Gmina Jaraczewo połoŜona jest w centralnej części Polski, w południowo – wschodniej części województwa wielkopolskiego, w zachodniej części powiatu jarocińskiego.
Sąsiadują z nią od strony zachodniej gm. Borek Wlkp. (powiat gostyński), północno-zachodniej gm. KsiąŜ Wlkp. oraz Dolsk (powiat śremski), od północy gm. Nowe Miasto n.
Wartą (powiat Środa Wlkp.), od wschodu gm. Jarocin (powiat jarociński), od południa gm.
Koźmin Wlkp. (powiat krotoszyński).
Układ administracyjny gminy Jaraczewo tworzą 22 wsie sołeckie. Wiodącą rolę pełni wieś Jaraczewo, będąca ośrodkiem gminnym. System osadniczy tworzą ponadto osady, kolonie i przysiółki. Gmina Jaraczewo w granicach administracyjnych zajmuje obszar 132,89 km². Ludność gminy Jaraczewo stanowi ok. 12% ludności powiatu jarocińskiego.
Największymi miejscowościami gminy są: Jaraczewo – 1450 mieszkańców, Nosków – 977 mieszkańców, Rusko – 960 mieszkańców, Góra - 887 mieszkańców
W miejscowościach tych zlokalizowane są najwaŜniejsze obiekty infrastruktury społecznej:
szkoły podstawowe, gimnazja, przedszkola, bank.
Gmina Jaraczewo naleŜy do obszarów średnio zaludnionych co obrazuje wskaźnik 62,5 osób/km2 . Na ogólną liczbę 8299 mieszkańców (wg Rocznika Statystycznego 2008) około 62 % naleŜy do grupy produkcyjnej. Wskaźnik starzenia się ludności jest porównywalny ze wskaźnikiem dla Polski i wynosi 14 %. Z pracy utrzymuje się 5526 mieszkańców, w tym 2072 z pracy w rolnictwie. Spośród 2117 gospodarstw domowych 1336 utrzymuje się z pracy, z tego 447 z pracy w swoim gospodarstwie rolnym, 84 z pracy na rachunek własny poza rolnictwem, 705 z pracy najemnej. Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym wynosi 3,9. Dominują gospodarstwa 4 osobowe (408), 3 osobowe (351), 5 osobowe (318).
Aktywność gospodarcza mieszkańców nie odbiega od przeciętnej w gminach Wielkopolski. Spośród 434 wszystkich podmiotów zarejestrowane 317 podmioty to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Dominują usługi handlu – 114, budownictwa i usług towarzyszących – 40, innych róŜnych usług dla ludności – 80. Bez pracy w 2008 r.
pozostawało w gminie 380 osób (119 męŜczyzn i 261 kobiet). Niekorzystnym zjawiskiem jest ponowny wzrost liczby bezrobotnych w ostatnich latach (2007-2008) o 69 osób.
Sytuacja w zakresie wyposaŜenia gminy w urządzenia i sieci infrastruktury
zwodociągowanych jest 100 % terenu gminy. Zaopatrzenie w wodę cechuje się wodociągami grupowymi: Nosków – Dąbrowa, Jaraczewo – Gola – Wojciechowo – Łowęcice – Łukaszewo - Niedźwiady – Łobez, Góra – Parzęczew – Zalesie – Brzostów – Łobzowiec – Bielejewo – Panienka, Rusko – StrzyŜewko – – Suchorzewko – Cerekwica Stara, -Nowa, Poręba. Ogólna długość sieci wynosi 138,3 km.
Gmina rozpoczęła w latach 2003-2008 szeroko zakrojony program budowy systemu kanalizacyjnego z podłączeniem obszaru gminy do oczyszczalni ścieków w Cielczy (gmina Jarocin).
Z sieci gazowej korzysta niewielu mieszkańców. W sumie istnieje 286 odbiorców gazu. Z tego 245 uŜywa gazu do ogrzewania mieszkań. W sieć gazową wyposaŜone są:
Jaraczewo (69 gospodarstw korzystających, w tym 36 do ogrzewania pomieszczeń), Rusko (114), Wojciechowo (8), Cerekwica (11), Gola (15), Zalesie (6), Góra (30), Nosków (8), Łobez (7), Suchorzewko (5), Łowęcice (w realizacji) – dane GEN-GAZ za rok 2008.
