,
Sytuacja gospodarcza w pierwszym kwartale 1981 roku nie uległa oczekiwanej poprawie, a wręcz uległa dalszemu pogorszeniu.
Sytuacja ta kształtowała się pod wpływem niekorzystnych tendencji jakie ostro zaznaczyły się w drugim półroczu 1980 roku na wielu płaszczyznach działania. Dały znać o sobie różne zaszłości i nakładające się wzajemnie czynniki, które z różnym natężeniem występowały już poprzednio, zwłaszcza pod koniec ubiegłego roku.
Braki surowcowo-materiałowe oraz energetyczne, zerwanie powiązań kooperacyjnych.obniżenie dyscypliny pracy, przestoje i straj ki w jednostkach gospodarczych powodowały i pogłębiały trudnpści z jakimi borykały się przedsiębiorstwa gospodarki uspołecznionej.
W zasadzie już od sierpnia 1980 roku produkcja przemy
słowa i budowlano-montażowa stale była i jest niższa niż w analogi
cznych okresach poprzedniego roku, przy czym trend ten ulega dalsze
mu pogorszeniu, co ilustruje poniższe zestawienie:
Dynamika
/analogiczny miesiąc roku poprzed
niego = 100/
sprzedaż produkcji produkcja przemysłowej budowlano-montażowa w %
siorpioń 1980 96,6 102,9
wrzesień 1980 cn n GD 95,%
październik 1980 93,8 94,3
listopad 1980 90,7 06,1
grudzień 1980 . 89,1 81,3
styczeń 1981 08,2 '80,4
luty 1981 07,6 77,6
martzec 1981 1 85,1 77,9
Ten ostro zaznaczający się w poszczególnych miesiącach spuduk rytmiczności produkcji zaciążył niekorzystnie na wynikach
roku 1980 oraz I kwartału 1901 roku.
IV przemyśle plan roczny 1980 roku wykonany został tylko w 9 / ,6/u, z niedoborem 11,2 mld złotych. Biorąc pod uwagę, że w I półiou.u 1900 roku w stosunku do planu ustalonego nu podstawie
wskaźnika upływu czasu kalendarzowego osiągnięto nadwyżkę sprzedaży 1,5 mld złotych - Łęczne straty sprzedaży pohlesione w II półroczu 1980 roku z ^ytułu załamania się produkcji szacuje się w województ- .wie na około ld mld złotych. Przy czym w województwie niedobory te
byłyby jeszcże wyższe o około 8,8 mld złotych, gdyby w cięgu 1980 roku nie obniżpno o tę kwotę rocznych planów w przedsiębiorstwach przemysłowych.
W porównaniu z rokiem poprzednim uzyskano w 1980 roku niźszę:
- sprzedaż produkcji przemysłowej o 0,4% tj. o 2,1 mld złotych - produkcji budowlano-montażowej o 1,1% tj. o 1,5 mld złotych
Na spodek dynamiki sprzedaży w 1980 roku rzutował niski poziom produkcji w okresie siorpień-grudzień.
Również I kwartał 1981 roku zamknięto w porównaniu z analo
gicznym okresem ubiegłego roku poważnym niedoborem:
vi przemyśle 16,7 mld złotych w budownictwie 4,0 mld złotych
Łęczno niedobory produkcji od sierpnia 1980 roku 'do marca 1981 roku w porównaniu z takim samym okresem roku poprzedniego zamykaję się
kwo tę:
w przemyśle 3 1,9 mld zł w budownictwie 7,7 mld zł
.
-Stan ton jest skutkiem obniżajęcej się wydajności pracy.
Szczególnie dotkliwe jest zjawisko niższej niż zakładano produkcji podstawowych surowców i materiałów,humujęcych tok produk
cji w całym przemyśle przetwórczym.
Z ogólnie znanych przyczyn obniżyło się gwałtownie wydo
bycie węgla, któro w porównaniu do analogicznych okresów roku po
przedniego było niższe:
za rok 1900 o 7,6 min ton za 1 kwartał I90lr o 10,4 min ton
o za okres Vili 1900 - lii 1901 niższo o 21,7 min ion.
Od września ubiegłego roku do lutego ,190lr wydobycie węglu k ,z i ul i
o-*> •
walo się miesięcznie niewiele ponad 15 win ton, podczas giiy w I pół
roczu 19BU noku,a także w lipeu i sierpniu,wynosiło jeszcze p o n a d
lo min ton. W marcu b r . wydobycie osiygni^ło wyższy poziom 14,4 min
ton.
