Budowa kwestionariusza

Ocena intensywności wpływu pomiędzy poszczególnymi kryteriami i podkryteriami decyzyjnymi wymagała udziału ekspertów. Ich opinie są z reguły odmienne, a stanowiska zbudowane na podstawie rozmaitych priorytetów, systemów wartości, kompetencji, zasobów

________________________________________________________________________

mgr inż. Bartosz Radomski – Rozprawa doktorska IIŚ PP 2020 100

wiedzy czy wykształcenia i doświadczenia. W tym celu należało – w pierwszej kolejności – stworzyć kwestionariusz ekspercki, wybrać grupę celową (zespół ekspertów), przeprowadzić badania ankietowe i – na końcu – przeprowadzić analizę statystyczną [118–121].

Zgodnie z metodą DEMATEL oraz metodą analitycznego procesu sieciowego (ANP) należało porównać ze sobą wszystkie kryteria i podkryteria oceny, zarówno w ramach poszczególnych grup kryteriów decyzyjnych, jak i każdego podkryterium oceny. Do porównania elementów w parach zastosowano dyskretną i nieujemną ocenę, to jest 9-stopniową skalę, która symbolizuje intensywność wpływu jednego z kryterium oceny, rozpatrywanych w ramach pary, na drugie, wraz ze stopniem zerowym, odpowiadającym brakowi bezpośredniego wpływu. Należało porównać ze sobą 6 głównych kryteriów decyzyjnych oraz 30 podkryteriów.

Łączna liczba porównań wyniosła 450. Liczba porównań jest równa L=n*(n-1)/2, gdzie n – liczba porównań. Dla tak dużej liczby obserwacji należało odpowiednio i przejrzyście przygotować kwestionariusz ekspercki między innymi na podstawie lektury prac [54, 86, 87, 93, 118–121]. Respondent, wykorzystując stopień relacji (skalę relacji / wpływu) służący do oceny porównań parami i interpretowany w sposób przedstawiony w kwestionariuszu został poproszony o przyporządkowanie dla każdej pary wartości relacji (określenie intensywności wpływu) – od absolutnego wpływu (–9/+9) do braku wpływu (0), która według niego przyczynia się do osiągnięcia celu, to jest wyboru najkorzystniejszego rozwiązania budynków mieszkalnych o dodatnim bilansie energetycznym. Wszystkie pytania dotyczące określenia intensywności wpływu miały charakter zamknięty, w każdym z nich respondent zaznaczał wartość liczbową na osi skali Saaty’ego. Zastosowano metodę porównania parami, która dla osób ankietowanych jest najłatwiejsza do udzielenia poprawnej odpowiedzi – realizuje się ją w sposób intuicyjny. Zawsze podkryterium decyzyjne umieszczone z lewej strony skali było porównywane ze wszystkimi innymi podkryteriami decyzyjnymi znajdującymi się z prawej strony. Pary pogrupowano wg kolejności kryteriów i podkryteriów decyzyjnych w sposób tabelaryczny. Dzięki temu ankieta stała się czytelna i transparentna, zastosowanie tego typu rozwiązania ułatwiało proces jej wypełniania, a także wykluczono sytuację, w której osoby ankietowane nie potrafią udzielić odpowiedzi. Korzyścią przyjętej struktury ankiety jest również łatwiejsza analiza statystyczna danych. Kwestionariusz ekspercki umieszczono w załączniku 1A. Pierwsza strona ankiety opisuje grupę celową, przedstawia cel badania, określa przybliżony czas pracy, a także podaje dane teleadresowe do autora. Na kolejnych stronach objaśniono kwestionariusz, opis skali intensywności wpływu między porównywalnymi elementami, jak również wskazano definicje kryteriów głównych i podkryteriów oceny. Od 5 strony rozpoczyna się właściwa część ankiety, pierwsze pytanie dotyczy przepisania się do określonej grupy respondentów, drugie typu budownictwa reprezentowanego przez respondenta. Pytania 3–10 obejmują porównywanie par kryteriów i podkryteriów decyzyjnych.