Gmina o charakterze typowo rolniczym. Odzwierciedleniem rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest dobór gatunków upraw i osiągane plony. PrzewaŜają mieszanki zboŜowe, Ŝyto, pszenica, buraki cukrowe. W hodowli dominuje trzoda chlewna i bydło. Struktura gospodarstw nie sprzyja osiąganiu bardzo dobrych wyników produkcyjnych. W strukturze gospodarstw rolnych dominują małe i średnie gospodarstwa rodzinne (do 5 ha – 53%, 5-10 ha – 19%, 10-15 ha 15,5%, powyŜej 15 ha -13%).
Powierzchnie leśne zajmują około 17,2 % całkowitej powierzchni gminy; lasy, łącznie z gruntami leśnymi zajmują 2 279 ha, z czego 254,7 ha nie naleŜy do lasów państwowych..
Przez teren gminy Jaraczewo przebiega droga krajowa nr 12 o średnim stanie technicznym nawierzchni. Ponadto sieć dróg publicznych stanowi 12 odcinków dróg powiatowych oraz 51 dróg gminnych. Zdecydowana większość z nich ma nawierzchnię bitumiczną, a stan techniczny określić najczęściej moŜna jako dostateczny. Gminę przecina drugorzędna linia kolejowa PKP relacji Leszno – Jarocin, oraz – obecnie w zawieszeniu – linia kolejowa Mieszków - Śrem.
Charakterystyka przyrodnicza
Gmina Jaraczewo połoŜona na obszarze województwa wielkopolskiego, w powiecie jarocińskim. Sąsiadują z nią od strony zachodniej gm. Borek Wlkp. (powiat gostyński), północno-zachodniej gm. KsiąŜ Wlkp. i Dolsk (powiat śremski), od północy gm. Nowe Miasto n. Wartą (powiat Środa Wlkp.), od wschodu gm. Jarocin (powiat jarociński), od południa gm. Koźmin Wlkp. (powiat krotoszyński).
Zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną (wg J. Kondrackiego 1988 r.), gmina znajduje się w obrębie prowincji: NiŜ Środkowoeuropejski, podprowincji: NiŜ Środkowopolski, makroregionu: Nizina Południowo-wielkopolska oraz mezoregionu:
Wysoczyzna Kaliska a takŜe w obrębie podprowincji: Pojezierze Południowobałtyckie, makroregionu: Pojezierze Leszczyńskie oraz mezoregionu: Wał śerkowski.
Ukształtowanie powierzchni gminy Jaraczewo jest dość urozmaicone a deniwelacje osiągają wartość rzędu 10 – 40 m.
Dominującą formą morfologiczną gminy jest płaska, miejscami łagodnie pofalowana płaska morena denna zlodowacenia środkowopolskiego. Ta plejstoceńska jednostka morfolo-giczna rozciąga się na południe od Pradoliny śerkowsko-Rydzyńskiej. Utrzymuje się ona na poziomie ca 40 – 70 m ponad średni stan wody w rzece Obrze. Nachylenie wysoczyzny ku dolinie rz. Obry nie przekracza 6 %.
Wysoczyznę rozcinają niezbyt głębokie przewaŜnie nieckowate formy dolinne o głębokości wcięcia 2 – 5 m i zmiennej szerokości 50 – 800 m. Na terenie wysoczyznowym zaznaczają niewielkie obszary wydmowe na wschód od Starej Cerekwicy oraz na zachód od StrzyŜewka.
Pradolina śerkowo-Rydzyńska ma przebieg równoleŜnikowy. W jej obrębie, na szero-kości około 2 km, przebiega dolina Kanału Obry oraz dolina rzeki Obry o szeroszero-kości nie przekraczającej 350 m poza odcinkiem połoŜonym na północ od Jaraczewa, którego szerokość przekracza 500 m. Obie doliny wykształcone zostały przez wody roztopowe i peryglacjalne. Dna tychŜe dolin są płaskie i w większości zatorfione.