%' DYNAMIKA SPRZEDAŻY. OBROTU GLOBALNEGO ORAZ FUNDUSZU PŁAC W'PRZEMYŚLE I BUDOWNICTWIE
/analogiczny miesiąc roku poprzednie efo = 100/
i r
VIII IX
1980
— — sprzedaż w przemyśle
— - fundusz płac w przemyśle -i-i-obrót globalny
w budownictwie fundusz płac
w budownictwie
m-ce
D Y N A M I K A W Y D A J N O Ś C I , P R A C Y O R A Z P R Z E C I Ę T N E J P Ł A C Y , W P R Z E M Y Ś L Ę ' I B U D O W N I C T W I E
/analogiczny miesiąc roku poprzednie 100/
1.981 1980
wydajność pracy w przemyśle
— — przeciętna płaca w przemyśle -i-t-wydajność pracy
w budownictwie przeciętna płaca w budownictwie
m-ce
D Y N A M I K A P R O D U K C J I W Ę G L A K A M I E N N E G O , K O K S U C Y N K U O R A Z OŁOWIU
/ a n a l o g i c z n y m i e s i ą c r o k u p o p r z e d n i e g o = 1 0 0 /
125 - •
120
115 -110
-105
-100 95
węgiel kamienny koks
cynk -14- ołów 90
85 '
-80
-XII m-ce IX XI
VIII
1980 1981
D Y N A M I K A P R O D U K C J I W A Ż N I E J S Z Y C H W Y R O B O W H U T N I C T W A Ż E L A Z A I S T A L I
/analogiczny miesiąc roku poprzedniego = 100/
125 siąc roku poprzedniego = 100/
120 . .
115 110 105
I 00
i-r*
95
stal suroyva surówka żelazu wyroby walcowni rury stalowe
9 0
-85
80
m - c o
1 9 8 0 I 9 8 1
Również^ utrzymuje się tendencja spadkowa vv produkcji 3»
hutniczej, gdzie w okresie od sierpnia 1980 roku do marca 1981 roku w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego obniżyła się między innymi produkcja : ,
- wyrobów walcowanych' , • o 6,9%
- stali surowej o 3,3%
- cynku o 7,8% '
- ołowiu o 7,3%
W stosunku do lipca 1980 roku produkcja wyrobów walcowanych spadła w: w grudniu 1980 roku c 11,3%
w marcu 198i roku / o 5,0%
Spadek produkcji ważniejszych wyrobów, w tym głównie węgla spowodował w drugim półroczu 1980 roku poważny spadek eksportu.
W porównaniu z pierwszym półroczem sprzedaż eksportowa zmniejszyła silę w okresie lipiec-grudzień o 23,7%, w tym do krajów kapitalistycz
nych o 26%. W stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego dy
namika eksportu wynosiła:
w i półroczu 1980 roku w II półroczu 1980 roku
Ogółem
W tym do II obszaru płatni
czego »
w % 131,2
77,3
149,7 79,6
Na tle spadku wielkości produkcji i eksport u następił znaczny, nie
kontrolowany wzrost średnich płac. W stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku przeciętne płace wzrosły w:
przemyśle budownictwie
w 1980 roku o 14,-7% o 12,3%
w I kwartale 1981 roku o 20,8% o 19,3%
Wielkości arodnich. płac kształtowały się na poziomie;
w przemyśle w budownictwie w 110CU 1900 roku ' 7000 zł . 6774 zł w grudniu 1900 roku 9513 zł 0395 zł
■ v marcu 1901 roku 110/6 zł 89%7 zł
W stosunku do lipcći 1980 roku w miesiącu marcu br. prze
ciętna płaca zwiększyła si ę : w przemyśle o 40,6%
w budownictwie o 31,6%
przy czym płace te wzrosły również poważnie w pozostałych działach gospodarki. Na wzrost średnich płac w I kwartale 1981 roku rzutowały zwyżkujęco wypłaty 15 i 14 pensji w wielu branżach przemysłu.
Zaniżona produkcja i przekroczone dochody ludności spowodowały dra
styczne pogorszenie stanu rynku wewnętrznego i znane napięcia na tym rynku, stymulowane ponadto obniżaniem się skupu produktów rolnych, w tym zwłaszcza żywca i mleka.
