Z
upływem czasu obserwuje się stały wzrost świadomości użytkowników produktów prze-mysłowych, dla których jakość i po-wtarzalność mają istotny wpływ na bezpieczeństwo. Coraz częściej ta grupa społeczna jest również zainte-resowana obiektywnym potwierdze-niem bezpieczeństwa użytkowanych produktów. O ile w gałęziach przemy-słu wytwarzających produkty bardzo złożone, jak np. przemysł motoryza-cyjny, stoczniowy, kolejnictwo, czy też w branżach stosujących złożone procesy wytwórcze, jak np. rafine-rie, zakłady chemiczne czy górnictwo i hutnictwo, kwestia potwierdzania bezpieczeństwa produktów final-nych oraz ich podzespołów lub też procesów wytwórczych nie podlega od wielu dziesiątek lat w większo-ści krajów już żadnej dyskusji, o tyle w branży rusztowaniowej sprawa ta jest uregulowana w mniej lub bardziej wymagający sposób, w zależności od kraju. Według informacji zamieszczo-nych w kwartalniku „Rusztowania”[1] sytuacja w zakresie wymogu cer-tyfikacji potwierdzającej zgodność z wymogami bezpieczeństwa w kra-jach europejskich wygląda następu-jąco: w Niemczech, Szwecji, Francji i Irlandii certyfikacja jest warunkiem
koniecznym dopuszczenia rusztowań do obrotu handlowego, natomiast w Polsce, Czechach i Rosji ma ona charakter dobrowolny. Ponadto z in-formacji udzielonych w roku 2016 przez „Výskumný ústav zváračský – Priemyselný inštitút SR, z.z.p.o.”
– instytucję powołaną do certyfikacji rusztowań na Słowacji, wynika, że dopuszczenie rusztowań na tamtej-szy rynek jest również obowiązkowe, to samo dotyczy od niedawna Nor-wegii. Pomimo rozbieżności w trybie obejmującym działania certyfikacyjne w różnych krajach zawsze powtarza-ją się następupowtarza-jące etapy:
■ badania mechaniczne elementów nośnych i węzłów systemu rusz-towań w akredytowanym laborato-rium badawczym;
■ przeprowadzenie analizy statycznej dla konfiguracji rusztowań deklaro-wanych jako warianty typowe;
■ opracowanie instrukcji montażu i użytkowania;
■ ocena zmontowanej konstrukcji rusztowania przez uprawnioną jed-nostkę.
W Polsce uprawnionym do certy-fikacji systemów rusztowań jest Instytut Mechanizacji Budownic-twa i GórnicBudownic-twa Skalnego (IMBiGS)
w Warszawie. Schemat procesu certyfikacji przedstawiono na rys.
1 [2]. Obecnie certyfikacja odbywa się na zgodność z „Kryteriami oceny wyrobów pod względem bezpieczeń-stwa” właściwymi dla danego syste-mu rusztowań, które są opracowa-ne na bazie wielu norm europejskich, w tym w głównej mierze na normach serii EN 12810 i EN 12811. W ra-mach standardowej procedury wy-dawany jest certyfikat bezpieczeń-stwa, uprawniający do oznakowania wyrobów znakiem bezpieczeństwa
„B”, oraz dodatkowo certyfikat potwierdzający zgodność z „Kry-teriami oceny wyrobów pod wzglę-dem bezpieczeństwa”. Możliwe jest uzyskanie wyłącznie certyfikatu „B”
na podstawie tej samej procedury i tych samych kryteriów, jednak nie posiada on logotypu Polskiego Cen-trum Akredytacji i z tego względu może mieć mniejsze znaczenie poza naszym krajem.
W polskich realiach procedura cer-tyfikacji systemu rusztowań (rys. 1) zajmuje minimum sześć miesię-cy, a jej koszt, zależnie od zakresu certyfikacji (ilość elementów bada-nych i wariantów typowych), wyno-si od kilkudziewyno-sięciu tywyno-sięcy złotych wzwyż.
Marek Sławiński
Rubo Sp. z o.o.
Certyfikat potwierdzający bezpieczeństwo systemu
ruszto-wań jest pożądanym atrybutem, pozwalającym na
uwiary-godnienie przynależności do grona firm stosujących
stan-dardy bezpieczeństwa obowiązujące w Unii Europejskiej.
