Chełmek wraz z sołectwami Bobrek i Gorzów tworzą gminę Chełmek. Jest ona położona w zachodniej części województwa małopolskiego, w powiecie oświęcimskim, między Oświęcimiem a Libiążem, u zbiegu rzek Wisły i Przemszy, na ich lewym brzegu. Umiejscowiona na podmokłych terenach, otoczona jest lasami sosnowymi. Charakterystyczną cechą gminy jest to, że leży ona w trójkącie pomiędzy trzema dużymi aglomeracjami miejskimi, tj. Krakowem (odległym o ok. 60 km), Katowicami (odległymi o ok. 40 km) oraz Bielskiem Białą (odległość - ok.
40 km). Do głównych szlaków komunikacyjnych przebiegających przez gminę należą: linia kolejowa Trzebinia-Oświęcim, droga wojewódzka nr 780 z Krakowa w kierunku Śląska, jak również droga wojewódzka nr 933 z Chrzanowa w kierunku Oświęcimia i Pszczyny. Chełmek usytuowany jest w połowie drogi pomiędzy Krakowem i Katowicami, w niewielkiej odległości od autostrady A4.
Rysunek 1. Położenie Gminy Chełmek na tle powiatu oświęcimskiego
2.2. Demografia
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 roku gminę Chełmek zamieszkiwało 13 084 osób z czego 6 445 stanowili mężczyźni, natomiast 6 639 kobiety (stan na 31.12.2014r.). Powierzchnia gminy Chełmek wynosi 27,32 km2 ,co wraz z liczbą zamieszkujących ją ludzi daje gęstość zaludnienia na poziomie 479 os/km2.
Tabela 1. Dane demograficzne (stan na 31.XII.2014r.)
Parametr Jednostka miary Wartość
Ludność według miejsca zameldowania
Liczba ludności (ogółem) osoba 13 084
Liczba kobiet osoba 6 639
Liczba mężczyzn osoba 6 445
Wskaźnik modułu gminnego
Gęstość zaludnienia ilość osób / km2 479
Ilość kobiet na 100 mężczyzn osoba 103
Przyrost naturalny na 1000
mieszkańców - -1,2
Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem
W wieku przedprodukcyjnym % 16,6
W wieku produkcyjnym % 63,8
W wieku poprodukcyjnym % 19,6
Źródło: GUS.
Informacje na temat wielkości bezrobocia na terenie gminy Chełmek zestawione zostały w poniższej tabeli.
Tabela 2. Bezrobocie (stan na 31.XII.2014 r.)
Parametr Jednostka miary Wartość
Bezrobotni zarejestrowani według płci
Ogółem osoba 437
Mężczyźni osoba 180
Kobiety osoba 257
Źródło: GUS.
2.3. Warunki geologiczne
Obszar Gminy Chełmek zlokalizowany jest na pograniczu trzeciorzędowej monokliny śląsko-krakowskiej (Wyżyna Śląsko-Krakowska) i zapadliska przedgórskiego (Kotlina Oświęcimska). Fundament geologiczny stanowią utwory górnokarbońskie (piaskowce, zlepieńce, mułowce, iłowce oraz węgiel kamienny warstw łaziskich i libiąskich). Zrąb Pagórów Libiąskich (m.in. Wzgórze Skała) budują, spoczywające na utworach górnokarbońskich, środkowo triasowe dolomity, wapienie i margle oraz skaliste wapienie. Izolowane wzniesienia Pagórów Libiąskich rozdzielają obniżenia z utworami trzeciorzędowymi, wśród których przeważają neogeńskie iły piaszczyste i margliste, piaski, żwiry i łupki ilaste z gipsem i anhydrytem. Rów Chrzanowski stanowi trzeciorzędowe zapadlisko tektoniczne, w którego dnie występują wapienno-dolomityczne utwory triasowe, mulasto – iłowcowe osady mioceńskie oraz piaski plejstoceńskie o miąższości do 50 m. Dolina Wisły stanowi przedgórski rów tektoniczny, wypełniony iłami mioceńskimi, na których zalegają czwartorzędowe piaski i żwiry rzeczne, rzeczno - lodowcowe i lodowcowe, pochodzące ze zlodowacenia środkowopolskiego. Utwory czwartorzędowe zalegają bezpośrednio na utworach triasu - wykształcone generalnie w postaci piasków średnich zalegających na głębokości około 4 – 5 m pod poziomem terenu. Pokrywę czwartorzędową obszaru Gminy tworzą ponadto żwiry wodnolodowcowe oraz holoceńskie mady, mułki, piaski i żwiry rzeczne w dnach dolin Wisły, Przemszy i ich dopływów.
2.4. Warunki klimatyczne
Obszar gminy charakteryzuje się klimatem umiarkowanym. Średnioroczna temperatura powietrza wynosi 7,5 - 8°C, w roku 2002 wielkość opadów wahała się w rejonie gminy od 540 mm (Oświęcim) do 600 mm (Chrzanów).