Na tle ogólnie niekorzystnej ^ytuacji społeczno-politycznej i gospodarczej realizacja podstawowych zadań w województwie katowic
kim w poszczególnych działach gospodarki w pierwszym kwartale 1981 roku przedstawiała się następująco:
• , •
PRZEMYSŁ
- W przemyśle uspołecznionym- wartość, produkcji sprzedanej w cenach bieżących w marcu br. osiągnęła 39,2 mld złotych i w porównaniu
♦ z tym samym okresem ubiegłego roku zmniejszyła się o 6,8 mld zł, a /
tj. o 14,9%. Dynamika sprzedaży miesiąca marca w stosunku do analo
gicznego miesiąca ubiegłego roku wyniosła w czasie rzeczywistym 8^,1%. W porównaniu z miesiącom lutym br. produkcjo sprzedana zwiększyła się o 7,2%.
Dynamika sprzedaży I kwartału w porównaniu z I kwartałom ubiegłego roku jest niższa o 12,9%, tj.16,7 mld zł.
+ ' ■
- Wartość sprzedaży produkcji przemysłowej w miesiącu marcu br.
przeliczono na jeden pełny dzień pracy osiągnęła 1453,4 min zł, w stosunku do analogicznego miesiąca ubiegłego roku była niższa
o 1 2,5%,a w stosunku do lutego br.- wyższo o 2,2%.
- Dynamiko sprzedaży wyrobów, robót i usług własnej produkcji za miesiąc marzec br. w poszczególnych resortach przedstawiała się następująco:
a/Oynamika produkcji sprzedanoj zoótułu obliczono po wyeliminowaniu urzędowych zmian coif. Nie został wyeliminowany ruch eon związany z nowymi i zmodernizowanymi wyrobami, w tym nowościami rynkowymi, podmianami asortyment owymi i wyrobami nietypowymi.
- Ministerstwo Energetyki i Enorgii Atomowej 8 3 ,4%
- Ministerstwo Górnictwa . 81,1%
- Ministerstwo Hutnictwa 86,4%
- Ministerstwo Przemysłu Maszynowego 82,4%
- Ministerstwo Przemysłu Chemicznego 8 6,6% - Ministerstwo Przemysłu Lekkiego 85,4%
- Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Skupu 84,4%
- Ministerstwo Przemysłu Maszyn Ciężkich
i Rolniczych 83,0%
- Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu
Materiałów Budowlanych . 84,7%
■ w przemyśle drobnym produkcja sprzedana w marcu 1981 roku w wyso
kości 526,0 min złotych była wyższa o 1,4% niż w lutym roku 1981, a o 0,6% niższa niż w marcu Ubiegłego roku.
Sprzedaż w przemyśle drobnym w i kwartale br. jest niższa o 0,4%
niż w roku 1980, tj. 5,8 min złotych.
- W górnictwie węglowym wydobyto w marcu 1981 roku 14,4 min ton węgla tj. o 18,3% mniej /3,2 min ton/ w porównaniu z marcem ubiegłego roku i o 9,7% więcej /1282£tys.ton/ w porównaniu z m-cem lutym 1981 roku.
Za okres I kwartału br. wydobycie wynosi 40,7 min ton i w porówna
niu 5 1 kwartałem ubiegłego roku zmniejszyło się o 2 0,4% tj. o 10,4 min ton.
- IV hutnictwie żelazo i stali również niższa była w porównaniu z marcem ubiegłego roku produkcja stuli surowej o 8,7%, wyrobów wal
cowanych o 12,0%, surówki żelaza o 9,9%. w porównaniu z miesięcem lutym 1981 roku zwiększyła się produkcja wyrobów walcowanych o 6,0%.
surówki żelaza o 10,5%, stali surowej o 9,8%. W I kwartale br. we wszystkich wyrobach nie osięgnięto poziomu z roku ubiegłego.
\
- VJ hutnictwie metali nieżelaznych w porównaniu z marcem ubiegłego roku zmniejszyła się produkcja ołowiu o 17,1%, cynku o 21,2%, miodzi o 25,9%. W stosunku do lutego br. produkcja tych wyrobów była wyższa.Produkcja liczona za kwartał br. była niższa niż przód
rokiem.
- P r z e c i ę t n e zatrudnienie w przemyśle uspołecznionym w marcu br.
kształtowało się na poziomie 871,2 tys.oaób i w porównaniu z mie
siącom marcom ubiegłego roku zmniejszyło się o 6,2 tyu.osób tj. o 0,7%.
8 Charakterystyka ogólna
— — — — — — — — i «*-■ ' ... .V'
W 1 kwartale br- zatrudnienie zwiększyło się o około 0,6# w porównaniu z rokiem poprzednim.