Poza naturalnymi, wynikającymi z przeszłości geologicznej formami terenu, w obrębie gminy występują formy antropogeniczne. Są to wyrobiska poeksploatacyjne kruszywa natural-nego oraz surowców ilastych o zróŜnicowanej powierzchni oraz w zaleŜności od rodzaju wyrobiska: o głębokości 2 – 7 m lub o wys. 2 – 7 m.
Najstarszymi utworami nawierconymi na terenie gminy są osady paleozoiczne.
Przedstawicielami karbonu są nawiercone w Jaraczewie na głębokości 2 647 – 2 323 m piaskowce, drobnoziarniste iłowce i mułowce spękane i silnie zaburzone. Z okresu permu a ściślej czerwonego spągowca pochodzą piaskowce i zlepieńce o barwie czerwonej oraz spoiwie krzemionkowo-Ŝelazistym. Utwory mezozoiczne wykształcone są jako osady triasu i jury. Trias przebadany w Jaraczewie na głębokości 1650 – 2250 m reprezentowany jest przez iłowce, mułowce i piaskowce (pstry piaskowiec) a takŜe wapienie szarobeŜowe z przewarstwieniami mułowców i iłowców, z wkładkami dolomitów i anhydrytów (wapień muszlowy).
Utwory jury dolnej to: piaskowce drobnoziarniste i średnioziarniste kwarcowe z wkładkami mułowców i iłowców piaszczystych, iłowce i mułowce ciemnoszare. Jura środkowa (dogger) reprezentowana jest przez mułowce, iłowce, łupki ilaste ze sferosyderytami i fauną oraz piaskowce i piaski syderytyczne. Kolejną warstwą utworów zalegającą bezpośrednio pod osadami czwartorzędowymi są, za wyjątkiem ich wychodni w miejscowości Jaraczewo i Góra, utwory trzeciorzędowe. Są to utwory o miąŜszości całej serii 20,0 – 62,0 m, głównie piaski kwarcowe szarobrunatne, często mułkowate, przewarstwiane iłami szarobrązowymi, lignitem i wkładkami piaskowca oraz cienkie warstwy i soczewki węgla brunatnego.
Okres pliocenu reprezentowany jest na terenie analizowanej gminy przez serię iłów poznańskich.
PrzewaŜająca część gminy Jaraczewo pokryta jest utworami czwartorzędowymi, osadzonymi w czasie zlodowacenia południowopolskiego, środkowopolskiego i północnopolskiego. Seria utworów czwartorzędowych wykazuje zmienną miąŜszość: od 0 w kopalni iłów w Górze do 75,0 m ppt w Rusku. Utwory te reprezentowane są przez pochodzące z plejstocenu gliny zwałowe przewarstwione piaskami akumulacji lodowcowej.
Zlodowacenie środkowopolskie pozostawiło po sobie dwa poziomy glin zwałowych o silnych zaburzeniach glacitektonicznych w rozprzestrzenieniu pionowym.
Do zlodowaceń północnopolskich zaliczono nieciągły i o zmiennej miąŜszości poziom glin zwałowych, sięgających maksymalnie po linie Łobzowiec, Parzęczew – Brzostów.
Utwory ostatniego zlodowacenia wypełniają pradolinę rzeki Obry. Są to piaski, Ŝwiry i głazy moren czołowych budujących ciąg wzgórz na północnym brzegu pradoliny Obry, w okolicach Zalesia i Panienki.
Z holocenem związane są muły, mułki, namuły organiczne oraz piaski mułkowate den dolinnych. Piaski rzeczne w postaci piasków jasnoszarych z pojedyńczymi Ŝwirami osiągają
w dolinie Obry miąŜszość 0,5 – 0,75 m. W dolinie tej występują równieŜ mady, namuły organiczne i torfy.
Baza surowcowa
Gmina Jaraczewo naleŜy do bogatych w złoŜa surowców pospolitych, wykorzystywanych głównie na potrzeby lokalnego przemysłu mineralnego i materiałów budowlanych.
