mgr Elżbieta Wituń specjalista ds. higieny i epidemiologii, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie.
Słowa kluczowe: jony Ag/Cu, impregnacja, bielizna szpitalna, PPM, zakażenia Key words: ion Ag/Cu, impregnation, hospital linen, PPM, infection
W wyniku współpracy firmy Eko-Styl Rental z siedzibą w Leżajsku, z Dyrektorem Uniwersyteckie-go Szpitala DziecięceUniwersyteckie-go w Lublinie, podjęto decyzję o przystąpieniu do programu pilotażoweUniwersyteckie-go oce-niającego wpływ bielizny szpitalnej modyfikowanej roztworem zawierającym jony srebra i miedzi na zahamowanie wzrostu drobnoustrojów.
NADZóR NAD ZAKAżENIAMI
kuchnia, pralnia, sprzątanie – usługi zewnętrzne.
Warunkiem koniecznym do speł-nienia było pozytywne zaopiniowa-nie przez Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych (ZKZS) użytkowania tkanin apreturowanych jonami Ag/Cu przez pacjentów w sposób bezpiecz-ny oraz zgodbezpiecz-ny z wymogami derma-tologicznymi – zgodnie z Procedurą Badawczą 07/ DA ITA- TEST, oraz Procedurą Badawczą 02/ DA- ITA-TEST z uwzględnieniem Deklaracji Helsińskiej z 1964 r. (z późniejszymi uzupełnieniami), przepisów polskich i UE, wytycznych COLIPA.
Celem badań było wykazanie, w warunkach rzeczywistego funk-cjonowania 3 oddziałów szpitalnych, właściwości biostatycznego działa-nia tkanin z nanocząsteczkami srebra i miedzi na drobnoustroje i czynniki alarmowe.
Badania prowadzone były na 3 oddziałach szpitalnych: zabiego-wym (Chirurgia i Traumatologia Dziecięca), zachowawczym (Neu-rologia Dziecięca) i Hematologii, Onkologii i Transplantologii Dzie-cięcej. Bieliznę szpitalną pakowano po 3 lub 2 komplety (dla jednej sali), aby zapobiec kontaminacji podczas transportu. Jeden komplet bielizny zawierał: poszewkę, poszwę i prze-ścieradło. Bielizna była apreturowa-na 10 ppm roztworem Ag/Cu i 50 ppm roztworem Ag/Cu. Równolegle z badaniami bielizny szpitalnej dla ww. stężeń, wykonano badania dla bielizny kontrolnej (bez apreturowa-nia jonami Ag/Cu). Próbki do badań z bielizny szpitalnej pobierano z uży-ciem płytek kontaktowych z podło-żami do mikrobiologicznej kontroli powierzchni.
Badania prowadzone były w cią-gu 3 dni w salach trzyosobowych, w dwóch etapach czasowych, wg ko-lejności: I – sala kontrolna, stężenie 10 ppm Ag/Cu – próbki do badań po-bierano po 24 i 48 godz. oraz 50 ppm Ag/Cu – po 1 i 24 godz., w Oddziale Hematologii – po 1, 24 i 48 godz.
Poziom ryzyka określany był dla skażenia bielizny szpitalnej następu-jącymi bakteriami: Coagulase Nega-tive Staphylococcus, Micrococcus
spp., Bacillus spp., gdyż właściwy dobór metody dekontaminacyjnej jest zależny od ryzyka przeniesienia zakażenia.
Na podstawie otrzymanych wy-ników stwierdzono, że badana prób-ka tprób-kaniny apreturowanej 50 ppm roztworem Ag/Cu wykazuje dobry efekt bakteriobójczy wobec bakterii S. aureus oraz E. coli. W przypadku grzybów C. albicans modyfikowana tkanina wykazywała ograniczoną efektywność biobójczą.