- Osobowy fundusz płac w przedsiębiorstwach■przemysłowych województ
wa katowickiego zwiększył się o 27,2%, w porównaniu z marcem l9G0r natomiast wydajność zmalała o 14,3%.
Osobowy fundusz płac zwiększył się o 20,l%;a wydajność zmalała o 12,4% w I kwartale br. w porównaniu do roku ubiegłego.
- Przeciętna płaca miesięczno w przemyśle kształtuje się na poziomie 11076 zł, t j. o 28,1% więcej niż w marcu 1900 roku.
W I kwartale br. przeciętna płaca miesięczna wynosiło 10180 zł, tj. o 2 0,8% więcej niż w roku ubiegłym.
Największe dysproporcje pomiędzy dynamikę funduszu płac a wydajno- ścię występiły w następujęcych resortach:
Dynamika__________
fundusz płac wydajność XIX 1980» 100 III 1980=100
- Ministerstwo Górnictwa 132,5 81,8
- Ministerstwo Hutnictwa 116,6 86,7
- Ministerstwo Przemysłu
Maszynowego 114,4 ' 82,9
- Ministerstwo Przemysłu
Lekkiego 119,7 05,4
- Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów
Budowlanych 131,2 ‘ . 86,4
- Ministerstwo Przemysłu
Spożywczego i Skupu 123,5 85,2
- W okoli ogólnowojewódzkiej przedsiębiorstwu przemysłowe w ostu to
cznym wyniku finansowym poniosły w okresie l-II br. Stratę w kwo
cie 13,0 mld złotych. Uardzo niekorzystnie ukształtował się rów
nież syntetyczny Wskaźnik ront ownoóci netto, który był wysoce
ujumny i wynosił -16,1%. W analogicznym miosięcu roku poprzedni ogo wskhźnik rentowności był korzystniejszy aż o 17,0 punkt a,
V/ przekroju podstawowych resortów omawiany wskaźnik wahał się w granicach od -39,6% w resorcie górnictwu do +0,3% w resorcie
komunikacji. Ujemna rentowność wyetępiłu również w resorcie budow
nictwa i przemysłu materiałów budowlanych ,w hutnictwie i w
przu-( ,
my śle lekkim .
W wielu kopalniach rentowność kształtowała się w okresie I-II na bprcizo niekorzystnym poziomie od -40 do-50%. Strata bilansowa poniesiona przez górnictwo tylko w okresie I-II stanowiła 73,3% strat całego województwa katowickiego /przez górnictwo i hutnictwo łęcznie 95,4%/.
** Wskaźnik wynikowego poziomu kosztów ukształtował się poniżej poziomu założonego w planie rocznym i wyniósł 112,9%/w o k r e & k I-Il roku ubiegłego 101,0%/. Podobnie jak w ubiegłym roku najbar
dziej niekorzystna sytuacja panowała pod tym względem w przed-
• siębiorstwach zgrupowanych w resorcie górnictwa. Udział kosztów Własnych w wartości sprzedaży wyrobów, robót i usług własnej pro- dukcji^wyniósł tu aż 165,6% /w 1980 roku 121,9%/. We wszystkich pozostałych resortach wskaźnik wynikowego poziomu kosztów nie prze kroczył wartości dla całego województwa.
- Wyniki nadzwyczajne w przemyśle uspołecznionym przedstawiały się następujęco:
I-II I980r I-II 198lr
” n 1 1 '■ V
w milionach złotych
- straty nadzwyczajne 509,1 506,0
- zyski nadzwyczajne 25/,3 223,2
- saldo wyników nadzwyczajnych -251,8 -282,8
INWESTYCJE
* - W marcu br. inwestorzy gospodarki uspołecznionej województwa
katowickiego wydatkowali łęcznie 6,2 jnld złotych nakładów tj.
o 2,1 mld mniej aniżeli w marcu roku ubiegłego, przy czym w ple-nie centralnym nakłady były niższe o 27,3%, tj. o 1,8 mld złotych, a w planie terenowym o 16,7%, tj. o 0,3 mld złotych. Natomiast w stosunku do lutego biożęcogo roku wartość nakładów inwestycyj
nych była wyższa o 71,5%,
- ,W okresie styczoń-marzeę br. wartość nakładów inwestycyjnych po-.
niesionych w goopodai uspołecznionej województwa katowickiego wynosiła 1 1,/ mld zł, i w porównaniu z analogicznym okresom roku ubiegłego zmalała o 4,8 mld złotych, tj. o 28,9%. Sp"udck dynamiki nakładów występił zarówno w plunie cuntrulnym juk 1 terenowym.