Kruszywo naturalne grube, skupiające się głównie w północnej części gminy Jaraczewo, to utwory pochodzenia glacjalnego oraz fluwioglacjalnego. Są to udokumentowane złoŜa „Panienka IV” oraz „Zalesie”. W minionych latach eksploatowano tu równieŜ złoŜe „Panienka” i „Panienka III”. Obecnie złoŜa te są wyeksploatowane i zrekultywowane – złoŜe „Panienka III” w kierunku rolnym, złoŜe „Panienka” w kierunku wodnym (zbiornik wodny wykorzystywane w celach rekreacyjnych).
Zasoby złoŜa „Panienka IV” wg bilansu zasobów wynoszą 634,8 tys. ton o punkcie piaskowym śr. 82,4 % i zawartości pyłów min. – 4,7 %. ZłoŜe zalega na powierzchni 39 200 m2 warstwą o miąŜszości 8,0 – 11,8 m pod nadkładem 0,2 – 3,5 m. śr. 1,8 m. ZłoŜe „Panienka IV” jest obecnie nieeksploatowane, w bilansie zasobów figuruje jako rezerwowe.
Drugim występującym na terenie gminy złoŜem kruszywa naturalnego grubego jest złoŜe „Zalesie II”. Jego zasoby wynoszą 63,3 tys. ton pospółki o punkcie piaskowym 69,9 % oraz 702,2 tys. ton piasku o punkcie piaskowym 94,3 %. ZłoŜe charakteryzuje się dość znaczną zawartością pyłów min. 3,2–4,3 %. MiąŜszość wynosi 5,5 – 10,7 m, nadkład 0,2–3,0 m.
Kruszywo naturalne drobne udokumentowane zostało w miejscowości Brzostów w obrębie utworów fluwioglacjalnych. Udokumentowane tu pole „Brzostów II” o zasobach 87 tys. m3 określone zostało jako surowiec schudzający w cegielni Brzostów na terenie gminy Jarocin.
Na terenie gminy Jaraczewo prowadzi się eksploatacje piasku w miejscowościach Gola I i Niedźwiady. Wydobywany piasek róŜnoziarnisty przewarstwiony pospółką, czasami z domieszka pyłów przydatny jest dla budownictwa i budowy dróg. Zasoby eksploatacyjne złoŜa w Goli wynoszą 102 tys. ton, w Niedźwiadach – 33,2 tys. ton.
Surowce ilaste ceramiki budowlanej eksploatowane były w miejscowości Góra, jednak zakończono tam eksploatację i zrekultywowano w 2008r..
ZłoŜe kredy jeziornej „Panienka” udokumentowane zostało w 1989 r.
Udokumentowane zasoby bilansowe wynoszą 357,6 tys. m3 kredy jeziornej i gytii wapiennej
o średniej zasadowości ogólnej w przeliczeniu na CaO – 40,84 % i śr. wilgotności naturalnej 67,6 %. Kopalina towarzyszącą jest torf w ilości 100 tys. m3. ZłoŜe „Panienka” zalega na powierzchni 102 570 m2 warstwą o miąŜszości śr. 3,0 m pod nadkładem śr. 1,5 m. ZłoŜe jest obecnie niezagospodarowane. Surowiec nadaje się do wykorzystania w rolnictwie.
Na terenie gminy udokumentowano równieŜ złoŜe torfu. W 1958 r. rozpoznano surowiec zalegający na 6 polach w ilości 2463 tys. m3 – zasoby pozabilansowe oraz 254 tys.
m3 – zasoby bilansowe. Występujący tu torf to torf typu niskiego, turzycowy i trzcinowo-turzycowy. Średni stopień rozkładu wynosi 33–39 %, śr. popielność 16,9–31,8 %. MiąŜszość złoŜa waha się od 0,66 do 0,97 m. Lokalizacja złoŜa na mapie utrudniona jest ze względu na brak mapy lokalizacyjnej w dokumentacji. Ww. złoŜe jest nieeksploatowane a jego przydatność opałowa jest znikoma.