Pytanie 11 polega na samoocenie wiedzy i doświadczenia respondenta w zakresie kryteriów głównych. Pytanie 12 odnosi się do danych personalnych respondenta, pozwalających przydzielić go do określonych grup, m.in. z uwagi na wykształcenie, wiek, czy miejsce zamieszkania. Pytanie 13 ma charakter informacyjny i dotyczy czasu poświęconego na wypełnienie kwestionariusza eksperckiego przez respondenta. Czas na wypełnienie ankiety oszacowano na ok. 30–60 minut, który dla większości respondentów (>70%) okazał się

________________________________________________________________________

mgr inż. Bartosz Radomski – Rozprawa doktorska IIŚ PP 2020 101

niewystarczający (tylko 12,9% odpowiedziało w 30–45 min, 16,1% – 45–60 min), pojawiły się prywatne opinie, że czas poświęcony na uzupełnienie kwestionariusza zdecydowanie przekraczał ten określony przez autora (25,8 % dla 60–75 min oraz 45,2% dla ponad 75 min).

Ankietę kończy strona 13, czyli podziękowania za pracę i poświęcony czas, przypomniane zostały ponadto dane teleadresowe autora. Informacje i wyniki zawarte w kwestionariuszu są anonimowe i stanowią jedynie element składowy niniejszej dysertacji naukowej.

Ważnym elementem przeprowadzonych badań metodą delficką jest prawidłowy dobór próby i jakości respondentów, czyli osób które posiadają odpowiednią wiedzę oraz doświadczenie w analizowanej tematyce. Na potrzeby niniejszej dysertacji przygotowany kwestionariusz ekspercki skierowano do ekspertów w dziedzinie architektury i urbanistyki, budownictwa, inżynierii środowiska lub energetyki. Dobór grupy respondentów dla badania był celowy i ściśle zdefiniowany – stanowią ją osoby zatrudnione w jednostkach naukowych, jednostkach badawczych oraz funkcjonujące w biznesie, które z racji swoich zainteresowań, wiedzy i doświadczenia należy uznać za ekspertów.

Dystrybucję ankiet eksperckich dokonano z podziałem na trzy kategorie:

1) source_a – eksperci z Politechniki Poznańskiej – 16 osób,

2) wersja_1 – eksperci z innych uczelni i jednostek badawczych – 57 osób, 3) ver_1 – specjalistów branżowych – 15 osób.

Kwestionariusz ekspercki w wersji papierowej został przesłany do łącznie 73 ekspertów zatrudnionych w jednostkach naukowych oraz w jednostkach badawczych, a także do 15 specjalistów branżowych. Wypełnione ankiety otrzymano od 8 ekspertów z Politechniki Poznańskiej, od 12 ekspertów z innych uczelni i jednostek badawczych oraz od 11 specjalistów branżowych. Łącznie na 88 przesłanych ankiet zostało wypełnionych 31, co stanowi 35,2%.

Ankietę stworzono w dwóch formach, w wersji papierowej (zob. załącznik 1A), która została przesłana w sposób tradycyjny do wybranych ekspertów oraz w wersji elektronicznej/internetowej przesłanej drogą mailową do tych samych osób oraz – ponadto – do kilku specjalistów funkcjonujących w biznesie. W ten sposób umożliwiono ekspertom wybór korzystniejszej dla nich formy kwestionariusza do wypełnienia. Wersja elektroniczna w formie aplikacji została zbudowana za pomocą algorytmu, który na podstawie schematów pytań zbudował odpowiednie pola w ankiecie i odsyłał do odpowiednich struktur danych, również zbudowanych na podstawie schematów odpowiedzi.

Przykład copypase_example.js:

number – numer pytania, description – opis pytania,

type – typ pola w formularzu (checkbox, radio, input), maxAnswers – maksymalna ilość odpowiedzi,

minAnswers – minimalna ilość odpowiedzi,

radioOptions – (opcjonalnie, w zależności od typu pola), wartości pól możliwych do wyboru, subquestions – podzbiór zawierający podpytania:

number: numer,

________________________________________________________________________

mgr inż. Bartosz Radomski – Rozprawa doktorska IIŚ PP 2020 102

labelX: opis z lewej strony, labelY: opis z prawej strony, type: typ pola w formularzu,

value: wartość pola w formularzu/ankiecie.

Dla każdego pytania w ankiecie wygenerowane zostały struktury danych, które zawierały informacje o:

• numerze pytania,

• czy dane pole zostało wypełnione,

• wartości wypełnionego pola.