- Aktualny plan przekazywania inwestycji do użytku przypadajęcy
na okres styczeń-marzec br. w zakresie budownictwa inwestycyjnego został zrealizowany w 67,1%, w tym samym okresie roku ubiegłego w 40,9%.' Łęczna wartość kosztorysowa inwestycji oddanych do użytku w okresie styczeń-marzec br. wyniosła 2442,6 min złotych, i w porów
naniu z tym samym okresom roku ubiegłego była niższa o 8,0%.
- W iC*l<resie 3 miesięcy bieżęcego rokijinwestorzy gospodarki uspołecz
nianej rozpoczęli realizację 18 nowych zadań polegajęcych nę budow
nictwie inwestycyjnym, o łęcznej wartości kosztorysowej 52,8 min zł, Z wartości tej 44,0 min złotych przypada na zadania produkcyjne.
BUDOWNICTWO
- Wartość obrotu globalnego uspołecznionych przedsiębiorstw budowla
no-montażowych osięgnęła w marcu br. 7,4 mld złotych, co stanowi spadek o 22,8% w porównaniu do marca 1980 roku.
- Produkcjo podstawowa spadła w tym czasie o 22, l%osięc)a jęc wartość 5,2 mld złotych. W porównaniu z lutym br. przedsiębiorstwa budowla
no-montażowe w miesięcu marcu osięgnęły lepsze wyniki. Obrót glo
balny wzrósł o 9,9%, a produkcja podstawowa o 9,6%. ">
- Wydajność pracy mierzona obrotem globalnym spadła w porównaniu z miesięcem marcem ubiegłego roku o 19,1%,a w porównaniu z lutym
br. wzrosła o 1 1,1%. \
- Spadek dynamiki obrotu globalnego ó 2 2,8% w porównaniu do marca ubiegłego roku następił przy spodku przeciętnego zatrudnienia o 4,4% i spadku wydajności pracy o 19,1%.
- Wmiesięcu marcu następił wzrost osobowego funduszu płuc o 19,2%, w porównaniu z marcem ubiegłego roku i o 6,4% w porównaniu z lutym br,
- Przeciętna miesięczna płuca kształtowała się na poziomie 8917 zł i była wyższa od osięgniętej w marcu ubiegłego roku o 24,7% u od ouięyniętoj w lutym br. o 7,4%.
- Przyrost osobowego funduszu płac w całości spowodowany był wzro
stem płac.
- W okresie trzech miesięcy 1981 roku uspołecznione przedsiębiorstwa budowlano-montażowe osięgnęły obrót globalny w wysokości 20,5 mld zŁr co stanowi spadek o 2 1,8% w porównaniu z analogicznym okresem ubie
głego roku.
- Również produkcja podstawowa/14,3 mld zł/ kształtowała się na po
ziomie o 21,7% niższym niż w cięgu trzech miesięcy 1980 roku.
- Spadła także wydajność pracy mierzona obrotem globalnym o 18,6%.
- Wzrósł natomiast osobowy fundusz płac o 14,6% i przeciętna miesię
czna płaca o 19,3% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego
- Skup 4 zbóż w okresie lipiec 1980 - marzec 198lr wyniósł 28132 ton i w porównaniu z analogicznym okresem 1980 roku był mniejszy o
40,0%. ' .
- W okresie styczeń-ma rzec ,),981 roku skup żywca rzeźnego wyniósł 14625 ton, tj. 12,3% mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłe
go j skup mleka wyniósł 33010 tys.litrów i był mniejszy o 12,3%, skup jaj wyniósł 30127 tys.sztuk i był wyższy o 28,9% od skupu dokonanego w analogicznym okresie ubiegłego roku.
- Nie najlepiej przedstawia się nadal sprawa przygotowania sprzętu do prac wiosennych w jednostkach kółek rolniczych. Więżę się to głównie z trudnościami nabycia części zamiennych. Sprawność sprzętu i maszyn #w SKR na dzień 20 marzec br. jest następujęca;
e
roku.
ROLNICTWO
- cięgniki - samochody
- ładowacze chwytakowe - opryskiwacze cięgnikowe - rozsiewacie nawozów - rozsiowacze wapna
* - rozt rzęsacze obornika 75,8%
- siewniki punktowo 87,5%
- sadzarki do ziemniaków 92,4%
- kolumny parnikowe • 40,2%