W półroczu letnim: najwyższe sumy miesięczne opadów notowano w czerwcu i lipcu, najniższe - w styczniu i lutym; pokrywa śnieżna zalega z reguły przez 60 - 75 dni w ciągu roku;
średnio w ciągu roku występuje 40 - 60 dni z mgłą. W ciągu roku na tym terenie przeważają wiatry SW (24%). NW (16%). W (15%), NE (12%) oraz cisze (11%); największe średnie prędkości (> 3m/s) są charakterystyczne dla wiatrów SW i W; w części wschodniej przeważają wiatry z sektora zachodniego (SW, NW, W - łącznie 48% dni) oraz wschodniego (E, SE, NE - łącznie 28%).
Czas trwania okresu wegetacji roślin na terenie Gminy wynosi 210- 220 dni. Na mikroklimat Gminy wpływ mają różnice w ukształtowaniu i pokryciu terenu. Powstawaniu odmiennych warunków topoklimatycznych sprzyjają nawet niewielkie różnice wysokości względnych, jeśli towarzyszą im określone warunki wymiany cieplnej podłoża z warstwą przygruntową powietrza oraz wentylacji terenu. Szczególnej uwagi wymagają obszary predysponowane do tworzenia się mgieł i zastoisk chłodnego powietrza, dominujące w południowej części gminy, mało urozmaiconej po względem rzeźby.
2.5. Infrastruktura inżynieryjno-techniczna
2.5.1.Sieć wodociągowa
Gmina Chełmek posiada wodociągową sieć rozdzielczą o długości 53,8 km z 2 173 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz zbiorowego mieszkania. W 2013 roku dostarczono nią 371,1dam3 wody. Z sieci wodociągowej gminy Chełmek korzysta 12 507 osób co daje 96 % ludności. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci wodociągowej na terenie gminy Chełmek.
Tabela 3. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie gminy Chełmek (stan na 11.12.2013 r.)
Lp. Wskaźnik Jednostka Wartość
1. Długość czynnej sieci rozdzielczej km 53,8
2. Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego
zamieszkania szt. 2 173
3. Woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 371,1
4. Ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 12 507
5. % ludności korzystający z instalacji % 96,0
6. Zużycie wody na jednego mieszkańca m3 24,9
7. Zużycie wody na jednego korzystającego m3 26,9
Źródło: GUS
2.5.2. Sieć kanalizacyjna
Gmina Chełmek posiada sieć kanalizacyjną o długości 27,6 km z 504 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz mieszkania zbiorowego. W 2013 roku odprowadzono nią 33 dam3. Z sieci kanalizacyjnej korzysta 1 477 osób, co daje poziom skanalizowania gminy wynoszący 32,5%. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Chełmek.
Tabela 4. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Chełmek (stan na 11.12.2013 r.)
Lp. Wskaźnik Jednostka Wartość
1. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 27,6
2. Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego
zamieszkania szt. 504
3. Ścieki odprowadzone dam3 325,0
4. Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 6992
5. % ludności korzystający z instalacji % 53,7
Źródło: GUS
2.5.3. Sieć gazowa
Gmina Chełmek dysponuje siecią rozdzielczą gazu ziemnego o długości 78,203 km z 1 885 czynnymi przyłączami. Zużycie gazu w 2013 roku wyniosło 1 217,8 tyś. m3, z czego na ogrzewanie przypadło 739,3tyś. m3. Na terenie gminy z sieci gazowej korzysta 9081 osób, co daje 69,7 % mieszkańców. W poniższej tabeli przedstawiono szczegółową charakterystykę sieci gazowej występującej na terenie gminy Chełmek.
Tabela 5. Charakterystyka sieci gazowej na terenie gminy Chełmek (stan na 31.12.2013 r.)
Lp. Wskaźnik Jednostka Wartość
1. Długość czynnej sieci ogółem m 78 203
2. Długość czynnej sieci rozdzielczej m 63 401
3. Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych szt. 1 885
4. Odbiorcy gazu gosp.dom. 2 859
5. Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem gosp.dom. 1 033
6. Zużycie gazu tys.m3 1 217,8
7. Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań tys.m3 739,3
8. Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 9081
9. % ludności korzystający z instalacji % 69,7
Źródło: GUS.
2.5.4. Sieć drogowa
Przez teren gminy Chełmek przebiegają ważne drogi mające znaczenie dla powiązania jej z innymi jednostkami administracyjnymi i gospodarczymi kraju. Układ drogowy tworzą:
Droga wojewódzkie:
o Droga wojewódzka nr 933, o Droga wojewódzka nr 780,
Drogi powiatowe,
Drogi gminne,
Drogi wewnętrzne.