Dawnych (dalej: AGAD), ASK, Dz. LIV, 9.

ICH 1540 – Inwentarz ziemi chełmskiej z 1540 r., AGAD, ASK, Dz. LIV, 40.

ICH 1545 – Inwentarz starostwa chełmskiego z 1545 r., AGAD, ASK, Dz. LVI, C 1.

IH 1544 – Inwentarz starostwa hrubieszowskiego w 1544, AGAD, ASK, Dz. LVI, H. 2.

IK 1560, 1572 – Inwentarz starostwa krasnostawskiego z 1560 r. i z 1572 r., AGAD, ASK, Dz. LVI, K6/I.

KCZ 1689–1700 – Księga urodzeń parafii rzymsko-katolickiej Czułczyce z 1689–

1700, APL 35/106, S. 2.

KgCH 1653–1676 – Księga grodzka chełmska. Rejestry podatkowe z 1653–1676, APL, 35/9, S. 1–2.

KgKR 1652–1676 – Księga grodzka krasnostawska. Rejestry podatkowe z 1652–

1676, APL, 35/12, S. 1–2.

KUK 1687–1700 – Księga urodzeń, małżeństw i zgonów parafii rzymsko-katolickiej w Kumowie z 1687–1700, APL 35/106, S. 1.

KMSZ 1645–1700 – Księga urodzeń parafii rzymsko-katolickiej w Szczebrzeszynie z 1645–1700, APL, 35/106/45, S. 17.

KP 1500–1510 – Księga poborowa Ratna 1500–1510, AGAD, ASK, Dz. I, 34.

KP 1579–1603 – Księgi podkomorskie chełmskie 1579–1603, APL 35/14/3, S. 2.

KS 1623–1700 – Księga urodzeń i małżeństw parafii rzymsko-katolickiej w Siennicy Różanej z 1623–1700, APL 35/106, S. 4.

KSZ 1650–1675 – Księga urodzeń parafii rzymsko-katolickiej w Szczebrzeszynie z 1650–1675, APL, 35/106, S. 10.

KWZ 1685–1700 – Księga wójtowsko-ławnicza Zamościa 1685–1689, APL 35/61/0/2, S. 39–41.

lCH 1661 – Lustracja ziemi chełmskiej z 1661 r., AGAD, ASK, Dz. XLVI, 124.

Rd 1602–1678 – Papiery odnoszące się do rodziny Daniłowiczów 1602–1678, Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrainy, Oddział Rękopisów, zespół 5, Rękopisy Biblioteki Zakładu Narodo-wego im. Ossolińskich, rkps. 4432.

RpCH 1500–1591 – Regestr poborów ziemi chełmskiej w 1500–1591 r., AGAD, ASK, Dz. I, 37.

Baza źródłowa

Druki

AgS 1604–1691 – Акты холмского гродского суда 1604–1691 [в:] Акты изда -ваемые виленскою Коммиссіею для разбора древнихъ актовъ, т. ХХIIІ, Вильна 1896.

ASA 1595–1700 – Album studentów Akademii Zamojskiej 1595–1781, opr.

H. Gmiterek, Warszawa 1994.

Cz – Czarnecki W., Szlachta ziemi сhełmskiej do połowy XVI wieku, Białystok 2012.

Ip 1697 – Instrukcja poselska w 1697 [w:] R. Kozyrski, Posłowie ziemi chełm-skiej, laudum sejmikowe i instrukcja poselska na sejm elekcyjny 1697 roku

„Rocznik Chełmski”, t. 4, 1998, s. 201–213.

lK 1564–1565 – Люстрації королівщин в землях холмській, белзькій і львівській з 1564–1565 рр. [в:] Жерела до істориї України-Руси, за ред.

М. Грушевського, т. III, т. VII, Львів 1900–1903.

ll 1564 – Люстрація Любомльскаго староства 1564 г. [в:] Архивъ Юго-Западной Рос сіи, изда ваемый Коммиссіею для разбора древнихъ актовъ, ч. VІІ, т. IІ, Кіeвъ 1898.

lR 1565 – Люстрація Ратненскаго староства 1565 г. [в:] Архивъ Юго-Западной Рос сіи, изда ваемый Коммиссіею для разбора древнихъ актовъ, ч. VІІ, т. IІ, Кіeвъ 1898.

KR 1594 – Baranowski I., Księgi referendarskie, t. I, Warszawa 1910.

N – Niesiecki K., Herbarz Polski, t. I–X, wyd. 2, Lipsk 1839–1846.

OCH 1510–1598 – Opis ziem i ludności ziemi chełmskiej [w:] Al. Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycz nym. Ziemie Ruskie.

Ruś Czerwona, t. VII, cz. II, Warszawa 1903.

OO – Oписи Острожчини другої половини XVI – першої поло вини XVII ст., упор. В. Атаманенко, серія „Історичні дже рела”, т. І, Київ, Острог, Нью–Йорк 2004.

OR 1500–1512 – Описи Ратненського староства з 1500–1512 рр. [w:]

М. Грушевський, Твори у 50 томах, Серія історичні студії та розвідки (1895–1900), т. VI, Львів 2004.

pCH – Kozyrski R., Posłowie ziemi chełmskiej na sejmy Rzeczypospolitej w II połowie XVII wieku, „Rocznik Chełmski”, t. 5, 1999, s. 99–111.

pCH 1649 – Popisy (okazywania) szlachty w Rzeczypospolitej w II połowie XVII wieku. Popis Chełmian z 7 sierpnia 1649 roku, pod red. R. Kozyrskiego,

„Rocznik Chełmski”, t. 7, 2001, t. 7, 2001, s. 341–358.

R 1669; 1672 – Gmiterek H., Rejestry szlachty ziemi chełmskiej z lat 1669–1672,

„Rocznik Chełmski”, t. 2, 1996, s. 327–345.

RCH 1697 – Rycerstwo ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego w 1697 r.

[w:] R. Kozyrski, Posłowie ziemi chełmskiej, laudum sejmikowe i instrukcja poselska na sejm elekcyjny 1697 roku, „Rocznik Chełmski”, t. 4, 1998, s. 201–213.

UCH – Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej w XIV–XVIII wieku:

spisy, oprac. H. Gmiterek, R. Szczygieł, Kórnik 1992 (Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku, pod red. A. Gąsiorowskiego, t. 3, z. 2.).

Składam serdeczne wyrazy wdzięczności i podziękowania Recen-zentom monografii, prof. Ewie Wolnicz-Pawłowskiej i prof. Feliksowi Czyżewskiemu, za okazaną pomoc, życzliwe uwagi szczegółowe, cenne wskazówki bibliograficzne i dobrą ocenę pracy.

I. IMIoNA

W niniejszym rozdziale zaprezentowane zostaną równolegle dwa zbiory antroponimów: „zbiór imion ukraińskich” i „zbiór imion polskich”, następnie podane zostaną podzbiory: a) „imiona mężczyzn” i b) „imiona kobiet”.

Prezentacja wymienionych zbiorów i podzbiorów imienniczych prowadzona będzie w aspekcie chronologicznym, z zachowaniem chronologii poświad-czeń nazw własnych w źródłach oraz z uwzględnieniem aspektu „przyna-leżności stanowej osób”: szlachta – mieszczanie – chłopi.