Wszystkie wyŜej wymienione złoŜa znajdują się poza obszarem gleb chronionych oraz ekosystemów leśnych przez co mają charakter bezkolizyjny.
Klimat
Charakterystyka stosunków klimatycznych gminy w pierwszym rzędzie dotyczy rodzaju napływających na jej obszar mas powietrza. Najczęściej pojawiają się masą powietrza jest wilgotne powietrze polarno-morskie przynoszące znad północnego Atlantyku wzrost zachmurzenia i opady.
Sumy opadów atmosferycznych w poszczególnych porach roku w stacji pomiarowej Kalisz wynoszą średnio około 110 mm wiosną, 200 mm latem, 120 mm jesienią i 85 mm zimą.
Zasoby wodne uzupełnia pokrywa śnieŜna zalegająca na terenie gminy średnio 50 dni.
Gmina Jaraczewo wykazuje pewne zróŜnicowanie klimatyczne wynikające z jej układu morfologicznego. Pewne róŜnice klimatyczne, zaznaczające się okresowo na terenie gminy, dotyczą terenów wysoczyznowych oraz większych dolin rzecznych. Obszar wysoczyzny charakteryzuje się poprawnym układem klimatu lokalnego z charakterystycznymi dla terenów płaskich cechami: dość dobrymi stosunkami termiczno-wilgotnościowymi, przeciętnym nasłonecznieniem.
Doliny rzek: Obry, Kanału Obry, Czarny rów Ia, Ib, II, III a takŜe innych mniejszych dolinek bocznych charakteryzują się okresowo pojawiającymi się i zalegającymi tam chłodniejszymi masami powietrza o zwiększonej wilgotności oraz występowaniem przygruntowych przymrozków. Ww. doliny rzeczne stanowiące oś spływu wód
powierzchniowych pełnią okresowo rolę korytarzy umoŜliwiających spływ chłodnego powietrza.
Swoisty mikroklimat wprowadzają kompleksy leśne rozproszone po terenie gminy Jaraczewo w postaci mniejszych i większych enklaw roślinnych. Cechują się one większą, niŜ tereny przyległe, wilgotnością powietrza, moŜliwością hamowania jego swobodnego przepływu, większą zacisznością, zacienieniem a takŜe obecnością olejków eterycznych w powietrzu. Wpływają one łagodząco na dobowe i roczne wahania temperatur.
Oddziaływanie lasów na klimat terenów sąsiednich jest jednak stosunkowo niewielki i dotyczy głównie pasa o szerokości 50 – 100 m wokół większego kompleksu leśnego.
Lokalne warunki mikroklimatyczne gminy Jaraczewo współtworzą takŜe niewielkie powierzchnie wodne (stawy wiejskie).
Wody powierzchniowe
Współczesna sieć hydrograficzna gminy Jaraczewo stanowi rezultat jej przeszłości geologicznej. Wykształcona w plejstocenie Pradolina śerkowsko-Rydzyńska stanowi równoleŜ-nikową oś analizowanego obszaru. Tędy prowadzą swe wody: Kanał Obry wraz z towarzyszącym mu biegnącym równolegle i w konsekwencji zasilającym go Czarnym Rowem Ia oraz Czarny Rów II zmieniający swój bieg na południkowy na południe od Zalesia wraz z wpływającym do niego w obrębie pradoliny Czarnym Rowem Ib. Teren gminy odwadniają równieŜ rz. Czarny Rów III, częściowo rzeka Lubieszka przebiegająca fragmentarycznie po granicy gminy – na wschód od Noskowa i przez wschodni jej skrawek w rejonie Brzostowa oraz w decydującym stopniu rzeka Obra uchodząca 2 km na północ od Jaraczewa do Kanału Obry, stanowiąca oś południkową gminy Jaraczewo. Ku rzekom tym kieruje swe wody sieć rowów melioracyjnych i drenów.