Rys. 1 Schemat procesu certyfikacji w Insty-tucie Mechanizacji Budownictwa i Gór-nictwa Skalnego w Warszawie [2]
Utrzymanie certyfikatu przez okres jego ważności zależy od pomyślnego przejścia audytów potwierdzających niezmienność warunków produkcji, a także dostarczenia sprawozdań z wy-konanych corocznie badań wybranych elementów rusztowania, wykonanych przez akredytowane laboratorium.
Przedstawiona na rys. 1 procedura wymaga poniesienia znacznych kosz-tów i sporego nakładu pracy, jednak dzięki udziałowi niezależnej jednostki stanowi dla użytkownika obiektywny dowód na spełnienie zdefiniowanych standardów bezpieczeństwa. Pomi-mo faktu, że posiadanie certyfikatów potwierdzających bezpieczeństwo nie zwalnia producenta z odpowiedzialno-ści za dostarczany produkt, jest ono pożądanym atrybutem sprzedaży, po-zwalającym na uwiarygodnienie przy-należności do grona firm stosujących standardy bezpieczeństwa obowiązu-jące w Unii Europejskiej.
Niestety, ze względu na to, że rusz-towania nie są przypisane żadnej dy-rektywie nowego podejścia, nie ma obligatoryjnych i jednolitych przepisów dotyczących zasad wprowadzania rusztowań na rynki unijne. W przypad-ku rusztowań nie mają więc zastoso-wania procedury unijnego systemu znakowania produktów CE. Taki stan rzeczy stanowi poważną barierę dla wprowadzenia rusztowań do obrotu w innych krajach, gdzie ze względu na znaczne koszty procesu certyfikacji jedynie najwięksi producenci, dyspo-nujący niezbędnym potencjałem finan-sowym, mogą sobie pozwolić na przej-ście całego procesu weryfikacji.
Z punktu widzenia nabywcy i użytkow-nika rusztowań informacja o posiada-niu przez dostawcę rusztowań cer-tyfikatu wydanego przez IMBiGS jest niezmiernie istotna, gdyż:
■ stanowi potwierdzenie spełnienia wymagań § 108 rozporządzenia [3], stanowiącego o konieczności
Fot. 1 Ι Przykłady certyfikatów wydawanych przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie: a) certyfikat bezpieczeństwa „B” dla rusztowań modułowych SKYER, b) certyfikat potwierdzający zgodność wykonania rusztowań modułowych SKYER z „Kryteriami oceny wyrobów pod względem bezpieczeństwa”
montażu rusztowań systemowych zgodnie z dokumentacją projekto-wą z elementów poddanych przez producenta badaniom na zgodność
z wymaganiami konstrukcyjnymi i materiałowymi, określonymi w kry-teriach oceny wyrobów pod wzglę-dem bezpieczeństwa;
technologie
■ system taki musi posiadać, odpo-wiadającą w treści wymaganiom norm [4, 5], instrukcję montażu i użytkowania, opisującą przynaj-mniej jeden wariant typowy rusz-towania, dla którego nie potrzeba dodatkowej dokumentacji wyko-nawczej;
■ elementy składające się na system rusztowań muszą być wytwarza-ne z certyfikowanych materiałów i posiadać trwałe oznakowanie, po-zwalające ustalić producenta i rok produkcji – co w przypadku ewen-tualnych wad rusztowania pozwala na jednoznaczne ustalenie odpowie-dzialności;
■ dzięki nadzorowi jednostki ze-wnętrznej (IMBiGS) nad realizacją procesu produkcji istnieje pewność, że stosowane technologie zapew-niają dobrą i powtarzalną jakość wyrobów.
Przedstawione argumenty – również wysoki próg finansowy i technologicz-ny do pozyskania certyfikatów potwier-dzających bezpieczeństwo rusztowań, który eliminuje wytwórców chałup-niczych – sprawiają, że szczególnie poważni kontrahenci i kontrahenci in-stytucjonalni gotowi są wymagać cer-tyfikowanych rusztowań, nawet jeżeli
wiąże się to z nieco wyższymi staw-kami za dzierżawę lub cenami zakupu.