Testy kliniczne z zastosowaniem powierzchni pokrytych miedzią Wielka Brytania
Na przełomie 2007 i 2008 roku University Hospitals Birmingham NHS Foundation Trust i Aston Uni-versity przeprowadziły w szpitalu Selly Oak trwające 18 miesięcy testy oceniające przydatność stopów mie-dzi w walce z infekcjami. W szpi-talu Selly Oak często dotykane po-wierzchnie, zazwyczaj produkowane z plastiku, chromu czy aluminium, zastąpiono miedzianymi odpowied-nikami. Były to m.in. krany, kurki (60% Cu, 40% Zn) i płytki do po-pychania drzwi (70% Cu, 30% Zn).
Na powierzchniach z miedzi ilość Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Acine-tobacter baumannii, Enterococcus spp. i Candida albicans zmalała o 90–100% względem grupy kontro-lnej.
Zatem – testy kliniczne potwier-dzają, że stopy miedzi zwiększają skuteczność dotychczas stosowanych środków kontroli czystości i w ten sposób obniżają ryzyko występowa-nia zakażeń szpitalnych.
Stany Zjednoczone
Na oddziałach intensywnej terapii trzech szpitali w USA przeprowa-dzono testy kliniczne trwające 43 miesiące. Pomiary wykonywano co tydzień. Często dotykane powierzch-nie wykonane ze standardowych elementów drewnianych, tworzyw sztucznych oraz stali zastąpiono sto-pami miedzi – 90% i niklu – 10%.
Odnotowano znaczącą redukcję bak-terii – średnio 90%, głównie z ro-dzaju Staphylococcus. Dodatkowo
użycie foteli z miedzianymi podło-kietnikami zmniejszyło narażenie pacjentów na kontakt z mikrobami 17-krotnie względem grupy kontro-lnej. Wprowadzenie do obiektów powierzchni miedzianych uprzednio wykonanych z tworzyw sztucznych, drewna czy stali, znajdujących się na oddziałach intensywnej terapii, istotnie zmniejsza ilość mikroorgani-zmów w sposób ciągły, zapewniając potencjalnie bezpieczne środowisko dla pacjentów, pracowników i od-wiedzających.
Zastosowanie srebra i miedzi w celu obniżenia poziomu zakażeń wtórnych w miejscach publicznych – Przeciwdrobnoustrojowe właści-wości miedzi znalazły zastoso-wanie na stacjach kolei podziem-nej w Chile. Poręcze, najczęściej dotykane powierzchnie w metrze, są tam wykonane ze stopu miedzi.
Zastosowanie miedzi ma zmniej-szyć ryzyko rozprzestrzeniania się infekcji poprzez kontakt dotyko-– W autobusach w Pekinie zainsta-wy.
lowano klimatyzatory zawierające miedź przeciwdrobnoustrojową, aby zbadać czy można w ten ssób uzyskać poprawę jakości po-wietrza.
– W Japonii działają dwa ośrodki opieki przedszkolnej wyposażone w powierzchnie dotykowe wy-konane z miedzi przeciwdrobno-ustrojowej.
– Amerykańska firma OIT (Opera-tor Interface Technology) oferuje wodoodporne klawiatury z mie-dzianym panelem i klawiszami, które łatwo się czyści i dezynfe-kuje. Klawiatura opatrzona została znakiem Cu+, co oznacza, że wy-konana jest z zatwierdzonych sto-pów miedzi, których skuteczność w walce z bakteriami potwierdza-ją badania naukowe.
– Nanocząsteczki srebra o właści-wościach antybakteryjnych są stosowane w produkcji bielizny, artykułów skórzanych, zabawek, klejów, zapraw proszkowych, gum mających kontakt z żywością i środkami żywienia zwierząt.
PODSUMOWANIE
1. Na podstawie badań własnych firmy Eko-Styl Rental opracowano proces impregnacji tkanin roztwo-rem zawierającym srebro oraz miedź w postaci nanocząsteczek oraz jonów (struktura nanocząsteczek stopowa, typu rdzeń/otoczka, forma jonowa).