Gmina Jaraczewo połoŜona jest w całości w dorzeczu rz. Warty. Zlewnie cząstkowe rzek: Obry, Kanału Obry, Czarnego Rowu II oraz Lubieszki oddzielone są liniami wododziałowymi trzeciego i czwartego rzędu. Gmina leŜy częściowo (wschodnia jej część) w obrębie zlewni wód szczególnie chronionych. Podlegające ochronie z racji moŜliwości ich zanieczyszczenia tereny źródłowe cieków wodnych znajdują się poza analizowanym obszarem.
Zasilanie w wodę następuje bezpośrednio z opadów i topniejącej pokrywy śnieŜnej.
ReŜim zasilania wraz z panującymi uwarunkowaniami klimatycznymi decydują o zmieniających się przepływach. Roztopy śniegu w okresie zimowym wpływają na wysokie
Wylewy powodziowe, z uwagi na fakt, iŜ ograniczają się do dolinek rzecznych oraz towarzyszących im łąk nie stanowią katastrofalnego zagroŜenia dla gminy.
Retencja wody na terenie gminy Jaraczewo odbywa się poprzez zbiorniki wodne.
RóŜnej wielkości stawy hodowlane i zbiorniki o funkcji przeciwpoŜarowej urozmaicają krajobraz gminy. Zlokalizowane są one w dolinach rzek oraz na rowach melioracyjnych.
Usytuowany w wyrobisku poeksploatacyjnym we wsi Panienka zbiornik wodny, stanowiący rezultat zabiegów rekultywowanych pełni funkcje rekreacyjne.
W „programie małej retencji wodnej” przewiduje się budowę zbiorników retencyjnych na terenie gminy Jaraczewo – zbiornik „Jaraczewo” na cieku Obra oraz zbiornik „Góra” na cieku Czarny Rów II.
Spośród ww. zbiorników wodnych na szczególną uwagę zasługuje zbiornik Roszków na rzece Lubieszce, który w części znajduje się na terenie gminy Jaraczewo. Zbiornik ten ma charakter typowo rolniczy, jego powierzchnia wynosi w całości 46,3 ha.
Do jego głównych zadań naleŜy:
⋅ magazynowanie oraz pobór wody do nawodnień rolniczych,
⋅ łagodzenie przebiegu fali powodziowej w czasie wezbrań rzek,
⋅ uatrakcyjnianie krajobrazu i obszarów przyległych do zalewu – pełnienie funkcji bazy wypoczynkowo-rekreacyjnej.
Rowy odwadniające, dominujące na terenie gminy, przyczyniają się do obniŜenia poziomu wód gruntowych oraz likwidacji terenów okresowo podmokłych. Rowy odwadniająco-nawadniające występujące na terenach łąkowych pełnią takŜe rolę nawadniającą w okresach niedoborów wody.
Grunty orne gminy Jaraczewo w 70 % objęte są działaniami melioracyjnymi.
Wody podziemne
Wody podziemne na terenie gminy Jaraczewo, zgodnie z dokumentacją hydrogeologiczną, występują w obrębie trzech poziomów wodonośnych: czwartorzędowego, trzeciorzędowego i mezozoicznego: jurajskiego.
Wody gruntowe związane z osadami piaszczystymi w obrębie wysoczyzny generalnie zalegają głębiej niŜ 1,5 m ppt. zaś na znacznych powierzchniach jej nie stwierdzono.
W obrębie gruntów spoistych – glin, woda nie tworzy jednolitego poziomu lecz pojawia się w postaci sączeń na zmiennej głębokości 1,0 – 3,0 m ppt.
W obrębie dolin rzecznych wody pierwszego poziomu wód czwartorzędowych kształtują się, w zalegających od powierzchni madach piaszczysto-glinistych, podścielonych piaskami, na poziomie 0,8 – 2,0 m ppt. Zasilanie płytkiego poziomu wód czwartorzędowych następuje w głównej mierze poprzez infiltrację opadów, lokalnie drenaŜ wód powierzchniowych.
Głębszy poziom czwartorzędowy zalega na zmiennej głębokości 16,0 – 73,0 m. Woda tego poziomu znajduje się pod napięciem hydrostatycznym nadległych warstw trudno przepuszczalnych. Zwierciadło ustabilizowane kształtuje się na poziomie 0,9 – 10,2 m ppt.