Dodatkową korzyścią dla firm decydu-jących się na zakup certyfikowanych rusztowań jest możliwość porównania cen systemów o zbliżonych parame-trach jakościowych. Dla kierowników budów certyfikat dostarcza informa-cji, że rusztowanie wykorzystywa-ne u niego na placu budowy zostało sprawdzone przez niezależną jednost-kę certyfikującą i spełnia wymagania obowiązujących rozporządzeń i aktual-nych norm techniczi aktual-nych. Wreszcie dla inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy, kontrolujących warunki pracy na rusztowaniu posiadającym cer-tyfikat bezpieczeństwa, sprawdza-nie grubości ścianek rur elementów systemowych lub parametrów mate-riałowych systemowych pomostów i krawężników drewnianych staje się zbyteczne, a jedyne, co pozostaje do sprawdzenia, to zgodność zmontowa-nej konstrukcji z wariantem typowym opisanym w instrukcji montażu i użyt-kowania lub projektem rusztowania dla wariantów nietypowych.
Organizacje zajmujące się kwestiami bezpieczeństwa w obszarze ruszto-wań, do których należą: Polska Izba Gospodarcza Rusztowań, Państwowa Inspekcja Pracy oraz IMBiGS, podobnie
jak odpowiedzialna część producentów rusztowań, od lat jednoznacznie wy-powiadają się za obowiązkiem certyfi-kacji, stanowiącym warunek dopusz-czenia rusztowań do obrotu. Niestety nie dokonano tego przed wstąpieniem do UE, licząc na uregulowanie kwestii w ramach jednolitej dyrektywy rusz-towaniowej. Ujawniające się rozbież-ne interesy narodowe i bardzo różrozbież-ne podejście do kwestii bezpieczeństwa w krajach członkowskich UE okazały się jednak tak znaczną przeszkodą, że nie pozwoliły na opracowanie wspo-mnianej dyrektywy. W związku z tym obecnie w Polsce każdy może produko-wać i sprzedaproduko-wać rusztowania, pono-sząc odpowiedzialność za ewentualne skutki wypadków, których przyczyną może być np. zła jakość oferowanych rozwiązań. Jednak należy postawić pytania: Czy rzeczywiście każdy mały przedsiębiorca jest w stanie ponieść odpowiedzialność wynikającą z ewen-tualnych odszkodowań? Kto może być pociągnięty do współodpowiedzialno-ści, jeżeli odpowiedź na poprzednie py-tanie brzmi: NIE? Te wątpliwości należy rozważać za każdym razem, dokonując wyboru systemu rusztowań przed jego nabyciem lub wydzierżawieniem. Decy-dując się na system rusztowań po-siadający certyfikat bezpieczeństwa,
Fot. 2 Ι Informacja o posiadanym certyfikacie bezpieczeństwa „B” umieszczana na elementach rusztowań modułowych SKYER:
a b
kupujący lub dzierżawca wybiera roz-wiązanie, którego bezpieczeństwo jest pod nadzorem notyfikowanej instytu-cji, jaką jest IMBiGS. Wybierając inny system, należy pamiętać, że w Polsce każdy może produkować i sprzedawać rusztowania, a czasem przedsiębior-cy, którzy biorą się za ich produk-cję, nie mają elementarnej wiedzy na ten temat, nie mówiąc o wymogach normowych.
Uwaga: Artykuł ukazał się w czasopiś-mie „Rusztowania” nr 3/2016.
Literatura
1. D. Gnot, Certyfikacja i dopuszczenia rusz-towań do obrotu w krajach europejskich, kwartalnik „Rusztowania” nr 1/2005.
zobacz także
Szczegółowe parametry techniczne rusztowań znajdziesz w „Katalogu Inżyniera” edycja 2016/2017 oraz na stronie internetowej.
2. Informacja dotycząca certyfikacji wy-robów i usług, Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, Warszawa 2015.
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktu-ry z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U.
z 2003 r. Nr 47, poz. 401).
4. PN-EN 12810-1:2010 Rusztowania elewacyjne z elementów prefabrykowa-nych. Część 1: Specyfikacje techniczne wyrobów.
5. PN-EN 12811-1:2007 Tymczasowe konstrukcje stosowane na placu bu-dowy – Część 1: Rusztowania – Wa-runki wykonania i ogólne zasady pro-jektowania.