2. Przeprowadzone badania do-wiodły, że tkaniny wielorazowego użytku impregnowane roztworem Ag, Cu, wykazują właściwości anty-bakteryjne i antygrzybicze.
3. Możliwość dostosowania stę-żenia biologicznie czynnych metali w zależności od poziomu ryzyka mi-krobiologicznego danego miejsca.
4. Dodatkowa ochrona asorty-mentu tkanin wielorazowego użyt-ku zarówno podczas transportu jak i przechowywania.
5. Koszty stosowania technologii nie odbiegają od cen, uważanych przez rynek jako atrakcyjne (koszt prania może wzrosnąć od 3 do 10%
w zależności od potrzeb).
Wpływ poziomu ryzyka na skuteczność działania bielizny przeciwdrobnoustrojowej Oddział Neurologii Dziecięcej
Rodzaj bielizny szpitalnej
Poziom ryzyka
Bez Ag/Cu 10 ppm Ag/Cu
po 24 godz. po 48 godz. po 24 godz. po 48 godz.
prześcieradło niski dość wysoki dość wysoki dość wysoki
Oddział Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej
Rodzaj bielizny szpitalnej
Poziom ryzyka
Bez Ag/Cu 10 ppm Ag/Cu
po 24 godz. po 48 godz. po 24 godz. po 48 godz.
prześcieradło wysoki bardzo wysoki niski średni
Oddział Neurologii Dziecięcej
Rodzaj bielizny szpitalnej
Poziom ryzyka
Bez Ag/Cu 50 ppm Ag/Cu
po 1 godz. po 24 godz. po 1 godz. po 24 godz.
prześcieradło dość wysoki dość wysoki dość wysoki średni
Oddział Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej
Rodzaj bielizny szpitalnej
Poziom ryzyka
Bez Ag/Cu 50 ppm Ag/ Cu
po 1 godz. po 24 godz. po 1 godz. po 24 godz.
prześcieradło niski średni Średni średni
Oddział Hematologii, Onkologii i Traumatologii Dziecięcej
Rodzaj bielizny szpitalnej
Poziom ryzyka
Bez Ag/Cu 50 ppm Ag/Cu
po 1 godz. po 24 godz. po 48 godz. po 1 godz. po 24 godz. po 48 godz.
prześcieradło dość wysoki dość wysoki wysoki dość wysoki dość wysoki dość wysoki brak działania działanie bakteriostatyczne działanie bakteriobójcze
Wpływ stężenia srebra i miedzi na skuteczność działania bielizny szpitalnej w zależności od poziomu ryzyka – podsumowanie
Poziom ryzyka Działanie
Bielizna apreturowana
10 ppm roztworem Ag/Cu Bielizna apreturowana 50 ppm roztworem Ag/ Cu
Laboratorium bakteriobójcze bakteriobójcze
Neurologia Dziecięca bakteriostatyczne bakteriobójcze
Chirurgia i Traumatologia Dziecięca brak działania bakteriostatyczne
Hematologia, Onkologia
i Transplantologia Dziecięca brak działania bakteriostatyczne
*Badania wykonano w laboratorium zewnętrznym.
NADZóR NAD ZAKAżENIAMI
Obecnie coraz więcej donie-sień w literaturze medycznej mówi o wzroście ilości zakażeń szpital-nych. Znaczna ich część wywo-ływana jest przez szczepy anty-biotykooporne, co zmusza działy epidemiologiczne w szpitalu do po-wtórnej weryfikacji założeń zwią-zanych z utrzymaniem prawidłowej higieny w otoczeniu pacjenta. Wy-daje się, że stosunkowo dużo dzieje się w temacie poprawy stanu higie-ny rąk personelu medycznego i po-zostałych pracowników szpitala.