Wydajność tego poziomu jest stosunkowo wysoka i wynosi 40 – 100 m3/h, przy depresji 0,2 – 13 m. Pobór ich dokonuje się w ujęciach wodnych w miejscowościach Góra i Rusko.
Niewielki fragment gminy Jaraczewo (w południowo-wschodniej części) znajduje się w granicach głównego zbiornika wód czwartorzędowych. Poziom wód trzeciorzędowych związany jest z przewarstwieniami piaszczystymi w miąŜszej serii iłów plioceńskich bądź mioceńskich. Wody te występują na głębokości 140 – 160 m ppt. Zwierciadło wody ma charakter subartezyjski. Zwierciadło statyczne zaznacza się na głębokości śr. 2 – 10 m ppt.
Wydajności wynoszą w tym przypadku ca 40 – 100 m3/h, przy depresji 15 – 30 m. Na terenie gminy 3 otwory ujmują wody poziomu trzeciorzędowego: Jaraczewo i Nosków.
Gleby
Struktura uŜytkowa powierzchni glebowej gminy Jaraczewo (dane na koniec 2007 r.) przedstawia się następująco:
Zgodnie z danymi geodezyjnymi (stan na 27.07.1999 r.) udział gruntów ornych (łącznie z sadami) wg poszczególnych klas bonitacyjnych na terenie gminy Jaraczewo przedstawia się następująco:
Klasa bonitacyjna Powierzchnia w ha
Udział w gruntach ornych (łącznie z sadami) w %
II 32,18 0,36
III a 2204,7289 24,93
III b 1633,4166 18,47
IV a 2275,8404 25,74
IV b 458,648 5,19
V 1785,8136 20,19
VI 440,0247 4,975
VI RZ 12,52 0,14
Na terenie gminy brak jest gruntów klasy I. Wartościowe gleby klasy II – IV, stanowią 75,1 % (6604,8 ha) powierzchni gruntów ornych (łącznie z sadami) oraz 65,4 % powierzchni uŜytków rolnych.
Dominują gleby II – III klasy bonitacyjnej, podlegające ochronie prawnej przed zmiana uŜytkowania na cele nierolnicze. Są to gleby bielicowe właściwe i brunatne właściwe bądź wyługowane oraz lokalnie mady – w obrębie dolin rzecznych: rz. Obry, Czarnego Rowu II i III – wytworzone z utworów piaszczysto-gliniastych. Skupione są one w południowej i centralnej części gminy oraz płatowo w części północnej: na północ od Brzostowa oraz Panienki a takŜe na wschód od Jaraczewa.
Glebom II – III klasy towarzyszą przewaŜnie gleby bielicowe właściwe bądź pseudo-bielicowe wytworzone z piasków gliniastych naglinnych tworząc IVa – IVb klasę bonitacyjną wraŜliwą na susze. Największe skupisko zaznacza się w rejonie Jaraczewa oraz Panienki.
Gleby ww. tworzą kompleksy rolniczej przydatności pszenny dobry bądź Ŝytni bardzo dobry.
Mogą one zostać objęte ochroną ze względu na swe walory (IVa).
Analiza poszczególnych wsi pod kątem udziału gleb wysokich klas bonitacyjnych przedstawia się następująco. Największy ich udział od 90 – 100 % zaznacza się we wsiach:
Wojciechowo, Cerekwica, Nosków, Rusko, StrzyŜewko i Suchorzewko. Najmniejszy zajmują gleby te we wsiach Zalesie (5,8 %) oraz Niedźwiady (11,6 %).
Gleby niskich klas bonitacyjnych (V, VI, VIRZ) zajmują około 25,3 % ogólnej powierzchni gruntów ornych. Są to gleby wyługowane i brunatne kwaśne powstałe z piasków słabogliniastych podścielonych przewaŜnie piaskami luźnymi, o niewielkiej zdolności magazy-nowania wody (okresowo lub trwale za suche). Dominują one w
północno-zachodniej (okolice Gola i Gola II) oraz północno-wschodniej części gminy (Góra – Brzostów, na zachód od Zalesia). Nieznaczne powierzchnie zajmują one w okolicach Poręby, Noskowa.