Aktywność w zakresie poprawy na-wyku dezynfekcji rąk na poziomie poszczególnych jednostek funk-cjonalnych służby zdrowia uległa znacznej poprawie na przestrzeni ostatnich lat. Wzmożona akcja edu-kacyjna ze strony różnych podmio-tów (szpitali, instytucji takich jak WHO, firm producenckich, pacjen-tów) spowodowała znaczny postęp w tym obszarze. Również w Polsce dzięki „Programowi Czyste Lecze-nie” opracowanemu przez Europej-skie Stowarzyszenie Czyste Lecze-nie, sprawa obiektywnych metod oceny jakości i bezpieczeństwa pacjentów znajduje coraz więcej uznania i zainteresowania (ostatnio na łamach Zakażeń 6/2016
opu-blikowany został artykuł Pani mgr Jolanty Fiołek). Istnieje szeroki wa-chlarz metod mierzenia skuteczno-ści tych działań. Od prostych metod ilościowych zużytych preparatów do dezynfekcji rąk, mierzących ilość zużytych preparatów w od-niesieniu do różnych parametrów, aż po wyrafinowane urządzenia sygnalizujące potrzebę dezynfekcji po przekroczeniu strefy pacjenta oraz monitorujące prawidłowość procesu. Istnieje już na rynku duża grupa urządzeń mających na celu wymuszenie nawyku higieny rąk podczas wykonywania procedur medycznych przed i po kontakcie z pacjentem, sygnalizując moment wkraczania personelu do sali cho-rego oraz przy podejmowaniu czyn-ności pielęgnacyjnych. Dostępne są również urządzenia, które w spo-sób jakościowy mierzą skuteczność dezynfekcji rąk poprzez analizę ob-razu rąk pod lampą UV.
Niestety sam fakt dezynfekcji rąk jest niewystarczający do tego, aby uczynić szpital i najbliższe otocze-nie pacjenta bezpiecznym. Pozosta-je bowiem otwarta kwestia skażenia powierzchni szpitalnych mikro-organizmami chorobotwórczymi, zwłaszcza – coraz częściej – tymi
odpornymi na antybiotyki. Można założyć, że nie byłoby potrzeby de-zynfekcji rąk, gdyby powierzchnie często dotykane nie były obciążone materiałem biologicznym. Wydaje się zatem sensowne postawienie tezy, że tylko jednoczesne stosowa-nie zabiegów dezynfekcji rąk oraz mycia i dezynfekcji powierzchni może przynieść zamierzony efekt w postaci wzrostu poziomu bezpie-czeństwa pacjenta. Stosowanie obu zabiegów przecina drogi przeno-szenia zakażeń i zapewnia sukces procesów higieny w warunkach szpitalnych.
Przyjmujemy za absolutny pewnik, że stan higieny otoczenia po-prawę na przestrzeni określonego czasu. Dotyczy to zarówno wiedzy i umiejętności personelu jak i jako-ści świadczonych przez nich usług.
Posługujemy się często słowem
„kluczem” jest czysto lub brudno, bez jakichkolwiek dowodów jako-ściowych.
Jak pokazuje analiza ocen jakości usług szpitali w Wielkiej Brytanii
Lek. med. Waldemar Ferschke Wiceprezes Medi-Sept Sp. z o.o.
Słowa kluczowe: poprawa jakości, higiena otoczenia pacjenta/powierzchni, czystość Key words: quality improvement, environmental cleaning/surfaces, cleanliness
Wzrost oporności mikroorganizmów w środowisku szpitalnym każe nam wrócić do źródeł – utrzy-mania podstawowej higieny otoczenia pacjenta. Stare metody sprzątania nie wystarczą. Tylko po-prawa wiedzy i umiejętności personelu sprzątającego, wzrost efektywności mycia i dezynfekcji oraz ich stały monitoring mogą zapewnić bezpieczeństwo pacjentom i personelowi szpitala.
The increase in resistance of micro-organisms in the hospital environment makes us return to the grounds of maintaining basic hygiene of patient’s environment. The old cleaning methods are not sufficient. Only an improvement in the knowledge and skills of the cleaning staff, an increase in the efficiency of cleaning and disinfection, and their constant monitoring can ensure the safety of patients and the hospital staff.