W zachodniej części gminy, w okolicach Niedźwiadów, Goli oraz na północny-wschód od Zalesia skupione są gleby lekkie i jałowe. Zaliczane są do kompleksu Ŝytniego słabego lub Ŝytniego bardzo słabego.
Gleby hydrogeniczne podlegające ochronie prawnej reprezentowane są na terenie gminy przez gleby torfowe i torfowo-mułowe wytworzone na średniogłębokich i głębokich piaskach luźnych, uŜytkowane w postaci średnich i słabych uŜytków zielonych. Gleby powyŜsze odznaczają się nadmiernym uwilgotnieniem. Skupiają się głównie w dolinie Kanału Obry oraz Czarnego Rowu Ib.
Szata roślinna
Analiza lesistości gminy Jaraczewo wykazuje pewne zróŜnicowanie. NajniŜsze wartości zaznaczają się we wsiach: Wojciechowo i Łowęcice (poniŜej 1 %). NajwyŜszym udziałem powierzchni leśnej, wynoszącym powyŜej 40 % cechują się wsie: Góra i Parzęczew.
Warunki siedliskowe ekosystemów leśnych gminy Jaraczewo uzaleŜnione są od budowy geologicznej i panujących stosunków wodnych. Dominujące na terenie gminy siedliska to las świeŜy (Lśw) oraz las mieszany świeŜy (Lmśw). Płytki poziom wód gruntowych (tereny podmokłe, doliny boczne) kształtuje siedliska boru wilgotnego (Bw), boru mieszanego wilgotnego (BMw), lasu mieszanego wilgotnego (LMw) i wilgotnego (Lw).
Dodatkowe siedliska zaznaczające się na terenie gminy to bór mieszany świeŜy (Bmśw), olsy (Ol) i łęgi (Ł).
Odbiciem warunków siedliskowych jest panująca struktura drzewostanowa.
Gatunkiem dominującym jest sosna. W postaci domieszek występują: dąb, świerk, akacja i oles. W obrębie pradoliny zaznaczają się głównie drzewostany olszowe z domieszką brzozy.
Dębiny dominują w lasach na wschód od Cerekwicy i Noskowa.
Wiek drzewostanów zawiera się generalnie w przedziale od 1 do 150 lat. Najmniejsze powierzchnie zajmują młodniki sosnowe i dębowe – klasa I (0 – 20 lat) podlegające czasowej ochronie z uwagi na ich podatność na zniszczenie mechaniczne i poŜary. Pewien procent stanowią równieŜ drzewostany powyŜej 100 lat – klasa VI. Skupione są one w centralnej części gminy pomiędzy Jaraczewem a Noskowem. Zdecydowanie największą powierzchnię zajmują lasy II, IV i V grupy wiekowej, przedział 40 – 100 lat.
Dominacja w strukturze gatunkowej lasów gminy Jaraczewo sosny, wpływa na ich stan zdrowotny oraz obniŜone walory estetyczne. Monokultury iglaste są bowiem z natury mało odporne na działanie szkodliwych czynników biotycznych. abiotycznych oraz antropogenicznych.
Analiza przydatności rekreacyjnej i turystycznej lasów gminy Jaraczewo wykazuje dogodne warunki do penetracji pieszej i zbierania runa leśnego lasów świeŜych i mieszanych świeŜych skupionych głównie w północno-wschodniej i centralnej części gminy – jednolity, w wieku powyŜej 100 lat las dębowy pomiędzy Jaraczewem a Noskowem.
Analiza przydatności rekreacyjnej i turystycznej lasów gminy Jaraczewo wykazuje dogodne warunki do penetracji pieszej i zbierania runa leśnego lasów świeŜych i mieszanych świeŜych skupionych głównie w północno-wschodniej i centralnej części gminy – jednolity, w wieku powyŜej 100 lat las dębowy pomiędzy Jaraczewem a Noskowem.